• Sonuç bulunamadı

Kırsal Alanda Kadın Yoksulluğu: Yaylacık Köyü Örneği* Cennet O

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Kırsal Alanda Kadın Yoksulluğu: Yaylacık Köyü Örneği* Cennet O"

Copied!
9
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

427

Kırsal Alanda Kadın Yoksulluğu: Yaylacık Köyü Örneği*

Cennet OĞUZ1 Arzu KAN1

Özet

Yoksulluk oldukça karmaşık bir olgudur ve çok boyutlu bir kavramdır. Bu nedenle literatürde değişik tanımlamalar yapılmıştır. Genel olarak kabul edilen tanımlamalara göre yoksulluğu göreli ve mutlak yoksulluk olmak üzere iki boyutta ele almak mümkündür. Bu tartışmaların ortak noktasından hareket ederek yoksulluk kavramını kısaca asgari yaşam standardına erişememiş olma durumu olarak tanımlanmak mümkündür.

Yoksulluğun tanımlanması kadar etkileri de toplum içerisinde farklılık gösterir. Yoksulluk sadece kadınları ilgilendiren bir sorun olmamakla beraber zamana ve mekana bağlı olarak göçmen olmakla, belli etnik gruplara-azınlıklara ya da belli bir sosyal sınıfa mensup olmakla da ilişkili olabilir. Ancak bütün bu grupların içinde yer alan kadınlar ve erkekler yoksulluğu farklı bir biçimde yaşamakta, yoksulluk süreci kadın ve erkekleri farklı biçimlerde etkilemektedir.

Bu çalışmada Konya ili Seydişehir ilçesi Yaylacık köyündeki kadınların bahçe tarımına katılımının aile gelirine olan etkileri, özellikle bölgede yaşayan ailelerin organik çilek yetiştiriciliğine başlaması ile kadın işgücünün etkilenme durumu, işletmelerin yoksulluk sınırının altında veya üstünde yer almasına neden olan diğer sosyal-ekonomik faktörler ve kadınların yoksulluğu azaltmada üstlendiği roller ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kırsal kadın, kırsal yoksulluk, organik tarım, Yaylacık köyü.

Women Poverty In Rural Area: The Case Of Yaylacık Wıllage Abstract

Is a complex and multidimensional phenomenon of poverty is a concept that. Therefore, different definitions in the literature was performed. According to the generally accepted definition of poverty in relative and absolute poverty, it is possible to take in two dimensions. The common point of this discussion the concept of poverty by moving from simply being unable to reach a minimum standard of living can be defined as a state.

To identify the effects of poverty within the community vary. Poverty is an issue of concern to women, although only time and space, but depending on the immigrants, some ethnic-minority groups or members of a particular social class, but also may be related. However, within all these groups of women and men living in poverty in a different format, the process of poverty affects women and men in different ways.

In this study, Konya Seydişehir district Yaylacık village women in gardening participation in family income is affected, especially in the region living with organic strawberry production to begin with the women's labor force affected status of enterprises poverty line below or above to take place because the other social-economic factors and women's poverty reduction roles were assumed to be introduced.

Keywords: Rural women, rural poverty, organic agriculture, Yaylacik village.

1. GĐRĐŞ

1.1. Türkiye’de yoksulluk, tarım ve kırsal kadın

Yoksulluğun nasıl tanımlanacağı ve hesaplanacağı konusunda değişik yaklaşımlar vardır. Tanımlar, yoksullara bakış açısına göre, toplumdan topluma zaman içinde değişkenlik gösterebilmektedir. Yoksulluk araştırmalarının yakın bir geçmişe kadar ekonomik göstergelerin ön plana çıktığı görülmektedir. (Şenses, 2001)

Yoksulluğun tanım ve ölçümlerindeki farklılıklara karşın, yoksulluğu genel olarak tanımlamak gerekirse; yoksulluk, fertlerin belirli bir ekonomik refahın altında yaşamasıdır denilebilir. Bir başka ifadeyle yoksulluk; insanların temel gereksinimlerini karşılayamama durumunu ifade eder. Bunun için de, yoksulluğu ölçmede kullanılacak yaşam standardı göstergesini belirlemek gerekir (Pamuk, 2000). Yoksulluk ile gelir dağılımı yapısı, bölgesel gelir farklılıkları, işgücü, cinsiyet, eğitim, gibi bazı demografik unsurlar arasında ilişki kurulduğunda; yoksul kitlenin; önemli bir kısmını kadınların

1 Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, Kampus-KONYA

*: Proje, S.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir.

