SORUŞTURMA EVRESİ VE KAMU
DAVASININ AÇILMASI
Soruşturma evresinin özellikleri nelerdir?
Soruşturma evresi, Cumhuriyet savcısının denetiminde yürütülür. Kural olarak soruşturma aşaması yazılı ve
gizlidir.
CMK m. 157- Kanunun başka hüküm koyduğu hâller saklı kalmak ve savunma haklarına zarar vermemek koşuluyla soruşturma evresindeki usul işlemleri gizlidir.
Bir suçun işlendiğini öğrenen
cumhuriyet savcısı ne yapmalıdır?
Madde 160 - Cumhuriyet savcısı, ihbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hâli öğrenir
öğrenmez kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere
hemen işin gerçeğini araştırmaya başlar.
Kamu davasının açılması görevi kime aittir?
Cumhuriyet savcısı kamusal iddia makamını işgal eder ve kamu
davasını açıp yürütür.
CMK m. 170- Kamu davasını açma görevi, Cumhuriyet savcısı
tarafından yerine getirilir.
Kamu davası açılmasının koşulu nedir?
CMK m. 170/f. 2- Soruşturma
evresi sonunda toplanan deliller,
suçun işlendiği hususunda yeterli
şüphe oluşturuyorsa Cumhuriyet
savcısı bir iddianame düzenler.
Cumhuriyet savcısının kamu davasını açmada takdir yetkisi var mıdır?
EVET. CMK m. 171/f.1- Cezayı kaldıran şahsî sebep olarak etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasını gerektiren koşulların ya da şahsî cezasızlık sebebinin varlığı halinde, Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verebilir.
NOT: Cumhuriyet savcının bu maddedeki takdir yetkisi sadece kanundaki iki nedenle sınırlanmıştır. Takdir yetkisi olduğu için, Cumhuriyet savcısı, kanundaki koşullar gerçekleşse bile kamu davası açabilir. Bu karar kesin olup suçtan zarar görenin bu karara itiraz etmesi mümkün değildir. Örneğin TCK m. 167’te malvarlığına karşı işlenen bazı suçlarda şahsi cezasızlık
nedenleri sayılmıştır.
Cumhuriyet savcısının kamu davasının açılmasını erteleme yetkisi var mıdır?
EVET
(2) (Değişik:17/10/2019-7188/19md.)Uzlaştırma ve önödeme kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere,
Cumhuriyet savcısı, üst sınırı üç yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı, yeterli
şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının beş yıl süre ile ertelenmesine karar verebilir. Suçtan zarar gören veya şüpheli, bu karara 173 üncü madde
hükümlerine göre itiraz edebilir.
Soruşturma sonunda, yeterli şüphe oluşturacak delile ulaşılmaz veya kovuşturma olanağının bulunmadığı anlaşılırsa Cumhuriyet savcısı ne yapmalıdır?
Bu durumda Cumhuriyet savcısı, “kovuşturmaya yer
olmadığı kararı” verir. Uygulamada bu karara “takipsizlik kararı” da denir, ancak hukuken ikisi aynı anlamı ifade etmez.
Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararMadde 172 –(1) Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresi sonunda, kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması hâllerinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verir. Bu karar, suçtan zarar gören ile önceden ifadesi alınmış veya sorguya çekilmiş şüpheliye bildirilir. Kararda itiraz hakkı, süresi ve mercii gösterilir.
Cumhuriyet savcısının, “kovuşturmaya yer olmadığı” kararına karşı, suçtan
zarar gören kişi herhangi bir makama başvuruda bulunabilir mi?
EVET
CMK m. 173/f.1- Suçtan zarar gören, kovuşturmaya yer olmadığına dair
karara ……. itiraz edebilir.
Suçtan zarar gören, kovuşturmaya yer olmadığına dair karara karşı ne kadar süre içinde ve nereye başvurabilir?
Madde 173 – (1) Suçtan zarar gören, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza
mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine itiraz edebilir.
Kamu davası açılmasının koşulu nedir?
CMK m. 170/f. 2- Soruşturma evresi sonunda toplanan deliller, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa Cumhuriyet savcısı, bir
iddianame düzenler.
Kamu davası açılabilmesi için toplanan delillerin suçun işlendiği hususunda “yeterli şüphe” oluşturması gerekir.
Delillerin yeterli şüphe oluşturup oluşturmadığı cumhuriyet savcısı tarafından değerlendirilecektir. Bu delillerin mahkumiyet için yeterli olup olmadığını ise mahkeme takdir edecektir.
