SE R İ C İL T • SA Y I
S E R IE S V O L Ü M E N U M B E R
S E R IE
A
B A N D46
H E F T2 1996
S E R IE T O M E F A S C IC U L E
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
ORMAN FAKÜLTESİ
D E R G İ S İ
R E V IE W O F T H E F A C U L T Y O F F O R E S T R Y , U N IV E R S IT Y O F İS T A N B U L
Z E I T S C H R I F T D E R F O R S T L I C H E N F A K U L T Â T D E R U N IV E R S IT Â T İS T A N B U L
R E V U E D E L A F A C U L T E F O R E S T I E R E D E L 'U N IV E R S IT E D 'IS T A N B U L
Doç. D r. S ed at A Y A N O Ğ L U 1»
K ı s a Ö z e t
Bu ç a lışm a d a T ü r k O rm a n R ejim i k ısaca ta n ıtıld ık ta n so n ra , bu rejim in a k sa y a n y ö n lerin e iş a re t edilm iş ve d iğ er ülke d ü zen le m elerin d en esinlenerek bazı ö n erilerd e b u lu n u lm u ş tu r.
A yrıca, son y ılla rd a bu re jim e yöneltilen yoğun eleştiriler de d e ğ e rle n d iril
m eye çalışılm ıştır.
1. G İR İŞ
O rm a n la r ç eşitli fayda vc fonksiyonları ned en iy le toplum açısın d an son derece önem li y e
n ile n e b ilir doğal k a y n ak lard a n d ır. B u n ed en le pek çok ülke o rm an ları kam u m alı kabul ed er ve k oruyucu özel bir huk u k i rejim e tabi tutar. T ü rk H ukuku da orm an ları benzer bir rejim e tabi tut
m akladır. H atla bun u n la y etin m ey erek A n ay asa'y a özel k u rallar koym uş, o rm an lar h a kkında y a sa m a ve y ü rü tm e o rg an ların ın y etkilerini dahi k ısıtlam ıştır.
T ü rk o rm an rejim in i in celem ey e g e çm ed e n ö nce "o rm an " vc "orm an rejim i" k avram ları hakkında kısa bir h atırlatm a y ap m a k ta fayda vardır.
B iy o lo jik a çıd an orm an; gen iş alan lard a kendine özgü bir iklim y aratab ilen , belli y ü k sek lik, yapı ve sık lık tak i ağ açların , ağ aççık , çalı ve otsu bitkiler, yosun, eğrelti ve m antarlar, toprağın a ltın d a ve ü stünde y aşay an m ik ro o rg a n iz m a la r ve ç eşitli böcek vc h ay v an larla orm an toprağının birlik te o lu ştu rd u ğ u bir y aşam birliği (B io so n ö se) olarak tan ım lan ır (A Y T U G 1976). A ncak, h u kuki açıd an o rm an ı tan ım lam ak o ld u k ça g ü ç tü r (İL K M E N 1958). H ukuksa] açıdan ağaç ihtiva eden h er y ere o rm an d e n e m ey e c eğ i gib i, ağaç ih tiv a e tm e y en bazı alanların da orm an kapsam ına so k u lm ası g ere k m e k te d ir. O rm an ın tan ım lan m asın d ak i bu güçlük, bazı ülkeleri (F ransa gibi) "or
m an rejim i"n i b elirley erek bazı alanları bu rejim e tabi k ılm a y o lu n a sev k etm iştir. Bazı ülkeler ise (A v u stu ry a gibi) orm anın fo n k siy o n ların d an h arek etle, bu fonksiy o n lard an en az birini yerine geti
ren alan ların , o rm an say ılm ası şek lin d e b ir d ü zen lem ey e gitm işlerd ir.
H ukuksal açıd an orm an b ileşik eşya o larak n ite len d irilir (A K ÎP E K 1973). A sli unsur, ara
zidir. A ğaç ve ağaççık to p lu lu k ları b ütünleyici p arça (m ütem m im cüz) durum u n d ad ır. Hukuki a çı
1) İ.Ü. Orman Fakültesi Ormancılık Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
Yayın Kom isyonuna Su n u ld u ğu Tarih: 25.11.1996
d an teferru at olarak n itelen d irileb ilecek kısa öm ürlü otsu b itk iler, ölü örlii ve fau n a da bu tanım a ilave ed ilirse b iy olojik tanım a o ld u k ça y ak laşılm ış olur. C eza H ukuku b ak ım ın d an yap ılan orm an tan ım ın ın flora ve fau n a y a n ın d a ölü örtü y ü de k a p sa y ac ak b iç im d e y a p ıld ığ ı g ö rü lm e k te d ir (M A N T E L 1964).
O rm an tanım ı hangi şekilde y a p ılırsa y a p ılsın bu tan ım a uyan a la n ların y ö n etim biçim ini b elirleyen bir "orm an rejim i" her zam an m ev cu ttu r (İS T A N B U L L U 1979; İN A L 1970).
O rm an rejim i "idare ajanları tarafın d a n idare ed ile n bazı o rm an lara u y g u lan an kısıtlayıcı k u rallar bütünü" o larak tan ım lan ır (G U Y O T 1968).
Bu k u rallar k endisine tabi k ılınan taşın m a zlar ü zerin d e g erçek b ir v esay et kudreti olan o r
m an m ü lkiyetini en etkin biçim de korum aya y ö n elm iştir.
A ğaç ihtiva eden bazı taşın m azlara o rm an k an u n la rı m arifetiy le izafe ed ilen kam usal ka
rakterli bu kavram , bu rejim in dışın d a kalan ta şın m a z lara u y g u lan an k u rallara istisna teşkil eden zorunlu bir statüdür. O rm an rejim i genel sın ıfla n d ırm a statü d o ğ u ru cu bir kural (aete-reg le) olarak an aliz edilir.
O rm an rejim inin k am usal karak teri iki so n u ç d o ğ u rm a k tad ır. U y g u lan d ığ ı o rm an lar için zo ru n lu d u r ve bu rejim e aykırı a n laşm alar m utlak bu tlan la m aliildür. Bu rejim aynı zam an d a bölü
nem ez. K ısm i uygulam a olanağı yoktur. O rm an sah ip leri ile idare arasın d a b ir a n laşm a yoktur. S a
dece yasal orm an statüsünün dev rey e sok u lm ası sö zk o n u su d u r.
Bu kavram kam usal karakteri ned en iy le k a n u n u n ö n g ö rd ü ğ ü sın ırla rın d ışın a taşım az. Bu nedenle, orm an kan u n ların d a orm an rejim in e tabi kılınan a razile r sınırlı biçm id e b elirtilir.
T ürk orm an rejim i de aynı esa slara d a y alıd ır. G enel eğ ilim e uygun o lara k o rm an lar kam u m alı kabul ed ilm iştir ve kam u m alları arasın d a da çok d aha özel b ir koruyucu rejim e tabi kılın m ış
lardır. A ncak, bu rejim in aksayan yönleri de m ev cu ttu r. Bu n ed en le, idare ile v a ta n d aş la r arasında yoğun u y u şm azlık la r ortay a çıkm aktadır.
A y rıca, p olitik n ed en lerle bu rejim A n a y asa'y a u y gun o lm a y a n y asal d ü z en lem e le r veya idari uy g u lam alarla zay ıflatılm ay a ç alışılm ak ta d ır. Bu tutum g en ellik le o rm an id aresin in işlevleri
ni sekteye uğrattığı gibi A nayasal g ü v e n ce a ltın d a bulunan o rm an larım ız ın y ağ m alan m ası so n u cu nu da doğurm aktadır.
A şağıda; T ürk H ukukunda orm an tan ım ı, o rm an rejim i ve bu rejim in a k say an yönleri be
lirtildikten sonra istihdam ve ö rgütlenm e a çısın d an g ö rü len ak sa k lık lara d eğ in ilm iştir. A yrıca, sis
tem e yöneltilen e le ş tirile rd e c ev ap lan d ırılm ay a ç alışılm ıştır.