(2)

428

oluşturduğunu söylemek mümkündür. Cinsiyet açısından, kadınların, toplumsal yaşamdan uzak veya geri planda olmaları, (özellikle eğitim ve çalışma yaşamından uzak olmaları) gelir dağılımında onların en yoksul kitle olmasını getirmektedir.(Dansuk, 1997).

Dünyada günlük bir dolardan daha az gelir elde eden insanların yaklaşık %70’i kırsal alanlarda yaşamaktadır (Rosegrant et al., 2006). Azgelişmiş ülkelerin genelinde kırsal yoksulluk düzeylerinin kentsel yoksulluk düzeylerinin üzerinde seyrettiği görülmektedir.

Birçok azgelişmiş ülkede kırsal yoksulluk düzeyleri kentsel yoksulluk düzeylerinin iki-üç katı düzeyindedir. Kamboçya, Nepal ve Zimbabve gibi az gelişmiş ülkelerde yoksulluk çizgisinin altında kalan nüfus kentsel alanda; %19.2, %18.0, %9.6 ve %7.9 olarak sıralanırken aynı ülkelerde kırsal yoksulluk düzeylerinin sırasıyla %52.4, %38.0, %34.6 ve %48.0 olarak gerçekleştiği görülmektedir (http://econ.worldbank.org, 10.07.2010). Bu rakamlar yoksulluğun ağırlıklı olarak kırsal bir sorun olduğunu işaret etmektedir. Yine dünyanın en yoksul ülkelerinde tarım sektörü istihdamda en büyük paya sahiptir ve tarımsal üretimde verim oldukça düşük düzeylerdedir.

Tarım bir ülkedeki yoksulluk düzeyini hem doğrudan, hem de dolaylı olarak etkiler. Doğrudan etki, tarımsal büyümenin kırsal alanlarda ve ekonominin bütününde yoksulluk derecesinin azalmasına yol açmasını ifade eder. Dolaylı etki ise, tarımsal büyümenin ekonominin bütününün büyümesine katkısı üzerinden gerçekleşir. Çünkü ekonominin büyümesi yoksulluğun azalmasına neden olur. Birçok gelişmekte olan ülkede gelir dağılımı eşitsizliğinin ve yoksulluğun azaltılmasında geleneksel tarımda meydana gelen verimlilik artışları oldukça etkin bir rol üstlenmiştir (Ravallion ve Datt, 1996;

Sarris, 2001).

Tarımsal büyümenin yoksulluğu azaltma etkisinin güçlü olmasının bir nedeni, tarımsal büyüme sonucu tarım ve tarım dışı sektörlerde görülen istihdam artışıdır.

Gelişmekte olan ülkelerde emeğin yarısından fazlası tarımda istihdam edilmektedir.

Tarımsal büyüme ve yoksulluk arasındaki doğrudan ilişkinin bir yönü, tarımsal büyümenin kırsal yörelerde işgücünü artırması yoluyla gerçekleşir. (Diao et al., 2006).

Kırsal alanlarda yatırımlar ilk önce piyasaya yönelik tarımsal ürün üretimine ve tarımsal ürünleri işlemeye yönelik faaliyetlere yönelir. Fakat daha sonra ekonomi büyüdükçe tarım dışı kırsal faaliyetler ve kentsel ekonomik faaliyetler artan biçimde kârlı olmaya başlar (Rosegrant et al., 2006).

Türkiye geneline baktığımızda 2008 yılı verilerine göre kadın istihdam oranı yüzde 21,6 iken AB-15’te yüzde 60,4, AB-27’de bu oran yüzde 59,1’dir. Türkiye’de 2008 yılı verilerine göre istihdama katılan kadınların yüzde 42,1’i tarım sektöründe, yüzde 15,7’si sanayi sektöründe, yüzde 42,2’si ise hizmetler sektöründe çalışmaktadır. Kayıtdışı çalışma Türkiye genelinde yüzde 43,5 olup, kırsal kesimlerde 2000 yılında % 73,8 (kadın yüzde 91,4; erkek yüzde 64) ve kentsel yerlerde %28,8 (kadın % 30; erkek % 28,5) iken;

2008 yılında kırsal yerlerde % 68,2 (kadın % 89,7; erkek %56,9) ve kentsel yerlerde

%30,8 (kadın % 34; erkek 5 30) dir. Bu oran tarımsal faaliyetlerde 2008 yılında yaklaşık

