Nafia Vekâleti t a r a f ı n d a n k a b u l e d i l e n ö l ç m e tarzı Nafia Vekâleti Yapı işleri Umum Direktörlüğü
tarafından tanzim edilen yapı işleri umum fennî şart-namesine 69 maddensinden itibaren bazı inşaat aksamının ölçülmesi hakkında da umumî bir mesa-ha usulü kabul edilmiştir.
Muhtelif kimseler yapılan iş miktarlarını baş-ka memleketlerce baş-kabul edilmiş usullere ve ayrı ayrı kanaatlere göre ölçülmekte olduklarından dai-ma noktai nazar ve kanaat ihtilâfları meydana gel-mektedir.
Memleketimizde artık şüphesiz ki bir umu-mî mesaha usulümüz olmalıdır. Nafia Vekâletinin, yapı işleri şartnamesinde nihayete ilâve etmiş oldu-ğu bazı mesaha şekillerini bildiren hükümler bir başangıçtır. Bu saha üzerinde ilerileme, daha ziya-de çalışılarak mükemmel ve esaslı bi rnetice elziya-de edilmesini temenni ederiz.
Muhtelif yapı aksamı ölçülmek lâzım geldiği zaman aşağıdaki usullere tabi kalınacaktır.
Bu noksanı senelerce evvel hisseden Mimarlar Birliği istanbul Şubesi inşaat işlerinde (Ölçü birliğini) temin etmek için bir komisyon toplamış ve bu ko-misyon bir müddet] faaliyet göstererek çalışmıştı. Fakat her nedense bütün komisyon işlerinde olduğu gibi mesaisinden bir netice alınamamıştı.
Nafia Vekâletinin kabul ettiği usul ve tarzı aşa-ğıda neşrediyoruz.
69 — Toprak işleri :
Tabii zeminin en az alçak noktasından 2 m. derinliğe kadar yapılacak hafriyatın mesahasında yan cidarlar daima şakulî olarak alınır. -Şev nazarı itibara alınmaz -.
Hafriyat hendekleri, derinlikleri o mahaldeki tabiî zemin seviyesinden tabanına kadar olan me-safe ile ölçülür. Hafriyat arzları daima projede gös-terilen mürtesemi ufkideki temel taban genişliğidir. İksaya lüzum olmıyan daha derinlikte hafriyat ayni şekilde hesap edilir. 2 m. derinliğine kadar haf-riyat yapmak mecburiyeti hasıl olsa dahi iksa bedeli verilmez. 2 m. den derin hafriyatta iksaya lüzum hasıl olduğu takdirde iksanın yapılması için cidar-larda yapılması zarurî olan fazla hafriyat normal bir had dahilinde olmak üzere nazarı itibara almacktır. İksadan sarfı nazar edilip yan satıhlar şevli yapıl-ması kabul edilmişse bundan mütevellit hafriyatta na-zarı itibara alınır.
Keşif hülâsası veya hususî şartnamesinde aksi yazılı olmadıkça hafriyattan çıkan toprak kendi mak-tamda temellerin doldurulması veya zeminin tesvi-yesi gibi işlerde kullanıldıktan sonra fazlasının 100 m. mesafeye kadar nakli halinde ayrıca nakliye
reti verilmez. Bu miktardan fazlası için nakliye üc-reti verilir.
70 — İksa :
Tabiî zeminden ancak 2 m. derinliğe kadar inildiği takdirde kaplama bedeli verilmez. 2 m. ge-çen derinliklerde yıkılma tehlikesi gösteren toprak-lar için iksaya lüzum görülürse kaplanan saha yüzü-nün tûl ve arzı birbirile zarp edilerek bulunur.