2. T Ü R K H U K U K U N D A O R M A N T A N IM I 2.1 O rın a n Sayılan Y erler
Y ürürlükteki orm an tanım ına göre tabii o larak y etişen ve em ek le y e tiştirilen ağaç ve ağ aç çık toplulukları y erleri ile birlikte orm an say ılır. B u tanım pek ç ok b ak ım d an açık lam ay a ihtiyaç g österir. T anım da y e r alan "a ğ aç ”, "ağaççık", "to p lu lu k " ve "y erleri" k av ram ların d an ne an laşılm a
sı gerektiği orm an kadastro yön e tm elik lerin d e a çık lan m ıştır. H alen y ü rü rlü k te bulunan Y ön etm eli
ğin 20. m ad d esin e göre;
a) A ğaç; en az 8 m. ve daha yukarı boy y ap ab ilen kökü g ö v d esi, tepesi olan, odunsu b itk i
lere, yaşı, çapı ne o lursa olsun ağaç denir.
b) A ğaççık; yarı dalların ın ço ğ alm ası ve fazlaca gelişm e si n eticesin d e tepesi yay v an laşan , genel olarak gen işliğ in e bir büyüm e şekli g ö steren , boyu 8 m etrey i bu lm ay an , uzun öm ü rlü o d u n su b itkilere çapı ne o lursa o lsun ağaççık denir.
c) T o p lu lu k ; ağaç ve ağaççıkların veya h er ik isinin b irlikte b u lundukları saha üzerinde ta
bii olarak 0.1 ve d a h a fazla kap alılık teşkil etm esi halidir.
A ncak, bu h u su sta karar verirken aşağıdaki esasların d a gözö n ü n d e tutulm ası g erek ir : D evlete a it o rm a n la rd a kap alılığ ın 0.1 'in a ltın d a o lm ası v ey a orm an ö rtü sü n ü n tam am en k ald ırılm ış o lm ası bu y erlerin orm an sa yılm asına engel d eğildir.
O rm an d an b ek len en faydaları asgari d ü z ey d e y e rin e g etireb ilen ve sürekli veya periyodik m ü d ah ale g erektiren alan lard a da k ap alılığın önem i yoktur.
A y rıca, arazi m ey lin in fazla o lduğu, şid d etli e ro zy o n a m aru z veya iklim ve su rejim i açı
sın d a n önem taşıyan ala n lar k ap alılık 0.1 'in altın d a o lsa da o rm an sayılır. Y u k arıd a b elirtilen d u ru m lard a k a p alılığ ın 0 .1 ’in altında veya üstünde o lm ası o rm an sayılm a a çısından durum u d eğ iştir
m em ek ted ir.
d) Y erleri; ağaç ve ağ aççık to p lu lu k ların ın k ap lad ığ ı y erler ile bitki örtüsü suni v eya tabii y o llarla yo k ed ilen alan ları ifade eder.
O rm an rejim in e tabi k ılın m a açısından özel o rm an lar için ay rıca genel b ir alan sınırlam ası v ard ır. Y ü rü rlü k tek i yasan ın 1. m ad d esin in (G) b e n d in e g ö re 3 ha. dan k ü çü k a lan lar o rm an reji
m ine tabi kılın m am ıştır. Bu ölçü zam an zam an tartışm a kon u su o lm u ştu r ve halkı orm an sahibi o l
m ay a teşvik etm ek, g e rek siz sık ın tılara so k m am ak ve hesap ihtiyacını k olayca tem in ed eb ilm e le ri
ni sağ lam ak b ak ım ın d an uyg u n bulunm üştur.
Bu tanım pek çok a çıd an ele ştirileb ilir. H erşey d en ö n ce tan ım d a orm an içi açık lık lard an ve orm ana hizm et ed en alan lard an sözedilm em esi önem li b ir eksik lik sayılm alıdır. A yrıca, ağaç ve a ğ aççık ihtiva e tm e y en an cak , ağ açlan d ırılm ası g erek e n alan lard an (potansiyel veya rezerv orm an a lan ların d an ) sö z ed ilm em esi de eleştirilebilir. B ugün orm an tanım ını ağaç ve ağaççık to plulukla
rına bağlı o lm ak tan ç ık arm ak gerekir. O rm anın fo n k siy o n ların a dayalı b ir tanım daha g erçekçi ve ideal b ir tanım o lacak tır. B u k o n u d a 1975 tarihli A v u stu ry a O rm an K anununda y e r alan tanım bir ölçü teşkil ed eb ilir. B öyle bi tanım özel m ülk iy ette b u lunan açık alanları da orm an k apsam ına so
k acağ ın d an sıkıntı y aratab ilir. G erçi yürürlükteki O rm an K anunu bu tür alanların kam u laştırılm a sına izin v e rm ek ted ir (m. 3 ve 24). A ncak, k am u laştırm a yolu halk ın tepkisini çektiğinden ve kay
nak y e tersizliğ in d en işletilm em ek ted ir. Bu konuda bir arayol m evcuttur. Fransız O rm an K anunun
da "C an to n n em en t" ve İngiliz O rm an K anununda "R e strictiv e co v en an t" denilen anlaşm alarla ara
zi sah ib in in ağ aç lan d ırm ası ve orm an olarak kullanılm ası sağ lan ab ilir.
Y ukarıdaki e sa slara uyan yerler o rm an tanım ı k ap sam ın a g irerler ve o rm an rejim ine tabi
dirler. A ncak, bu sistem bazı istisn alara da yer verm ek z o ru n d ad ır. A ksi halde o rm an la hiçbir ilgi
si b u lu n m ay an a lan lar form ül açıd an yukarıdaki e sa slara uyd u k ları için orm an sayılabilirler.
2.2 O rm a n S ay ılm ay an Y erler
O rm an K a n u n u ’nun 1. m ad d esin in 2. fıkrasına göre;
a) sazlık lar,
b) step b itk ileri ile kaplı alanlar, c) d ik en lik ler,
d) park lar,
e) şe h ir p a rk la rı ile k a sa b a ve köy sınırları için d ek i k ad im m ezarlık lard ak i ağaç ve ağaç
ç ık la rla örtü lü y erle r,
0 o rm an sınırları için d e v e y a bitişiğinde tapulu, o rm an sın ırla rı dışında ise h er türlü tasar
ru f b e lg eleriy le özel m ü lk iy e tte bulunan ve tarım a raz isi o la ra k k u lla n ıla n , dağ ın ık veya y er yer küm e ve sıra h alin d e k i h e r nevi ağaç ve ağaççık larla ö rtü lü y erler.
g) o rm an sınırları d ışında, yüzölçüm ü üç h ek tarı aşm ay an sah ip li arazideki h er nevi ağaç ve ağ aççık larla örtülü yerler,
h) sah ip li arazid e ve m uhitin h u su siy e tlerin e g ö re yetişm iş veya y e tiştirilece k olan fıstık çam lıkları ve p alam u t m eşelikleri dahil olm ak üzere h er nevi m ey v alı ağaç ve ağaççıklar,
1) sah ip li arazid ek i aşılı ve aşısız zey tin lik lerle, özel kan u n u g ereğ in ce dev let o rm an ların dan tefrik edilm iş ve im ar, ıslah ve tem lik şa rtla n yerine g etirilm iş bulunan yabani zey tin lik ler ile 9 .7 .1 9 5 6 tarih 6 7 7 7 sayılı K anunda tasrih ed ilen y abani veya aşılan m ış fıstıklık, sakızlık ve har- nupluklar,
j) funda ve m akilerle örtülü orm an ve toprak m u h afaza k arakteri taşım ayan yerler.
Söz konusu istisnalardan a, b, c bentlerinde belirtilen sazlıklar, step bitkileri ile kaplı alan lar ve d ik en lik le r yaban hayatı için elverişli o rtam lard ır. Bu alan ların özel m ü lk iy ete tabi olm ayan kısım ları d ev letin hüküm ve tasarrufu altın d ad ır ve sah ip siz kam u m alı (res n ullius) oldukları ka
bul ed ilir (G Ü L A N 1995). D evlet yaban hay atın ın ve b iy o lo jik çeşitliliğ in koru n m ası k o n usunda u lu slarası sö z leşm e lere k a tıld ığ ın a göre bu a la n ların k o ru n m ası k o n u su n d a yeni d ü zen lem elere g itm ek zorundadır.
1. m ad d en in ( 0 bendi orm an içinde veya dışın d ak i tarım ala n ların d a d ağ ın ık , küm e v eya sıra h alin d e ağ açlık ları o rm an say m am ak ta d ır. Bu istisn ad a alan sın ırlam ası y o k tu r. Bu n edenle
d ere y atak ların d a y e r alan galeri orm anları ile esk id en orm an olan fakat çeşitli oy larla özel m ü lk i
y ete g eçen a lan ların kapsam dışında k a lm asın a yol açm ak lad ır. Bu ala n lar da y ab an hayatı için ö n em li alan lard ır. A yrıca taşkınlıkları ve ero zy o n u ön lem e etkileri de vardır. Bu nedenle, yerleşik m ülkiyet d urum una dok u n m ak sızın koru n m aların d a y arar vardır.