%88 iken, tarım dışı faaliyetlerde yaklaşık %30’dur. Bu durum, kayıt dışılığın daha çok kırsal bölgelerde tarımsal faaliyetlerle uğraşanlarda özellikle de ücretsiz aile işçilerinde yoğunlaştığını göstermektedir. 2008 yılında kayıt dışı olarak ücretsiz aile işçisi konumunda tarımsal faaliyetlerle uğraşanların %20,6’sını erkekler oluştururken; % 79,4’ünü kadınlar oluşturmaktadır. 1960’lardan bu yana yoksulluk kadınlar arasında hızla büyümektedir. Türkiye 1960 ve 1970’li yıllarda gerek işçi, gerek memur ve gerekse tarımda çalışan kesimlerin paylarında ciddi bir iyileşme gözlenmiştir. Oysa 1980 sonrasında bu durum bütünüyle değişmiştir (Kazgan,1999). Eve iş verme, parça başı iş ve özellikle kadın ve çocuk emeğinin üretim biçiminde kendini ağırlık olarak hissettirmesi durumları yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Artan işsizlik, ekonomik krizler nedeniyle düzenli ve kalıcı iş yaşamının dışına itilen kadın emeği, kentlerde giderek daha yoğun bir şekilde düzensiz ve geçici işlerde yer almasına neden olmuştur(Lubell, 1991; Saltık 1998;

Fazlıoğlu, 2003 ).

(3)

429

Bu çalışmada Konya ili Seydişehir ilçesi Yaylacık köyündeki kadınların organik çilek üretmeye başlaması ile aile ekonomisine ve köyün gelişmişliğine yaptıkları katkı ve kadınların kırsal alanda yoksulluğu azaltmada üstlendiği roller ortaya konulmaya çalışılmıştır.

2. MATERYAL ve METOT

Çalışmanın ana materyalini örneğe çıkan işletmelerden anket metodu ile elde edilen veriler oluşturmuştur. Araştırmada Gayeli Örnekleme Yöntemi kullanılmıştır.

Konya yöresinde kırsal kalkınma çalışmalarına örnek oluşturması nedeni ile Konya Đl özel Đdare, Đl Tarım müdürlüğü ve Üniversite işbirliğinde bir dağ köyü olan ve göç veren bir köy olması nedeni ile Yaylacık köyü gayeli olarak seçilmiştir.

Çalışmada örnek hacminin belirlenmesinde Tam Sayım Yöntemi kullanılmıştır.

Araştırma alanında organik çilek üretimi yapan 55 üreticiyle yüz yüze görüşerek anket soru formları doldurulmuştur. Anket uygulaması sonucu elde edilen veriler Excel programında bilgisayar ortamında SPSS istatistik programında değerlendirilmiştir.

Veriler arasındaki ilişkilerin (bağımlılık derecesi) araştırılması için çapraz tablolar oluşturmak ve aralarında ilişki olup olmadığını anlamak amacıyla parametrik test olan, χ2 testi (Ki kare testi) uygulanmış ve %95 güven aralığında karakterler arasında istatistiki olarak ilişki olup olmadığı araştırılmıştır (Kesici ve Kocabaş 1998).

3. ARAŞTIRMA BULGULARI

Araştırma bölgesinde 55 işletmeden elde edilen veriler analiz edilerek işletmelerin aile birey sayısı, eğitim, cinsiyet dağılımları incelenmiştir. Görüşülen işletmelerde 5,73 olarak hesaplanan aile birey sayısı Türkiye ortalaması olan 4,12 ve Konya ortalaması olan 4,56 değerinden yüksektir. Kadınların eğitim imkanlarına ulaşma ve mevcut eğitim olanaklarından faydalanmanın cinsiyetlere göre dağılımı Çizelge 1.’de verilmiştir. Yapılan Ki-Kare analizi sonucu kadın ve erkeğin eğitim olanaklarından yararlanma durumlarının farklılık arz ettiği belirlenmiştir.

Çizelge 1. Đncelenen Đşletmelerin Aile Bireylerinin Cinsiyet Durumlarına Göre Eğitim Durumlarının Dağılımı.

Eğitim Okuma

yazma yok

Okuma

yazma var Đlk-ortaokul Lise ve dengi

Yüksekokul- üniversite ve

üzeri

Toplam

Adet % Adet % Adet % Adet % Adet % Adet %

Erkek 4 3,74 1 0,82 110 37,16 20 6,94 2 100 137 49,46

Kadın 15 14,02 0 0,00 130 43,92 3 1,04 0 0,00 148 50,54

Toplam 19 100 1 100 240 100 23 100 2 100 285 100

χ : 23,210 S.D.:4 p olasılık değeri:0,000 φ:0,285 Đstatistikî olarak %99 güven sınırında önemli

