• Sonuç bulunamadı

Sl OsmangaziUniversitesi,MadenMuhendisligiBolumu,ESKi~EHiR

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Sl OsmangaziUniversitesi,MadenMuhendisligiBolumu,ESKi~EHiR"

Copied!
10
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Dumlupmar Universitesi

1999

Fen Bilimleri Dergisi SaYI: 1

ALTIN MADEN iSLETME YATIRIMLARI RisKLiLiGiNDE FiYAT DEGiSiMLERiNiN

ETKiLERi

Doc. Dr. Adnan KONUK* - Seyhan ONDER*

OZET

Dunya alttn fiyatlartnda son ytllarda meydana gelen dususler, alttn maden isletme yattnmlartntn zarar riskini onemli derecede art- ttrmtsttr. Bu durum, altin jiyatlarz tahminindeki beLirsizliklerin sap- tanmasi ve alttn maden isletme yattrtmlart riskliligindeki etkilerinin analizi gerekliligini ortaya cikarmtsttr.

Bu caltsmada, oncelikle gecmis ytllar (/960-/996) alttn jiyat verileri kullantlarakfiyat tahmin modeli arasttrtlmtsttr. Daha sonra i- se, alttn fiyatlari tahminindeki hatalartn dagiltm parametrelerini ele alan risk analiz modeli gelistirilmis ve Turkiye 'de yattrtm faaliyetleri- ni surdurmekte olan bir alttn madeni isletme projesi verileri ile risk a- nalizleri gerceklestirilmistir. Risk analizleri sonucunda, alttn jiyatla- rtrun 275 $/troy onz 'un alttna dusmesi halinde, maden isletmesinin

%/00 olastltkla zarar edecegi; 400 $/troy onz 'un uzerine ctkmast ha- Linde de %100 olastltkla karlt olacagi saptanmtsttr.

i.cmts

Altm uluslararasi parasal degisim aract olarak kabul goren, mucevherat ve sus esyasi yapmu ile endustri ve discilikte kullammi alan degerli metallerden birisi- dir. Dunya altm talebinde yaklasik %70'lik paya sahip alan rnucevherat ve sus esya-

Sl yaprrm bile asil olarak tasarruf amach tuketimden kaynaklanrnaktadrr.

Osmangazi Universitesi, Maden Muhendisligi Bolumu, ESKi~EHiR

(2)

2 DUMLlJPINAR ONivERSiTESi

Altin fiyatlanndaki degisimde uretirn maliyetleriyle birlikte entlasyon, politik istikrarsizlrklar ve spekulasyonlar asil belirleyici olmustur (Koufmann, 1987). Bu- nunla birlikte, Dunya ekonomisi uzerinde btiyuk bir nufus alaruna sahip olan ABD Dolarr'ndaki degisimler ile Amerikan Merkez Bankasr'run uyguladrgi stok ve faiz politikalan alnn fiyatlanrun degisirninde onernli etkilere sahip olmustur (Kaufmann,

1987; Goldman, 1997).

1996 yilmm ilk gi.inlerinde 400 $/troy onz (12,86 $/gr) seviyelerinde olan altm fi- yatlan ise, Asya ulkelerinde baslayan nakit krizinin de etkisiyle Merkez Bankalari'nm stoklanndaki altmlan satmaya baslamasiyla 300 $/troy onz (9,65 $/gr) seviyelerinin altma inmistir (Griffs, 1997). Son yrllarda tasarruf aract olma ozelligini kaybetmeye baslamasi nedeniyle de altm fiyatlannda meydana gelen bu dnsus, Ti.irkiye ve Dunya'da altm madenciligi alanmda arama ve tesis yatmrm yapan sirketleri bir hayli endiselendir- rneye baslarmsnr. Altm fiyatlannda meydana gelen dususler, altm maden isletrne yatr- nrnlannm zarar riskini artnrmrs ve tesis yatmrnlanru durdurma egilimine girmistir.

