SEZAİ KARAKOÇ’UN HIZIRLA KIRK SAAT iSiMLi ŞilR KiTABINDA DiNİ VE FOLKLORİK GÖNDERMELER

W $ $ l i

j r

Bildiriler

Proceedings

W

ULU S LARA RAS1

TURK* DILI VE

> E D E B 1 Y A T 1

istanbul Kiiltiir Universitesi

IV. U luslararasi T urk Dili ve Edebiyati O grenci Kongresi

2012

T U D O K 2012

27 - 28 A gustos 2012

BiLDIRiLER

Istanbul Kiiltiir University

4 th International Student C ongress o f

T urkish L anguage and L iterature

2012

T U D O K 2012

27 - 28 A ugust 2010

PROCEEDINGS

Yayina H azirlayanlar

K. §ahan - H. B. Ye§ilta§

Y E N I T U R K E D E B 1 Y A T I

385

KASSANDKA DAMGASI KOMANINDA BIRAKILM1SLIK SENDROMU

Yeliz A K A R ... 3 8 7

CAGDAS BUI.liARISTAN TlJRKl.KRi EDEBiYATl'NIN DONEMLERE GORE TASNiFi U/.ERiNE BiR iNCELEME

A tif AKGUN... 3 9 7

IHSAN OKTAY ANAR IN PIISEll KITALAR ATLASI ROMANINDA FANTASTiK OGELER

F erd a A T L I...4 0 5

DIRANAS S ilR iN E GEVREGi BiR YAKLA$IM

H useyin A YAZ...4 2 1

MEVI.AnA'NIN MESNEVi'SlNDE YER ALAN T AREN iN KIJRBAGA iLE ARKAPA? OI.MASI" ADLI HIKAYENIN BjgiMHiLiMSKL fOZUMLEMESi

Y u su f AYD1N...4 2 9

M ETiN GOZUMI.E M E L E R iN 0 E YENI BIR YONTEM ''A R K E T iPSE L G O ZIJM LEM E" VE I)l$i KURD1JN RUYALARI ROMANIN1N ARKETiPSEL YONTEMLE gOZUMLENMESi

Scim et A ZAP...4 3 5

BEHCET NECATiGiL'iN §iiR DUNYASINDA METAFiZiK SOYLEMLER VE SliRLERiNDEKi METAFiZiK TEMALAR

HiIgin BAKINC... 4 4 5

GERCEK VE HAYAI. MEKANLARI LiMiNAL KIJRAMI BAKI§ A^ISINDAN REFiK HALiD KARAY'IN "iSTANBUL" ADLI HiKAYESi VE PINAR KUR'UN "BiR DELi A G A f ADLI HiKAYESiNDEN ORNEKLER

M zisa BUSKiVADZE...4 5 9

SEZAi KARAKOCTJN HIZIRLA KIRK SAAT iSiMLi §iiR KITABINDA DiNI VE FOLKLORiK GONDERMELER

Ay ?e DALY AN...4 6 3

AHMET HAMDi TANPINAR'IN HiKAYELERiNDE RUYA VE K i^ L iK BOLUNMESi

M eralE R E Z ...4 8 7

ACI DENiZ'DE METiNLERARASI iLi$KiLER

Y ilm a z EVA T... 4 9 7

ALEV ALATLI’NIN KABUS ROMANINDA "YENi DUNYA DUZENI" SEMBOLiZMi

El m a s FERlK... 5 0 7

835 SATIR ve SON $iiRLERi ORNEGiNDE NAZIM HiKMET §iiRiNDEKi iMGESEL DEGi§MELER

8BDURRAUF FiTRBTiN "8SL SEVGi" PYESiNDB C9DiD£iLIK iDEYALARI

N a r g iz HUSEYN...5 3 5

ROMAN VE SiNEMA iLi§KiSiNE KURAMSAI. BiR BAKI$

O zle m KALE...5 4 3

SEZAi KARAKOg'UN YAGMUR DUAS1 SiiRiNDE ESTETiK DECER OLARAK YOCELiK KATEGORiSi

M ine K A R A T A $... 5 5 3

CEMAI. SUREYA'NIN GUILLAUME APOLLINAIRE CEVlRiLERi VE KENDi 511R i N E ETKiSi

E m in eK A R T A L ...5 5 7

KEMAL TAHiR'iN SAGIRDERE ROMANINDA SOSYOLO|iK ARKA PLAN

B ila l KOKSAL... ...5 7 1

ANAYURT OTELi'NDE BiR YALNI7.: ZEBERCET

S e lm in K U $ ... 5 8 3

CAGDAS AZERBAYCAN COCUK EDEBIYATI

R dv$en M EMM EDO V ...'... 5 8 9

EDEBiYATIN DONU§TUR0c0 GUCUNU EDEBi ESERLER UZERiNDEN OKUMA DENEMESi

E lifO KSU Z GUNE$... ...5 9 7

ILETiSiMSiZLiGiN SOMUT GORONGOsO VE BiREY: MURATHAN MUNGAN'IN K iBRiTgO PLERi

A rifO Z G E N ... 611

ANTITHETIC MACRO-DIALOGUE MODEL IN ORHAN PAMUK'S NOVEL W H ITE CASTLE

K a te r in a POSOKHOVA...6 2 1

"TEKAZA-YI USLUB"A VEDA VE BA$LANGICIN SONU "SENiN igiN" CENAB §AHABETTiN’E STiLiSTiK VE TEMATiK BiR BAKI$

G dkhan REYHANOGULLAR1...6 2 9

ANAYURT OTELi ROMANINDA KADIN1N TEMSiLi

ilh a n SUZGUN... 64 1

gOK KATMANLI POSTMODERN BiR ROMAN: MAHREM

N e ca ti TONGA...6 4 9

ADALET AGAOGLU'NUN ^ATlDAKi CATLAK ADLI OYUNUNUN YAPISALCIL1K I§iGINDA TAHLiLi

S EZAi K A R A K O C ’ UN H I Z I R L A K I R K S A A T i S i M L i § i l R K i T A B I N D A D i N I V E F O L K L O R I K G O N D E R M E L E R

Ay$e DALYAN

Mugla tn iv e rsile si, Edebiyat Fakiiltesi, Tiirk ilili ve Edebiyati Boliimii

O Z E T

Metin. ciimlelcrle OrUlen anlatma vc anla$ma aracidir. Mennler yazilma a mag lari na gore ogrctici meiinler vc sanat gayesi taijiyan edcbi metinlcr olarak ikiye ayrtlmaktadir Edebi mclin. mal/emesi dil olan giizel sanal cikinligidir. Edehi eserler. kendi donemlerine kadar olu§an kiiltiirel birikimden beslemrler Her metin bir onceki metinden anlam. tlslup. dii$iince. tekmk yoniiylc etkilenmis ve bu verilerden hareketle yeniden iiretime ge^irilmi^tir. Boylece edebi eser. 90k seslilik barindirmaktadir. Co§ku ve heyecana bagli bir edebi metin olan §iir de. insanin yaradili§indan bu yana kaynagini mitoslardan, dinden ve sosyal hayattan almi§tir. ikinci Yeni $airlcrinden Sezai Karako<; da bu kaynaklardan beslenen ve ^iirlerinde sik sik metinlerarasi ili$ki baglantisi kuran §airlerdendir.

Bu bilgiler i§iginda Sezai Karakoc’ un Htzirla Kirk Saal isimli §iir kitabi metinlerarasi ili§ki baglaminda incelenecektir.

A nahtar kelim eler:. metinlerarasi ili§kiler.£ezai Karako?, Hizirla KirkSaal. A B S T R A C T

Text is a means o f communication knitted with sentences. Texts are divided into two categories, and they are educatory texts and literary texts. Literary texts are creation o f fine arts whose material is language. Literary works are supported by cultural background of their periods. Every text is influenced by the previous text in meaning, style, thought, and technical aspects, and reproduced a new text as a result of this interaction. Thus, literary works contain polyphony. Poetry, a literary text, written with enthusiasm and excitement, lakes its roots from the source o f the Mythos, religion and social life. Sezai Karako?, who is deemed as one o f the greatest poets in Second New movement, is nourished with these sources, and often establishes inter-textual relationship connection in his works.

In consideration o f this information. Sezai Karakoc's poems in his book Hizirla Kirk

Stun will be examined in the context of inter-textual relations.

Key W ords inter-textual relations. Sezai Karako?. Hizirla Kirk Saai.

Tiirk edebiyatimn §airleri ve yazarlari kendi donem inin sanatkarlanndan oldugu kadar, geijmijte yazilan m etinlerden, kutsal kitaplardan, m itoslardan ve folklorik unsurlardan etkilenmi? ve bu unsurlardan aldikiari imge, konu ve ttirleri yeniden iiretme yoluna gitm ijlerdir. Sezai K arako? da ?iirlerinde kutsal kitaplardan, m itoslardan ve folklorik unsurlardan fo k fa yararlanm i? bir §airdir.

Bu ?ali$mada Sezai K arakog’un H izirla K irk Saal isimli $iir kitabmi kalem e alirken etkilendigi kaynaklar tespit edilecek ve soz konusu kitap, bu kaynaklar apisindan fozumlenecektir. B6ylece Sezai Karakoip’un bu ?iir kitabm in dini ve folklorik

iiy$c unij i /-viv

Sezai K arako9’un H izirla Kirk Saa t'i kirk jiird en olusmu§tur. M etnin yapisina bakm am iz ifin iskeleti olu§turan birim leri tespit etm em iz gerekir. Bu §iirler iperik olarak birim lere ayrildiginda, ilk on dokuz jiird e bizzat H izir’in kendi diliyle kendisini anlattigi soylenebilir. Yedi U y u rlar’m hikayesi ile ba?layan ikinci birim 20. ile 40. §iir arasini kapsam aktadir. Bu birim, genel olarak Islam tarihi iizerine kurgulanirken biyografik Ozellikler ta$iyan (21., 22., 23. ve 30.) §iirlere de rastlanm aktadir.

