AHŞAP MALZEMEDE BOZULMA
FAKTÖRLERİ
Kimyasal Faktörler
Kimyasal maddelerin, ahşabın hücre duvarına ulaşma oranı kimyasal bozulmanın boyutunu belirler. Genellikle kimyasal maddeler ahşap malzemenin önce rengini değiştirir. Metaller ahşap üzerinde korozyon oluşumuna, asitler erimeye, bazlar yumuşamaya, alkoller şişmeye sebep olur. Yangın da ısıya bağlı bir kimyasal bozulmadır.
Ahşabı en fazla etkileyen kimyasal kaynaklar arasında, endüstriyel atmosfer kirliliği,
gaz borusu sızmaları ve kiremitlerin absorbe ettiği tuzların yıkanmaları sayılabilir. Ayrıca,
ahşapta kullanılan metal bağlayıcıların neden olduğu ve “çivi kusması” denilen korozyon
problemleri de kimyasal madde etkileriyle birlikte artmaktadır.
2. Sıcaklık
Sıcaklık, havanın basıncı ve bağıl nemi değiştirmektedir.
Havanın alabileceği su miktarı sıcaklıkla birlikte artmaktadır.
Artan ve azalan sıcaklık değişimlleri malzemenin kabul
edilebilir nem miktarını doğrudan etkilemektedir. Ani sıcaklık
değişimi, yıl içerisindeki dalgalanmalar bozulmalara neden
olan faktörler olarak sınıflandırılabilir.
3. Aşınma – Ayrışma
Açık havada barındırılan nesneler yağmur ve rüzgar etkisiyle fiziksel
erozyona uğrar. Ayrışmalar fotokimyasal bozulmayı da içerir. Ahşap yüzey genellikle gümüş-gri bir renk alır, daha yumuşak olan erken odun
yıprandıkça ve daha sert bir yapıya kavuştukça çizgili bir dokuya sahip olur.
Gümüş-gri yüzey biyolojik olmayan saldırılara karşı koruyucu bir yüzey gibi davranır. Bütün dış etkenler altında ahşap yüzeyin 12 yılda 1 mm kaybettiği saptanmıştır.
Resim 1 : Ahşap üzerinde gümüş- gri renk
4. Kirlilik
Açık hava koşulları, içerisinde farklı kirlilik yapan faktörlerin doğrudan etkisi altındadır. Hava akımlarının dış ortamdaki toz gibi kirleticileri taşımasıyla yüzey birikimine neden olur. Yüzey birikimleri , renk değişimi, solma gibi fiziksel
değişikliklere sebep olmaktadır. Oluşan bu kirlilik tabakası tuzlanma ve yoğunlaşma nedeni ile oluşan su buharı zerrecikleirnin ahşap yüzeyinde tutunup nemden daha fazla etkilenmesine sebep olabilir.
Resim 2: Ahşap eser üzerinde biren toz tabakası
5. İnsan Etkisi
Objenin üretim şeklinden yapılan onarımların hatalı olmasına kadar bir çok aşamada insanın etkisi vardır. Müze koleksiyonlarındaki
ahşap nesnelerin fiziksel hasarı,uygunsuz kullanım ve kat hizmetleri prosedürlerinden, kötü depolama ve sergilemeden kaynaklanabilir.
Nesnelerin çevrede daha fazla toz ve kire maruz kaldığı ve bu
nedenle daha sık temizlik gerektirdiği döşenmiş tarihi yapılarda
sergilenen koleksiyonlarda fiziksel hasar daha fazla görülmektedir.
Biyolojik Faktörler
Ahşap bir takım biyolojik ajanların bozulmalarına
maruz kalabilir bu ajanlar ahşap işlenmeden önce bile yerleşmiş olabilir. Bakteri ve mantar gibi
mikroorganizmalar, kuşlar, böcekler , kuşlar vb
etkenler bozulmaya neden olabilir.
Bakteriler ışın hücrelerindeki nişastayı tüketir.
Genellikle suya doymuş ahşabı etkiler. Daha önce
bakteriye maruz kalmış ahşap mantarlara karşı daha az dayanıklı hale gelir.
Mantarlar klorafilleri olmadığı için bir başka canlıya
bağlı yaşamak zorundadırlar. Biyolojik olrak ahşaba en
çok zararı mantarlar vermektedir. Ahşap üzerinde renk
değişimi ve çürümeye neden olurlar.
Böcekler ahşabı hem besin hem de kendilerini korumak için kazarlar. Yetişkin böcekler yumurtalarını ahşap içine bırakarak gelişimlerini burada sağlamasını bekler. Larvalar yumurtadan çıktıktan sonra ahşap malzemeyi içten kazarak ilerler ve en son kanatlanıp çıkmak için yüzeyde delikler açarlar.
Kemirgenler yiyecek ve tuz almak için ya da dolap gibi objelerin içindeki yiyeceğe ulaşmak için ahşabı kemirerek zarar verirler.