Araştırma bölgesinde incelenen işletmelerin gelir kaynakları belirlenmeye çalışılmış ve işletmeler toplam gelirlerine göre 3 gruba ayrılmıştır. Yoksulluk çok boyutlu bir olgudur. Yani sadece gelire dayandırılamaz fakat yoksulluğun hesaplanmasında gelir önemli bir kriterdir. Çizelge 2’de işletmelerin gelir gruplarına göre gelir kaynaklarının dağılımı incelenmiş ve yapılan Ki-kare analizi sonucu gelir kaynaklarının gelir gruplarına göre değiştiği ve bunun da istatistikî olarak %95 güven sınırında önemli olduğu belirlenmiştir. Buna göre gelir grupları içerisinde elde edilen gelir arttıkça bitkisel üretimden elde edilen gelirin payının düştüğü ve diğer gelir kaynaklarının (hayvansal üretim ve emeklilik maaşı vb.) payının ise arttığı belirlenmiştir. Đşletmelerin gelirlerini sadece bitkisel üretime dayandırmasının yoksulluğun artmasında etkili bir faktör olabileceği söylenebilir.

(4)

430

Çizelge 2. Đncelenen Đşletmelerin Gelir Durumlarına Göre Aile Gelir Kaynakları Dağılımı.

Gelir grupları 1.000 TL ve

5.000 TL

5.001 TL ve 10.000 TL

10.001 TL ve Üzeri

Toplam Gelir Kaynağı

Adet % Adet % Adet % Adet %

Bitkisel Üretim 6 30,00 1 4,55 0 0,00 7 12,73

Bitkisel Üretim ve Hayvansal

Üretim 12 60,00 12 54,55 5 38,46 29 52,73

Bitkisel Üretim, Hayvansal

Üretim ve Emekli Maaşı 0 0,00 2 9,09 4 30,77 6 10,91

Diğer 2 10 7

31,82 4 30,77 13 23,64

Toplam 20 100 22 100 13 100 55 100

χ : 23,793 S.D.:12 p olasılık değeri:0,022 Đstatistiki olarak %95 güven sınırında önemli

Çalışmanın ana konusunu oluşturan kırsal alanda tarımda kadın yoksulluğun belirlenmesinde bir diğer önemli unsur ise aile gelirine olan katkısı ve bu katkının karşılığında gelirin kullanımında kadının etkinliğidir. Bu amaçla görüşülen kadınların işletmenin gelirine katkıları belirlenmeye çalışılmıştır. Çizelge 3 incelendiğinde kadınların aile gelirine katkı sağladıkları, bu katkının küçük işletme arazisine sahip olanlarda tarımsal faaliyetlere katılarak, büyük işletme arazisine sahip işletmelerde ise tarımsal faaliyetlere katılmanın yanı sıra ürünlerin işlenerek satılması şeklinde olduğu belirlenmiş ve aralarındaki ilişki Ki-kare analizi sonucu istatistiki olarak %99 güven sınırında anlamlı bulunmuştur. Küçük işletmeler daha çok geçimlik faaliyetlerle uğraşırken, işletme arazisi büyüdükçe ticari hareketlenmenin de artmaya başlaması göze çarpan bir özellik olmuştur.

Çizelge 3. Đncelenen Đşletmelerin Arazi Gruplarına Göre Kadınların Aile Gelirine Olan Katkı Türü.

Arazi grupları

0,00–5,00 da 5,01–10,00 da 10,01 da ve üzeri

Toplam

Adet % Adet % Adet % Adet %

Tarımsal

faaliyetlere katılıyor 21 100 22 100 7 58,33 50 90,91

Aile gelirine yapılan katkı çeşidi nedir

Tarımsal faaliyetlere katılıyor ve Ürünleri isleyerek satıyor

0 0,00 0 0,00 5 41,67 5 9,09

Toplam 21 100 22 100 12 100 55 100

χ : 19,708 S.D.:2 p olasılık değeri:0,000 Đstatistikî olarak %99 güven sınırında önemli

Kadınların ev işlerinde önemli ölçüde sorumluluk üstlenmeleri yalnızca araştırma alanında görülen bir özellik olmayıp, ülke, hatta dünya genelinde de yaygın olan bir davranış biçimidir. AB ülkelerinden Hollanda ve Fransa’da yapılan araştırmalarda, kadınların tarımsal işlerde erkeklerin çalıştıkları sürenin yaklaşık yarısı kadar zaman harcadığını, daha çok ev işlerinde çalıştıklarını ortaya koymuştur (Keskin, 2004). Afrika ülkelerinde erkekler ev işlerine nadiren katılmakta, gıda işleme, hazırlama, çocuk bakımı ve beslenmesinde önemli farklılıklar olmakla birlikte erkeklerin bu işlere katılımı çoğunlukla düşüktür (Wandel, 1995). Araştırma bölgesinde kadınların zamanlarını zamanlarının ortalama %70’ini işletme gelirini arttırmaya yönelik olarak uğraşılan bitkisel ve hayvansal üretimde kullandıkları belirlenmiştir (çizelge 4).