Birinci birim de H izir kendini anlatir. Bu birim de, Islam diinyasindaki Hizir algisi ile halk arasindaki H izir anlayi$larim n bir ki§ide toplandigi goriiliir. Bu birimde Hizir, fiziki Szelliklerinden, bilgisinden, ya§am tecriibelerinden, tarihe tanikhk edi?inden, ulu ya da m elek olarak algilam $indan, kendisine yardim edenlerden bahsetm ektedir.

ikinci birim in ilk §iirinde (20. ?iir), Yedi U yurlar’in kendilerini anlattigm a ?ahit oluruz. Karakop, bu birim de K u r’an-i K erim ’in K eh f suresinden etkilendigi gibi, A nadolu’nun Rom a ve Turk halk inam§larindaki Yedi U yurlar efsanelerine de yer vermi§tir. Bu §iir, K arak o f'u n hikayeleri tem ellendirdigi m agara m eteforuyla islam tarihinin onemli olaylarina gefi$ini saglar.

ikinci birim de yer yer ?airin, ?ocuklugunu gepirdigi Ergani ve D icle kasabasindaki am lariyla kar$ila$iriz. Birim de biyografik gonderm eler pok yer kaplam am aktadir. gair bu birim de K ur’an-i K erim ’de gegen ‘su ’ ile ilgili 9e?itli hikayelere gondermelerde bulunur. Boylece hikayeleri, H izir’dan ve onun en bilinen hayat suyundan uzakla§madigi gibi, gonderm eleri de H izir’in 9agri?im alaninda b u lu n an 's u ’ ve ‘magara’ kavram lariyla birbirine baglar. Vine bu birim de ?air, Islam tarihi ile ilgili gOndermeleri yaparken kolek tif bir anlayi? olan ‘b iz ’ algisiyla konu?ur. Biyografik unsurlarm bulundugu gonderm elerde ise 3. tekil $ahis olarak seslendigi goriiliir.

$iir kitabimn i<;erigine baktigim izda zengin bir kiilturle kar$ila§iriz. K ur'an-i Kerim temelli gonderm eler en 90k yeri kaplam aktadir. $air, islam kulturil ve tarihinden aldigi unsurlara folklorik urlsurlari da ekleyerek gelenegi ycniden iiretime goturmUjttir.

g u r kilabinda zam an 90k geni$tir. $air insaiiligm varatili?indan itibaren giiniimuze kadai geriye gitmeler, ileri ftrlam alarla zam an kavram im m etafizik bir algiyla i?lemi$tir. ‘$ air bir du§ iipinde yolculuk yapm aktadir. Bir an N u h ’un i^ i s i iken birden Yusufun hapishane arkada$ma donti$iir. Boylece zam anda stnir ve kronoloji kalkar (tayy-i zaman). M ekanda da bu dii$ ve sim rsizlik hali (tayy-i m ekan) goriilmektedir. Omegin $airin islam kiiltiirunde onemli bir yeri olan M ekke, Sina Dagi, Kudus etrafinda doia$irken birden 90cuklugunun geptigi Ergani ve Dicle kasabasina dondiigiinu goriiriiz. Zam an zam an Cennet ve C ehennem de dola$ir, A rafta bekler hatta bizzat A raf olur. islam dunyasinin topraklanndan R om a’ya, A m erika’ya gidip gelm eler ya$ar.

“HIZIRLA K IR K S A A T TE DlNI VE FOLKLORIK GONDERMELER

kavramlar kutsaldir. Su kelim esinin <;agn?im alaninda bulunan ve islam diinyasinda biiyuk yeri olan ‘ku y u ’ m etaforu da ‘su ’ gibi gonderm eleri olu^turan unsurlari birbirine baglama ozelligi ta$imaktadir.

(^alijmamn bundan sonraki boliim lerinde birim lerde tespit edilen dini ve folklorik gondermeler ayrintili olarak ayri baijhklar alttnda inceleneeektir.

A. Dini G onderm eler

1. Peygam berler

Sezai Karakop, H izirla Kirk Saal isimli ?iir kitabinda kutsal kitaplarda gepen neredeyse biittin peygam berlere gdnderm elerde bulunmu$tur. Bizzat isimlerini zikrederek en <;ok gonderm ede bulundugu peygam berler sirasiyla ijoyledir: Hz. isa, Hz. Musa, Hz. M uham met, Hz. ibrahim , Hz. Ily a s , Hz. Yahya, Hz. Yusuf, Hz. Zulkuful, Hz. Zekeriya, Hz. Davud, Hz. Eytip, Hz. Suleyman, Hz. Suayyib, Hz. Yu§a, Hz. §it, Hz. Null, Hz. Yakup, Hz. Lut, Hz. Yunus, Hz. Is h a k , Hz. idris, Hz. Salih ve Hz. ismail. Bildiri konusunun geni§ligi ve zam anin kisitliligi sebebiyle bu pali^mada en 90k gOnderme yapilan peygam berler incelenecektir. Bunlar, Hz. Musa, Hz. Isa ve Hz. M uhammet’tir.

1. 1. Hz. M usa

Sezai K arakop’un H izirla Kirk Saal isimli $iir kitabinda Hz. Isa’dan sonra en 90k gondermede bulunulan peygam ber Hz. M usa’dir. Zaten $iir kitabi da H izir’in, dolayisiyla H izir’la baglantili olarak K u'an-i K erim ’in K ehf suresi iizerine kum ludur. Hz. Musa, bu surenin onem li bir parpasidir, bu yiizden en 90k gonderm e ona yapihr. Hizirla Kirk Saal isimli §iir kitabinda Hz. M usa’n in l5 yerde (s. 188, 190. 203, 204, 228, 237, 239, 261, 263, 267, 268, 276, 279, 285, 292 ) ismi zikredilmi?tir.

a. Hz. M usa'nin Dogumu

Sezai Karakoi;, Hizirla Kirk .S'tra/’inde peygam berlerle ilgili gonderm elerde bulunurken tarihi kronolojik siralam ayi tercih etmiijtir. Kitabin ilk birimi olan I. ile 19. §iirleri arasmda, Hz. M usa ile H izir’in K ur’an-i K erim ’in K ehf suresinde ayrintili olarak anlatilmasindan dolayi yapilan gonderm elerin, ikinci birimin 28. ^nrinde yogunla^tigi goriiliir.

Sezai K arakop’un. H izirla Kirk S a a l'inde Hz. M usa'ya yapilan gonderm elerim n arasinda dogumla ilgili "S u va birakilm if (,ocugu Kuriaran kuJin Asivc m isralan bulunmaktadir. Sezai K arakov'un bu m isralarda i>arct ettigi olay, K ur'an 1 K erim 'in Kasas suresinin 7. ayetinde; “ Cocugunu em zir Onun ba$tna bin bir tehlikeli hal geleceginden korkarsan o zam an onu suya birak Bogulm asindan korkma Hit;• kuykun olmasw ki biz onu Sana vine dondurecegiz Ve onu pevgam ber y a p a c a g i z " ^eklinde

g e?er. Bu ayetin T ab eri’ye g o r e hikayesi $oyledir: Hz. Musa, Hz. Y usuf soyundandir. Misir’da I s r a ilo g u lla n n a g o n d e r i l m i i j t i r Hz. Musa dogdugunda. M isir’in hukiimdari ve ilahi olarak kabul edilen ki$i Firavundur. Firavunun yanmdaki kahinler baktiklari yild i/ falinda o yil dogacak olan israilogullannd'an bir pocugun kendisinin sonunu getirecegim soylerler. Firavun da bOliin lilkede, o sene dogan crkek vocuklanm oldiirme karari alir Hz. M usa'nin annesi pocuguna kiyam az ve m arangozda bir sandik yaptirir Yaptirdigi sandikla Hz. M usa’yi Nil nehrine birakir Zaten Hz M usa'nin ismindeki 'M u ' Ib r a n i

dilinde su deinektir, ‘sa ’ da agai; demektir. Firavun, su kcnanndaki sandigi goriir ve sandigi kendisine getirtir; suyla gelen bebegi oldiirtmck istese de e$i Asiye ve kizi buna

kar?i (,'ikar Boylece H /. M usa, Firavun'un sarayinda buyiimcyc ba?lar'. T evrat’ta ise dogan bebcklenn 6ldiirulu?ii ve Hz. M usa’mn dogumu farkli anlatilm aktadir. T evrat’a gore Firavun. M isir'da israilogullarinin niifusunun arttigini goriinee dogan her erkek V'ocugu oldiirtme karari alir, ama ebeler dogan focuklari oldiirmcz. Bunun iizerine Firavun dogan hutun crkeklen N il'e biraktirir. Hz. M usa'nin annesi ogluna kiyam asa da dogum undan on uv ay sonra hasir sepet ii;inde N il’e birakm ak zorunda kalir. Hz. M usa'yi Firavunun kizi bulur ve bebegi evlat edinir4. Sezai K.arako<;’un “Kurtaran kadm A siye'" m israsiyla Hz. M usa'nin dogum u ile ilgili islam i kaynaklara gonderm ede bulundugu anlaijihr.

h. Hz. M usa'nin M ucizeleri ve Pevgam berligi

Sezai Karakov, H izirla Kirk S a a l'in 28. ?iirini Hz. M usa’ya ayirmi?tir, Bu ?iirde Hz. M usa'nin peygam berligindcn, m ueizelerine kadar biri;ok hikayeye gonderm eler bulunm aktadir

Sezai Karakoi;, "E hram larin nliim saatH Gnz donemi! Yahya saali d eg il Isa saali dcgill M usa saali'”' m isralariyla Hz. M usa'nin peygam bcrliginin ve mueizelerinin oldugu zam ani i?aret etm ektedir. Bu bir milattir. Ehram larin yani Firavun doneminin bittigi, israilogullarinm donem inin ba?ladigi tarihi devirdir.