(g) bendi orm an sınırları d ışında üç h e k ta rd an k üçük alanları o rm an say m am ak tad ır. Bu istisna da eleştirilere konu olm akladır. H erşeyden önce bu alan ların önem li kısm ının aslen orm an o ld u ğ u ve üç h ek tarın büyük bir alan okluğu ileri sü rü lm ek ted ir (C A N T Ü R K 1995). A ncak, bu is
tisn an ın kaldırılm ası du ru m u n d a tarlasının b ir kısm ın d a k ü çü k bir korusu v eya baltalığı bulunan v atan d aşların b ü yük sık ın tıy a g irecekleri de u n u tu lm am alıd ır. Bu istisn an ın ko n u lm asın ın tem el g erekçesi de bu d u r (5653 sayılı K anuna ait T .B .M .M . tu tanakları).
(h) bendi sahipli arazideki Fıstık çam lıkları ile P alam u t m eşeliklerini orm an say m am ak ta
dır. Bu istisna da e le ştirilm ek ted ir. Zira, her iki ağaç türü de o rın an ağacıdır. Bu istisna nedeniyle A y v alık ve B erg am a yö resin d e 200 yıllık Fıstık çam lık ları özel m ülkiyete geçm iş b u lu n m ak tad ır (O R M A N B A K A N L IĞ I 1993).
(i) bendi zey tin ciliğ i teşvik için özel y asalara göre o rm an d an tefrik edilen ala n larla ilg ili
dir. 19.61 A n ay asasın ın y ü rü rlü ğ e g irm esin d en önce sö z kon u su olun bu u y g u lam a ile çok gen iş o rm an alan ları o rm an d a n tefrik e d ile rek d ağ ıtılm ıştır. S ö z k o n u su y a sa la rın u y g u lam a sın d a 10 adet yabani zeytin ihtiva ed en alanlar dahi o rm an d an tefrik edilm işle rd ir. Y asad a gerekli koruyucu ted b irlere y er v e rilm ed iğ in d e n söz kon u su a la n lar z e y tin lik le r olarak v a rlık ların ı sü rd ü rem em iş, çoğu yerde iskan alanına dönüşm üştür.
İstisn alar arasın d a en fazla tartışm a kon u su y a p ıla n funda ve m ak ilik alan lard ır. Ü lkem iz a çısın d an son d erece önem li olan bu alan lar son elli y ıld a d eğ işik yasal düzen lem e ve u y g u lam ala
ra konu olm uştur. 1950 yılın d a 5653 sayılı Y asa ile birkaç istisna d ışında orm an sayılm ayan m ak i
lik le r yasayı aşan idari d ü zen lem elerle o rm an d an ay rılarak d ağ ıtım a tabi tutu lm u şlard ır. 1967 yılı itib ariy le bu y o lla d a ğ ıtıla n alan lar 600.000 ha y ak laşm ıştır. B u g ü n k ü uy g u lam ad a orm an ve to p rak m u afaza k arak teri taşım ayan funda ve m ak ilik le r o rm an sınırları d ışın a çık arılm ak tad ır. 3 402 sayılı K adastro K a n unu'nun 17. m addesi de bu alan ların z ily ed lik le k azan ılm asın a olan ak v erm ek ledir.
S on yıllard a O rm an İdaresi bu konuda o ld u k ça hassas d av ran m ak tad ır. F ak at bu alanların o rm an d ışın a ç ık arılm ası veya farklı k u lla n ım lara tahsis edilm esi k o n u su n d ak i b a sk ıla r sona e r
m em iştir. B u alanların orm an istisnaları arasından çıkarılarak korunm ası sağlanm alıdır.
3. T ü rk O rm a n R ejim i
O rm a n la r sa ğ lad ık ları toplum sal y a rarlar ned en iy le top lu m u n m ü şterek m alı sa y ılırlar ve bu n ed en le d e v letin gö zetim ve de n etim i altına a lın m ışlard ır. B ir b aşka d e y işle o rm an lar,k am u m alıd ır ve kam u m alları arasın d a da özel b ir konum a sa h ip tir (O N A R 1960; C İN 1980; A K İPE K 1973; D Ü R E N 1975; D O Ğ A N A Y 1974).
T ü rk H ukuk d o k trin in d e o rm an ların hangi tü r kam u m alı old u ğ u h ak k ın d a g örüş birliği y oktur. Bazı yazarlara g ö re o rm an lar sa h ip siz kam u m alıd ır (res n ullius), bazılarına g ö re o rta m a
lıdır (res o m n iu m ). B azı yazarlara göre ise bu yetki kam usal bir m ülkiyet h akkıdır. A ncak, d ev le
tin kam u m alları ile ilişkisi g e n eld e b ir kam u sal m ü lk iy et o larak kabul e d ilm e k te d ir (D Ü R E N 1975; D O Ğ A N A Y 1974). Bu görüşü sav u n a n lar T ürk M edeni K a n u n u n u n 641/c. fıkrasına d ay a
n arak d e v letin kam u m alları ü zern id e uygun göreceği m ü lkiyeti k u rm a hak k ın a sahip olduğunu, T ürk H uk u k u n d a bu ilişkinin "K am usal m ülkiyet" olarak tespit edildiğini, d evletin kam u m alları ü zerin d e sahip old u ğ u bu y e tk in in , E şy a H u k u kunun "do m in iu m " ve K am u H ukuk u n u n "im peri- um " y etk ilerin d en oluştu ğ u n u b elirtm ektedirler.
T ü rk H u k ukunda (com m unes), b azılarına güre de hizm et m alıdır.
Y argıtay H ukuk G enel K urulu 1979 tarihli bir kararın d a orm anların sah ip siz ma! o ld u ğ u na k a rar v rem iştir. 1987 y ılın d a kabul edilen 3402 say ılı K ad astro K anunu ise kam u m alların ın tespitine ilişkin 16. m ad d esin d e o rm anları özel b ir grup olarak kapsam dışında bırakm ıştır.
D o k trin d e d ev letin kam u m alları ile ilişkisinin! niteliğ i h ak k ın d a da görüş birliği yoktur.
B azı y azarlara göre bu ilişki sa d ece b ir denetim h a k k ıd ır (C İN 1980; O N A R 1960; V E L İD E D E - O Ğ L U /E S M E R 2956; A K İP E K 1975). B azı yazarlara göre bıı yetki, özel hukuk anlam ın d a b ir ka
m u m alları genel bir k o ru m a rejim ine sahiptir. Bu rejim in ö zellikleri aşağıdaki gibi ö z e tle n e b ilir:
a. K am u m alların ın özel m ülk iy ete g eçirilm esi m üm kün değildir.
b. K am u m allan zam an a şım ı ile k azanılam az.
c. K am u m alları tescile tabi değildir.
d. K am u m allan haczed ilem ez.
e. K am u m alları ü zerinde rehin, ipotek gibi h ak lar k urulam az.
f. K am u m alların d an y ararlan m a tahsis, izin, ruhsat, im tiyaz gibi özel usullerle olur.
. g. K am u m alları üzerinde ancak, kam u y a ra n v a rsa irtifak hakkı kurulabilir.
h. K am u m alları kam u laştırılam az.
1. K am u m alları h arç, resim , vergiden m uaftır.
O rm a n la r da g e n eld e bu rejim e tabidir, fakat o rm an lar hak k m d ak i an ay a sa ve yasa d ü ze
yin d ek i d ü z en lem e le r o rm an ların kam u m alları arasın d a çok daha özel b ir rejim e tabi tutulduğunu g ö ste rm e k te d ir (O N A R 1960). 3 4 0 2 sayılı K a n u n 'u n 16. m ad d esin d ek i d ü zen lem e de bu görüşü teyid etm ektedir.