Son yillarda altm fiyatlannda meydana gelen dususler, altm maden isletme ya- tmmlanrun riskliliginde altm fiyatlanndaki degisimin etkisinin onernini ortaya cikar- rmsnr. Altm maden isletmecileri, altm fiyatlannda gelecekte meydana gelecek degi- simler karsismda yaprms olduklan yannrnlarm riskliligini analiz ederek, gerekirse yatmmlan durdurma veya srrur tenor ve kazarnrn oram gibi kontrol edilebilir paramet- releri degistirerek karhhklanrn koruma onlemleri almayi dusunrneye baslamtslardir,

Bazi arastrrrnacilar, altm ve diger metallerin fiyatlanndaki degisimi gecmis yillar verilerini kullanarak regresyon veya rassal yuruyus modelleriyle aciklayan calismalar yaprmslardrr (Goss, 1983; Rudenno, 1982; Fisher, 1986; Kaufmann and Winters, 1989). Bu calrsrnalar, belirli yil aralrklarmda fiyatlardaki degisim davranr- sina uygun modellerdir. Bu calrsmada ise, altm fiyatlanrun 1960-1996 yillan arast degerlerinin yillara bagh gelisiminde otokorelasyonun etkileri yokedilerek regresyon tahmin modelinin parametreleri belirlenrnistir

Altm fiyatlanndaki degisimin maden isletrne yatinmlan riskliligine etkilerini analiz etmek amaciyla da, bir risk analiz modeli gelistirilrnistir. Risk analiz modeli, altrn fiyatlan tahmininde yaprlabilecek hatalarm yatmm riskliligine etkilerini oly- mede kullarnlan bir modeldir. Risk analiz modelinin uygulamasi ise Turkiye 'de altin arama ve tesis kurrna faaliyetlerini si.irdi.irmekte olan bir isletmenin verileri ele alma- rak gerceklestirilmistir.

2. ALTIN FivATLARININ TAHMiNi

Gelecekte altm sans fiyatlannm tahmini icin 1960-1996 yillan arasi Di.inya altm fiyatlarmdaki gelisim ele almarak, tahmin modelini elde etmek amaciyla regresyon analizleri ve otokorelasyon testleri yapilmrsnr.

2. J. Altm Fiyatlarmdaki Gelisim ve Nedenleri

Dunya altm fiyatlanrun 1960-1996 yillan arasi gelisirni Sekil 1'de verildigi gibidir. Sekil 1'de gorulen altm fiyatlan, cari fiyatlann Amerika Birlesik Devletleri (ABD) ti.iketici fiyat indeksleri ile 1996 yilma yukseltgenrnis sabit fiyatlardrr.

(3)

A.KONUK-S.ONDERIALTIN MADEN iSLETME YATIRIMLARI RiSKLiLiGiNDE FiYAT 3 DEGiSiMLERiNiN ETKiLERi

30

..

25

OJ)

~;: 20 .!:-;

~~;., I 5

"

rfJ

:c I 0

"

rfJ

""

'"

:::

0

0-o

~

00r-. 00

o. o.

Ylilar

Sekil I. Dunya altm fiyatlannm yillrk gelisimi (Onder, 1999)

Sekil 1 'den de izlendigi gibi, 1960 yilmda 6,01 $!gr (cari fiyatlarla 1,1 $!gr) olan altm fiyatlan, 197 I yihna kadar buyuk bir degisim gostermernistir. 1960-1971 yrllan arasinda altm fiyatlanndaki bu duraganhk, ABO'de enflasyonun 90k fazla degismemesinden ve ABO Dolarr'nm degerinin duragan olmasmdan kaynaklanrrns- nr (Kaufmann, 1987). 1972 yilmdan sonra ise dunya petrol fiyatlannm hrzla artma- smm etkisiyle iiretim maliyetlerinin de asin artmasi sonucunda, altm fiyatlan da artmaya baslarms ve 1974 yihnda 16,34 $!gr (cari fiyatlarla 5,1 $!gr) olmustur, 1974 yihndan sonra, altm fiyatlanrun yuksekligi nedeniyle Merkez Bankalan ve Ulusal Para Fonu (IMF) stoklanrn satmaya baslarmslar ve bunun sonucunda da altm sans fiyatlan 1978 yihna kadar duraklarmstir. Ancak, 1979-1980 yillannda iran' da mey- dana gelen rejim degisikligi, Mekke'deki Kabe'nin Sii'Ierce isgali, lsrail'in Liib- nan'i ve Sovyetler Birligi'nin Afganistan': isgali, Yemeri'de ic savas ve Iran-Irak savasi gibi politik istikrarsrzhklar nedeniyle, altin fiyatlan 1980 yilmda son 50 yrlm en yuksek degeri olan 28 $!gr (cari fiyatlarla 19,69 $!gr) fiyatma yukselrnistir (Kaufmann, 1987).