Hz. Musa, F iravun'un yaninda ya?arkcn bir gun bir K ipti’nin bir Y ahudi’ye yaptigi i?kenceye ?ahit olur, miidahale etm eyi du?uniirken K ipti’yi vanh?likla oldiirur. F iravun’un kendisini eezalandiracagm dan korkup, M isir’dan uzakla^ir. Y olda Cebrail ile bir melek, giizel insan sifatiyla Hz. M usa'yi Medyen ?ehrine $uayb A leyhisselam ’a yonlendinrler Hz. Musa, $ u ay b ’in kizi Safura ile evlenebilm ek ifin yillarca 9ah?ir. Y illar sonra $uayb, kizi S afura’yt Hz. M usa ile evlendirir. Evini, yurdunu ozleyen Hz. Musa, $ u a y b ’le konu?up M isir’a gitm e karari alir. $uayb de Hz. M usa’ya, yolculugu uzun oldugu ii;in bir asa verir. Hz. M usa, e?i Safura ile M isir yoluna dii?er. G ece olunca Tur-i S in a’da konaklarlar. Ate? yakmak isteyen Hz. M usa, ileride dagin uzerinde bir i§ik gorur, orada birilerin olacagm i ve onlardan ate? alabilecegini du?iintip i?iga dogru ilerler. Ate?in bogiirtlen agacim n yaninda yandigim gfiriir ve A llah ile burada konu?ur7. Burada Hz. M usa’mn iki mucizesi genjekle^ir. Ilk mueize asam n yilan olmasidir. T evrat’ta bu m ucizeler aym ?ekilde anlatilm aktadir. Buna gSre Hz. M usa, Medyan ?ehrinden ay n lir ve Allah ile Tanri 'Daginda konu?ur. Burada Hz. M usa’nin asasimn yilan olm asi m ucizesi g§r.fekle?ir8. ikinci mucize ise “Ah bu ne beyaz ne beyazj M usa'nin elleri9, B eyaz elin koyundan fik m a va kli10" m isralarinda belirtildigi gibi Hz. M usa’nin elinin beyaz olmasidir. Bu K u r’an-i K erim ’de ?oyle gefm ektedir: “Elini koynuna s o k ! ' Vine fikar. K usursuz olarak bem beyaz Qiksw. Ba$ka bir alam eti de g o r!11". T ev rat’ta ise ‘'"E lini koynuna k o y ’ dedi. M usa elini koynuna koydu. Qikardigi zam an eli bir deri hastaligina ya kalanm if, kar gibi bem beyaz o lm u flu 12" ?eklinde

1 bin Cerir’iit-Taberi, E., ?ev: Faruk Gurtunca, Tarih-i Taberi, C.: 1, Istanbul, Saglam Yay., s. 346-394. 4 Tevrat, Misir'dan Qiki?, 1: 1-2: 10.

s Karakoi;, S., (201 i), s. 267. 6 Karakoi;, S., (2011), s. 237.

bin Cerir’iit-Taberi, s. 373-394. H Tevrat, M isir’dan Qiki?, 2: 11 - 4: 5. q Karakoi;, S., (2011), s. 292. 10 Karakoi;, S., (2011), s. 237. “ Kur'an-i Kenm, Taha: 22. 12 Tevrat, Misir’dan Qtkiif, 4: 6.

gefm ektedir. Bu m ueizesiylc Hz.. M usa, F iravun'u Hakk dinine fag irm a vazifesiyle gonderilen peygam ber olur. §airin yukaridaki m isralariyla kutsal kitaplardaki Hz. M usa’ya gonderilen m ucizelerden beyaz elle ilgili ayetlere gonderm e yaptigi anla^ilir.

Sezai K arakof, “Sagda M usa 'nm bayragi dikilil Soldo Firavun 'unt Vakil bir biiyii vakti/ B ir biiyiinun obiir buyiiden ayrilm a va kti'3" m isralariyla Hz. M usa’nin Tur-i S ina’daki ilk mucizesi olan asam n yilana ddnii$mesine gonderm ede bulunur. Buna gore Hz. M usa, asasiyla birlikte Tur-i S in a’dan M isir’a gider. O rada Firavun’u Hak dinine ?agirir. Firavun da Hz. M usa’nin bir peygam ber oldugu tezini furiitm ek ipin M isir’in dort bir yanm dan biiyiiculeri gagirtir. Bir m eydan olu^turulur. Sezai Karakoi; bu atm osfere “ Topragin ustiinde/ Toz i<;inde ya p d a ca k bir $ey var/ B ir d eg ifim / l$te bir degi$im sa a ti'4" m isralariyla gonderm ede bulunur. Hz. Musa ile biiyiiciiler kar$i kar^iya gelirler. K arakof da bu ana “ M usa 'yla biiyiiciiler kar$i kar$tya g eld i/ Israil ve M isir kar$i kar$iya g e ld i1 diyerek yine gonderm ede bulunur. Boyle bir anda M isir’in iinlii buyiiciileri eiva ile birle§tirilmi§ sahte yilanlarini yere atarlar. Sira Hz. M usa'ya gelince, Allah: “Ey M usa! Sag elindeki asayi y e r e birak, la o n la n n ya ptiklari biiyiileri yutsun. Onlarin sihrini bo zsu n 16" der. Sezai K arakof da bu olaya “O/w agacin y d a n a donm e vakti/ Ydana kutsal bir odev yuklendigi sa a l17” m isralariyla am§tirmada bulunur. Hz. M usa elindeki asayi yere biraktigm da asa kocam an bir yilan olur ve buyiieulerin yilanlarini y u tar. 18 Boylece Hz M usa, kendisine gelen asa ile peygam berligini M isirlilara kamtlar. Bu olay T ev rat'ta da gepm ektedir19. Kutsal kitaplarda gepmeyen, ?airin m isralannda bulunan civa gonderm esi Taberi T arihi’nde bulunm aktadir. Sezai K arak o f’un, “ Ve agai; civayi y en d i/ inant; yen d i bilgiyi20" m isralariyla T aberi’nin aktardigi civa baglantili, yilana donii^en asa hikayesine gonderm ede bulundugu anlajilir.

Sezai K arakog’un, H izirla K irk S a a t'in 10. $iirinden alm an “Ben ogrettim M usa'ya efyanin otesini2/” m israsiyla K u r’an-i K erim ’in K eh f suresinin ikinci hikayesi olan22, ismi verilm eyen, ama H izir oldugu dujuniilen H izir ile Hz. M usa kissasina gonderm ede bulundugu anla^ilir. Bu kissaya gore Hz. M usa bir gun birisiyle kar$ila?ir. O ki$i M usa’ya, ‘bu zam anda senden fazla ilim bilen var m idir?’ diye sorar. Hz. M usa da ‘bu zam anda benden fazla ilim bilen y oktur’ der. A rdm dan vahiy gelir ve kendisinden fazla ilim bilen ki$inin H izir oldugu bildirilir. Bunun iizerine Hz. M usa, Hz. Y usuf soyundan Yu$a ile birlikte, yanlarina bir ekm ek ve bir balik alarak, M acmel Bahreyn (iki denizin birlejtigi y e r)’e giderler. O rada Yu§a, baligi yanina koyup zenbilde ellerini yikar. Elinden akan su baligin iizerine damlar. Balik canlam r ve suya atlar. Yu?a 90k yorgun oldugu i?in uyur ve bu olayi Hz. M u sa’ya anlatm ayi unutur. Y olda acikan Hz. M usa, Y u ja ’dan baligi getirm esini ister. Yu?a da olanlan anlatir. Hz. M usa, H izir’in orada olacagim anlayip olayin oldugu yere geri doner. O rada H izir’la goriijur. H izir, Hz.

I! Karakof, S., (2011), s. 203. “ Karakof, S., (2011), s. 237. l5Karako9, S., (2011), s. 239. 16 Kur’an-i Kerim, Taha: 69. 17 Karako?, S., (2011), s. 203.

18 bin Cerir’ttt-Taberi, s. 394-402. , 19 Tevral, Misir’dan Ciki$, 7: 9- 7: 13.

20 Karakop, S., (2011), s. 239. 11 Karakot, S., (2011), s. 190. 22 Kur’an-i Kerim, Kehf: 60-82.

467

M usa’ya v'c>nli vesilclcrle ne kadar bilgin oldugunu kam tlar ’.

Sezai K arakov'un "D elm esevdim hir voksulun dvuncii k a y ig m i'4" misrasindaki gonderm e K ehf suresinde gci;en H izir'in Hz. M usa’ya yas>attigi ilk hayat tecriibesi ile ilgilidir. Bu tecrtibe, H izir’in yoksul bir ki§inin kayigmi delm e olayina dayanir. Buna gore Hizir. II/. M usa ve Yu?a ile bir kayiga biner. Kayiga bimnce lliz ir kayigi deler. Bu olay K ur'an-i K erim 'd e ijdyle gefer: "E v Musa, o gem iyi ftin u n i<;m deldim ki gem i nice voksullarin, fakir kifilerin gem isivdi. Ben o gem iyi kusurlu bir hale getirm ek istedim. O gem i onlarm ellerinde kalm aliydi. (,'iinkii ilerde. on/arm onlerinde zalim hir melik, bir hiikum dar vardi. Eger bir gem i kusursuz ise onu :orla a h rd i2 ." Sezai K arakof, bu olayi m uhayyilesinde "D elm esevdim bir voksulun dvuncii kayiginil G ty eb ilir m iydi Musa/ K iid d e n iz d e n tsraH i''"' m isralariyla israilogullarinm M isir'dan i;iki$ina baglami? ve hiisn ii talil sanati yaparak bu yiki^i Hz. M usa'nin kendisinden aldigi tecriibe sonucu yapabtldigm i soylemi^lir. K arakov’un gonderm eyi 's u ’yun i;agri$im alam nda bulunan deniz algisiyla yaptigi goruliir.

K ehf suresinin 80. ayetinde, H izir’in bir pocugu oldiirmesi ve ardindan Hz. M usa’ya “() dldurdiigiim <;ocuk ise kdfirdi Rabasi ve anasi ise iman etm iflerdendi. Bu {•ocuga saygi ve sevgi duyarlardi. Onlari da en sonda kdfir kdacakti. O nlar kdfir olm asin/ar dive <,ocugu oldurdum " afiklam asina Sezai Karakoi;. "(V diirm eseydim hi( a a m a d a n / G dzunun dniinde o fo cu g u *" m isralariyla gondet n u d e bulunur. Bu am^tirm ayi, Hz. M usa’nin dogum unda geri;ekle?en, israilogullarinm erkek focuklannin oldiirulmesi olayiyla birle^tirir. Buna gore, kahinlennin ‘o sene onem li bir pocuk dogaeak ve senin yerini alaeak' uyarisi iizerine Firavun’un o sene dogan Israilogullarinm biitiin erkek focuklarm i dldiirm esi olayina "Biitun s u q s u z qoeuklarm katilil Firavun u bogar miydi daha yen i ku ru m u f bir d en iz2'*" diyerek gonderm ede bulunur. Karakoi;, m isralarin sonunda K izildeniz’i ki§ile§tirerek olen focuklann intikamim alan bir deniz olarak kurgular. Boylece bu m isralarla K arakof, K ur’an-i Kerim kaynakli ii? kissayi (Hz. M usa’mn dogum u, Hz. M usa ile H izir, israilogullarinm M isirdan fik iji) yeniden yorum layarak gonderm ede bulunur. K issalan baglayan noktanm yine ‘su ’yun <;agn$im alam nda bulunun deniz algisi oldugu goriilur.

