EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
EĞİTİM BİLİMLERİ EĞİTMİ ANABİLİM DALI EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM BİLİM DALI
LİSE ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL PAYLAŞIM SİTELERİNİN EĞİTİMDE KULLANILMASINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
DOKTORA TEZİ
RIDVAN KENANOĞLU
EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM BİLİM DALI
LİSE ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL PAYLAŞIM SİTELERİNİN EĞİTİMDE KULLANILMASINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
(Diyarbakır İli Örneği)
HAZIRLAYAN Rıdvan KENANOĞLU
TEZ DANIŞMANI Prof. Dr. Behçet ORAL
Bu çalışma jürimiz tarafından Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalında DOKTORA tezi olarak kabul edilmiştir. / /2016
Başkan : Prof. Dr. Burhan AKPUNAR …………
Tez Danışmanı : Prof. Dr. Behçet ORAL …………
Üye : Yrd. Doç. Dr. Taha YAZAR …………
Üye : Yrd. Doç. Dr. Bülent Başaran …………
Üye : Yrd. Doç. Dr. Faysal ÖZDAŞ …………
Onay
Yukarıda imzaların adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım.
Doç. Dr. Rıfat EFE Enstitü Müdür
BİLDİRİM
Tezin içerdiği yenilik ve sonuçları başka bir yerden almadığımı ve bu tezin DÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsünden başka bir bilim kuruluşuna akademik gaye ve unvan almak amacıyla vermediğimi; tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada kullanılan her türlü kaynağa eksiksiz atıf yapıldığını aksinin ortaya çıkması durumunda her türlü yasal sonucu kabul ettiğimi beyan ediyorum.
Rıdvan KENANOĞLU …/…/2016
ÖNSÖZ
Bu çalışmada, Lise öğrencilerinin sosyal paylaşım sitelerinin eğitimde kullanılmasına ilişkin görüşleri incelenmiştir. Temel amaçtan hareketle lise öğrencilerinin sosyal paylaşım sitelerine üye olma durumu, bu siteleri kullanma amaçları, eğitime destek olarak öğretmenleri tarafından kullanılmadığı, lise öğrencilerinin bu sitelerin eğitimde kullanılması ile ilgili görüşleri incelenmiştir. Çalışma tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma sonucunda çıkacak sonuçların ve geliştirilen önerilerin liselerde öğrenim gören öğrencilere, liselerde eğitim veren öğretmenlere, öğrenci velilerine ve daha sonra yapılacak çalışmalara katkı sağlaması beklenmektedir.
Bu çalışma süresince hep yanımda olan, desteğini yardımını benden esirgemeyen, beni hep motive eden, önerileri ile çalışmama yön gösteren, doktora sürecimin her aşamasında bilimsel kişiliği ile bana model olan değerli hocam Sayın Prof. Dr. Behçet ORAL’a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Tez yazımı süresince her türlü desteğini esirgemeyen, değerli bilgilerinden faydalandığım süreç boyunca yanımda olan Yrd. Doç. Dr. Taha YAZAR’a, Yrd. Doç. Dr. Bülent BAŞARAN’a ve Yrd. Doç. Dr. İsmail KİNAY’a teşekkürlerimi sunarım. Doktora eğitimim süresince kendilerinden ders aldığım Doç. Dr. Bayram AŞILIOĞLU’na ve Yrd. Doç. Dr. Abidin DAĞLI’ya sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Doktora sürecimin başından itibaren pek çok konuda beni aydınlatan ve tez döneminde sağladığı katkılardan ötürü Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölüm Başkanı Sayın Doç. Dr. Mustafa KAHYAOĞLU’na sonsuz teşekkürler.
Çalışma süresince bana her türlü fedakârlığı sağlayan, tez döneminin her türlü stresli durumunda beni yalnız bırakmayan ve desteklerini hiç esirgemeyen aileme sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Ona her baktığımda içime yaşam enerjisi katan 15.01.2013’te ailemize katılan, en stresli zamanlarda bile yaptığı bir hareketle beni güldürmeyi başaran canım oğlum Armanc’a çok çok teşekkür ederim.
ÖZET
LİSE ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL PAYLAŞIM SİTELERİNİN EĞİTİMDE KULLANILMASINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Bu çalışmanın amacı; Lise öğrencilerinin sosyal paylaşım sitelerini kullanma amaçlarının belirlenmesi ve sosyal paylaşım sitelerinin eğitimde kullanılması ile ilgili görüşlerinin değerlendirilmesidir. Bu amaca uygun olarak araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini 2013-2014 eğitim-öğretim yılı bahar dönemi Diyarbakır İli merkez ilçelerinde (Yenişehir, Sur, Kayapınar ve Bağlar) öğrenim gören 3241 lise öğrencisi oluşturmuştur.
Çalışmada, öğrencilerin sosyal paylaşım sitelerini kullanma durumlarını ve amaçlarını belirlemek için araştırmacı tarafından kişisel bilgi formu ile araştırmaya katılan lise öğrencilerinin sosyal paylaşım sitelerinin eğitimde kullanılması ile ilgili görüşlerini belirlemek için “Sosyal Paylaşım Sitelerinin Eğitimde Kullanılması İle İlgili Öğrenci Görüşleri” ölçeği geliştirilmiştir. Araştırmada toplanan veriler, t-testi, ANOVA, yüzdeler ve ki-kare analizleri ile elde edilmiş ve yorumlanmıştır.