1980 yilrndan sonra ise bazi yillarda gorulen yukselis egilimine ragmen, fi- yatlann yuksek duzeyini korumasi nedeniyle, gecmiste verimsizliginden dolayi isletrne dis: brrakilan yataklar yeniden isletilmeye baslanmis ve bu arada da yeni yataklann aranmasi gundeme gelmistir, Nitekim, Turkiye 'de de Maden Kanunu'nda ve Yabanct Sermaye'yi Tesvik Kanunu'nda yapilan degisikliklerin de katkrsryla 1985 yih sonrasinda yap dan aramalarla Eurogold firmasi lzmir-Bergama-Ovacik'ta, Tuprag firm asI Balikesir-Havran-Kucukdere ve Eskisehir-Sivrihisar-Kayrnazda, Cominco firrnasi Artvin-Kafkasor-Cerattepe'de ekonomik olarak isletilebilir altm yataklan bulmuslardir.

1980'li yillarda Guney Afrika, ABO, Kanada, Brezilya va Avustralya ile 1990' II yrllarda Bagimsrz Devletler Toplulugu iilkelerinde dusuk tenorlu-buyuk rezervli yeni altm yataklarmda iiretime baslanmasiyla, arz fazlahgi nedeniyle altm fiyatlanndaki dustls egilirni devam etrnistir. Bu arada, ABO basta olmak uzere bazi ulkelerin Merkez Bankalari'nm altm stoklan karsrhgi para basma politikalanndan

(4)

4 OllMLlJPINAR ONivERSiTESi

vazgecrneleri ve yuksek oranh faiz uygulamalan sonucunda fiyatlardaki dU~U~ egi- limi hrzlanrms ve 1996 yrlmda 12,47 $/gr olrnustur (Goldman, 1997).

1997 yilmdan itibaren ise Asya Ulkelerinde yasanrnaya baslayarak turn DUn- ya'yt sarsan Nakit Para Krizi sonucunda Merkez Bankalarr'run altm sanslari artrrus ve fiyatlar 1996 yil: basmdan itibaren cari fiyatlarla 9,0 $/gr seviyelerine inmistir (Griffs, 1997).

2.2. Regresyon Analizi

Yilhk altm fiyatlan bagimh (Y) ve yillar bagimsiz (X) degisken olmak uzere, dogrusal, Ussel ve eksponansiyel modeller icin regresyon analizleri yapilmisnr.

Regresyon analizleriyle birlikte korelasyon katsayilan (r) ve standart hatalar (Sy) hesaplanrmsnr. Regresyon esitliklerinin anlamlihgmm F testi ile test edilmesi sonu- cunda, Ussel regresyon esitliginin secimine karar verilmis olup, regresyon paramet- releri asagida verildigi gibidir.

Y = 1 1858.XO,4534

r

=

0,7278 S,

=

0,3758 F

=

39,43

2.3. Otokorelasyon Testi ve Otokorelasyon Derecesi

Altm sans fiyatlanrun yilhk degisirninde otokorelasyonun etkilerinin olup olmadiguu belirlemek amacryla yapilan otokorelasyon testinde Durbin-Watson (DW) yonterninin kullarurm tercih edilmistir.

Durbin-Watson yonteminde oncelikle, belirli bir a anlamhlik seviyesinde n ornek sayrsi ve k' adet bagrmsiz degisken icin DW tablosundan alt (d.) ve list (du) sirur degerleri bulunrnustur.