Sezai Karakoi;, K eh f s.uresinde gepen H izir’la Hz. M usa’mn son tecriibesi olan H izir’in bir duvan diizeltm esi olayina "O gretm eseydim d u va n n i devirerek yoksulu kurlarm ayi/ £il(abilir m iydi M usa/ M isir'dan Isra il'i30” m isralariyla gondermede bulunur. K ur’an-i K erim ’in K eh f suresinin 81. ayetinde Hizir, Hz. M u sa’ya $oyle bir afiklam a yapar: “D ogrulttugum egri duvar iki okstiz Qocugundu. O duvarin altinda define vardi. E ger o duvar yikilsaydi, o defineyi halk yagm alardi. O iki fo cu g u n babasi Salih bir k ifiy d i31”. $air; "Ogretm eseydim duvarini devirerek yo ksu lu kurtarm ayi32” m israsiyla K ur’an-i K erim ’de gegen duvarin diizeltilm esi i^lemini degi§tirdigi, yoksulun

’’ bin Cerir'Ut-Taberi. s. 447-456 24 Karakoi;, S., (2011), s. 203.

' Kur’an-i Kerim, Kehf: 79. Karakoi;, S.. (2011), s. 203.

21 Kur'an-i Kenm, Kehf: 80. Karakoi;, S., (2011), s. 204. ” Karakoi;, S., (2011), s. 204. ,n Karakoi;, S., (2011), s. 203. 11 Kur’an-i Kerim, Kehf: 81.

Karakoi;, S., (2011), s. 203.

"HIZIRLA KIRK SAAT'TE DiNl VE FOLKLORIK GONDERMELER

duvanni yikm akla Hz. M usa’nin M isirdaki zulm e son verip halkini kurtarm asi i$lemine donu^tiirdiigii goriiliir. Y ukaridaki m isralarda Sezai K arakof K eh f suresindeki bu ayeti adeta yeniden yorum lam i$ ve yine hiisn ii talil sanati yaparak israillilerin M isirdan fikiijim H izir’in Hz. M usa’ya ya$attigi bu teeriibeye baglami$tir.

Sezai Karakop, "Insari tapicilarindan/ M isir kadinlarm dan/ Urpertili all in bileziklerinl B ir daha verilm em ecesine/ Odiinq alindtgi s a a l11" m isralariyla Taberi T arihi’nde getjen israilogullarinin M isirdan ?iki$ hazirligina gonderm ede bulunur. Buna gore Hz. M usa, Israilogullarina “Hak Teala M isir yerlilerini, o K ipli halki y o k else gerektir. O nlarin mallarini, davarlarini. f ocuklarim da hep size bagi^lasa gerektir. Onlardan fim d i agir kaftanlar, altinlar, inciler isteyiniz; y in e g eri verecegiz d eyin iz14" diyerek, helak olacak K iptilerin degerli e jy a lan n i aldirmi$tir. T evrat’ta da altinlarm geri verilm em ecesine odiini; alinm asi olayi bulunm aktadir. Bu olay T ev rat'ta "H er kadin M isirh kom fu su n d a n y a da konugundan altin ve giim iis takilar, g iysller isteyecek. O gullarim zi. kizlarim zi bunlarla siisleyeceksiniz. M isirlilan so ya ca ksm iz3i" §eklinde gepmektedir. K arakof da yukaridaki m isralarla bu hikayeye gOndermede bulunur.

Hizirla Kirk Saal $iir kitabinda asaya yapilan gonderm elerin bir bolumii de, asanin Israilogullarm m M isir’dan piki^ina vesile olm asiyla ilgilidir. (^e§itli §iirlerden ve §iirlerin fe§itli yerlerinden aim,in " ivd m kiliqlarm $ e / a l e s i D e n i z i bir k i^ u d a ala Cevirm e ifle m i3 m isralarinda llz M usa’nin israilogullarim M isir’dan 9ikari$i ile ilgili gonderm eler bulunm aktadir. T ab eri’ye gore, Hz. M usa, yoldan pikmi? olan Firavun’u hak dinine fa g in r. Firavun dinlem ez. Sonra Hz. M usa’ya “Ev M usa! Kullarim i gecenin ifin d e yo la fika r. $uphesiz ardim zdan gelinecektir311" vahyi gelir. Hz. M usa da vahiy iizerine M uharrem ayim n Cum artesi gecesi sayi olarak kadin, pocuk ya§li harip 320.000 ki$i ile Hz. M u sa’nin asasinm aftigi 12 boliik K izildeniz’den 12 boliik israilli yol alir39. Tevrat da bu olay; “Sen degnegini kaldir, elini denizin iizerine uzat. Sular yarilacak ve israilliler kuru toprak iizerinde yiiriiyerek denizi g efecekler... M usa elini denizin iizerine uzatti. R ab biitiin g ece g iiflii dogu ruzgariyla sulari g eri illi, denizi karaya qevirdi. Sula r ikiye bolundu, Israilliler kuru toprak iizerinde yuriiyerek denizi g e f tiler. Sular saglartnda, sollarinda onlara duvar o lu ftu rd u 40" jeklinde gefm ektedir. Karako? da denizin aynlm asi olayina “B ir kihq N il'i ikiye bolm tif41" m israsiyla gonderm ede bulunur. Denizin ikiye aynlm asi ve Israilogullarm m K izildeniz’den gepiji sonrasm da Hz. M usa, asasini yine denize vurur ve deniz eski haline doner. Boylece F iravun’un ve askerlerinin sonu gelmi? olur. Firavun askerleriyle birlikte denizde oliir42. Karakog da Firavunun ve askerlerinin K izildeniz’de oliimiine “Ifin d e Firavun fo sille ri gonilm ii?43, Firavun 'u bogar m iydi daha yen i ku ru m u f b ir d en iz44" diyerek gonderm ede bulunur. Bu m isralar da H izirla Kirk S a a t’in jiirlerindeki hikayeleri baglayan unsur olarak ‘su ’

55 Karakot?, S., (2011), s. 237. ,4 bin Cerir’ut-Taberi, s. 417. 35 Tevrat, M tsir'dan £ikis, 3: 22. “ Karako?, S., (2011), s. 203. 37 Karakof, S., (2011), s. 237. 38 Kur’an-i Kerim, $uara: 52. 39 bin Cerir’ut-Taberi, s. 416-420. 40 Tevrat, M isir’dan Qiki§, 14: 16-14: 21. 41 Karako?, S., (2011), s. 279.

m etaforuna om ek olm a iizelligi ta§imaktadir.

Sezai Karakoi;, "H izla g e fiy o rd u g d z oniinden/ Panoram ik Isa M usa belgeleri43" m isralariyla Hz. M usa'ya gonderilen, israillilcr tarafindan Eski Antla$ma, M iisliimanlar arasinda isc Tevrat ism inin veriIdigi kutsal kitapla; H iristiyanlar arasinda Yeni Antla$ma, M iislum anlar arasinda ise incil ismi verilen kutsal kitap kastedilm ijtir. T aberi'ye gore. Allah. Hz. M usa’ya Israillileri Firavundan kurtari$inm 30. gunii gorti$me vc kitabm i vermc vaadindc bulunur41’. Bu K ur’an-i K erim 'de “ M u s a ’y a oluz gece vade verip sonra buna on g ece daha kattik Boylece Rabhinin layin eltigi miiddet kirk gece tam am landi " diye geyer. Hz. M usa, em ir iizerine Tur-i S in a’ya gider. Orada Tevrat levhalar halinde Hz. M usa'ya verilir. T cv rat’in <;e$itli ayetlerm dc Hz. M usa’ya gelen levhalar hakkm da bilgi verilm ektedir. Bu ayetlerdcn birinde “Rab M usa'ya, Daga. yanim a g e l' dedi, Burada bekle, halkin ogrenm esi i<;in iizerine yasalarla buyruklari yazdigim latj levhalari sana verecegim ,4H" ?eklinde bilgi verilm ektedir. Yine K ur'an-i K erim 'de "B iz Tevrat in levh a la n n d a her fe y i uzun uzun y a zd ik 4^" ayetinde bulunan levhalara Sezai Karakoi;. "M usa d a gelm ifli'/ M erm er levhalar dikilm i^ti50 m isralariyla gonderm ede bulunur.

Hz. Musa. Firavunun oliimiiniin 40. gecesi A llah’la gorti$meye ipagnlmasi sebebiyle israilogullarindan ayrilir. Hz. M usa, kavmini karde?i H an in 'a em anet edip Tur-i Sina'ya gider. Geride kalan halk bir miiddet sonra Hz. M usa's a olan bagliliklarm i birakmi? ve getirdikleri altinlan eriterek yaptiklan buzagi hi_\ keline tapmaya b a$lam i$lardir'\ Sezai Karakoi;. “b r a il bir tarihi g ece gezerek get, irdil A ltim altm bildil (Himiifii giim iif hildi/ FJfiyi elt,i b i l e m e d i diyerck halkin tek tanrili inancindan sapm asma gonderm ede bulunur. Israilogullarinm mani;larindan donmesi olayi K ur’an-i K erim ’de $oyle get;er: "Ey Harun! M usa bize g eri doniinceye kadar, hali ogreninceye kadar, biz. o buzagiya tapm aya siirdiirecegiz! dedilerSJ". T ev rat’ta da bu olay bulunmaktadir. T ev rat’in M isirdan (^iki?’inm 32. boliimii, israilogullarinm yaptigi altm buzagi ile ilgilidir ve bu bolum un bir ayetinde "Buyurdugum yo ld a n hem en saptilar. Kendilerine dokm e b ir buzagi yaparak oniinde lapindtlar, kurban kestiler. 'Ey israilliler, sizi M isir'dan fika ra n ilahiniz budur! ’ dediler34 §eklinde gepm ektedir. §airin de yukaridaki rm sralarla bu olayi hatirlattiji anla?ilir.

