• Sonuç bulunamadı

AHŞAP SANATI

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "AHŞAP SANATI"

Copied!
42
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

A H Ş A P S A N AT I

(2)

Ağaç ve kereste anlamında Arapça

«haşeb» kelimesinin çoğulu olan ahşap,

sözlük anlamının dışında, farklı ağaç

cinslerinden seçilen malzemenin oyma,

kabartma ve geçme gibi tekniklerle

işlenmesi sonucunda ortaya çıkan

bağımsız bir sanat dalının adıdır.

(3)

Ahşap işlemeciliğinin, tarihteki uygulama

alanları çok geniş ve çeşitlidir. Ahşap, önemli

bir mimari eleman olarak gündelik hayatta da

varlığını hissettirir.

(4)

A H Ş A B I N K U L L A N I M A L A N L A R I

Tarihten günümüze intikal etmiş cami, saray, kasır,

köşk, türbe gibi yapıların iç mekanlarındaki kapı ve

pencere kanatları, mahfil şebekeleri ve cami iç

mimarisinin tamamlayıcı unsuru olan minberler, vaaz

kürsüleri ile Kur’an mahfazaları, rahleler vb. cami

teberrükat eşyası da Türk ahşap işleme sanatının

öne çıkan örnekleri arasındadır .

(5)

Türbelerdeki din ve devlet büyüklerine ait

sandukalar, padişah tahtları, elitlerin mücevher

kutuları, dolaplar, sandıklar, lambalıklar, kavukluklar,

sehpalar, paravana, çekmece gibi birçok ev eşyası

ahşabın konusu kapsamındadır.

(6)

İstanbul Topkapı Sarayı, Türk ve İslam Eserleri ve Deniz Müzeleri, Ankara Etnografya Müzesi gibi müzeler, Türk ahşap sanatının seçkin örneklerinin korunup sergilendiği mekanlardır.

Ahşap sanatında kullanılan ağaç cinsi, coğrafi

şartlara ve kullanım amacına göre değişir. Bunlar

arasında ceviz, sedir, abanoz, gül ağacı, ıhlamur,

kestane, meşe, çam vb. sayılabilir. Genellikle

ülkede yetişen ağaçlar kullanılsa da bazen ülke

dışında ağaç temini yoluna da gidilmiştir.

(7)

Genelde oyma, kabartma ve kakma şeklindeki geleneksel ağaç işleme teknikleri şöyle sıralanmaktadır; düz ve yuvarlak satıhlı derin oyma, eğri kesim, şebekeli oyma(ajur), düz satıhlı ve kabartmalı kakma.

Sanatçı, yüzeyden zemin içlerine doğru bıçağını

dik tutarak çalışır, düz satıhlı tekniğini uygular ya da

yüzeydeki kabartmanın yuvarlaklığını sağlayacak

biçimde serbest hareketlerle çalışarak yuvarlak

satıhlı derin oymayı ortaya çıkarır.

(8)
(9)

Yapılan arkeolojik kazılarda Radloff’un 1865’te Altay kurganlarında ve Rudenko’nun 1947-1949 yıllarındaki Pazırık’ta buldukları ahşap eşyalar bize Türkler’in Orta Asya’dan bu yana ahşapla ilişki içinde olduğunu gösterir. Bu ilgi, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde de güçlü bir şekilde devam etmiştir.

Günümüze ulaşmış erken dönem İslam ahşap

sanatı örneklerinde, dönemin mimari eserlerindeki

kabartma taş tezyinatı etkili olmuştur.

(10)

Halen Berlin İslam Eserleri Müzesi’nde teşhir edilen Mşatta Saray’ı kabartmalı taş duvarlarındaki akantus ve asma yaprakları, erken ve müteakip dönem ahşap eserlerinde oyma tekniğiyle uygulanmıştır.

Fatımi dönemi el-Ezher Camii’nin ahşap kapısı ile

dönemin bazı camilerindeki ahşap işler buna örnek

verilebilir.

(11)

Selçuklular’da, ahşap işlerde daha çok oyma/kabartma, şebekeli oyma, çatma(kündekari) ve boyama teknikleri kullanılmış, mimari eserlerdeki kapı ve pencere kanatları dışında minberden rahleye, kürsüden sandukaya pek çok güzel eser meydana getirilmiştir.

Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde Sultan Keykavus

b. Keyhüsrev’in adı bulunan rahle ile Konya Mevlana

Müzesi’ndeki rahle Selçuklu dönemi ağaç oyma

işçiliğini yansıtan örneklerdir.