Anlamlihk Seviyesi (a)

=

0,05 Ornek Sayrsi (n) =37 Bagunsiz Degisken (k') = 1 DW Alt Smm (dL)

=

1,419 DW Ost Smm (du)

=

1,530

Srrur degerlerin elde edilmesinden sonra kritik oran olan dow istatistigi (Akkaya ve Pazarhoglu, 1995);

n 2

I.h

-et-I)

d - -'-.t=...::2'-- _

DW -- (I)

~>~

t=111

esitligi ile hesaplanrrus olup, dow =0,2643 olarak bulunmustur. Burada ef = t'inci yrlm tahmin hatasidrr. Elde edilen dow istatistigi, smrr degerlere gore belirlenen karar bolgeleri (Akkaya ve Pazarhoglu, J995) gozonune ahnarak analiz edildiginde,

(5)

A.KONUK-S.ONDERIALTIN MADEN iSLETME VATIRIMLARI RiSKLiLiGiNDE FivAT 5 DEGiSiMLERiNiN ETKiLERi

altm sans fiyatlanrun yillara bagh gelisiminde pozitif otokorelasyonun varoldugu belirlenmistir.

Altm sans fiyatlarmm yillara bagh gelisiminde otokorelasyonun varoldugu- nun belirlenmesi sonrasmda otokorelasyon katsayist (rk);

n-k

I(Yi -Y).(Yi+k - Y)

i=l n (2)

~ -2

.L.J(Yi - Y)

i=l

esitligi ile hesaplanmaktadrr (Rudenno,1982). Burada; Y, =i'inci yilm sans fiyan, Yi+k= i+k ' mCI yrlm sans fiyati,

Y

=n yillrk sans fiyatlan ortalamasi, k=yil fark- landir.

Otokorelasyon katsayrsi icin k=I 'den baslayarak birer yil arttmlarak yapr- Ian hesaplamalar sonucunda elde edilen rk degerleri analiz edildiginde, en buyuk rk'nm 0,927 ile bir yrlhk (k=l ) fiyat farklannda olustugu belirlenmistir.

Altm satis fiyatlarmm yrlhk gelisiminde I.dereceden pozitif otokorelasyonun varoldugunun belirlenmesi sonrasmda, i yrh fiyatlan bagimh (X) ve i-I yrh fiyatlan bagimsrz (Y) degisken olmak uzere, regresyon-korelasyon ana- lizleri yapilrrustir. Analizler sonucunda elde edilen otokorelasyonsuz regresyon modeli parametreleri asagidaki gibidir.

Y

=

1,211965. XO.928J41

r

=

0,945 S,

=

0,1785 I In ($/gr) F

=

283,93 3. RisK ANALizi

Altm satis fiyatlarmdaki gelisimin, altm isletrne yatmrn kararlan riskliligine etkilerini analiz etmek amacryla, bir risk analiz modeli gelistirilrnistir. Risk analiz rnodelinde, yilhk nakit akimlanru onernli derecede etkileyen altm sans fiyatlan rassal orneklernelerle belirlenmektedir. Y ilhk nakit akrmlanru etkileyen diger degis- ken ve parametrelerin ise belirsizlik icermedikleri varsayilrnaktadir.

Risk analiz modelinde, yilltk altm sans fiyatlannm rassal orneklenrnesi ile yilhk net nakit akrrnlan ve Net Bugunku Deger (NBD) karhlrk olcutu rassal olarak hesaplanrnaktadir. Altm sans fiyatlannm belirli say Ida rassal orneklenrnesi ile, NBD'lerin dagihm parametreleri yardirruyla da, yatmm riskliligi hakkmda karar veri lebilmektedir.

3.1 Risk Analiz Modeli

Risk analiz modelinde oncelikle, herbir yil icin rassal orneklemelerle otokorelasyonsuz regresyon parametreleri kullarnlarak alnn fiyatlan tahmin edilmektedir.

(6)

6 DUMLUPINAR UNivERSiTESi

Bunun icin oncelikle bir onceki yrlm altm fiyatmm (SCSF);

LSCSF = LOG(SCSF)

donusumu yaprlrnaktadrr. Daha soma otokorelasyonsuz regresyon parametreleri ile maden yatagmm tukenrne omru (MO) boyunca her yrl icin (1=1 'den MO'ya kadar) rassal altm fiyatlan (CSFCI);

LCSF = LOG (a) +b.LSCSF CSF(I) = EXP(LCSF +Z,

*

Sy)

iliskileri ile belirlenmektedir. Burada, Z; = rassal say liar uretecinden elde edilen sayrrun rassal standart degere donusturulmus halidir.