Sezai Karakoi;, Hz. is a ’nm sofra m ucizesine gonderm ede bulunuldugu H izirla Kirk S a a r’in 24. ?iirinde, “B e k fiy se M u sa ’nin asasi5 " diyerek Hz. M usa’nin asasini gok sofranm bekfisi olarak du§tinur. Karakoi;, "B ir kiln; N U ’i ikiye b o l m i i m israsinda da asayi, N il’i ikiye a^yiran kill? olarak dii$iindiigii gibi “Sagda M usa'nin bayragi dikili! Solda Firavun 'un ” m israsinda da yine doniijum e gotiirm uj ve asayi Hz. M u sa’mn,

"K arakoi;, S., (2011), s. 263. 46 bin Cerir'iit-Taberi, s, 427-432. 47 Kur’an-i Kerim, Araf: 142. 4* Tevrat, Misir’dan fik i?, 24: 12. 4I‘ Kur’an-i Kerim, Araf: 145. “ Karakoi;, S., (2011), s. 261. 51 bin Cerir'iit-Taberi, s. 427-434. 52 Karakoi;, S., (2011), s. 199. ^ Kur’an-i Kerim, Taha: 91. s4 Tevrat, Misir'dan C'ki§, 32: 8. 55 Karakoi;, S.. (2011), s. 228. '"Karakoi;, S., (2011), s. 279. ” Karakoi;. S., (2011), s. 203.

dolayisiyla israilogullarm m bayragi olarak hayal etmi$tir. 1. 2. Hz. Isa

Sezai K arako?’un H izirla Kirk Saat isimli §iir kitabinda peygam berler arasinda en fo k gonderm ede bulundugu Hz. Isa’dir. Hz. isa, §iir kitabim n on sekiz yerinde (K arako?, 2011: 185, 186, 188, 195, 196, 198, 217, 225, 228, 229, 237, 261, 263, 274, 276, 279, 285, 292) gefm ektedir.

a. Hz. is a ’nin Dogumu

Sezai K arakop’un, H izirla Kirk S ao /'in d e Hz. is a ’mn dogum una gonderm elerinin 90k oldugu goriiliir. Bu gonderm eler kronolojik olarak §oy!edir:

Hizirla Kirk S a a t'in 12. ?iiri, “Ey kadin sana fisildayacaklar mu$tu sana m israsiyla baglar ve ijiirin ilerleyen m isralarinda da tekrar edilir. Bu m israda Karako?, C ebrail’in M eryem ’e babasiz bir focuk doguracagi haberine gonderm ede bulunur. K ur’an-i K erim ’e gore C ebrail, Hz. is a ’nm dogum miijdesini $oyle dile getirir: “Gerqekten ben A llah 'in elfisiyim . Sana tertem iz bir oglan f ocugu verm ek iqin ya lm zca Rabbim in sana gonderdigi bir elqiyim 59. H ak teala sana bir oglan fo cu g u m iijdeler ki bir kelim e ile hasil olm uftur, adi da M eryem oglu Isa M esih 'tir. Diinyada ve ahrette $am yiicedir. A lla h 'in yakinlarindandir60”. in cil’in M atta boliimiine gore ise M eryem, Y u s u fla ni$anlidir. M eryem H7 isa ’ya ham ile kalinca Y usuf ni?am bozm ak ister, fakat Y usuf riiyasinda Rabbin bir melcgini goriir ve ona "D avut oglu Yusuf, M eryem'i kendine e$ olarak alm aklan korkma. (, im ku onun rahm inde olu$an, K utsal Ruh'tandir Meryem bir ogul doguracak. A dim Isa koyacaksm . Qiinkti halkim giinahlarindan O kurtaracak6'" der. Boylece, Sezai K arakop’un "Ey kadin sana fisild a ya ca kla r m iiftu sana”2" m israsinda "sana" yonelm e durum undan, mu§tu olayinm gonderm e adresi incil degil, K u r’an-i K erim ’de g efen C eb rail’in M eryem ’e Hz. is a ’yi bizzat mtijdeledigini belirten ayetleridir.

Sezai K arako?, "l$te o vakil fo c u k dogran kelim e geldi61” m israsiyla K u r’an-i K erim ’de ge?en A llah ’in “kiin” (ol) em rine gonderm ede bulunur. T ab eri’ye gore “kun” emri jo y le gergekle^mi^tir: “M eryem : - Ya R a b l Benim fo cu g u m nasil olabilir ki h ifb ir insan bana lem as etmedi. Allahii Teala fd y le buyurdu64”: D ogrudur. Allah, diledigini y a ra tir ve O, herhangi b ir $eyin olm asim istedigi zam an ona sadece "o l " der ve o fe y hem en olur65”. Boylece m israda gefen ‘f ocuk doguran kelim e' ibaresi ile ayette gepen ‘o f em rinin kastedildigi anla$ilir.

b. Hz. is a ’nin M ucizeleri ve Peygam berligi

Sezai K arakotf’un H izirla K irk Saat isimli §iir kitabinda kutsal kitaplarla baglantih olarak bahsedilm esi gereken ilk m ucize Hz. is a ’nm bebekken konu§masidir. Hizirla K irk S a a t'in “D ogm adan konufm ayi ogrenen insan g e ld i/ O dogm adan seninle konu^an bir erdi66, Sonra Isa g e ld i/ O nce gocuk olup d e d i/ Sonra biiyuyiip dedi67" m isralarim bir

58 Karako?, S., (2011), s. 195. 59 Kur’an-i Kerim, Meryem: 19. 60 Kur’an-i Kerim, Meryem: 21. 61 Incil, Matta, 1: 20-23. “ Karakof, S., (2011), s. 195. " K a ra k o f, S., (2011), s. 195.

64 bin Cerir’Ut-Taberi, E., ?ev: Faruk GUrtunca, Tarih-i Taberi, C.: 2, Istanbul, Saglam Yay., s. 313. 65 Kur’an-i Kerim, Ali imran: 47.

“ Karako?, S., (2011), s. 195. 61 Karako?, S., (2011), s. 199.

butiin olarak algiladigim izda *?airin okuru, K ur'an-i K erim 'in M eryem suresinin 30. ayctinc yonlendirdigi anla^ilir. Hz Isa'nm heniiz bebekkcn Nasira halkm a soyledigi bu ayel ijdyiedir: "Hen, hu; fiip h e vok ki, A llah in kuluyum. Allah hana kiiap <incil) verdi. Vc hem peygam ber vapli'"s" $air. "(,'ocugun m ucize alfabesf**" ile Hz. isa 'y a gonderilen ve ayeite bahsi gepen ' in cil'i kastetm ektedir.

Ilizirla Kirk S a a l'\n "(,'ocuk erdi/ S u clurdu/ Mu^iu sanal H adrianus'un kiiliiphane m erm eri! (,'e^me otdu aydm lik hir k u flu k kila b m a / (,'ocugun m ucize alfabesine7n" m isralarinda ise $airin, izm ir Hfes’te bulunan H adrianus tapinagm a gonderm ede bulundugu gcirulur. Hadrianus tapm agim n bulundugu yer olan E fes’te bilindigi gibi M eryem ana Evi de bulunm aktadir. Bu evin arkasindan kutsal olduguna inam lan $ifali su akm aktadir '. Hz. M eryem 'in de rahm inden gelen dogum suyu kutsaldir ve K ur’an-i K erim 'de $oyle gepcr: “Sakm iizulm e! Rabbin, all yaninda bir su arki (kiifiik irmak) varalti ", T ab eri’ye gore Hz. Meryem bu irmakta kendisini ve Hz. is a ’yi yik ar71. $air, Hz. M eryem ’in Hz. isa'y i dogurm a esnasinda altm dan irmak $eklinde akan kutsal su ile M eryemana evinin arkasindan akan kutsal su arasinda baglanti kurmuijtur. A ynca ''H adrianus un kiiliiphane m erm eri/ (,’e^m e oldu aydinhk hir ku flu k kila b m a / Qocugun muc ize alfabesine " m isralan. Hz. M eryem 'in E fes’e gelm esiyle E fes'in A nadolu’nun H iristiyanligin yayilm a m erkezi olmasi apisindan da bir pe^meye. kaynaga benzedigi soylenebilir

Hadrianus tapinagi diinyanin ilk m erm er yapilarm dandu I trafm da Celsus Kutiiphanesi. M eryem ana cvi vc bir pe^me bulunm aktadir. $air kelim elen birle^tirerek “H adrianus kiiliiphane m erm eri" demi§tir Hadrianus tapinagm in m erm erlerinin birinde Efes’in kurulu$ efsanesi yazilidir. § air, “H adrianus'un kiiliiphane m erm eri7’’” m israsiyla, E fes’te bulundugu sOylenen M iislum anlarin anlati geleneginde oldugu gibi Hiristiyanlarin da anlati geleneginde bulunan ve kitabin 20. jiirinde ozel olarak yer alan ’Yedi U yurlar’ efsanesini de hatirlatm aktadir. (Cali^mamn 'D in Ululari ve Folklorik gonderm eler’ m addesinde Yedi Uyurlar efsanesi ile ilgili geni? bilgi verilecektir.) Boylece $air Hz. M eryem ’in dogum unda akan kutsal su ile E fes’e, dolayisiyla Yedi U yurlar’a hikayeyi baglami§tir. Burada da hikayelerin baglayici unsurunun ‘s u ’ oldugu goriilur. Ayrica, galijm anm giri§ boRimtinde saptam lan, §iirlerdeki hikayelerin K ehf suresi tem elli m agara veya su m etaforlanyla birbirlerine baglanm asina da yukarida verilen m isralar birer om ek ta§imaktadir.

H izirla Kirk S a a l'in 24. jiiri, Hz. isa ’nin m ucizeleri arasindan bulunan g6k sofrasi ile ilgili miistakil bir ?iirdir. K ur’an-i K erim ’in M aide suresinde gegen bu mucize $Gyledir: "E y M eryem oglu isa ! Dediler. Rabbin bize gokten bir sofra indirebilir m i? 76” Hz. isa da A llah’a dua eder. A llah da Hz. is a ’ya m ucize olarak bir sofra gonderir. Sezai Karakoi; da K ur’an-i K erimde gepen “gokten sofra” ifadesini “Sofra sofraya deger sofra

“ Kur’an-i Kerim, Meryem: 30. “ Karakop, S., (2011), s. 196. 70 Karakoi;, S., (2011), s. 196.

71 Turkoglu, S., (1992), Efes'in Oykiisii, Istanbul, Arkeoloji ve Sanat Yay., s. 146. 7 Kur’an-i Kerim, Meryem: 24.

11 bin Cerir'iit-Taberi, s. 316. '4 Karakop, S., (2011), s. 196. "K arakoi;, S., (2011), s. 196. 76 Kur’an-i Kerim, Maide: 112

1

sofraya/ So fra sofraya bakar yaklatjir so fra so frayal B oylece giikten sofra iner daga 7" m isralarinda “gdklen so fra " ibaresini bizzat kullanarak bahsi gepen ayete gonderm ede bulunur.