71 — Su zammı :
Hafriyat esnasında su çıktığı takdirde su zam-mı tayin edilebilmesi için çıkan suyun amelenin ça-lışmasına mânı olacak derecede bol olması, yani sa-niyede 50 litreyi geçmesi lâzımdır. Bu suretle daimî olarak tulumba çalıştırmak mecburiyeti hasıl olursa kontrol tarafından su seviyesi tesbit olunur ve bu se-viyeden aşağıya su içinde yapılacak hafriyatın ilk 0.50 metresi için zam verilmiyerek müHeakip de-rinlikler için zam verilecekse yalnız bir defaya mah-sus olmak üzeıe beher metre mikâp hafriyat ba-şına bir fiat zammı verilir.
72 — Beton ve betonarme:
Beton ve betonarmede tekatu eden aksam iki defa hesap edilmez. Münhasıran kofraj hacmi hesap edilir.
Betonarme kalıbı hesap edilecekse kalıp y a -pılmış olan ufkî ve şakulî satıhlar alınır.
73.— Betonarme demiri:
Projelerde yazılı olan ebada göre verilir. Pro-jelerde gösterilmiyen ek payları, demir kısalığı do-layısile hasıl olan ekler, bağlama talleri ve zayiat için bir bedel verilmez. Projede gösterien kuturlardan gayri demir kullanıldığı takdirde demir kutrunun tahavvülünden mütevellit fazlalıklar naza-rı itibara alınmaz.
74 — Profilli demir imalâtı :
Profilli demir imalâtı projedeki ebat ve şekle nazaran hesap edilir, Ayrıca zayiat bedeli verilmez. Proje üzerinde sıkletleri hesap etmek mümkün olmı-yan karışık imalâtta demir aksam doğrudan doğru-ya montajdan evvel tartılır ve bu sıklet üzerinden tediyat yapılır.
75 — Duvarlar :
büsbütün başka ebatta ise bu ebatlar hususî şartna-mesinde zikredilmiş olacaktır.
Tuğla duvarlarda tedahül miktarı bir defa ölçülür, yani safî hacim alınır ve 1 m2 geçen bütün boşluklar tarhedilir.
76 — Lento, hatıl ve saire :
Yapı götürü olduğ utakdirde lento, hatıl ve saire için ayrıca bir bedel verilmez. Vahidi fiat oldu-ğu takdirde ise hususî şartnamede ve keşifte aksi tasrih edilmedikçe yine bunlar için ayrıca bir be-del verilmiyerek duvar hacmine dahil edilir.
77 — Çatılar :
Bütün çatılarda meyil nazarı itibara aluımı-yarak ufkî çatı saçaklar dahil ve oluklar hariç ol-mak üzere ölçülür. Bacaların işgal ettiği satıh tarh edilemez, setir malzemesinde binme payı nazarı iti-bara alınmaz.
Çinko oluk ve dereler tulen ölçülür. Çatı sathı meyilleri arasındaki dereler keşifte aksi tasrih edil-memişse çatı sathına ithal edilmiş demek olup ayrıca nazarı itibara alınmıyacaktır.
78 — Döşeme kaplamaları:
Döşeme üzerine yapılan şap, her nevi karolar, ahşap döşeme ve ksilolit veya linolyom kaplamalar metre murabbaı üzerine ölçülür. Sıva dipleri ve süpürgelilker için keşifte ve hususî şartnamede aksi tasrih edilmedikçe bir fazlalık verilmiyecek, döşe-me döşe-metre murabbaına ithal edilmiş sayılacaktır.
79 — Sıvalar, badanalar :
Binanın dahilinde 1 m2 mdan küçük münferit boşluklarda sıva yapılmış farzedilerek tarhedilmez. 1 metre murabbaından büyük bütün boşluklar tar-hedilir. Eğer binanın kornişleri mühim olur ve keşifte bunların metre tulü için ayrıca bir fiyat konmuşsa o zaman kornişler sıvadan çıkarılır. Yani mala sürülen sıva sahası verilir .Eğer kornişler için ayrıca para verilmiyecekse kornişlerin developmanı hesap edil-mez. Şakulî mürteseminde işgal ettiği satıh hesap edilir. Pencerelerin ve kapıların iç sıvaları dahilî sıvaların metrajında hiç hesaba katılmaz. Pencere boşlukları tamamen tarhedilir. Haricî sıvalarda hiç bir boşluk çıkarılmaz. Ayrıca pencere ve kapıların iç sıvaları hesaba katılmaz. Binanın inşası esnasında kurulan iskele için hiç bir bedel verilmez, imalâtın vahidi fiyatlarında dahil itibar edilir. Badana da sıvadaki şeraitin aynine tâbidir.