Rassal altm sans fiyatlannm (CSF(I)) elde edilmesinden soma, yilhk tuvonan cevher uretim kapasitesine (C), cevher kutlelerinin ortalama tenorune (OT) ve metal kazamm verimine (VE) bagh olarak yilhk sans gelirleri (YSG) hesaplan- maktadir.

YSG = CSF(l)

*

C

*

OT

*

VE

Yilhk isletrne giderleri (YGID) ise ;

YGID = C

*

OT

*

VE

*

BIG +Y A

iliskisiyle hesaplanmakta olup, burada BIG = birim metal altm uretim giderleri ve YA = yilhk amortisman giderleridir.

Yrlhk net nakit akimlan (NA(I)) asagidaki iliskilerle hesaplanrnaktadir.

• Yillik Brut Kar : BK = YSG - YGID

• Yilhk Fon Kesintileri : FON = BK

*

FO

• Yergi Oncesi Brut Kar : YOK = BK - FON

• Yilhk Vergi Giderleri : VER = VOK

*

VO

• Yilhk Net Kar : NK = VOK - YER

• Yrlhk Net Nakit Akimi :NA(I) = NK +YA

Burada FO = brut kar uzerinden yaprlan madencilik fonu, devlet hakki ve belediye payt kesinti oranlan toplami, VE = vergi orarudir.

Yilhk net nakit akrmlannm bugunku degerler toplarm (BD) ve toplam yatr- rim giderleri ele almarak da, herbir K' mCI rassal orneklerne icin net bugunku deger (NBD(K)) hesaplanrnaktadir.

BD=BD +(NA(I) / (I+R)iI) NBD(K) =BD - TY

Burada, R= indirgeme faiz orarudir.

(7)

A.KONUK-S.ONDERJALTIN MADEN i~LETME YATIRIMLARI RisKLiLiCiNDE FiYAT 7 DECi~iMLERiNiN ETKiLERi

Herbir rassal ornekleme ile elde edilen NBD(K)'lann istatistiksel dagihm parametreleri olan aritmetik ortalama (XORT), standart sapma (SSAP) ve degisken- lik katsayilan (V AR) hesaplanarak da riskin olculmesi ve degerlendirilmesi yapila- bilmektedir (Yersel ve Konuk, 1997).

3.2 Risk Analiz Modelinin Isletimi

Risk analiz modelinin isletirni, Tiirkiye'de altm arama ve tesis kurma cahsmalanru yurutmekte olan bir altm madeni isletmesi verileri kullarularak gerceklestirilmistir. Altm madeni isletmesinin proje verileri Cizelge 1'de veril- digi gibidir.

Cizelge 1. AItID madeni isletrnesinin proje verileri (Onder, 1999)

Proje Verileri Simgesi Deaerl Birimi

Maden Tukenrne Omru MO 8 Yll

Tuvonan Cevher Uretirn Kapasitesi C 122125 Ton/yrl

Tuvonan Cevher Ortalama Tenoru OT 6,456 gr!ton Au

Metal Kazanma Verimi VE 0,85 -

Toplam Yatmm Giderleri TY 15000000 USA Dolar

Birim Metal Uretirn Giderleri BIG 5,043 $!gr Au

Fon Kesinti Oram" FO 0,12 -

Vergi Orarn VO 0,46 -

indirgeme Oraru R 0,10 -

*Fon Kesinti Gram, %5 Madencilik Fonu,%5 Devlet Hakki ve

%2 Belediye Payt oranlartrun toplamtdtr.

Risk analiz modeli, gelecek yillar altm fiyatlannm bir onceki yilm altm fiya- tmm 250 $!troy onz'dan (S,0377 $!gr) 425 $!troy onz'a (13,6641 $!gr) 25$!troy onz (0,S03S$!gr) araliklarla degisimi secenekleri icin otokorelasyonsuz regresyon modeli parametreleriyle ayn tahmin edilerek isletilrnistir. Risk analiz modelinin isletimi sonucunda, rassal orneklernelerle elde edilen NBD'lerin istatistiksel dagihm para- metreleri olan risk olcutleri Sekil 2'de verildigi gibidir.