K ur’an-i K erim ’de anlatilan, gokytizunden Hz. is a ’nm yanindaki halka yetecek kadar erzagin bir sofra ile inm esine 24. §iirde gonderm ede bulunan $air, mucizeyi yeniden yorum lam i§ ve “idris ishak ve $it azigi/ Ilyas golgesi! B ir Y usuf ahjam il llerde

bengisu doldurm ak iqin/ Bunyam in 'in vukiine saklanm i?/ G iim iif su tasi/ Yakup un

koyun p o stu / Ibrahim allasi/ Bekqiyse M usa 'run asa si7<” m isralariyla sofra ortam m i anlatmi$tir. Yine K arako?, “i$te boyle bir loren iqinde aqildi gok so fra si79'' diyerek hayalinde bu ortam i bir torene benzetm i§tir. T ab eri’ye gore gokten inen bu sofra U9 giin tekrar tekrar yere iner. Dordiincu giin gider. DOrdiincii gun bunun bir sihir oldugunu soyleyenler olur ve Allah da on lan cezalan d in r80. Incil’de de Hz. isa ’nin m ucizeleri arasinda halki doyurm asi birkaf yerde gepmektedir. Bunlardan birisi $Syledir: “A kfa m a dogru ogrencileri vanina gelip, "Burasi i s s i z bir y e r " dediler, "Vakil de geq oldu Halki sa/iver de kdylere gidip kendilerine yiyecek alsin la r." Isa, "G itm elerine gerek yok, onlara siz yiyecek verin" dedi. OgrencUer, "Burada b e f ekm ekle iki bahklan ba$ka bir seyim iz y o k k i" dediler. Isa. "Onlari buraya, bana g eiirin " dedi. H alka ( ayira oturm alarim buyurduktan sonra. be$ ekm ekle iki baligi aldi, gozlerini goge kaldirarak Siikretti; sonra ekm ekleri boliip dgrencilerine verdi, onlar da halka dagillihn Herkes yiyip doydu. A rtakalan parqalardun on iki sepet dolusu lopladilar. Yemek yiyenlerin sayisi, kadin ve qocuklar hariq, y a k la jik be$ bin erkektisl”. K arakog'un bu §iirde Hz. is a ’nin halki doyurm a m ucizesine yaptigi gonderm enin adresi incil degildir, ptinkii $iirde gefen “go k sofrasi” ibaresinden dolayi K u r’an-i K erim ’in M aide suresi oldugu anla^ilir. Sezai K arakop’un, sofra ile ilgili miistakil §iirine yerle^tirdigi B ilnyam in’nin su tasi ve sofrada ipilen suyun kutsal su olm asi ile hem kendi ba§ina bir gSnderm e82 hem de biitiiniin bir parfasi olarak diger hikayelere ‘su ’ m etaforu ile bagladigi goriiliir.

Hz. is a ’ya gokten gOnderilen sofram n m alzem eleri insan eli tarafindan iiretilmemi? ya da dogal ortam da olu?mami$ bizzat Hakkin gonderdigi bir lutuftur. T aberi’ye gore gokten gelen sofrada havarilerin sayisi kadar yemek, k izartilm i; biiyiik bir balik, bir p arfa dSvtilmil? tuz ve biraz da tere bulunm aktadir83. $ a ir’in, “§arap dense de fa ra b i a$m if bir fa ra p la / Susuz topraksiz ve goksiiz biiyiim iif bir bugdaydan/ Yapilm if ekm ekle donanmi? bir so fra 84" m isralariyla bu sofraya bir de §arap yerle§tirdigi gSriiliir. Islam kaynaklarinda bu yoktur, fakat in c il’e gore Hz. is a ’nrn takipfilerini doyurm asi m ucizesinin yarn sira $airin de i?aret ettigi gibi jarap m ucizesi de bulunmaktadir. Bu hikayeye gore Hz. Isa annesi ile bir diigiine gider. O rada $araplarinin bittigi Hz. M eryem ’e bildirilir. Hz. M eryem de oglundan rica eder. Bu olay, in cil’e gore Hz. is a ’nm ilk m ucizesidir. M ucize $6yledir: “Isa hizm et edenlere, "Kiipleri suyla doldurun" dedi. K iipleri a g izla n n a kadar doldurdular. Isa, "$imdi biraz ahp fd le n ba$kamna gdturiin" dedi. O nlar da gotiirdiiler. §olen ba^kani, $araba d o n iifm u f suyu tatti. Bunun

77 Karakos, S., (2011), s. 226. 71 Karakof, S., (2011), s. 228. ™ Karakoi;, S., (2011), s. 228.

80 bin Cerir’Ut-Taberi, E., ?ev: Faruk Gurtunca, Tarih-i Taberi, C.) 2, Istanbul, Saglam Yay., s. 335-338. 81 incil, Matta, 14: 15-21.

83 Kur’an-i Kerim, Yusuf: 70-80.

83 bin Cerir’Ut-Taberi, s. 337. „ 84 Karakop, S., (2011), s. 227.

nereden geldigini bilmiyordu, ovsa suyu kiipten alan hizm elkarlar hiliyorlardi $airin. "S a m p dense de $arahi a$m if bir fa ra p la ™" m israsinda bulunan $arapla in cil’de gev'en bu m u ci/ey e i$aret etm e ihtimali yiiksektir, fiinkii islam kaynaklarinda Hz. isa $arapla birlikte am lm am aktadir. B oylece, $ainn Hiristiyan kaynaklarm dan da etkilendigi soylenebilir Yine $air gonderm eleri 's u ' m etaforu ile birle§tirdigi goriilur.

H izirla Kirk S a a l'in 24. $iiri di^indaki diger sjiirlerde de yer yer Hz. isa gevmektedir. $air. "O lu dirilien1'7" m israsinda Hz. isa'n m oliileri diriltm e m ucizesine kiiviik bir gondcrm e yapar. Hz. isa 'n m oliiyii diriltm e hadisesi K ur'an-i K erim ’de Ali Imran suresi 49. ayette gepmektedir. Bu sureye gore Hz. isa "A lla h 'in izniyle oliileri dirillirim. eger diliyo rsa m z, <;oktan olmii$ kiijiyi bulun ben onu dirilleyim lW” demi§tir. T aberi'ye gore Hz. isa, N u h ’un oglu S am ’i dirilm i^tir89. in cil’de de Hz. isa, Lazar isimli birim dirilttigi goriilur'’".

Hz. isa. bilindigi gibi isjikla tasavvur edilir. A nadolu’da dini ?ahislarm nurdan yaratildigm a dair inam ^lar vardir. Hatta halk arasinda ‘nur yuzlii' diye ibare de kullam lm aktadir. Nitekim K ur'an-i K erim ’e gore de her iman edende nur bulunm aktadir Bu K ur'an-i K erim 'de §oyle gefer: “O nlarin onlerinden ve saglarm dan lam ellerinin) n u ria n avdinlatip gid er de, “£ v Rabbim iz! N urum uzu bizim it, in iamamla, bizi bagifla. (.iinkii sen her $eye kadirsin" d erlervl”. ( iortildugu gibi insanlann (iman edenlenn) onlerinde ve saglarm da nur bulunmaktadir. Karakoi;, ".U Jinligin artifindan oldu Is a 1'" m israsiyla iman edenlerde bulunan bu nuru Hz. isa >la birle$tirmi$tir. incil'de i$ik olayi lie ilgili Hz isa havarilerine "B una iman eden karanhkta kalmasin diye diinvava i$ik olarak g e l d i m dcr. Karakoi; da "Isa da g e lm iflil A rkasm da bir fo s fo r iizg isi'14'' m isralariyla Hz. isa'n m etrafinda hayal edilen aydm lik halesine gonderm ede bulunur. §air, kitabin 9. §iirinde de “ O ru fta aydtnhgiz tsa 'y la Meryem 7e“ ” diyerek aydinlikta, isa, M eryem ve H izir’in oru<; tutm akta oldugunu soyler.

Sezai Karakoi;, “isa adina isa / A lqam in krislali katedrallerde/ Qarmiha gerilm ekiedir boyuna96" m isralariyla Hz. is a ’nm garmiha gerilm e hadisesine gonderm ede bulunur. Karakoi;, olayi donu^tiiriip “Iki bin y d once d eg il/ A sil $imdi97" diyerek bugun ger<;ekle$tigini soyler, piinkii Karakoi; inanci kristale benzetm ektedir. Dirili? dergisinin 22 A gustos 1988 tarihli, 5. sayism da Karakoi;, kristale yiikledigi anlami $oyle kalem e alir; “Belki, inane, 0 billur ta$, y en i b ifim lerle krislalize olm ak i f in di.’jaridan zorlaniyor, ama, ifi ve ozti aym kalm ak fartiyla. Yoksa, ktrilip parga parga olan kristal y a da kirdan, delinen elm as degerini yiiirir. O, ktrilan parqalarin bir araya

85 incil, Yuhanna, 2: 7-9. “ Karakop, S., (2011), s. 227. 81 Karakoi;, S., (2011). s. 274. 88 Kur’an-i Kerim. All Imran: 49.

89 bin Cerir’tit-Taberi, E., pev: Faruk GUrtunca, Tarih-i Taheri, C.: 2, Istanbul, Sagiam Yay., s. 331-332. Incil, Yuhanna, 11: 38-43.

r

gelm esiyle de eski deger ve niteligini kazanmaz™ ". Boylece Karakoi;, Hz. isa ’yi takip edenlerin inanglarinda azalm a oldugunu yine “Bizans sa ra ym d a / K ristal bir kadeh kirildim" m isralariyla dile getirir.

1. 3. Hz. M uham m et

Sezai K arakog’un, H izirla K in k Saal isimli $iir kitabinda peygam berleri tarihi kronolojik siralam a fergevesinde zikrettigi goriiliir. Buna gore tek tannli dinlerde son peygam ber olarak kabul edilen Hz. M uham met, §iirde de en son gonderm elerde bulunulan peygam berdir. Kitabin ikinci birimi olan 20. ile 40. $iir arasinda, ilk ?iirlerde az bulunan gonderm eler son ?iirlerde yogunla§mi$ ve kitap Hz. M uham m et’in oiiimiiniin ardindan K adir G ece’sinde kopan bir kiyam etle noktalanmi$tir.

a. Hz. M u h am m et’in Dogumu

H izirla Kirk S a a l'm 33. $iiri miistakil olarak Hz. M uham m et’in dogum una ayrilm ijtir. Bu $iir, Hz. M uham m et’in dogum undan once ba$layan, dogum u esnasinda geli§en ve dogum unun sonrasinda biten o laylann siralanm asiyla sona erer.

Sezai K arakoi;’un “Siitunlar pokse ne dersinizl Save golii kurusa/ Sonm ez a tef so n selno" m isralariyla i§aret ettigi Hz. M uham m et'in dogum u sirasinda diinyada olu$an dini tepkim elerdir. Batil olan her $ey Hz. M uham m et’in dogum undan etkilenir. Taberi T arihi'nde ge?en bilgiye gore M ekke’de ve ba$ka yerlerde ne kadar put varsa devrilmi$, Ate$gedelerin 1000 yildir >anan kutsal ate§i sonmii?, iran hiikiimdari \u $ ire v a n ’in sarayinm 14 burcu harii; bumn burglari yikilm i^tir"11. Yine Mii$riklerin kutsal saydigi Save golii kurumu$, yillardir kuru olan Sem ave vadisi ise sularla dolup ta$mi?tir. Karakoi;, yukaridaki m isralarla Hz. M uham m et'in dogum u iizerine islam diinyasinda anlatilan hikayelere gonderm ede bulunur. Sezai K arakog’un “A kan suyun sesi degi$ti/ Esen riizgarlarm dogrultusu/ Giin dondii/ A fti m evsim 102" m isralarina gore Hz. M uham m et’in dogum u sirasinda diinyada olu^an dini tepkim e yerini aydinliga, yeni bir m evsim e btrakir.

