Konuşma dilinin gelişimi (Bleile, 2004)

Konuşma dilinin gelişimi

(Bleile, 2004)

Geçen haftaların özeti

 Dilin Bileşenleri nelerdir?

 Dil ediniminde etkili olan faktörler nelerdir?

Dilin bileşenleri

 Bloom ve Lahey dili biçim, içerik ve kullanım şeklinde 3 temel bileşene ayırmışlardır.

 Biçim

 Sesbilgisi

 Biçimbilgisi

 Söz Dizimi

 İçerik

 Kullanım

Dil edinimini etkileyen faktörler

 Dil kazanımının çok faktörlü yapısı.

 Sosyal

 Çevresel uyarım, deneyim model olma, pekiştirme

 Sözel çevre dil öğrenimini etkiler

 İletişim amacını belirleme

 Sıklık öğrenme hızını etkiler

 Motor

 Konuşma ile ilgili organların ve solunum sistemlerinin koordineli hareketleri

 Algısal

 İşitsel algı

 Dilsel biçimlerin algılanabilirliği

 Bilişsel

 Araç kullanımı

 Sembollerin kullanımı

 Dikkati odaklama ve devam ettirme

 Kavramsal

 Dil becerileri dünyaya ilişkin bilgiden etkilenir.

 Var olan sözcük dağarcığı yeni öğrenmeyi etkiler

 Nesneler ve olaylar arasındaki benzerlikleri tanıma

Konuşma dilinin gelişimi

 Bleile (2004) konuşma dili gelişimini 4 evrede tanımlamıştır.

1. Evre söz öncesi iletişim evresi (doğum-1 yaş) 2. Evre sözcük öğrenme (1 yaş-2 yaş)

3. Evre kural öğrenme- söz düzeyi sistematik gelişim evresi (2 yaş-5 yaş)

4. Sesbilgisel farkındalık ve okur-yazarlık evresi

(5 yaş-ergenlik)

1. Evre söz öncesi iletişim evresi (doğum-1 yaş)

A) Sesleme (fonasyon) evresi (0-1 ay)

 Refleks sesler

 Ağlama, hapşırma, öksürme, mızıldanma

B) Gığıldama evresi (goo-cooing) (2 ay-3 ay)

 Rahatlık, mutluluk ifade eden sesler. Ağlama sıklığı azalır, gülücükler artar.

 Agu benzeri seslerden kaynaklı olarak Agulama evresi de denir.

C) Genişletme evresi (4-6 ay )

 Ses oyunları görülür. Evre sonuna doğru ma, da sesleri mırıldanmaya başlar ancak yetişkin kadar anlamlı

zamanlama ile değil.

1. Evre söz öncesi iletişim evresi (doğum-1 yaş)

D) Düzenli, mırıldama (benzer hece tekrarı ) evresi (7-9 ay) (babbling)

 Babıldama olarak da bilinir.

 Ananana-nananan-babababa- dadada gibi üretimlerin evrensel özellikler taşıdığı pek çok araştırmacı tarafından kabul

edilmektedir.

 Yetişkin benzeri zamanlama

 Aileler çocukları gerçek sözcük söylüyor sanmaktadır.

 Ancak gerçek ilk sözcükler değildir.

 Bu evrede çocuğun hem kendi sesini hem de çevreden sesleri duyması çok önemli

 Art-damaksıl sesler azalıyor, dudak sesleri ve diş-yuvasıl sesler (d)

kullanıma başlıyor.

1. Evre söz öncesi iletişim evresi (doğum-1 yaş)

E) Çeşitlendirilmiş mırıldanma (10 ay-1 yaş)

 Jargon kullanımı (entonasyonlu, sohbeti andıran konuşma biçimi)

 İkizlerle yapılan çalışmalarda bu evrede ikizlerin birbirlerine mesaj gönderdiği, kendilerine özgü iletişim dili geliştirebildikleri

varsayılmaktadır.

 Bu evrede bebeklere olumlu geri dönüt, mırıldanma çeşitliliğini

arttırmaktadır.

2. Evre sözcük öğrenme (1 yaş-2 yaş)

Dil kullanımının başlangıcı kabul edilir.

Bu evrenin ilk 18 ayında çocuklar 50 kelimeye ulaşırlar.

A) İlk sözcükler (12-15 ay)

İletişim amaçlı kullanılan ilk sözcükler

b-d seslerinin karıştırılması

B) Sözcük öğrenme (15-18 ay)

Bu evrede dikkati çeken en önemli özellik çocukların rahat

çıkartabildikleri sesleri kullanarak nesnelere farklı isimler vermeleridir.

Bu dönemde karşılaşılan ilk gerçek sözcük genellikle konuşan çocuğun ifadesinin dinleyen yetişkinin yorumuyla şekillenmesidir.

Aileler tarafından kabul edilen ilk sözcük araştırmacılar tarafından anlamlı kabul edilmeyebilir.

C) Sözcük çeşitlendirme(18-24 ay)

Bu dönemde çocuklar ifadelerini çeşitlendirerek yetişkin dilini yakalama çabası içersine girerler.

3. Evre kural öğrenme- söz düzeyi sistematik gelişim evresi (2 yaş-5 yaş)

 Sözcük dağarcığı oldukça genişler

 Yetişkin dili ile ilişkilendirilebilen oldukça kurallı yapılar kullanılmaya başlar.

 Anlaşılabilirlik artar. 2 yaşta %26-%50- 3 yaşta %71-

%80, 4 yaşta %100

 Ana dilin ünsüz sistemi kazanılır.

4. Sesbilgisel farkındalık ve okur- yazarlık evresi (5 yaş-ergenlik)

 Geç edinilen birimler (ünlü ünsüz öbekler, karışık morfemler, okuma aracılığı ile elde edilen hecelerin vurgu örüntüleri)

 “r” sesi

 Vurgu, heceler

Karacan, 2000