(5)

431

Çizelge 4. Đncelenen Đşletmelerin Gelir Durumlarına Göre Kadınların Çalışma Saatleri Dağılımı (Saat).

Arazi grupları

Ev islerine ayırdığı

zaman (saat)

Yemek islerine ayırdığı zaman

(saat)

Çocuk bakımına

ayırdığı zaman

(saat)

Hayvan bakımına

ayırdığı zaman

(saat)

Bitkisel üretime ayırdığı zaman

(saat)

Kendisine ayırdığı

zaman (saat) 1.000 TL ve

5.000 TL 1,40 1,10 0,90 1,20 7,60 0,10

5.001 TL ve

10.000 TL 1,43 1,05 0,61 1,09 6,32 0,05

10.001 TL ve

Üzeri 1,08 1,15 0,69 0,92 7,73 0,00

Ortalama 1,34 1,09 0,74 1,09 7,12 0,05

F Değeri 1.185 0,245 0,377 0,254 0,951 0,447

* Ortalamalar arasındaki fark %90 güven düzeyinde önemli ** Ortalamalar arasındaki fark %95 güven düzeyinde önemli

Araştırma bölgesinde görüşülen işletmelerde aile içi ve aile dışı karar vericilerin belirlenmesi, aile içindeki bireylerin etkinliğinin de bir göstergesidir. Ayrıca bu toplumsal cinsiyet kavramı içerisinde kadın erkek ve çocukların ailede hangi konularda söz sahibi olduklarının ve buna bağlı olarak da yoksulluktan etkilenme durumları konusunda bilgi vermektedir Araştırma alanında yapılan gruplandırmalar sonucunda parasal konularda ve parasal olmayan konularda karar verme durumunun işletme gelir durumlarına göre değiştiği ve Ki-kare analizi sonucu bu ilişkilerin %95 güven sınırında istatistiki olarak önemli olduğu belirlenmiştir (Çizelge 5 ve Çizelge 6).

Çizelge 5. Aile Gelir Durumlarına Göre Parasal Konularda Karar Vericiler (%).

Gelir sınıflandırma

1.000 TL ve

5.000 TL

5.001 TL ve 10.000 TL

10.001 TL ve Üzeri

Toplam

Esi karar veriyor 12,63 15,89 21,88 16,17

Kendisi karar veriyor 0,00 0,93 0,00 0,38

Her ikisi de karar veriyor 78,95 60,75 39,06 62,03

Parasal konularda karar vericiler

Tüm aile karar veriyor 8,42 22,43 39,06 21,43

Toplam 100 100 100 100

χ : 30,208 S.D.:6 p olasılık değeri: 0,000 Đstatistiki olarak %99 güven sınırında önemli Çizelge 6. Aile Gelir Durumlarına Göre Parasal Olmayan Konularda Karar Vericiler (%).

Gelir sınıflandırma 1.000 TL ve

5.000 TL

5.001 TL ve 10.000 TL

10.001 TL ve Üzeri

Toplam

Esi karar veriyor 7,89 2,38 3,85 4,72

Kendisi karar veriyor 15,79 23,81 15,38 18,87

Her ikisi de karar veriyor 76,32 64,29 50,00 65,09

Parasal konularda karar vericiler

Tüm aile karar veriyor 0,00 9,52 30,77 11,32

Toplam 100 100 100 100

χ : 17,001 S.D.:6 p olasılık değeri: 0,009 Đstatistiki olarak %99 güven sınırında önemli

(6)

432

Đşletmelerin gelir durumları iyileştikçe parasal konularda karar alma mekanizmasına ebeveynler dışında diğer aile bireylerinin de katılmaya başladığı, parasal olmayan konularda ise kadının karar alma mekanizmasına erkeklerden daha fazla katıldığı görülebilir.

Çizelge 7 incelendiğinde işletmelerdeki kadınların ortalama %80’i daha ileri bir eğitim seviyesine sahip olmak istediklerini belirtmişlerdir. Bu durum işletme gelir gruplarına göre değişmemektedir. Kadınların daha ileri eğitim alamama sebeplerinin başında geleneklerin geldiği belirlenmiştir (%47,27). Özellikle kız çocuklarının önceden okula gönderilmek istenmemeleri bu bölgede göze çarpan en önemli sorunlardandır. Bir diğer sorun ise maddi imkânsızlık (%21,82) olup, bunu ailenin okula göndermek istememesi (%12,73) takip etmektedir.