Sezai Karakoi;, Islam diinyasinda anlatilan Hz. M uham m et’in dogum u ile ilgili hikayelere kendi m uhayyilesini de katarak y u kanda i$aret edilen dini tepkim elerin di§tnda “Is ta n b u l’d a bir b a h k fi/ H aliq 'te bir hayal gordii/ G itti eve/ Yorganlara sa ld ird il03", B izans sa ra ym d a / K ristal bir kadeh kirildi/ Bozuldu durdu/ G iinej saati/ K udus ’te '04" m isralariyla insanlar arsinda olu$an tepkim eleri de dile getirmi? ve boylece olaylari yeniden kurgulami§tir.

Sezai K arakog, “M eryem ’in duydugu kelim e g ib i/ K a b artm alafiyordu/ tginde yava? yava$/ Sag fo c u k qizgileri/ A ltm getiren deniz gibi/ A fih yo rd u buram buram giiz engebeleriW5" m isralariyla A llah ’in ‘o l’ em rinin ardm dan Hz. M uham m et’in anne kam inda fizg ilerin in olu?m asim ve sonrasinda dogum sirasinda gelen suyu tasvir etm eye gahsm i?tir. §airin m uhayyilesine gore bu kutsal su bir altini yani Hz. M uham m et’i diinyaya getirm ijtir. Boylece ?air Hz. M uham m et’in dogum unu yeniden

9B Karako?, S., (1988), “Metafizik”, Dirih3 Haftahk Diifiince, Edebiyat ve Sivaset Dergisi, Yil: 29, Donem: 7, S: 5, s. 2.

"Karakoi;, S., (2011), Giin Dogmadan- Top in $iirler-, Istanbul, Dirili§ Yay., s. 269, '“ Karako?, S., (2011), s. 266.

yorumlayarak ktirgulamis vc donu§tiiiTnii$tiir. Sairin bu §iirinin diger ^iiticrle yine ‘su’ mctaforuyla bagladigi goriilmektedir.

Hz. M uham met. T ab eri'y e giire Kil ashabim n K abe'ye gtrdigi yilda, Nisan ayimn I2 'sin d c, pazartesi g u n u n,<’ sabaha d o g ru 1" dtinyaya gelmi§tir. $ air, ''E y kuilu anne giinaydinl Ey dogan f ocuk giinaydinl K abaran denizi G unaydin/ Ko$an mu$tu kolesi giinaydinl G unaydin biitiin insanlar/ G unaydin yeryiiziiniin yiizii aki M iisliimanlar/ G iinaydinl K u r ’an Cebraill G unaydin/ S ur Israfillm" m isralariyla, o guniin sabahim herkese ve her $eye m ujdelem ektedir,

Sezai Karakog. "Ey babasiz biiyiim iifl Goruniip kaybolan bir hayal gibi yitirm if a nneyil'"i" m isralariyla H / M uham m et’in. dogum undan dort ay once babasinm oldtigune ve dogunca da Mekke gelenegi nedem yle siitanne kabilesine verilerek 5 vaijina kadar annesi Amina H atun’dan ayri kaliijtna ve annesine kavu^m asinin birkag yil sonrasinda ise annesini kaybetm esine1111 gonderm ede bulunmu^tur.

b. llz . M uham m et'in Ylucizeleri ve Peygam berligi

Sezai Karakog. H izirla Kirk S a a l'm birgok yerinde Hz. M uham m et’in m ucizelerine ve peygam berligine gonderm ede bulunmu:? hatta son $iirlerini tam am en Hz. M uham m et’e ve onun hatiralarm a ayirrm§tir. (,'ah^mada, Hizirla Kirk S a a t'le Hz. M uham met ile ilgili venlen gonderm eler kronolojik olarak incelenmi$tir.

Sezai Karakog, "Bu silm a bafka sitm a/ Ey kadin ortebilirsin liriebildigin kadar ortiileri" m isralariyla Hz. M uham m et’e gelen vahiyleri tasvir etm eye gali$mi$tir. Sitma halinde gelen bu vahiylerden ilki olan Ikra suresi, giinlerden p a/artesi gtinii Hira dagmda vukuu bulmu§tur. $air de bu ilk vahiye "Yaprak vaprak at;ip okuyan H ira y i/ Oraila kabul eden ilk kelim eyi111" m isralariyla gonderm ede bulunur. T ab eri’ye gore olay $oyle geli$mi$tir: "CebraH gokten indi. H ira dagm da P eygam ber (s.a.v.) i buldu. K endisini Hz. R esul 'e arzetti, bildirdi. Hz. R esul (s.a.v.) korktu. A yak iizerine durdu. ... - Ey M uham m et! Oku (Ikra!) dedi... Q alab'in (A llah'm ) adi ile (K u r ’a n 'i) oku... deyip Hz. M uham m et (s.a .v .)’den elini fe k ti ve gdzden kayboldu. P eygam ber titreyerek dagdan a$agi in d i..." 2". $air de bu tabloya, Hz. M uham m et’e vahiylerin geli? §ekline ve ilk vahiy olan 'o k u ' emrine gSnderm ede bulunur. Sitmanm sebebini de ilerleyen m isralariyla “Yeni bir kitabin/ B ir yo lcu lu k ddnufiiniin/ B ir ya p ra k fe v r ilifin in 113" diyerek hiisn it talil sanatiyla yeni bir dinin, yeni bir kitabin, yeni bir peygam berin ve yeni bir donem in ba$layi?ina baglar.

Sezai Karakog, " K a lb ey! Ortiilere buriinmu$ P eygam ber114” m isralariyla Hz. M uham m et’in ikinci vahyine gonderm ede bulunur. T aberi’ye gore bu vahiy, ilk surenin ardindan evtn&-giden Hz. Muhammet’e uyurken gelm i§tir115. C ebrail, Hz. M uham m et’e bu vahiyde $u sureyi bildirmi§tir: "Ey ortiilere biiriinen M uham m et! Kalk ve u y a r " 6."

bin Cerir’Ut-Taberi. s. 5.

,07 Pala, 1., ( 1999), Ansiklopedik Divan $iiri Soztugii, istanbul, Otuken Yay., s. 291. 108 Karako?, S., (2011), s. 269.

""Karako?, S., (2011), s. 275. 110 bin Cerir’ut-Taberi, s. 5-15. 111 Karako?, S., (2011), s. 274.

1,2 bin Cerir'iit-Taberi, E., ?ev: Faruk Gilrtunca, Tarih-i Taberi, C.: 3, Istanbul, Saglam Yay., s. 66-67. "'K arak o ?, S., (2011), s. 275.

114 Karako?, S., (2011), s. 276. " s bin Cerir'iit-Taberi, s. 69 116 Kur’an-i Kerim, Muddesir: 1-2.

r~

Sezai Karakoi;, a$agidaki m isralarla K ur’an-i K erim 'in ikinci suresi olan M iiddesir’i Hz. M uham m et’e insanhgin kurtulu$u i?in geldigi $eklinde yorum lar ve $0yle der: "Bu sitm ayla iyi edeceksin/ Tifolari veb a la n / Insanhgi kagil kagil/ Buru$turan ciizam t/ £ a n sarasim / H avra harm a m m / G ogiiyle gonenen H arran'i/ C^ile fd m le g i Iskenderiye'yi/ Sen dirilteceksin117”. $aire gOre bu ilk sureler kurtulu$un habercisidir. Hz. M uham m et, K ur’an-i K erim ’le, hastalara deva getirecegi gibi §ehirlerin dirilm esini de saglayacaktir.

T ab eri’ye g6re Ebu Cehil isimli biri Hz. M uham m et’in taraftarlarinin pogaldigim bahane ederek kabile ba$kanlarindan H abib isimli birine, yanina gelm esi ifin m ektup yazar. Habib de Ebu Cehil ’in yam na gelir ve Hz. M uham m et’e ayi ikiye bolerek kendilerini ikna etm elerini sciyler. Hz. M uham met de H abib’in bu istegini gerpekle^tirm ek ipin A llah ’a dua eder ve parm agiyla aya i?aret eder. O zam an ay ikiye ayrihp yere iner. Hz. M uham m et’in tam kligini yapar, ardindan eteginin altm dan girip kollanndan fikar. Yine ?ahitlikte bulunup gokytiziine g id er118. Sezai Karakoi;, Hizirla Kirk S a a /’inin 31. §iirini Hz. M uham m et’in bu m ucizesine ayirrm?tir. Karakoi; da “Bize ayi hoi dediler/ Ayi bol parqala bizi inandir d ed iler11'” m isralariyla bu olaya gonderm ede bulunur. $air, bu m isralari §iirde sik sik tekrarlayarak ya^adigi dti§ halini okuyucuya hissettirm eye <pali§ir.

Sezai K arakof, H izirla Kirk S a a t'in 31. §iirinde Hz. M uham m et’ten ayi bolmesini isteyen ki$ileri insanhgin temsiIcisi olarak konu?turur. Buna gore temsili ki^iler Hz. M uham m et’e $unlari soylerler: " .I n bo! parqala diinyaya fir la ta h m / Scsin yeni san ca g m i/ Rom a'yi bir kere de biz ya ka lim / Halic'i ku$atahm / Z incir kirahm kole kurtaralim l Qot alim Okyanus'a uzatalim / A rab'm ayagini/ Biiyiik denizlerde yikatalim l Bizi zam ana fm ld a y a m / Biz dudaklarim izla degil/ Yiireklerimizle fisild a ya lim 120" . Zaten T ab e ri’ye gOre de bu m ucizeyi isteyen k i ll e r sonra Miisliiman olm u§tur121. Boylece, yukaridaki m isralardan hareketle §iirde cihat fikriyle Miisliimanla$an jehirlerden ve M uslum anla^tiran irklardan bahsedilm esi gerekir. §air “A rab'in ayagi” ile o zam an A rap kabilelerinin yaptiklari fetihlerle M iisliimanligi biiyiik denizlere kadar gotiirm elerine gonderm ede bulunur. (Bati ve Dogu) R om a’ya seferler diizenleyen, Halici ku$atan (istan b u l’un Fethi) ise Tiirkler olmu^tur. $aire g6re ayin boliinmesi m ucizesinden sonra ikna olan bu tem sili ki$iler ile diinyam n dort bir yanina M iisltim anlik yayilm i?tir.

