KARAKTER VE DEĞER EĞİTİMİ 12.HAFTA-1.DERS
Sunu İçeriği Etkinlik Örnekleri
ETKİNLİK
Yaklaşık Süre: 40+40=80 dakika Seviye: Dördüncü Sınıf
Kazandırılacak Değer/Değerler: Sorumluluk, Temizlik ve sağlıklı olma
Kazandırılacak Vasıflar 1- Yaşadığı yerin (ev, oda, kurum ve çevre) temizliğinin önemini kavramasına;
2- Yaşadığı yerin temizliğine ve düzenine değer verme. 3- Sorumluluk sahibi olma;
Gerekli Materyaller Temizliğin yapılışını ve önemini anlatan görsel işitsel kayıt, televizyon, “Odayı Kim Temizlesin” adlı öykü, etkinlik kağıtları
Değer Öğretim Yaklaşımı: Değer Açıklama Hazırlık: İşleniş esnasında öğrencilere dağıtılacak “durum”,
“çalışma kâğıtları”, “formlar” ve “tablolar” hazırlanır ve öğrenci sayısına göre çoğaltılır.
Süreç: Aşağıdaki yönergenin ve durumun yazılı olduğu kâğıtlar öğrencilere dağıtılacak.
Yönerge: Lütfen aşağıdaki durumu okurken onayladığınız cümlenin başına renkli kalemle artı (+), onaylamadığınız cümlenin başına ise eksi (- ) işareti koyunuz.
Durum: Semihcan 4. sınıfa yeni başlamıştır. Heyecanla kalkar, hazırlıklarını yapar ve okuluna gider. Eve döndüğünde odasının bıraktığı gibi dağınık bir halde olduğunu görür. Bu durumdan hiç hoşnut olmamıştır. Çünkü annesi odasını her gün temizleyip düzenlediğinden böyle bir şeye alışık değildir. Koşa koşa annesinin yanına gelir ve odasının bıraktığı gibi durduğunu söyler. Annesi, Semihcan’a artık büyüdüğünü ve odasını da kendisinin temizlemesi gerektiğini söyler. Semihcan şaşırarak, derslerinin çok olduğunu, okuldan yorgun geldiğini ve bununla uğraşamayacağını söyler. Annesi, artık odasının tüm sorumluluğunun Semihcan da olduğunu, istediği gibi kullanabileceğini ve kendisinin bundan sonra karışmayacağını belirtir.
Senin odanı kim temizleyip düzenliyor?
1. Seçim: Bu süreçte serbestçe seçim için, aşağıdaki sorulara bir A4 kağıdına yazılı olarak öğrencilere dağıtılacak. Öğrencilerin cevaplarını yazmaları istenecek. Bu süreçte fikirlerini açıkça belirtmeleri için
‚istemezlerse cevaplarını kimseyle paylaşmayabilecekleri bunun sadece kendilerini ilgilendirdiği ancak mutlaka düşüncelerini doğru bir şekilde yazmaları‛ belirtilecektir.
Sence Semihcan ne yapmalı?...
Aynı şey senin başına gelse ne yapardın?...
Öğrenciler cevaplarını yazdıktan sonra seçimlerinden emin olmalarına yardımcı olmak için aşağıdaki maddeler tahtaya yazılır ve öğrencilerin bu maddeleri okuduktan sonra cevaplarını tekrar gözden geçirmeleri istenir.
Odamı temizlemem ve düzenlemem için geçecek süre oyun ve televizyon izlememe engel olacaksa bana uygun değildir.
Odamı temizlemem ve düzenlemem için geçecek süre rahatımı bozmama neden olacaksa bana uygun değildir.
Odamı temizlemem ve düzenlemem için bazı fedakârlıkta (oyun ve televizyon izlemek gibi) bulunabilirim.
Bunlardan farklı düşüncesi olanlar fikirlerini açıklayabilirler.
Bu maddeler okunup öğrencilere düşünme süresi verilir
Daha sonra aşağıdaki sorular yöneltilerek cevaplarını düşünmeleri istenir. İsteyenlerin ise bu cevapları bir kağıda yazabilecekleri belirtilir.
Bu fikri ne zaman edindiğini düşünüyorsun?
Yapmak istediğini söylediğin bu şeyi yapmadığında insanlar ne derdi?
