Üst düzey zihinsel özellikler:
Değerlendirme
Yrd. Doç. Dr. Ömer Kutlu
Değerlendirme
Değerlendirme sürecinin Haladyna (1997) bireyin karar vermesini ve seçmesini barındırdığını söylemektedir.
Öğrencilerin değerlendirme becerilerine sahip olduğunun
belirlenmesinde öğretmenler öğrencilerden üç farklı performans
beklerler.
1- ölçütün belirlenmesi
Gözlenmesi beklenen ilk performans ölçütün belirlenmesidir.
Öğrenci, değerlendirme yapacağı olay ya da durumla ilgili değerlendirmesine esas olan ölçütleri belirlemelidir.
Yani, öğrenci kendi değerlendirme sürecinin sınırlarını çizmelidir.
Örneğin, arkadaşının ödevini değerlendirdiği bir durumda, ödevi
değerlendirirken yazı güzelliğine, defter düzenine, ödevin
planlanmasına gibi ölçütler seçebilir.
2- ölçütün kullanılması
Öğrenciden beklenen bir diğer performans değerlendirmeye esas belirlenen ölçüt ya da ölçütlerin değerlendirme sürecinde etkili ve nesnel olarak kullanılmasıdır.
Bu süreçte, öğretmen öğrenciye bir takım ölçütler verir ve bir durumu/olayı/metni öğrenciye verdiği ölçütler çerçevesinde öğrenciden değerlendirmesini bekler.
Örneğin, öğretmen bir metin verir ve öğrencilerden ilgili metni yazım ve
noktalama, kelime seçimi ve ilgi çekicilik bakımından değerlendirmesini
ve karar vermesini isteyebilir.
3- ölçütün hem belirlenmesi hem de kullanılması
Değerlendirme becerisinin bir diğer göstergesi de değerlendirme süreci
için gerekli olan ölçütlerin öğrenci tarafından seçilmesi ve seçilen
ölçütlere sadık kalınarak kullanılmasını içerir. Yani ilk iki göstergenin
beraber kullanımıdır.
Yaratıcı Düşünme
Yaratıcı düşünme yeni veya özgün bir şeyin ortaya çıkarılmasını içerir.
Yaratıcı düşünme esneklik, özgünlük, olayları farklı yönleriyle algılama farklı olayların farkına varma, çoklu seçenekler üretme gibi becerileri içerisinde barındıran üst düzey zihinsel bir süreçtir.
Yaratıcı düşünme bilimsel yaratıcı düşünme ve estetik yaratıcı düşünme
olarak ikiye ayrılmaktadır (Haladyna, 1997).
Bilimsel Yaratıcı Düşünme
Bilimsel yaratıcı düşünme süreci bireyin özgün bir ürün(fikir) ortaya koymasını gerektirir ancak ürünün ve izlenen yolun bilimsel doğrularla çelişmemesi, nesnel ve tartışılabilir ve savunulabilir olması gerekmektedir.
Örneğin; yerçekimi kanunu, başarılı olacağı bilimsel verilerle
desteklenen yeni bir öğretim modeli
Estetik Yaratıcı Düşünme
Estetik yaratıcı düşünme sürecinde de bireyden özgün bir eser beklenir;
ancak bu sefer referans noktası eserin bilimsel doğrularla çelişip çelişmemesinden çok ortaya konan eserin çekici olması, ilgi uyandırması, insanlarda hoş duygular uyandırması beklenir.
Sanat eserlerinin bir çoğu estetik yaratıcı düşünme süreçlerinin
ürünüdür.
Kaynakça
Haladyna, T. M. (1997). Writing test items to evaluate higher order thinking. USA: Viacom Company