Çizelge 7. Gelir Durumlarına Göre Kadınların Eğitim Düzeylerinin Daha Đleri Olmasını Đsteme Durumları.

Gelir grupları 1.000 TL ve

5.000 TL

5.001 TL ve 10.000 TL

10.001 TL ve Üzeri

Toplam

Adet % Adet % Adet % Adet %

Evet 18 90,00 18 81,82 8 61,54 44 80,00

Eğitim düzeyinizin daha ileri olmasını

ister miydiniz? Hayır 2 10,00 4 18,18 5 38,46 11 20,00

Toplam 20 100 22 100 13 100 55 100

χ : 4,065 S.D.:2 p olasılık değeri: 0,131 Đstatistiki olarak %95 güven sınırında önemli değil

Araştırma bölgesinde en önemli geçim kaynaklarından biri organik çilek üretimidir. Bölgede 2005 yılından sonra Konya Đl Özel idare, Đl Tarım müdürlüğü, Çiftçi eğitim ve Yayım Müdürlüğü ve üniversite işbirliğinde yayılmaya başlamış ve şu anda bölgenin ana geçim kaynaklarından birini oluşturmuştur. Görüşülen işletmelerin araştırmanın yapıldığı 2008 yılında işletmelerin bu yeni teknolojiyi benimseme ve adapte olma durumları, organik çilek gelirleri ve çilek yetiştiriciliğinin toplam gelir içindeki payları incelenmiş ve Çizelge 8’de sunulmuştur. Çizelge incelendiğinde işletmelerin organik çilek yetiştiriciliğini kabullenme seviyelerinin gelir gruplarına göre değişmediği Varyans analizi ve Duncan testi ile belirlenmiştir. Đşletme gelir gruplarına göre çileğin dekara getirisi arasında fark istatistiki olarak %99 güven düzeyinde önemli bulunmuştur.

Özellikle, çileğin toplam gelir içindeki payı yıllık gelirin düşük olduğu işlemelerde, diğer işletmelere göre daha yüksek hesaplanmıştır.

Çizelge 8. Gelir Durumlarına Göre Organik Çileğe Geçiş Yılı, Organik Çileğin Geliri (TL) ve Toplam Gelir Đçindeki Payı (%).

Gelir grupları

Organik çilek yetiştiriciliğine

adapte olma zamanı (yıl)

Çilek yetiştiriciliğinden yıllık

elde edilen gelir (TL/da)

Çileğin toplam gelir içindeki

payı (%) 1.000 TL ve

5.000 TL 1,95 1.955,00 a

65,50 b 5.001 TL ve

10.000 TL 1,91 2.100,59 a

49,32 a 10.001 TL ve

Üzeri 1,92 2.679,38 b

40,39 a

Toplam 1,93 2.184,45 53,09

F Değerleri 0,030 5,618*** 9,467***

* Ortalamalar arasındaki fark %90 güven düzeyinde önemli ** Ortalamalar arasındaki fark %95 güven düzeyinde önemli

*** Ortalamalar arasındaki fark %99 güven düzeyinde önemli

(7)

433

Đncelenen işletmelerde üreticilerin organik çilek üretiminin aile ve bölgeye olan katkıları incelenmiş ve üreticilerin %59,78’i organik çilek üretiminin aile gelirini yükselttiğini, %19,57’ı ise bölgede iş imkanı sağladığını belirtmişlerdir(Çizelge 9).

Çizelge 9. Gelir Durumlarına Göre Çilek Yetiştiriciliğinin Aile ve Bölgeye Katkı Durumları.

Gelir grupları 1.000 TL ve

5.000 TL

5.001 TL ve 10.000 TL

10.001 TL ve Üzeri

Toplam

Adet % Adet % Adet % Adet %

Gelirimiz yükseldi 20 58,82 22 59,46 13 61,90 55 59,78 Koyumuzun pazar

imkânı arttı 4 11,76 4 10,81 3 14,29 11 11,96

Yeni teknikler

öğrendiler 3 8,82 3 8,11 2 9,52 8 8,70

Çilin aile ve yöreye katkısı nedir?