Bu işi yapmak için yeterince iyi değilsen ne yapacaksın?
Birilerinden yardım alman gerekir mi? Veya yardıma ihtiyacın var mı?
Ailen nasıl davranmanı istiyor? Onların bu düşünceleri önemli mi?
Bunun için ne kadar zaman harcayacaksın? Bu sana uygun mu?
Düşünme süresi tamamlandıktan sonra cevaplarından emin olup olmadıkları sorulur. Eğer emin değillerse emin olacakları bir şekilde değiştirebilecekleri belirtilir
2. Alternatifler: öğrencilerin olası alternatifleri de göz önünde bulundurmaları için aşağıdaki tablo dağıtılarak yönerge doğrultusunda hareket etmeleri istenir. Yönerge: Aşağıya bazı alternatifler verilmiştir. Bu alternatiflerin sonuçlarını düşünerek karşısına yazınız lütfen. Eklemek istediğiniz alternatifler varsa altta bırakılan boş yere ekleyerek sonuçlarını yazabilirsininiz.
3. Seçtiği alternatifin sonuçlarını dikkatli düşünmeleri için aşağıdaki sorular yönetilir.
İma ettiğin şey …..(çarpıtmayı görüp göremeyeceğini anlamak için söyledikleri çarpıtılacak)?
Şimdi, eğer bunu yaparsan, diğerlerine ne olacak?
Bu seçimin nesi iyi?
Bu seni hangi sonuca götürecek?
Bunu niçin yapıyorsun?
4.Taktir ve Tastik Etmek: Öğrenciye düşüncesini takdir etmesine, değer vermesine ve tasdik etmesine yardımcı olmak için aşağıdaki sorular yöneltilir:
Bu seçini yaptığın için memnun musun?
Onun nesi iyi? Senin için neden önemli?
Bu davranışına çevrendekiler ne derdi? Onların böyle düşünmesi senin için önemli mi?
Herkes senin gibi mi davranmalı? Herkesin böyle davranması seni mutlu eder mi?
5.Seçim doğrultusunda davranmak: Seçimi doğrultusunda davranımlarını ortaya koymalarına yardımcı olmak için aşağıdaki sorular yöneltilecek
Sen buna benzer şeyler yaptın mı? (seçtiği seçim doğrultusunda) Herhangi bir zorlukla karşılaştın mı? Bunu yeniden yapar mısın?
Buna benzer yapabileceğin başka şeyler var mı? Bunu yapmak istediğinde nelere dikkat edersin? Bu senin için uygun mu?
Yapacaklarının sonucunu iyice düşündün mü? Bu seçim senin hayatını etkiler mi? Nasıl etkiler?
6.Tekrarlamak: Öğrencilerin değerlerinin gerçek yaşamla tutarlılığını ortaya koymalarına ve değerlerini tekrar göz den geçirmelerine yardımcı olmak için aşağıdaki soru yöneltilecek
Böyle bir durumla karşılaşırsan bu doğrultuda mı hareket edeceksin?
Sadece odan için mi yapmalısın bunu? Okulda ve evin diğer bölümleri içinde yapabilir misin?
ETKİNLİK Seviye: 4.sınıf
Yaklaşık Süre: 40+40+40=120 dakika Kazandırılacak Değer: Misafirperverlik
Kazandırılacak Vasıflar: 1- Gelenek görenek ve değerlerine karşı duyarlı olma istekli olma, 2- Misafirperverliğe değer verme. 3- Değer sorunlarına çözüm arama
Materyaller: Televizyon izleyen, bilgisayar karşısında vakit geçiren ve yalnız kalmış insan resimleri, bilgisayar, projeksiyon, çalışma kâğıtları.
Kullanılacak Yaklaşım: Değer analizi
Hazırlık: Durum metni okunurken resimlerin slayt gösterisi olarak projeksiyonla yansıtılması ayarlanır.
İşleniş esnasında öğrencilere dağıtılacak “durum”, “çalışma kâğıtları”, “formlar” ve “tablolar” hazırlanır ve öğrenci sayısına göre çoğaltılır.
Süreç:
1. Aşağıdaki durum (olduğu gibi veya daha da geliştirilerek) görsellerle desteklenerek sunulur.
Daha sonra bu “durum” öğrencilere dağıtılır.