Cumhuriyet savcıları açılan bir davada (ortaya konulan delillerin niteliğine göre) iddianamedekinden daha ağır veya daha hafif bir mahkûmiyet ya da beraat kararı verilmesini isteyebilirler.
Cumhuriyet savcısı tarafından düzenlenen iddianame nereye verilir ve iddianamede hangi unsurların bulunması gerekir?
CMK m. 170/f.3- Görevli ve yetkili mahkemeye hitaben düzenlenen iddianamede; a) Şüphelinin kimliği, b) Müdafii, c) Maktul, mağdur veya suçtan zarar görenin kimliği, d) Mağdurun veya suçtan zarar görenin vekili veya kanunî temsilcisi, e) Açıklanmasında sakınca bulunmaması halinde ihbarda bulunan kişinin kimliği, f) Şikâyette bulunan kişinin kimliği, g) Şikâyetin yapıldığı tarih, h) Yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun Maddeleri, i) Yüklenen suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi, j) Suçun delilleri, k) Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri gösterilir.
İddianamede, yüklenen suçu oluşturan olaylar, mevcut delillerle ilişkilendirilerek açıklanır.
İddianamenin sonuç kısmında, şüphelinin sadece aleyhine olan hususlar değil, lehine olan hususlar
da ileri sürülür.
İddianamenin sonuç kısmında, işlenen suç dolayısıyla ilgili kanunda öngörülen ceza ve güvenlik tedbirlerinden hangilerine hükmedilmesinin istendiği; suçun tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ilgili tüzel kişi hakkında uygulanabilecek olan güvenlik tedbiri açıkça belirtilir.
İddianamenin CMK m. 170’te sayılan unsurları taşımamasının
sonucu nedir?
CMK m. 174/f.1- Mahkeme tarafından, iddianamenin ve soruşturma evrakının verildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde soruşturma evresine ilişkin bütün belgeler incelendikten sonra, eksik veya hatalı noktalar belirtilmek suretiyle 170 inci maddeye aykırı olarak düzenlenen iddianameyi Cumhuriyet savcılığına iade eder.
İddianamenin verildiği mahkeme iddianameyi kabul etmek zorunda mıdır?
HAYIR
Mahkeme tarafından, iddianamenin ve soruşturma evrakının verildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde soruşturma evresine ilişkin bütün belgeler incelendikten sonra, eksik
veya hatalı noktalar belirtilmek suretiyle;
a) 170 inci Maddeye aykırı olarak düzenlenen,
b) Suçun sübûtuna etki edeceği mutlak sayılan mevcut bir delil toplanmadan düzenlenen,
c) Önödemeye veya uzlaşmaya tâbi olduğu soruşturma dosyasından açıkça anlaşılan işlerde önödeme veya uzlaşma usulü uygulanmaksızın düzenlenen, iddianamenin
Cumhuriyet Başsavcılığına iadesine karar verilir.
Ancak suçun hukukî nitelendirilmesi sebebiyle iddianame iade edilemez.
Örneğin, Cumhuriyet savcısı yürütülen soruşturma sonunda fiilin “mala zarar verme”
suçunu oluşturduğunu düşünerek bu suça ilişkin bir iddianame düzenleyerek Asliye ceza mahkemesine vermiş olsun. Mahkeme iddianamede unsurları gösterilen fiilin mala zarar verme değil de “hırsızlık” suçunu oluşturduğunu düşünse bile bu nedenle iddianameyi iade edemez. Çünkü mahkeme, fiilin nitelendirilmesinde iddia ve
savunmalarla bağlı değildir (CMK m.225/f.2).
İddianamenin iade edilmesi üzerine Cumhuriyet savıcısı
ne yapabilir?
CMK m. 174/f. 5- İade kararına karşı Cumhuriyet savcısı
itiraz edebilir.
Örneğin cumhuriyet savcısı, iddianame düzenleyerek bunu Asliye ceza mahkemesine vermiş olsun. Asliye ceza mahkemesi iddianamede tespit ettiği eksikliği belirterek iddianameyi iade ettiğinde Cumhuriyet savcısı bu karara o yerdeki Ağır ceza mahkemesine itiraz edebilir.
Mahkeme, iddianame kendisine verildikten itibaren 15 gün geçmiş olmasına rağmen iddianamenin kabulü veya reddi yönünde bir karar vermemiş ise ne olur?
CMK m. 174/f. 3- En geç birinci fıkrada belirtilen süre sonunda iade edilmeyen iddianame kabul edilmiş sayılır.