3.1 A nayasal H ü k ü m ler
1982 A n ay asasın ın "O rm anların K orunm ası ve G e liştirilm esi" başlığm ı taşıyan 169. m ad
desi o rm an rejim inin çerçevesini şu şekilde tespit e tm iş tir :
a. T ü m o rm an ların g özetim i d e v le te a ittir. D evletin bu yetk isi kam u k u ru m ların a ait o r
m anları ve özel orm anları da k apsam aktadır.
b. D evlet orm an ların ın m ülkiyeti d ev ro lu n m az. 1961 A n ay asasın d an itibaren orm anların özel m ü lk iy ete g eçirilm esi im kanı o rtad a n k a ld ırılm ıştır. B u hüküm ö zelleştirm e taraftarların ca bugün orm an ların özel kişilerce daha iyi k orunacağı gerekçesi ile eleştirilm ek ted ir.
c. D evlet o rm anları kanuna göre de v letçe y ö n etilir ve işletilir. Bu kural orm anların y ö n eti
m ini dev lete bir görev olarak yükled iğ i gibi, işletilm esin in özel teşebbüse b ırak ılm a sın a da engel teşkil etm ektedir. O rm an lard a devlet işletm eciliği tartışılan konuların b aşında gelm ektedir.
d. D evlet orm an ları zam anaşım ı ile m ü lk ed in ilem ez ve kam u y a ra n d ışın d a irtifak h ak k ı
n a konu olam az.
T ü rk orm an rejim in d e orm an irtifak h a k la n u ygulam ası da tam b ir felakete dönüşm üştür.
H erşey d en önce "kam u y a ra n " kavram ı net değ ild ir. Bu nedenle idare bu kavram ı dilediği gibi y o ru m lam ak ta de v let orm anların tam am en özel ku llan ım lara tahsis ed ebilm ektedir. A y n ca, kam u ya
rarı k o n u su n d a ö n c elik le r de belli d eğ ild ir. Ö rn e ğ in o rm an arazileri b e le d iy elere ç ö p lü k olarak tahsis e d ilm ek te ve bu uygulam a gfderek y a y g ın laşm ak tad ır. Ç öpün to p lan m ası, dep o lan m ası ve im h a edilm esi de bir kam u hizm etidir. A ncak, bu tü r k u llanım ın toplum sal faydası ile orm an ola
rak k u llan m ad an sağ lan acak toplum sal fayda k ıy asla n m am ak ta d ır. İrtifak h ak la rın d a n k ullanım süresi 99 y ıla k ad ar u zay ab ilm ek ted ir.B u süre ç o k u zu n d u r ve sözk o n u su o rm an alanını fiilen o r
m an cılık am açları d ışın a çık a rm ak tad ır. Son y ıllard a o ld u k ça geniş o rm an a razilerin in v a k ıf üni
v e rsite lerin e tah sis ed ildiği g ö zlen m ek ted ir. Bu u y g u lam a d a g id ere k y ay g ın laşm ak tad ır. B u n lar
dan sad ece birine tahsis edilen alan 900 ha.dır. 23 adet v a k ıf ü niv ersitesin e tahsis yapıldığı sö y len m ektedir.
e) M ünhasıran orm an su ç la n için genel ve özel a f çık a n lam az . O rm an la rı yakm ak, o rm a nı yok etm ek veya daraltm ak am acıyla işlenen su ç la r genel ve özel a f kap sam ın a alınam az.
Bu hüküm de yasam a org an ın ın ve C u m h u rb aşk an ın ın a f y etkisini kısıtlad ığ ı için eleştiril
m iştir.
0 D evlet o rm an ların korunm ası ve sah a la rın ın g e n işletilm esi için gerekli kanunları k oyar ve tedbirleri alır.
g) Y anan orm an ların yerinde yeni o rm an yetiştirilir, bu y erlerde b aşk a çeşit tarım ve h a y v a n cılık y a p ılam az. O rm a n la ra z ara r v ere b ile c ek h içb ir faaliy ete ve ey lem e izin v erilem ez. O r
m an ların tahribine yol açan siyasal p ro p ag an d a yapılam az.
B u h ü k ü m ilgili y asalard a g erek li d ü z en lem e y a p ılm ad ığ ı için k a ğ ıt ü zerin d e kalm ıştır.
D ev let ağ açlan d ırm a alan ların ın işgaline sey irci kalm ış, bazı p o litik ac ıla r halkı bu yönde teşvik et
m iş, z am an zam an bu konuda siyasal p ro p ag an d alar da yap ılm ıştır. B u d u ru m u n en açık kanıtı se
çim d ö n e m le rin d e o rm an su çların d a g ö rü len ö n em li artıştır. B u h u su su n ö n len e b ilm es için ilgili y a salard a gerekli d ü zen lem eler y apılm alıdır. Ö z ellik le Siyasal P artiler K a n u n u n d a d eğişiklik yapı
larak siyasal n ed en lerle orm anların istism arın a so n verilm elidir.
h) O rm an sın ırların d a d araltm a y ap ılam az.
B u h ü k m ü n iki istisanası vardır. B irin ci istisna, orm an o larak m u h afazasın d a bilim ve fen b ak ım ın d an h içb ir y arar görülm eyen, aksine tarım alan ların a d ö n ü ştü rü lm esin d e kesin y arar o ld u ğu tespit ed ilen y erlerdir.
İk in ci istisn a, 31/12/1981 tarih in d en önce bilim ve fen b a k ım ın d an o rm an n ite liğ in i tam olarak kay b etm iş olan tarla, bağ, m ey v elik , zeytinlik gibi çeşitli tarım alanların veya h a y v an cılık ta k u llan ılm asın d a y a rar olduğu tesp it e dilen a raziler ile şehir, k asaba ve köy y ap ıların ın toplu olarak b u lunduğu yerlerdir.
Bu h ü k ü m le r 6831 sayılı O rm an K anununun 2. m addesini o luşturur. Bu istisna 1961 an a
y asasın ın 1970 y ılın d a 1255 sayılı kan u n la değ iştirilm esin d en so n ra o rtay a çıkm ış ve o rm an dışına çık arm a işlem i olarak d a lan d ırılm ıştır. 1974-1996 yılları arasın d a toplam 4 1 0 .0 0 0 ha. o rm an alanı bu y o lla o rm an d ışın a ç ık a rılm ış tır. 1995-2000 y ılla rın ı k ap say an Y edinci B eş Y ıllık K alk ın m a P lan ın d a ö n g ö rü len h e d e f y ıld a 2 5 .0 0 0 h a dır. D ev let bu şek ild e k ad astro su n u tam am lay am ad ığ ı ve k o ru y am ad ığ ı o rm an ları şag illerin e satarak g e lir tem in etm eyi planlam aktadır. Bu kon u d a çlaış- m alar tüm h ızıyla sü rd ü rü lm ek ted ir.
O rm an rejim in in en fazla ele ştirild iğ i noktalardan biri budur. Bu yol; halkı orm an suçu iş
lem eye teşv ik etm iş, o rm an suçu işleyenleri ö d ü llen d irm e k ted ir. A n a y asa ’nın 125. m ad d esin e göre idarenin h er tü rlü eylem ve işlem i yargı denetim ine tabi olm asın a rağ m en orm an sın ırlarıd ışına çı
k arm a işlem in e m ahalli O rm an îd are si'n in dava açab ilm esi O rm an B ak an lığ ı'n ın o n a y ın a tabi tu tu lm u ştu r. B ak an lığ ın bu k o n u d a izin v erm ek ten kaçın m ası d u ru m u n d a bu işlem yargı denetim i d ışın d a kalm ak tad ır. A y rıca, bu işlem i g erçek leştiren O rm an K ad astro K o m isy o n ları’nın yapısı da yap ılan işe uyg u n d eğ ild ir. K o m isy o n lard a hukukçu üye de yok tu r. O rm ancı ü y eler a zın lığ a d ü şü rü lm ü ştü r. Bu k o n u d a d a h a d a ileri gid ilerek 3402 sayılı K an u n 'u n 4. m addesi ile kadastro p o sta la rın a o rm an sın ırların ı b elirlem e yetk isi verilm iştir.
3.2 Y asal D üzenlem eler
T ü rk o rm an rejim in in an ay asal çerçevesi y u k a rıd a k ısa c a ö z etlen e rek e le ştirilm iştir. Bu rejim in lam olarak a n laşılab ilm esi için yasal d üzenlem elerin d e k ısa ca incelenm esi gerekir.
A y ırca, T ü rk O rm an R ejim i özel o rm an m ü lk iy e tin e izin v erd iğ in d en D evlet o rm an re ji
m inin y an ın d a özel orm an rejim in in de ay rıca incelenm esi gerekir.