Sekil 2a'dan da izlendigi gibi, altm isletmesinin faaliyete gececegi yildan onceki altin fiyatlanrun 320 $!troy onz'un altma dusmesi halinde, projenin zarar riski oldukca yiiksektir. Altrn fiyatlarmin 320 $!troy onz'un iizerine cikrnasi halinde ise, altm isletmesinin pozitif NBD yaratmasi (karh cahsmasi) beklen- mektedir. Sekil 2a ve 2b'den de izlendigi gibi, alnn fiyatlari artarken beklenen ortalama karlrlrk (NBD) ve rassal olarak orneklenen karhlik bl'riitii NBD'nin beklenen degeri (ortalamasi) etrafmdaki dagirukhgm gostergesi olan standart sapma da artrnaktadir. Bu nedenle, riskin degerlendirilmesinde degiskenlik kat- sayismm da ele ahnrnas: gerekmektedir. Sekil 2c'den de izlendigi gibi, altin fiyatlanrun 320 $!troy onz oldugu durumda risklilik oldukca yuksek iken, alnn fiyatlan arttikca risklilik luzla azalmakta ve 350 $!troy onz'dan sonra ise en dusuk seviyelere inmektedir.

(8)

8

6

<C

e

4

<C

~

.... ...

V;c 2

0 e

~

..c-

0.;:;

~ 0

., e

2

....

-2 0i:

-e

-4

DUMLlWINAR ONivERSiTESi

a 450

Satrs Fiyati ($/troy onz)

b v; 1,6

ce

£

1,2

6

<C

E 0,8

CI..

<C

~

.... ...

<C 0,4

"C

C 0

<C

v:

....

250 300 350 400 450

Sans Fiyan ($/troy onz)

350 450

c 5

~

~ 4 tl

~ 3

::

c

.,

2

~

;6il

.,

°0-t---+---1f---j

300 400

Sans Fiyan ($/troy onz)

Sekil 2. Altm sans fiyatlanna karst risk OI~iitlerinin degi~imi

Altm sans fiyatlannm degisimi karsismda altm isletrnesinin zarar (negatif NBD yaratma) olasihklan Sekil 3 'de verildigi gibidir. Sekil 3 'den de izlendigi gibi, altm fiyatlanrnn 275 $/troy onz'un altina dustugu durumlarda, isletmenin zarar ola- slhgl %1 OO'ler seviyesindedir. Bununla birlikte 300 $/troy onz ile 350 $/troy onz

(9)

A.KONUK-S.ONDERIAL TIN MADEN iSLETME YATIRIMLARI RiSKLiLiGiNDE FiY AT 9 DEGiSiMLERiNiN ETKiLERi

araligmda zarar olasihgi hizla azalmakta ve 400 $/troy onz'dan sonra ise %O'lar seviyesine dusrnektedir.

1,2 I :g'iii 0,8

IV 0,6

5 ...

0,4

IV

...

NIV 0,2 0

250 300 350 400 450

Satr~ Fiyatr($Itroy onz)

Sekil S, Altm fiyatlarmm degi~imi karsismda maden isletmesinin zarar olastlrklart

SONU<;

Dunya altm fiyatlan, arz-talep kosullanyla birlikte enflasyon, siyasal istikrar- sizliklar, spekulasyonlar, faiz ve para politikalan sonucunda krsa ve uzun vadede onernli oranlarda degisebilmektedir. Altm fiyatlanndaki bu degisim belirsizligi ise, altm maden isletme yatmrnlarmm riskliliginde onernli etkilere sahip olabilmektedir.

Altin fiyatlannda son yillarda meydana gelen dususler, gelecekte altm fiyatla- nnda meydana gelecek degisimler karsrsmda altin maden isletrne yatmmlan risklili- ginin nasil degiseceginin arastrrilmasmm onernini ortaya cikamnsnr. Bu nedenle bu cahsrnada, oncelikle altm sans fiyatlannm yrllara bagh gelisimini acrklayan bir tahmin modeli gelistirilmis ve daha sonra Ttirkiye'de yatmm faaliyetlerini surduren bir maden isletmesi proje verileri almarak risk analizleri yapilrrustrr. Risk analizleri sonucunda;

a) Altm fiyatlannm 320 $/troy onz'un altma dusmesi halinde, projenin zarar

riskinin oldukca yuksek oldugu, .

b) Altm fiyatlan arttikca riskin azaldigi ve 350 $/troy onz'dan sonra ise en dusuk seviyelere indigi,

c) Altm fiyatlannm 275 $/troy onz'un altma dusrnesi durumunda projenin zarar etme olasihgmm %100 ve 400 $/troy onz'un ustune <;:ikrn asIdurumunda ise

%O'lar seviyesinde oldugu, belirlenrnistir. Ele alman ornek proje icin altm fiyatla- rmdaki muhtemel gelisim karsismdaki bu riskliligin, yatmrn ve uretirn faaliyetlerini surdurmekte olan turn altm maden isletrneleri icin de benzer olacagmi soylernek mumkundur.