Sezai Karakot;, “ G etir biitiin yilg ila ra / G dzde ve ifte ki ya ralara/ Qelikten onari$ olan o ilk kelim eyi122" m isralariyla Islam dtinyasinda anlatilan Hz. M uham m et’in, gozleri kor olan birini iyile^tirm e m ucizesi kastedilmi$tir. Bu m ucize, T ab eri’ye gore A y ’in ikiye boliinm esi m ucizesinden sonra gen;ekle$mi$tir. Hz. M uham m et’den A y ’i bOlmesini isteyen kabile ba$kam H ab ip ’in kizi kordiir. Hz. M uham m et, “A y 'i ikiye b o l ’ diyen H abip isimli ki?iye m ucizesini ger<;ekle$tirdikten sonra ?oyle seslenir: “B ir kizin vardir. G ozleri gorm ez ayaklari tutmaz. $im di o kizin beni riiyasinda gordii. tm ana geldi! H ak Teala onun gozlerini, ellerini, ayaklarini y in e saglam eyledi123”. iskender Pala, bu m ucizenin bir ba§ka versiyonunu ?oyle aktarir: “ G ozleri oyulm u} birisi

1

117 Karakoi;, S., (2011), s. 276.

Peygam herim izden humi ivi etm esini istem if. O dci verden loprak par<;asi alip liikriigiivlc <;amur haline gctirerek gdziine siv a m if vc adam m gozleri a (ilm i? 124". Sezai Karakoy hu m ucizedeki giiziin iyile$mesini saglayam n ‘O k u !’ sozciigii, dolayisiyla K ur’an-i Kerim oldugunu soylemi$tir.

Sezai Karakoy, H izirla Kirk S a ar'in in 32. $iirinde Hz. M uham m et’in miracini konu olarak ele alir. Karakoy, bu $iirde Hz. M uham m et’in miraci ile ilgili biryok gondermede bulunur. K arakoy’un “Bu gece/ G oge (ik m a m ucizesi/ Mirai,' g e c e si'2*" m isralanm n tekrarlanyla 31. ijiirde bulunan ay m ueizesinde oldugu gibi burada da okuyueuyu dii$ halinde Hz. M uham m et’in rmraeina goturiir, T aberi’ye gore Hz. M uham m et’e peygam berlik verilm esinden on iki yil sonra Reeep ayimn yirmi yedinci gecesi bu fizikotesi olay geryekleijir. O gece Hz. M uham met, Hz. A li’nin kiz karde^i Ummii H am 'nin ev in d ed ir126. Nitekim $air de: “Hu gece U m miiham 'nin evindel B ir fd le n var ki Haber verin insanlara1' " diyerek Hz. M uham m et’in miray gecesinde bulundugu evi iijaret etm ektedir O gece Hz. M uham m et, yatsi nam azindan sonra yari uyanik vaziyetteyken C'ebrail’in sesini duyar. C ebrail, Hz. M uham m et’e A llah ’in kendisiyle goruijmek istedigini soyler. Cebrail Hz. M uahm m et’i alir ve Burak atm in yanma gotiirur. Hz M uham m et, Beyt-i M iikerrem ’de kendisini bekleyen Burak atiyla kar$ila§ir $air dc “Hirden gdrundu Burak/ Burak aldi gilli p e yg a m h e ri'2H“ diyerek yolculugun ba^langicina gonderm ede bulunur. Sezai Karakoy, “Sonra bir bo$luga varildi/ Hizla hitmi$li Burak'in sa a li'2'1" m isralariyla, Hz. M uham iiu-l'in Burak atiyla ula^tigi nokta olan M cscul-i A ksa'yi kastctm cktcdir. Zaten ijiirmm ba§ka m israsinda ula^ilan noktayi “ M escid-i A ksa ’d a 1 diye belirtmi?tir.

Sezai Karakoy, “Sarabi kopiiklere/ Bogup gei;en siit111'' m isralariyla Hz. M uham m et’c M escd-i A ksa’da uzatilan, iyinde su, siit ve §arap bulunan iiy bardaga gonderm ede bulunur. Hz. M uham m et bu uy bardaktan siit dolu olani seyer. Bu islam ’i temsil etm ektedir. $air de §iirin ilerleyen m isralarinda “siil d e vrim i'12" diyerek Hz. M uham m et’le ba?layan islam devrini dile getirir.

Sezai Karakoy, “Cami nin oniinde arkasinda/ M elekler vardi giim iif defterli/ Giimiif kalem lil u " m isralariyla Hz. M uham m et’in C ebrail’le M escid-i A k sa’yi ziyaretine gonderm ede bulunur. $airin de i$aret ettigi gibi burada m elekler ve peygam berler Hz. M uham m ct’i beklem ektedir134. Sonra Hz. M uham m et, buradaki m eleklerle ve peygam berlerle iki rekat namaz k ilar135. §air de bu nam aza “P eygam ber im am di/ Kildilar nam az/ M elekler ve p eyg a m b erlerle'16" diyerek gonderm ede bulunur. M escid-i A ksa’da Hz. M uhammet,vyedi kat gokte tek tek ytikselir. Burada sirasiyla peygam berleri goriir. $air bu gortintuleri “Isa da gelm iqtilArkasinda bir fo s fo r fizg isi; M usa da

124 Pala, i., (1999), Ansiklopedik Divan $iiri Sdzliigii, Istanbul, Ottiken Yay., s. 290. 125 Karakop, S., (2011), s. 259.

g elm ifti/M erm er levhalar dikilmi.pi; Ibrahim de gelm islilG evresi ales bir gem b erd i; Yusuf da g e lm if li/Sag ya m n d a Biinyamin'di', Suleym an da g e lm iftilG elifin i kadim bir karinca bildirmi$ti; D avud da gelm ifli/Y ankilanm iflilG iir bir dem ir sesiyle/M escid-i A ksa'dalA yak se si; E yyub da gelm iftilK u d u s iyila/m iyti; Liit da gelm ifli/Tuz. diye bagirm iftr, Zulkufiil'dii satan/K udus gecesine/Yer a$kin bir boya gib i/Y efil kelebekleri117" $eklinde dile getirir.

Sezai Karakog, “C ebrail bir iki adim daha a m sonra g eri qekildi1 P eygam ber ancak R e fr e fle g e ( iiu9" m isralariyla Hz. M uham m et’in, R ef R ePle ar$a yiikseli§ine gonderm ede bulunur. Burada Hz. M uham m et, A llah'la gorii$ur. Bu gorii$mede Allah, Hz. M uham m et’e islam ’in $artlarindan nam az kilm ayi buyurur. A llah, 50 rekat olarak verdigi bu vazifeyi 5 rekata in d irir140. $ air de alinan bu karari $oyle dile getirir: “Ve dagilin dostlaral Gok arm aganil N am azil Be$ kerel Giinliik bir mirat; gibi/ Ki gidip geldiginel En biiyiik bir fa h itti141". $air, bu m isralarda A llah’in vazifelendirdigi be$ vakit namazi Hz. M uham m et’in M iracina en buytik delil olarak goriir. Boylece K arakog'un, M iragla ilgili biitiin anlatilan yeniden kurguladigi anla$ihr.

2. Din lllu la ri ve Folklorik G onderm eler

Sezai K arakog’un H izirla K irk Saa t'\ peygam berlerde oldugu gibi din ululari da $ahis kadrosu olarak zengindir. Ba$ta dort halife olm ak iizere islam ve Hiristiyan anlati geleneginde bulunan birgok $ahisa gonderm ede bulunur. Bunlar, Yedi Uyurlar, Harut ve Marut, Hz. M eryem , M evlana. Sem s-i T ebrizi, M uhyiddin, Hallaci M ansur, ibn-i Arabi. Firavun, A siye, Ummii Ham. Mevliit yazan ^airier, E brehe’dir. Bu k ijilen n di$inda m elekler de vardir.

Sezai K arakog’un H izirla K irk S a a f’inin 21., 22., 23. ve 30. $iirleri biyografik dzellikler ta?im aktadir. Bu §iirlerde §air goeuklugunun gegtigi Ergani ve Dicle kasabalanndaki am lara ve orada anlatilanlara gonderm ede bulunur. K arakog’un, kitabin birinci birim inde H izir’la ilgili K u r’an-i Kerim ve A nadolu’da anlatilan hikayelerin sentezini yaptigi goriiliir. Cali?m anm bu boliim unde bildiri m etninin kisitliligi nedeniyle kitapta yer alan H izir bahsi ve en gok gonderm ede bulunulan din ulularindan Yedi U yurlar incelenecektir.

2. 1. Yedi Uyurlar

Sezai K arakog H izirla K irk S o a /’inin 20. §iirini Ashab-i K eh f kissasina ayirmi$tir. K ur’an-i K erim ’in K eh f suresinin ilk kissasi A shab-i K e h f dir ve ilk 26 ayette anlatilm aktadir. Bu kissanin cereyan ettigi m agaranm yeri hakkinda deg ijik rivayetler vardir. R u sy a’da, ita ly a ’da bulundugunu so yleyen142 Bati arajtirm acilarin yanmda islam kaynaklannca $ a m ’da ya da T iirkiye’nin ge$itli yerlerinde oldugunu soy ley en ler143 de vardir. Son kazilara ve arajtirm alara gore bu m agaranm kesin yeri olarak E fes’in Panayirdagi etekleri gosterilm ektedir144. Hikayeye gore gok tanrili dine inanan bir hiikiimdar, iilkesinde tek tanrili dine inanm ayi yasaklar ve kendi dinine inanm alan igin halkina bir miiddet verir. B azilan hiikum darlarmin verdigi emre uyarken

137 Karako?, S., (2011), s. 262-263. 138 Karako?, S., (2011), s. 263. 138 Karako?, S., (2011), s. 263.

140 Cerir’ut-Taberi, E., ?ev: Faruk Gtirtunca, Tarih-i Taberi, C .: 3, Istanbul, Saglam Yay., s. 94-95. 141 Karako?, S , (2011), s. 265.

142 Turkoglu, S., (1992), E fe s’in Oykiisu, Istanbul, Arkeoloji ve Sanat Yay., s. 93.

143 Cerir’iit-Taberi, E., ?ev: Faruk GUrtunca, Tarih-i Taberi, C.: 2, Istanbul, Saglam Yay., s. 384. 144 Turkoglu, S., (1971), Efes -Tarih, Arkeoloji-, Izmir, Ticaret Matbaacihk, s. 86.

479