DURUM: Günümüzde insanlar eskisi gibi birbirlerine misafirliğe gitmez oldular. Bunun yerine vakitlerini televizyon veya bilgisayar karşısında geçirmeye başladılar. Durum böyle olunca insanlar artık neredeyse kapı komşusunu bile tanıma hale geldiler. Tanısalar bile bu tanışma birbirleri ile
karşılaştıklarında sadece selamlaşmaktan öteye gitmez oldu. Bu durumda insanları kalabalıklar içinde yalnızlaştırmaya, bencilleştirmeye ve kimsesizleştirmeye başladı. Sonuç olarak hâl böyle devam ederse insanlar dertleşecek, yakın dostluklar kuracak ve yardımlaşacak birilerini yavaş yavaş bulamaz hale gelmeye başlayacaklardır.‛
2. Öğrencilerin yukarıdaki “durum”la ilgili değer sorununun farkına varmaları ve sorunun boyutunu dikkatli bir şekilde düşünmelerine yardımcı olmak amacıyla “Çalışma Kağıdı -1‛
dağıtılır.
Öğrencilerin değer sorununa (değer analizi sürecini kullanarak) çözüm bulmalarına ve yardımcı olmak amacıyla aşağıdaki basmaklar uygulanır;
Burada size göre sorun oluşturan bir durum var mı? Bu durum ne olabilir? Bu sorun senin için önemli bir sorun mu?
Bu belirtilen durum devam ederse sonuçları ne olabilir? Bu “durum” da belirtilen sonuçlar dışında ne gibi sonuçlar da ortaya çıkabilir? (Burada; öğrencilerden insanların giderek birbirine yabancılaşması, komşuculuk ve misafirlik değerlerinin yavaş yavaş yok olması, insanların yalnızlaşması gibi sorunları ortaya koymaları beklenir. Eğer bu sorunlar ortaya konulamadı ise öğretmen yardımcı olur).
3. Öğrencilerin cevaplarını düşünmeleri için süre verilir. Süre tamamlandıktan sonra öğrencilerden cevaplarını sınıfla paylaşmaları istenir.
Cevaplar sınıfla paylaşıldıktan sonra öğrencilerden sorunun çözümü için üçerli, dörderli ve beşerli gruplar oluşturmaları istenir (Grup kurmak için herhangi bir şart yoktur. Ancak herkes bir grubun üyesi olmak zorundadır).
4. İnsan ilişkilerinin tekrar güçlenmesi için neler yapılabilir? Sorusu sorularak alternatif çözümleri üretmeleri istenir (Burada; öğrencilerden misafirlik ve misafirperverlik vb. değerlere de ulaşmaları beklenir. Eğer öğrenciler bu çözümlere ulaşamazlarsa ipuçları verilerek alternatif çözüm önerileri içinde yer alması sağlanır).
Bu alternatifleri yazmaları için çalışma kâğıdı -2 kâğıdı gruplara dağıtılır.
Belirlenen alternatiflerin sonuçlarını değerlendirmeleri ve karar vermeleri için çalışma kâğıdı -3 dağıtılır (Bu süreçte, misafirliğin ve misafirperverliğin önemine vurgu yapılarak ve insanların
kaynaşmalarına sağladığı katkı açıklanarak öğrencilerin seçimlerine yardımcı olunabilir. Burada öğrencilerin misafirliği ve misafirperverliği seçmeleri beklenir).
5. Mümkün olabilecek sonucun değerlendirilmesi ve karar verme için çalışma kâğıdı -4 dağıtılacak.
6. Öğrencilerin ortaya koyduğu değerlerinin gerçek yaşamla tutarlılığını ortaya koyarak davranışa dönüştürmelerine yardımcı olmak için aşağıdaki sorular yöneltilecek:
Evinize gelen misafirlere nasıl davranırsınız? Onlar için ne gibi hazırlıklar yaparsınız? Bunun nedenini açıklayabilir misiniz?
Misafirliğe gittiğinizde size nasıl davranılmasını istersiniz? Bunun nedenini açıklayabilir misiniz?
Bu söyledikleriniz sizin için önemlimi (değerli mi)? Nedenini açıklayabilir misiniz?
Kaynak: Aktepe&Tahiroğlu (2016) http://www.jasstudies.com/?
mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=1487141987_23.%20Yrd.%20Do%C3%A7.%20Dr.%20Vedat
%20AKTEPE.pdf&key=27497