(10)

10 DUMLUPINAR UNivERSiTESi

YARARLANILAN KA YNAKLAR

Akkaya,

S.,

ve Pazarlioglu, Y., 1995, Ekonometri I., Anadolu Matbaacilrk, lzrnir, 542 s.

Fisher, 1.F.C., 1986, The Analysis of Metal Markets and Future Prices: 13th

Congress of the Council of Mining and Metall Inst., Singapure, 11-16 May 1986,8 p.

Goldman, D.P., 1997, Gold as a Gauge of Monetary Policy: Some Evidence From The Markets: Laffer Associates, www.laffer.corn, September 26, 1997.

Goss, B.A., 1983, Forward Pricing and Efficiency in the Silver Market:

Resources Policy, Mart 1983, pp. 54-63.

Griffis, M., 1997, Gold Falls to 12 Year Low: Stocks. Guide@abouLcom, Date line: 12/01/97.

Kaufmann, T.D., 1987, The Witchcraft and Logic of Gold Pricing-Politics, Inflation, Speculation and the Value of the Dollar are all Contributing Factors: Mining Engineering, Vol, 39, No.7, pp. 857-858.

Kaufmann, T.D., and Winters, R.A., 1989, A Simple Model For the Price of Gold:

Working Paper. 89-3, Department of Mineral Econurnics, Colorado School of Mines, USA., 6 p.

Onder, S., 1999, AUm Sans Fiyatlan Tahmininin lsletme Yahnmlan Risk- liligine Etkileri, Yuksek Lisans Tezi, Osmangazi Universitesi, Fen Bilimleri Enstitusu, Eskisehir, 75 s.

Rudenno, B.E., 1982, Random Walk Models of Future Metal Prices: Trans. Instn.

Min. Metal!. (Sect A), 91, April 1982, pp. A71-74.

Yersel, H.G., ve Konuk, A., 1997, Manyezit Maden lsletmeciliglnde Snur o!..SiOz kararlan Riskliligi: TMMOB Maden MOh. Odasi Madencilik Dergisi, Mart

1997.

Referanslar

Benzer Belgeler

One is touch screen for ball position; inclinometer for plate angle, position potentiometer for gear shaft position (only for system initial position) and encoder for gear

➢ Eğer esmerleşme az miktarda olmuşsa, ürünün sadece görünüşüyle ilgili soruna yol açmaktadır, ama ileri derecede esmerleşme olmuşsa, görünüşte meydana gelen

TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Yayınları Kitaplar Serisi Yayın No:1 , 4... Et Bilimi

ATROFİ ŞEKİLLERİ Fizyolojik Atrofi •Lokal/Genel Atrofi •Senil Atrofi Patolojik Atrofi •Lokal/Genel Atrofi •İnaktivite atrofisi •Vasküler atrofi •Basınç

Kanal kenarlarından cidar etkisinin olmadığı düşünülen kanal genişliğinin % 20’si kadar içerideki bir hat boyunca ve akım ekseninde oluşan rölatif akım derinlikleri

Artvin’in Borçka ilçesinde meydana gelen selde yaşlı bir kadın boğuldu, heyelan nedeniyle 3 kişi toprak altında kaldı, enkazdaki bir ki şiyi de arama çalışmaları

STK'lara göre, Tricastin vakasına ilişkin cevapsız kalan tüm sorular, nükleer enerjiye dayalı teknolojilerin yeterince kontrol alt ında olmadığını ve Fransız

Japonya'da geçen hafta meydana gelen şiddetli depremin ardından ülkenin orta kesimlerindeki Hamaoka'da bulunan bir nükleer santralda küçük bir s ızıntı saptandı.. Chubu