3.2.1 D evlet O rm a n la rı H a k k ın d a
a) O rm an ı tan ım lay an 1. m ad d ey e ilişkin g ö rü şlere y u k a rıd a y e r verilm iştir.
b) O rm an niteliğ in i k ay b ed e n a la n la n n orm an sın ırları d ışın a çık arılm asın a ilişkin 2. m ad
d en in e le ştiris i de y u k a rıd a y a p ılm ış tır. Bu m ad d en in A n a y asa d a n tam a m en k a ld ırılm ası isten m ektedir.
A n cak , a n ay asa d e ğ işik liğ in in g ü çlüğü de g ö z ö n ü n d e tu tu la rak "orm an ve to p rak m u h afa
za k arak teri" taşım a m a k v ey a "o rm a n b ü tü n lü ğ ü n ü b o zm am ak " k o şu lların ın y en id e n Y asay a k o n u lm ası ö n e rilm ek ted ir. A y rıc a O rm an G enel M üdürlüğü ve taşra ö rg ü tü n e bu işlem e karşı kay ıt
sız şartsız d av a açm a o lan a ğ ın ın yen id en verilm esi isten m ek ted ir (O R M A N B A K A N L IĞ I 1993).
c) O rm an K an u n 'u n u n 1 1. m ad d esin in son fık rasın a g ö re k ad astro su k esin leşen d ev let o r
m an lar H azine ad ın a tescil o lu n u r. D iğ er kam u m alları tescile tabi o lm ad ık ları halde o rm an lar tes
cile tab id ir. B u tescil o rm an ları k o ru m a am acını taşır. K u ru cu de ğ il açık lay ıcı b ir etk iy e sahiptir.
Z ira, d ev letin o rm a n la r ü zerin d e özel h u k u k a n lam ın d a m ü lk iy e t h a k k ı yoktur. B u rad ak i "tescil"
t e r i m i " "tespit" o larak d e ğ erle n d irile b ilir (K A Y G A N A C IO Ğ L U /R E N D A /O N U R S A N 1976; CİN 1975; Ö Z D E M İR 1975; 1 9 9 3 /5 E .-1996/1 K. sayılı Y arg ıtay İ.B .K .).
d) 16. m ad d e y e g ö re O rm an B a k an lığ ı'n ın o n ay ı ile d e v le t o rm an ların d a m aden aram a ve işletm e ru h sa tn am esi v erileb ilir. B u m ad d e u y g u lam a sı d a o rm a n la ra ve çev rey e ö n em li z ara rla r v erm ek ted ir. D e ğ ersiz m a d e n le r için izin v erilm ek te, ç ık arılan to p rak kıy ılara d ö k ü lerek binlerce y ıld a o lu şan doğal ortam h o y ra tç a b o zu lm a k ta d ır (M O L 1995).
e) 17. m ad d ey e göre orm an B akanlığı kam u yararına her türlü bina ve tesis için gerçek ve tüzel k işile re 49 yıllığ ın a izin v ereb ilir.B u sü re so n u n d a y ap ılan b in a ve tesisler b ed elsiz olarak O rm an G enel M ü d ü rlü ğ ü 'n e g e çer.A m acın a uyg u n faaliy et g ö ste re n tesisle r için verilen izinler, y e r ve bin a için yen id en belirlenecek b ir bedel ka rşılığ ın d a 99 yıla kadar u zatılabilir. T urizm alan, b ö lg e ve m erk ezleri bu u y g u lam an ın d ışın d ad ır. Bu a la n lar T u rizm B a k an lığ ı’na tahsis ed ilir ve 2 6 3 4 sayılı K anuna göre irtifak hakkı kurulur.
O rm an K an u n u 'n u n en fazla e leştirilen ve o rm an alan ların ın fiilen o rm an rejim i d ışında kalm asın a neden olan m addesi budur. Bu konudaki eleştirilere yu k arıd a y e r verilm iştir.
D O rm an K an u n u ’nun 31., 32., 33. ve 34. m ad d elerin e g ö re orm an k ö y lü lerin e sem bolik b ir bedele zati ve m üşterek odun ihtiyaçlarını karşıla m a im kanı verilm iştir. Bu olan ak göçm en ve felaketzedeleri de k apsam aktadır. A yrıca, k ö ylülere p azarda satm ak için veya kuracakları tesisler
de işlem ek için de odun v erilm ektedir. O rm an k ö y lü sü n ü n ihtiyacını ucuz ve b a sit b ir şekilde kar
şılam ay a y ö n elik bu o lan a k lar m aa lese f k ö tüye k u lla n ılm a k ta ve o rm an lar ü zerin d e ö nem li bir yük o luşturm aktadır.
g) O rm an K an u n u ’nun en fazla eleştirilen m ad d elerin d en biri 57. m ad d ed ir. Bu m addeye g ö re dev let o rm an ların d ak i a çıklıkları ağ aç la n d ırm ak istey en lere izin v erilm ek ted ir. A ğ açlan d ırı
lan alanın a ğ açlan d ıran kişi tara fın d a n özel o rm an sta tü sü n d e işletilm esi sö zk o n u su d u r. Bu d ü zen lem e açık ça A n ay asa'y a aykırıdır. Z ira, dev lete ait o rm an lar d evlet tarafından y ö n etilir ve işle
tilir. Bu m ad d e ile d e v le t o rm an ların ın k o ru m a ve işletilm e g ö rev i özel şa h ıslara v erilm ek ted ir (K Ö P R Ü L Ü /K A N E T İ 1983). T u rizm veya Sanayi m erk ezlerin e yakın ye rlerd e v erilen izinlerde yap ılaşm a tehlikesi m evcuttur. A yrıca bu alanların korunm ası da problem yaratm ak tad ır.
3.2.2 Özel O rm a n la r H a k k ın d a
Y u k arıd a tem el ö zellik lerin i a ç ık lad ığ ım ız o rm an rejim i özel o rm an lara d a y er verir. Bu n ed en le özel o rm an lar için tespit edilen rejim e de kısaca d eğ in m ek te y arar vardır.
Ö zel o rm an lar sahipleri tarafından y ap tırılan am en ajm an p lanlarına göre işletilir.
K anunun devlet o rm an ların a ilişkin 14., 15., 17., 19. m addeleri bu o rm an lar için de geçer- lidir. D o lay ısıy la devlet o rm an ların d a y a sak ed ilen k esm e v ey a açm a gibi e y le m le r özel orm an lar için de suç teşkil eder. H atta bu fiillerin bizzat orm an sahibi tarafından işlenm esi de cezayı g erek tirir.
Ö zel o rm an lard an elde edilecek ü rü n lerd e d a m g a ve nald iy e teskeresine tabidir.
D oğal yo lla yetişen özel o rm an lar 500 ha dan k üçük p arçalara ay rılarak b aşk aların a tem lik edilem ez. M irasçılar arasında ifrazen taksim ed ilem ez.
Y erleşim m erk ezlerin e yakın o rm an lard a K a nun'un 17. m ad d esin e göre izin alm ak ve ya
tay alan ın % 6 ’sını g eçm em ek üzere im ar plan ların a uygun in şaat yapılabilir.
Ö zel orm an lard ak i bu inşaat hakkı da k ö tü y e kullan ılm ak tad ır. O rm an B akanlığı inşaat iz
nini v erd ik ten sonra, kontrol yetk isi b e le d iy e ler g eçm ek ted ir. Ö zel o rm an sah ip leri toplam yatay ala n ın ın % ’sını g eçm em e si g erek e n in şaat alanını % 30'a k a d a r ç ık a rab ilm ek te, özel o rm an ların 5 0 0 ha d an küçük parçalara ayrılam ayacağı ilkesi de çiğ n en m ek ted ir.