(12)

K O N Y A M E V L A N A M Ü Z E S İ B E Y L İ K L E R

D Ö N E M İ K A P I K A N A D I

(13)

K O N Y A M E V L A N A M Ü Z E S İ ( 1 2 7 8 ) S E L Ç U K L U R A H L E S İ

(14)

Kündekari tekniğinde bir ahşap iskelet üzerinde

yan yana getirilen geometrik mahiyetteki ahşap

parçalarla bunları birbirine bağlayan oluklu ahşap

kirişler tutkal ya da çivi kullanılmaksızın iç içe

geçirilmek suretiyle eser tamamlanır. Bu tekniğe

kündekari denir. Konya Alaeddin Camii, Siirt Ulu

Cami, Divriği Ulu camilerinin minberleri kündekari

tekniğiyle yapılmış kıymetli örneklerdir.

(15)

Yalancı kündekari denilen yöntem harici parçaların zemine monte edildiği bir yöntem olup ısı ve rutubetten etkilenmektedir. Ankara Hacı Bayram Camii pencere kanatları da bu tekniğin güzel örneklerindendir.

Konya Sadreddin Konevi Camii (XIV.yy) ve Bursa

Yeşil Cami’nin (XV.yy) pencere kanatları derin oyma

tekniğiyle yapılmıştır.

(16)
(17)

Afyon Ulu Camii, Beyşehir Eşrefoğlu Camii motiflerini altıgen ve üçgen yıldızlarla bazı stilize çiçek ve kuşların oluşturduğu desenlerin ahşap sütun başlıklarında, kiriş ve konsollarda boyama tekniği ile uygulandığı, dönemin bazı ahşap camilerine örnek verilebilir.

Osmanlı döneminde, Selçuklu geleneğinin büyük

ölçüde sürdürüldüğü, oyma, şebekeli oyma ve

kündekarinin yanısıra sedef ve fildişi kakma teknikleri

de kullanılmaktadır. Müzelerimizdeki Osmanlı dönemine

ait fildişi kakmalı en eski eser, II.Bayezid dönemine ait

1505 tarihli Kur’an-ı Kerim mahfazasıdır.

(18)
(19)
(20)
(21)
(22)

Ahşap sanatının en eski örneklerine XIII. Yüzyılda

rastladığımız ahşap camiler yanında Anadolu

Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı asırları boyunca

Ankara, Kütahya, Kula, Safranbolu, Mudurnu, Bursa

ve Tokat gibi eski Anadolu şehir ve kasabalarında

inşa edilmiş ahşap evler ile İstanbul Boğazı

kıyılarındaki Amcazade Hüseyin Paşa ve Emirgan

Şerifler Yalısı gibi yapılarda ahşap tavanlar, dolap

kapakları, raflar, lambalıklar ve benzeri eşyada

çeşitli tekniklerle bezemenin en ince ve güzel

örnekleri karşımıza çıkar.

(23)

Geleneksel ahşap işçiliğinin bir de zanaat cephesi vardır .Folklorik değer taşıyan bastonlar, ağızlıklar, pipolar, kaşık, havan vb. bazı mutfak eşyası da

geleneksel Türk ahşap işçiliğinin daha çok zanaat

kanadında yerlerini almışlardır.

(24)
(25)
(26)

İ S T A N B U L F A T İ H C A M İ İ V A A Z K Ü R S Ü S Ü

(27)
(28)
(29)
(30)
(31)
(32)
(33)

B İ R G İ U L U C A M İ K A P I D E T A Y I

(34)

A YA S O F YA C A M İ İ M İ N B E R İ

(35)

A K S A R AY U LU C A M İ İ

(36)
(37)

K Ü N D E KA R İ M İ H R A P V E K Ü R S Ü

(38)
(39)
(40)

A N T İ K M O B İ LYA İ L E O Y M A M İ N B E R

(41)
(42)

Referanslar

Benzer Belgeler

In this paper I describe a technique using rigid endoscopy with the Hopkins rod and a video monitor as a visual aid for the insertion of myringotomy tube in older children and

[r]

Beyşehir Eşrefoğlu Camii güney cephesi (Konya Vakıflar Bölge Müdürlüğü Arşivi) Beyşehir Eşrefoğlu Camisi’nin dikdörtgen formlu, geometrik, bitkisel yazılı

Ahşaba çivi çakma ve sökme, kesme, rendeleme, bindirme ek yapma ve geçme yapma hakkında teorik ve pratik bilgilerin yer aldığı öğretim meteryalidir.. SÜRE

Ø İskarpela ve oyma kalemlerinin kontrolünü yapmak. Ø İskarpela ve oyma kalemlerinin bileme işlemini yapmak. Ø Gönye ve metrenin kontrolünü yapmak Ø Ahşabın

 Emprenye; toksik özellikteki kimyasal bir maddenin mantarlar, böcekler, termitler, deniz canlıları tarafından besin maddesi olarak kullanılan hücre zarının zehirli

Bu metotları uygulayan tesislerde ahşap malzeme çelik bir kazan içerisine yerleştirilmekte, yüksek ve alçak basınç uygulamaları ile malzemenin içerisine