80 — Yazlı boyalar :
Pencere yağlı boyalarında pervazdan pervaza ölçülmek üzere yalnız bir yüzü hesaba ithal edilir. Cam satıhları tarhedilmez.
Kapı boyalarında pervazdan pervaza hesap edilmek üzere iki yüzünde ölçülüp hesaba ithal edilir. Camekân boyalarında dolu kısım kapılar gibi camlı kısım pencerelerde gibi ölçülür. Kapının üstü camlı olursa yani tek aynası cam olursa bu ayrıca tarholunmaz çift aynası da cam olursa camekân gibi nazarı itibara alınır. Parmaklık boyalarında bir yüzü hesaba ithal edilir.
81 — Kapılar ve pencereler:
Kapılar pervazdan pervaza ölçülür ve m2 üze-rinden hesap edilir. Kapı kasaları 15 cm. genişliğe kadar hesaba katılmaz. 15 cm. den fazlasının m2 üzerinden tutarı ölçülerek hesaba katılır.
Pencere pervazdan pervaza ve m2 üzerinden ölçülür. Cam satıhları tarhedilmez.
82 — Yonma inşaat:
a ) Keşif hülâsasında hacim veya satıh üzerin-de miktarı yazıldığına göre, eğer proje veya hususî şartnamesinde ayrıca bir kayıt yoksa 0.20 0.20 -0.30 m. ki vaastî 0.25 m. duvar içine kalınlık na-zarı itibara alınarak hacmen olursa şakulî müsteviye irtisam eden satıhla darbedilerek, sathen olursa yal-nız mürtesemi şakulî sathı miktar olarak hesap
edi-lir:
,v ., .,„ a;
b ) Kaba yonma taşlarda yatak ve ittihad sa-tıhları en az 0.1 0 genişlikte tesviye edilecektir. Hu-susî şartnamesinde veya projesinde ayrıca bir kayıt yoksa taşların mer'i aksamı şakulî ve ufkî olarak teşkil edilecek olan faslı müştereklerinin tarafeynin-de 2.5 santimetre genişliteki kısmı çerçeve şeklintarafeynin-de teviye edilecek ve bakiye kalan orta kısmı munta-zam şekilde kabartma bırakılacaktır.
c ) İnce yonma taşlarda yatak ve ittihad satıh-ları en az 0.15 metre genişlikte tesviye edilecektir. Hususî şartnamesinde veya projesinde ayrıca bir kayıt yoksa taşların meri aksamı şakulî ve ufkî ola-rak teşkil edilecek olan faslı müştereklerinin tara-feyninde bütün satıh ince tara ktesviye edilecektir.
83 — Kesme taş inşaat :
a ) Eğer proje veya hususî şartnamesinde ayrı-ca bir kayıt yoksa duvar, kolon, harpuşta, döşeme ve saire gibi imalâtın hacmen olursa .nazarı hesap edilecek hacmi sathan olursa kolonlar (hacmen öl-çüleceğinden) müstesna .diğer imalât yalnız müs-tevi şakulî veya ufkiye irtisam eden satıh miktar olarak alınacaktır. Keşif hülâsasında Veya hususî şartnamesinde korniş, söve ve başlık veya köşe taş-ları için ayrıca metre tul üzerinden bir bedel yoksa bunlar yukarıda izah edilen tarzda ölçülür.