4. O R M A N R E J İM İN E Y Ö N E L T İL E N E L E Ş T İR İL E R
D iğ er ü lkelere n azaran o ld u k ça sert kabul e d ile b ile c e k o lan T ü rk O rm an R ejim i 1937 y ı
lın d an beri eleştirilm ek ted ir. E ski H ukuka göre birkaç istisna d ışın d a orm an lard an serbestçe yarar
lan m ay a alışm ış olan halk, bu rejim i h oş karşılam am ıştır. 1937 y ılında tam o larak y ü rürlüğe giren bu rejim o rm an lard a n p arasız yararlanm ayı k ald ırm ış, o rm an ların d ev let eliy le işletilm esi p re n si
bini g etirm iş, o rm an k ad astro su n u tam olarak b aşlatm ış ve o rm an lard a d ev let m ü lk iy e tin i sağ la
m ak için k am u laştırm a hü k ü m lerin e y e r verm iştir. O rm an ceza davaları zam an zam an korkunç b o yutlara ulaşm ış, bu d av alara zily cd lik , m ülkiyet ve kadastro d avaları da ek len m iştir. B una rağm en T ü rk iy e'n in o rm anlarını en iyi k o ruyan ülkeler arasın d a olduğu söy len eb ilir. O rm an B akanlığı'nın ulaşım , istihdam , turizm , rek re asy o n gibi çeşitli alan lard a y ap tığ h izm etler ve k a tk ılar da d ü şü n ü lecek o lu rsa bazı so ru n ların a ve p o p ü list uy g u lam aların a rağm en başarılı olduğu açıktır.
B u n a rağm en özellik e son y ıllard a T ürk O rm an R ejim in e y o ğ u n e leştiriler y ö n eltilm e k te dir. Bu e le ştiriler aşağıdaki gibi ö zetlenebilir.
a. D evlet orm anlarını koruyam ıyor.
b. D evlet orm an işletm eleri zarar etm ektedir.
c. D evlet o rm an ürünlerini pahalı üretm ektedir.
d. İstihdam fazlası vardır.
e. O rm an lar ö zelleştirilirse hem daha iyi korunur, hem de o rm an ürünleri u cu za mal edilir.
Ö zellik le işad am ların d an gelen bu eleştirilere b ilim ad a m la n da k a tılm ışlard ır ve "S erbest p iy asa çev reciliğ i", "sü rd ü rü leb ilir kalkınm a" gibi kav ram lar geliştirm ey e çalışm ışlardır.
Bu ele ştiriler g e n eld e D evlet o rm an ların d a dikili h ald e bu lu n an ağaç serv etin d en k ay n ak lan m ak tad ır. Z ira, Ü lkem izi 2000'li y ıllard a büyük o randa odun h am m addesi açığı beklem ektedir.
T u rizm , sanayi ve iskan faaliy etin in y oğunlaştığı alan lard a orm an arazilerin in k ıym etlenm iş o lm a
sı da d iğ er bir sebeptir. O rm an işletm elerinin em ek-yoğun çalışm aları ve yanlış istihdam p o litika
ları da d iğ er seb ep ler arasın d a gösterilm ek ted ir.
S özk o n u su e leştirilere gelince; ——
D ev letin o rm an ların ı k o ru y a m ad ığ ı dü şü n cesi, h iç b ir esasa day an am az. O rm an idaresinin hatalı ve o rm an a z ara r veren uy g u lam aları ve bu u y g u lam aların d ay an d ığ ı yasal d ü zen lem eler o r
tad ad ır. A ncak, b u n lar gerekli d ü z en lem e le r ya p ılarak d ü z eltileb ilir. Ö zel o rm an ların ve a ğ aç lan d ırm a alan ların ın hiç k o ru n am a d ığ ı ise açıktır. Ö zel orm an sah ib in in y a ngın, böcek istilası gibi pa
halı ö n lem ler gerek tiren ted b irleri a lam ay acak ları tartışılam az. N itek im , bir araştırm ay a göre İtal
y a'd a en fazla y an g ın a m aru z k alan ve y an g ın d a n z ara r gören alan ların özel o rm a n la r olduğu g ö rü lm e k ted ir (Ö Y M E N 1995). O rm an içi a ğ aç la n d ırm alard a, sah ay ı a ğ aç lan d ıran kişin in k o ru y a m adığı ve bu konuda gene o rm an İdaresinden yardım istem ek zo ru n d a kaldığı b ilinm ektedir.
O rm an işletm elerin in e k o n o m iy e katk ıd a b u lu n am ad ık ları hak lı b ir eleştiridir. A ncak, g e nel so s y o -ek o n o m ik d u ru m o rm an işletm elerin i em ek -y o ğ u n ç alışm ay a m ecb u r k ılm ak ta d ır. O r
m an cılık ta m ek an izasy o n k o şu llan h en ü z o lu şm am ıştır.İstih d am fazlası sorunu ise bilinen n ed en lerle T ü rk kam u sek tö rü n ü n tem el h a stalığıdır. Sadece orm an İdaresine özgü değildir.
O rm an İşletm elerin in o rm an ürünlerini pah alıy a m al ettik leri iddiası da doğru d u r. A ncak;
aşırı istih d am ın m aliy etlere etk isi ve em ek -y o ğ u n ç alışm a z o ru n lu lu ğ u g ö zd en uzak tu tu lm am a lı
dır. B e n ze r n ed en lerle o rm a n c ılık ta m ek an izasy o n a da g e ç ilem em ek ted ir. K ısaca, o rm an ürünleri
nin p a h alıy a m al ed ilm esi o rm an idaresinin elinde o lm ay an g en el n ed en lerd en k aynaklanm aktadır.
5. T A R T IŞ M A V E SO N U Ç
Y u k a rıd ak i in c e le m e le r T ü rk o rm an rejim in in ciddi b ir re sto ra sy o n a ih tiy acı oldu ğ u n u g ö sterm ek ted ir.
H erşey d en ö n ce o rm an tanım ı ele alın arak y u k arıd a b e lirtilen ek sik leri g id erecek ve D ün- y a'd ak i yen i g e lişm e le re u y g u n k ıla c ak b ir tanım y a p m a k g e rek m ek te d ir. Ö z ellik le d ev letin h ü küm ve tasarrufu altın d a b u lu n an ve orm an say ılm ay an diken lik , fu n d a lık ve m ak ilik , sazlık ve ba
taklık alanların koru n m ası düşü n ü lm elid ir. A yrıca, o rm an içi açık lık ların ve o rm an a hizm et eden alanların d a orm an sayılacağı vurgulanm alıdır.
O rm an rejim inin de yen id en d ü zen len m esi şarttır. Bu işe önce A n ay asan ın 169. ve 170.
m ad d elerin d en başlan m alıd ır. Ö zellikle 169. m addenin su istim al edilen h ü k ü m lerin e açıklık g eti
rilm eli, kağıt üzerinde kalan y a sak ların a işlerlik k a zan d ırılm alıd ır. P ro p ag a n d a yasağı kağıt ü ze rinde kalm am alı, etkili y aptırım a kavuşturulm alıdır.
O rm an Y asasındaki ak sak lık lar da A nayasa hük ü m lerin e paralel biçim de ortadan k aldırıl
m alıd ır. A yrıca, d iğ er yasa la rın (T urizm i T eşv ik K anunu, M aden K anunu gibi) o rm an rejim ine aykırı kuralları da d üzeltilm elidir.
Doç. D r. S ed at A YA NO Ğ LU
A b s t r a c t
In th is stu d y , a fte r criticisin g fo rest d e sc rip tio n in th e T u rk is h Lavv and a b r ie f in tro d u c tio n o f T u rk is h F o re st R egim en, som e p ro p o sitio n s a re done by p o in tin g tlıe sta llin g p oints o f th is reg im en an d in s p ira tio n s from th e reg u la- tions o f o th e r co u n tries.
Also, u p ra is in g critico sm s îo th is reg im en in last y e a rs a re trie d to be re- plied in this researciı.
SU M M A RY
B efo re e x u m in in g T u rk ish F orest R eg im en , il w i 11 be ap p ro p iate to rem em b er the concepts
"forest reg im en " and descrip tio n o f "forest".
F o rests can d efin ed from b iological o r legal poinl o f view . From biological point forest is a kind o f İiving union form cd by trees, sh ru b s, h erb aceo u s plants, m osses, fcrns, fungi, m icroorgan- isms, vario u s insects and anim als.
F rom the legal point o f vievv forest is a u nited object. T he basic elem ent is land. T rees and hrubs are the "fixtures" o f land.
B esid e forest d escrip tio n , there is ahvays a forest regim en. T h is regim en is sim ply defined as "T he vvhole o f strict rules that are ap p lied by the a d m in istratio n ag en ls to som e forests wiıo are a d m in istratin g ".