Is imkânı sağladı 7 20,59 8 21,62 3 14,29 18 19,57

Toplam 34 100 37 100 21 100 72 100

χ : 0,588 S.D.:6 p olasılık değeri: 0,997 Đstatistiki olarak %95 güven sınırında önemli değil

Organik çilek üretiminin yoğun bir işgücü gerektirdiği düşünülürse incelenen işletmelerde bu işgücünün nasıl karşılandığı araştırılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucu organik çilek üretimi ile tüm aile fertlerinin birlikte ilgilendiği (%87,27) belirlenmiştir. Buradan organik çilek üretimini bölgede hem erkek hem de kadın işgücü kullanım oranının arttırdığı sonucunu göstermektedir. Ayrıca bu görüşlerin işletme büyüklük ve gelir gruplarına göre değişmediği, Kikare analizi ile %95 güven sınırında ilişkilerin önemli olmadığı belirlenmiştir (Çizelge 10). Buradan araştırma bölgesinde organik çilek üretimi ile birlikte her gelir seviyesindeki işletmelerin hem kadın ve hem erkek işgücü kullanma oranlarındaki artışın birbirlerine benzer olduğu söylenebilir.

Bölgede organik çilek üretimi konusunda memnuniyetin üst safhalarda oluşu kadın ve erkek işgücü kullanımındaki artış konusunda cinsiyetler arası dengesizliğin oluşmadığının bir göstergesidir. Buda daha fazla kadın işgücü kullanımı fakat daha az söz sahibi olma sonucunu ortaya çıkardığından bölgede bu konuda önlem alınmadığı taktirde kadınların gelir artışından yeterince yaralanamayacağı ve kadın yoksulluğunun artışı ile sonuçlanabileceği sorununu ortaya çıkarmaktadır.

(8)

434

Çizelge 10. Gelir Durumlarına Göre Aile Bireylerinin Çilek Yetiştiriciliğine Katkı Durumları.

Gelir grupları 1.000 TL ve

5.000 TL

5.001 TL ve 10.000 TL

10.001 TL ve Üzeri

Toplam

Adet % Adet % Adet % Adet %

Sadece aile reisi ilgileniyor

1 5,00 1 4,55 1 7,69 3 5,45

Esim ve ben ilgileniyor uz

1 5,00 1 4,55 1 7,69 3 5,45

Bütün aile

ilgileniyor 17 85,00 20 90,91 11 84,62 48 87,27

Çilek yettiriciliğine aile bireylerini katilim durumu nedir?

Sadece yabancı işgücü kullanıyor uz

1 5,00 0 0,00 0 0,00 1 1,82

Toplam 20 10 22 100 13 100 55 100

χ : 2,126 S.D.:6 p olasılık değeri: 0,908 Đstatistiki olarak %95 güven sınırında önemli değil 4. SONUÇ VE ÖNERĐLER

Konya ili Seydişehir Đlçesi Yaylacık Köyü özellikle tarımsal alanda organik çilek üretimi ile ekonomik kalkınmayı hedefleyen ve Konya Đl Özel Đdaresi ve Konya Đl Tarım Müdürlüğü tarafından 2005 yılında bölgede yoğun olarak teşvik edilen önemli çalışmalardandır. Bölgenin ekonomik kalkınması kırsal kalkınma çalışmalarının sadece bir yönünün oluşturduğu düşünüldüğünde ekonomik kalkınmanın sosyal ve örgütsel alanda ne gibi sonuçlar ortaya çıkaracağı ve bundan kadın ve erkeğin etkilenme durumlarının ne olacağı sorularının cevaplandırılması gerekmektedir. Bu nedenle yapılan çalışma ile kadınların işletmelerin organik çilek üretimine geçişi ile yeni üretim sisteminde ne ölçüde yer aldıkları ve yeni süreçten nasıl etkileneceği sorularına cevap aranmıştır. Bu soru ve cevaplar aynı zamanda kadın yoksulluğunu ortaya koyma açısından önem taşımaktadır.

Araştırma bölgesinde işletmelerin organik çilek üretim sistemini benimsemeleri konusunda gelir farklılıklarının önemli olmadığı belirlenmiştir. Organik çilek üretiminin bölgede ekonomik açıdan bir hareketlilik getirdiği, bu hareketliliğin işletmede kadın ve erkek işgücü kullanımını artırdığı belirlenmiştir. Sonuç olarak, kalkınma çalışmalarının bir bütün içerisinde yürütülmesi, ekonomik kalkınmanın bölgelerde her zaman istenilen sonuçların ortaya çıkmasını sağlamayacağı, araştırma bölgesinin sosyal yapısının ve ilişkilerin çok iyi irdelenmesi gerektiği, kalkınmada kadın faktörünün göz önüne alınması ve kalkınma çalışmalarının sonuçlarının etkilerinin çok iyi irdelenmesi gerekmektedir.