T h is p u b lic d e fin ilio n that is attrib u ted by forest la\vs to som e un m o v ab lc objects contain- ing trees is a o b lig ato ry statu s th at c o n stitu tes an e x cep tio n to o th er un m o v ab le objects. The forest reg im en is analized as a statu s m ak er rule (a ct-reg le) in general classificatio n . T he public character o f this reg im en has lw o results; a g g rcm cn ts a g ain st to this regim en are invalid by the absolute nul- lity and it can n o t be d iv id ed . B e cau se it’s pu b lic c h aracter this reg im en c annol be cxtended.
T u rk ish forest re g im en also d e p en d s on sam e prin cip als. A cco rd in g to the general attitude forests are acccp ted as p u b lic p ro p e rty and they are d ep en d e n t on a m ore p ro teetiv e and special regim en.
A cco rd in g to tlıc F o rest L aw nu m b ered 6 8 3 1 , "T rees and pet trees w hich are grovvn natu- rally o r by labotır are co n sid ered as forest to g elh er vvith their p laccs".
T he d e n sity o f tree s and sh ru b s , sh o u ld be at lea st 0.1 a n d th ey sh o u ld not stand as grouped, rovved or dispersed. T his phıce sh o u ld n ’t be less Ihan 3 h ectares.
T his defin ilio n can be criticized from d iffere n t p o in ts o f view . F irst o f ali it is a very big deficien cy not m en tio n in g the open sp aces in forests and the areas serv in g to forest. A lso we can eriticise this d efinilion bccause il do esn 't m ention an y th in g ab o u l the fo rest.th at solıuld be affores- trated (p o len tial o r re serv ed forest a reas). A d e fin ilio n th at is b a se d on the fu n etio n s o f forests vvould be m ore realistic and ideal d cfın itio n . İn this su b ject \ve can lake the d efin ilio n in 1975 dat- cd A uslrian Forest La\v as an exaple.
O n the o th er hand, this System has to m en tio n som e e x cc p lio n s. A c c o rd in g to the second parag rap h o f the first seetion o f the F orest La\v does not accep t lands m en tio n cd below as f o r e s t:
a) M arshy places
b) A reas covered with step plants c) T h om buslıes
d) Parks
e) T h e places co v ered \vit trees and pet trees in the a n c ien l g rav ey ard s in tovvns and villag- es also city parks.
0 T he places co v ered vvith ah kinds o f trees and pet trees in sets used as ag ricu ltu ral land or private property that are in forests o r near forests.
g) Places co v ered vvith every kind o f trees and sh ru b s not b ig g er tlıan 3 ha. vvhich are out o f the forest regim en in ovvncd lands.
h) A ccording to local c h aracteristics, e v ery kind o f fruit trees and P inus p in aste r and Q uer- cus aegcjilops areas vvhich grovvn o r vvill be grovvn in ovvned land.
i) A reas vvhich are co v ered vvith v a cc in a tc d o r u n v a cc in a ted ol ive trees on ovvned lands, land covered by vvild ol ive trees and sep a ra lcd from slale fo rests by special lavvs vvhich com pleted sep aratio n , im p ro v em en t, a m e lio ra tio n and tran sfer c o n d itio n s and areas slated in the Lavv num - bered 6777 vvhich are co v ered vvith vvild o r v accin ated P istaclıio, C aro b and M astic trees.
j) A reas co v ered vvith m aqui or heatlıe r vvhich d o e s no t c arry soil and fo rest pro teetio n character.
E xcepted areas in parag rap h s (a), (b), (a) are m ost su itab le p laces for vvildlife. E xcept pri
vate ovvnership those areas are under the State control and accep te d as ovvnerless land (res nullius).
E x ccption (f) is also im portant for vvildlife. M o reo v er, liıose areas have an ti-ero sio n a l and flood control effects F o r tlıese reasons those areas sh o u ld be ro lec l as forest vvithout ch an cin g the situaiton o f ovvnership.
E x cep tio n (g) does not accep t vvooden area s vvhich are s m a lle r than 3 h e ctare s as forest.
T h e im portant part o f tlıese areas are orig in ally forest. A nd 3 h ectares are very large place.
E x cep tio n (lı) has excu lu d ed P. p e n aste r and Q. ag eq ilo p s g roves from forest regim en and by this excep tio n thousands o f h ectares o f P. pinea g roves are tran sfere d to p riv ate ovvnership.
E xception (i) existed before the C o n stu lio n d ated 1961 an d th o su a n d s o f h eetars o f forest lands vvere separated and distributed to farm ers. U n fo rtu n ately those o live g ro v es co u ld n 'l m aintain their existence and reverted to areas o f seltlem ent.
E x ception (j) is the prim e subject o f c riticism . By tis ex ce p tio n 6 0 0 .0 0 0 hectares o f M aqui lands are aken out from forests. İt's n ecessary to lake out those lands from forest ex cep tio n s and to provide their proteetion.
In d o elrin e o l'T u rk is h Lavv forests arc accep te d as pııblic d o m ain and tlıc relalion betvveen forests. It's n ecessary to take out those lands İroni forest c x cep tio n s and to provide their protection.
In d o ctrin e o f T u rk ish Lavv forests are accepted as p ublic dom ain and the relation betvveen forests and S tate are fixed as pu b lic p ropetry. The section 169 o f the C onstitution dated 1982 fixcd the fram c o f forest reg im en as follovvs :
a) Ali forests are under the control o f the State.
b) O vvnership o f the State are m an ag ed and ex p lo iated by the State acco rd in g to the lavv.
d) State fo rests can n o l be ovvned by a cq u isito ry p reserip tin a nd can n o t be su b je c t to the righl o f serv itu d e ex cep l pu b lic benefit.
e) G e n era l o r p riv a te a n ın e sty c a n n o t be a n n o u n c e d e x c lu siv e ly ab o u t fo rest crim es.
C rim es c o m m itted as b urning, d estru etin g or red u cin g forest areas cannot be laken in to the content o f general o r private am nesty.
f) T h e S tate m ukes n ecessa ry Uıvvs and tak es n e ce ssary m easu rem en ts for pro tectio n and vviden forests.
g) Nevv forests th at are grovvn instead o f bu rn ed forests and any kind o f ag ricu itu ral of stock b reed in g can n o t be d o n e on this areas.
iı) A n y kind o f a e liv ity o r aetion th at can be harm fu l to fo rests are forb id d en . Political p ro p ag an d a c au sin g d am ag e on forests are can n o t be done.
1) VVithout som e e x cep tio n s bo u n d aries o f forests are can n o t be narrovved. T he first excep- lion is phıces vvhere it isn'l c o n sid ere d ad v an ta g e o u s any m ore to pro tect as forest but adversely sh o u ld be seen a d v an tag e o u s to revert to a g ricu itu ral land. S econd excep lio n is places vvhich had totaly losed forest c h ara c te r b e fo re the d ate 31 th D e ce m b er 1981. If those places reverted to any kind o f a g ric u itu ra l o r g razin g land o r rev erted to scttled land as v illage, tovvn o r city co u ld be taken out o f the forest b o u n d aries. By these ex cep tio n s since 1974, 4 1 0 .0 0 0 hectares o f forest lands vvere taken out o f the forest and this ap p licatio n is stili going on.
A cco rd in g to the last p a rag rap h o f sectio n 1 1 o f F orest Lavv, forests vvhich cadastral vvorks vvere carried o ut arc rcg islered in the nam e o f T rea su ry on the c o n lra ry o f o lh er pu b lic dom ain.
T h is re g islra tio n has n ot fo u n d a tiv e e ffe c t but a n n o u n civ e e ffe c t b ecau se o f the State hasn 't the riglıt o f ovvnership on forests. İt can be accepted as fixation o f the ch ara c te r o f land.
A cco rd in g to the section 57 o f the Lavv, a ffo restalio n perm its could be given on open spac- es o r d eg rad ed parts o f forests. Ovvner o f this p erm it acquaires the riglıt o f ex p lo atalio n on this ar
ea. T his reg u latio n is c le arly ag ain st to the C o n stitu tio n . A ffo restatio n areas vvhich landed nearby seltlend lands are u nder the risk o f selllem en l and it’s not easy to protect these areas.
P riv a te fo rests are also e x p lo ita te d a c c o rd in g to m an a g em e n t p lan s. A ctio n s as cu ttin g trces, c ie a rin g o r se ttiin g on p riv ate forest also are fo rm ed as fo rest crim es even vvhen accom - lished by the ovvner. N atu rally grovvn priv ate forests can n o t be d iv id ed in to sm aller parts ıhan 50ü hectares and can n o t tran sfer to on otlıer person. T his kind o f private forests also cannot be divided betvveen su ccesso rs by separation.
A cco rd in g to the section 17 o f the Lavv, ovvners can co n stru ct builings on the land not m ore than % 6 percen t o f total area o f these forests vvhich are elo sed to settlem en t. T his fascility is also a b u sed by ovvners. S om e m u n ic ip a lities have vvidened b u ild in g areas from % 6 percent to % 30 pcrcen t and pro v id ed sep aratio n acco rd in g to se ttlem en t plans.
T u rk ish forest reg im en vvhich could be a ccep te d m ore rigid Ihan those o f o th er countries has been criticized since the y ear 1937. T hose criticism s can be su m m arized as follo v v s:
a) the S tate cannol protect forests b) State forest adm in itralio n s are in loss.
c) T he State produces forest products m ore ex p en siv e.
d) S tate forestry has over-em p lo y m en t.
e) If sla te fo rests vvill be p riv a tize d , th ey vvill be p ro le c tc d b e tte r and p rices o f forest pro d u cts vvill go dovvn.
T h ese criticsm s are o rig in a ted from the hugc tree slock o f forests. T h e o th er reason is high e v alu atio n o f forest land vvhich are close to to u ristic, ind u slrial o r seltle m e n t reg io n s. \V rong em - p lo y m e n t p o lic ies and o b lig a tio n o f vvorking la b o u r d e n s e ly o f fo rest m ıın a g em en ts can be accepted as o th er reasons.
It is right that forest m an ag em e n ts cannot c rca te an im p o rta n l su p p lem en t to general bud- g et, but social and e co n o m ic co n d itio n s o b lig e d forest m an a g em e n ts to vvork labour-vvcightcd.
S am e co n d itio n s are not allovving forest m an ag em en ts to c h an g c in lo m ec h an iz atio n . O ver-em - plo y m cn t is an illness o f public sec to r in o u r C o u n try and can n o t be p articu larly attrib u ted oııly to forest m anagem ents.
K A Y N A K L A R
A K İP E K ..I.G ., 1973: Tiirk E şya H ukuku, II. K itap, M ü lkiyet, A n ka ra .
A K İP E K , J.G ., 1978: O rm a n la r Ü zerinde Üst H a kkı, H . C a h it O Ğ U Z O G L U na a rm a ğ a n , A n k a ra.
A Y T U Ğ , B ., 1976: O rm a n T a n ım la m a sı ve B u T a n ım la m a d a Yer A la n A ğ a ç, A ğ a ç ç ık vc Ç alı K a vra m la rı, 1. O rm an K a d a stro Sem ineri, O .G .M . Yayın N o. 6 0 7 /1 3 , A nkara.
B A L T A , T.B ., 1972: K anın M alla rın d a n Y a ra rlanm anın T a b i O ld u ğ u R ejim , A n ka ra .
B A Y R A K T A R O Ğ L U , H ., 1968: A n a y a s a M u v a c e h e s in d e O rm a n İr tifik H a k la rın ın G elec eğ i, İ.Ü .O .F .D ., S eri B , C ilt X V III, Sayı I , 'İstanbul.
C İN , H ., 1980: Tiirk H u ku ku n d a M cr'a, Yaylak ve K ışla kla r, A n ka ra . C R O Z A T , C., M en ku l A m m e E m laki, İ.Ü .H .F .M . C ilt VI, Sayı 4, İstanbul.
D E R B İL , S., 1959: İd a re H ukuku, İstanbul.
D O Ğ A N A Y , Ü.Y., 1975: O rm an ve O rm an Top ra ğ ı Ü zerin d e M ü lkiye t, T M M O B O rm a n M ü h e n disleri O dası Yayını, A nkara.
D U R A N , L., 1985: İdare H ukuku D ers N o tla rı,İsta n b u l.
D Ü R E N , A., 1975: İdare M a lla n , A nkara.
G İR İT L İ, İ., B İLG E N , P. 1973: İdare H ukuku, İstanbul.
G O R D O N , W.A ., 1955: The La\v O f F o restry, L an d o n . G Y U T O . C. 1968: C om m eııtaire D e L a L o i F o restie res, P aris.
G Ü L A N , A., 1996: K am u M a lla rı, G ün Işığında Yönetim , İsta n b u l.
G Ü N E Ş, T., 1965: T ürk P o z itif H u ku ku n d a Y ürütm e O rg a n ın ın D ü zen le yici İşle m leri, Ankara.
İL K M E N , Ş.N ., 1958: T he P ro b lem O f The D e fin itio n O f T he F o re st A n d The P ro tectio n . F orest C onception İn The T urkish F o rest La\v.
İN A L , S., 1969: O rm a n cılık P o litikası D ers N o tta n , İstanbul.
İS T A N B U L L U , T., 1979: T ü rkiy e'd e O rm an R ejim i, İ.Ü . O rm an F akültesi, Yayın no. : 2 71, İsta n bul.
K A Y G A N A C IO Ğ L U , M ., R E N D A , N ., O N U R SA N , G„ 1976: O rm a n K anunu, İlg ili M evzuat, A n kara,
K Ö P R Ü L Ü , B ., 1948: T ürk H u ku ku n d a O rm an M ülkiyeti, İ.Ü .H .F .M ., C ilt X IV , İstanbul.
K Ö P R Ü L Ü , B ., C ib a li M iibaha O rm anları, İ.Ü .H .M ., C ilt X V , İstanbul.
K Ö Y H İZ M E T L E R İ Gn. M d., 1987: T ürkiye G enel T oprak A m e n a jm a n ı P la nlam ası, A nkara.
L A T O U R N İE R E , R., 1982: C o n ceil D 'E ta tjn ın Yargılam a Y ö n tem leri Ü zerinde B ir İn celem e, Ç e
v iri : Y ıldızhan YAYLA, İstanbul.
M A N T E L , K ., 1964: F orstliclıe R eclıtlehre, Freiburg.
M E Y E R , F ., 1968: L eg isla tio n E t P o litiq u e F orestieres, P aris.
O Ğ U Z M A N , K ., SE L İÇ İ, Ö., 1978: E şya H ukuku, İstanbul.
O N A R , S.S., 1960: İd a re H u ku ku n u n U m um i E sasları, C ilt 1,11, İsta n b u l.
O R M A N B A K A N L IĞ I, 1 9 9 4 : 1. O rm a n cılık Şurası (K ararlar), A nkara.
Ö Z D Ö N M E Z , M ., İS T A N B U L L U , T .; A K E S E N , A ., 1989: O rm a n cılık P o litika sı, İ.Ü . O rm an F a kü ltesi, Yayın N o : 14, İstanbul.
R1D D AL, J .G ., 1974: In tro d u ctio n T o L a n d Law , L andon.
S A A T Ç İO Ğ L U , F., 1969: S ilv ik ü ltü r /. S ilv ik ü ltü rü n B iy o lo jik E sa sla rı ve P ren sip leri, İ.Ü . O r
m a n F a kültesi, Yayın N o : 14, İstanbul.
S A R IC A , R ., 1943: T ü r k iy e ’de İcra U zvunun Tanzim Sela h iyeti, İstanbul.
T O Y G A R , S., 1964: E ski ve Yeni H u ku ku m u za G öre O rm an A n la m ı, İstanbul.
T Ü R K İY E O R M A N C IL A R D E R N E Ğ İ, 1988: T ürkiye'de O rm a n sızla şm a n ın T a rih sel G eçm işi, O r
m an ve A v D ergisi, Y ı l : 63, S a y ı : 2-6, A nkara.
U Ç A R , A ., 1994: O rm an S ın ırla rı D ışın a Ç ıkarm a, I. O rm ancılık Şu ra sı, T eb liğ ler ve Ön Ç alışm a G rııbıt R a p o rla rı, C i l t : 1, A nkara.
U L U K U T , B , 1963: T ürk O rm an H u ku ku , I. K itap, İstanbul.
U S L U O Ğ L U , H A ., 1978: O rm a n la r Ü zerinde Üst H a kkı, O rm an ve A v D ergisi, C ilt, Sayı.
Y A Z M A N , İ., 1965: K a yn a kla rın T ü rk M e d en i K an u n u n d a T a b i O ld u ğ u R ejim , B erlin , Y A Y L A , Y., 1990: İdare H u ku ku , İsta n b u l.