KAYNAKÇA

Dansuk, E. 1997. “Türkiye’de Yoksulluğun Ölçülmesi ve Sosyo-Ekonomik Yapılarla

Ölçülmesi”, DPT Uzmanlık Tezi,

http://ekutup.dpt.gov.tr/gelirdag/dansuke/yoksullu.pdf, s. 95-96.

Diao, X., Hazell, P., Resnick, D. ve Thurlow, J., 2006. “The Role of Agriculture in Development: Implications for Sub-Saharan Africa”, IFPRI, DSGD Discussion Paper, No:29, January.

(9)

435

Fazlıoğlu, A., 2003. Kırsal Kalkınma Projelerinde Cinsiyet Dengeli Kalkınma Yaklaşımları. Erozyonla Mücadele ve Kırsal Kalkınma Projelerinde Sosyal Boyut Semineri, http://www.gap.gov.tr/Turkish/Sosprj/cdenge.html.

Kardam, N., 1991. Bringing Women in Women’s Issues in International Development Programs, Colorado

Kazgan, G., 1999. Tanzimattan XXI.Yüzyýla Türkiye Ekonomisi, Altın Kitaplar:

Đstanbul.

Keskin, G., 2004. AB’de Tarımda Kadının Yeri. T.E.A.E Bakış Dergisi, 5, 10: 1-4.

Kesici T. ve Kocabaş Z.,1998. “Biyoistatistik”, Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Yayın No: 79, Ankara.

Lubell, H., 1991. The Informal Sector in the 1980s and 1990s.OECD, Development Centur Studies.

Pamuk, M., 2000. Kırsal Yerlerde Yoksulluk, TÜĐK Đşgücü Piyasası Analizleri, Ankara.

Ravallion, M. ve Datt, G., 1996. “How Important to India’s Poor is the Sectoral Composition of Economic Growth?”, World Bank Economic Rewiev, vol:10 (1) pp. (1-25).

Rosegrant, M.W., Ringler, C., Benson, T., Diao, X., Resnick, D., Thurlow, J., Torero, M.

ve Orden, D., 2006. Agriculture and Achieving The Millenium Development Goals, World Bank, Washington DC.

Saltık, A., 1998. ÇATOM Saha Elemanlarına Yönelik "Katılımcılık ve Kalkınmada Kadın" Konulu Eğitim Toplantısı Notları, Batman.

Şenses, F., 2001. Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, Đstanbul, Đletişim Yayınları Wandel, M., 1995. Men in the Food Chain: Reasons for Similarities and Dissimilarities

Between Asian and African Households. Food and Nutrition Bulletin, 16 (1): 17- 26.

World Development Report ,2008

http://econ.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTDEC/EXTRESEARCH/E XTWDRS/EXTWDR2008/0,,menuPK:2795178~pagePK:64167702~piPK:64167 676~theSitePK:2795143,00.html, 10.07.2010

Sarris, A. 2001, The Role of Agriculture in Economic Development and Poverty Reduction: An Empirical and Conceptual Foundation, Rural Development Strategy Background Paper # 2, World Bank, Washington DC, August.

Referanslar

Benzer Belgeler

Osteokalsin düzeyleri osteoporotik olgularda kontrol gru- buna göre anlaml› derecede yüksek olarak tespit edildi (p<0,01)... Osteoporotik grubun CTX de¤erleri osteopenik grup

Doğumdan önce başlayan cinsiyet ayrımcılığının göstergesi olan gebelik süresince kız çocuk istenmemesi ve gebelik sonucunun kız cinsiyeti olması halinde gebeli-

Feminis er yanh bt tutur a yaprlan 9e- kimlerde kadmlda bakan erkek karakterlerin sayrca go( buna kar$m erkek- Iere bakan gok az kadln olugunun bunun bir ispatr

Current et ical and edicolegal perspecti es on electrocon ulsi e t erapy, an effecti e iological treat ent of psyc iatry, at a alcıo lu. Current et ical and edicolegal

Zaybak ve Khorshid 12 ’ın çalışmasında benzer şekilde sosyal etkinliklere katılan öğrencilerin eleştirel düşünme puan ortalamaları diğer öğrencilere göre

Atasözlerinde kadın ve onun aile, iş yaşamında üstlendiği roller bütüncül bir cinsiyet algısı üzerine kurulmadığından, bunu kadın ve erkek cinslerine göre ayrı

Antioksidanların fotoprotektif ve anti-tümöral etkinliğini ortaya koyan birçok çalışmaya karşın vitamin E’yi de içeren oral antioksidanların günlük dozda alımının

Sonuç olarak Azerbaycan’ın kuzeyinde yaygın İslam din eğitimi faaliyetlerini din eğitimi bilimi açısından değerlendirirken şu neticelere varılmıştır. a) Yaz Kur’an