Çalışmanın sonucunda, lise öğrencilerinin sosyal paylaşım sitelerinin eğitimde kullanılması ile ilgili görüşlerinin; cinsiyet, gelir düzeyi, sınıf düzeyi, internette ve sosyal paylaşım sitelerinde geçirilen zaman ve kullanılan sosyal paylaşım sitesi durumlarına göre anlamlı farklılıklar görülmüştür. Lise öğrencilerinin sosyal paylaşım sitelerinin eğitimde kullanılmasına ilişkin görüşlerini oluşturan alt boyutlar ile ilgili ulaşılan sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Araştırmaya katılan öğrencilerin büyük bir bölümünün en az bir sosyal paylaşım sitesinde hesabının olduğ ve öğrencilerin en çok Facebook adlı sosyal paylaşım sitesini kullandıkları,
Erkek öğrencilerin sosyal paylaşım sitelerinin eğitimde kullanılmasına ilişkin görüşlerinin kız öğrencilere göre daha olumlu olduğu,
Araştırmaya katılan lise öğrencilerinin sosyal paylaşım sitelerinin eğitimde kullanılmasına ilişkin görüşlerinde, öğrencilerin en çok kullandıkları sosyal paylaşım sitesi tercihlerine göre anlamlı farklılıklar olduğu,
Araştırmaya katılan lise öğrencilerinin sosyal paylaşım sitelerinin eğitimde kullanılmasına ilişkin görüşlerinin sınıf, yaş, genel ortalama düzeyleri, internette ve sosyal paylaşım sitelerinde geçirilen zamana göre de anlamlı farklılıkların olduğu,
Araştırmaya katılan lise öğrencilerin öğrenim gördükleri lise türlerine göre sosyal paylaşım sitelerinin eğitimde kullanılmasına ilişkin görüşlerinde anlamlı farklılıklar bulunduğu,
Lise öğrencilerinin derslerine giren öğretmenlerin küçük bir bölümü sosyal paylaşım sitelerini derslerine destek amaçlı kullandıkları, öğrencilerin bu uygulamayı beğendikleri,
Öğrencilerin sosyal paylaşım sitelerinin eğitimde kullanılmasına ilişkin önerileri incelendiğinde; eksiklik olarak gördükleri ve rahatsızlık duydukları noktalarının olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Sözcükler: İnternet, Sosyal Paylaşım Siteleri, Sosyal Ağ, Sosyal Medya, Eğitimde Sosyal Paylaşım Siteleri, Web 2.0 ve Eğitim.
ABSTRACT
EVALUATION OF THE STUDENTS’ OPINION ABOUT THE USING ONLINE SOCIAL NETWORKING SITES IN EDUCATION
The aim of the study, to determine purpose of usage online networking sites of the secondary school students and to evaluate students’ opinion about the using online social networking sites in education. For this purpose, survey model was used in this study. The participants are 3241 secondary students who studied in Diyarbakir city’s central town (Yenişehir, Kayapınar, Bağlar and Sur) in 2013-2014 academic year’s spring semester.
In this study, personal information form and “Students’ Opinion About The Using of Online Social Networking Sites in Education” scale was developed by the researcher for investigation secondary students’ opinion about the using online social networking sites in education. Data, collected from the survey, were obtained and interpreted by t-test, ANOVA, percentages and chi-square analyses.
At the result of the study, secondary students opinions about the using online networking sites in education, were observed significant differences according to states; gender, income level, class level, time spent on the internet and on the online social networking sites and online social networking site chosen. The result, obtained about the subsclaes of the secondary students’ opinions about the using online networking sites in education, can be summarized as follows. It is seen that;
The majority of secondary school students participated in the study, have at least one online social networking sites’ account, and most students are using an online social networking site called Facebook,
Male students’ opinions about the using online social networking sites in education are more positive than female students’,
There are significant differences at secondary school students’ opinions about the using online social networking sites, according to most preferred social networking site that they used,
There are significant differences at secondary school students’ opinions about the using online social networking sites, according to class level, ages, level of
overall average, time spent on the internet and time spent on the online social networking sites,
There are significant differences at secondary school students’ opinions about the using online social networking sites, according to the types of secondary school they studied,
The small amount of teachers, who enter courses of the students, use online social networking sites for support their courses, the students like this application,
When the students proposal to using online social networking sites in educations are examined, it has been concluded that there are some points that students see as discomfort, as a lack,
Keywords: The Internet, Online Social Networking Sites, Social Network, Social Media, Online Social Networking in Education, Web 2.0 and Education
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ... i ÖZET ... ii ABSTRACT ... iv İÇİNDEKİLER ... vi TABLOLAR LİSTESİ ... ix
ŞEKİLLER LİSTESİ ... xvii
BÖLÜM I GİRİŞ ... 1 1.1. Araştırmanın Amacı ... 6 1.2. Araştırmanın Önemi ... 6 1.3. Sınırlılıklar ... 8 1.4. Sayıltılar ... 8 1.5. Kısaltmalar ve Tanımlar ... 8
BÖLÜM II KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR ... 9
2.1. KURAMSAL ÇERÇEVE... 9
2.1.1. Popüler Sosyal Paylaşım Siteleri ... 15
2.1.1.1. Classmates ... 15 2.1.1.2. SixDegrees ... 16 2.1.1.3. Friendster ... 16 2.1.1.4. Myspace ... 16 2.1.1.5. LinkedIn ... 17 2.1.1.6. Hi5 ... 18 2.1.1.7. Xing ... 18 2.1.1.8. Orkut... 18 2.1.1.9. Facebook ... 19 2.1.1.10. Flickr ... 20 2.1.1.11. Yahoo360 ... 20 2.1.1.12. Youtube ... 21 2.1.1.13. Twitter ... 21 2.1.1.14. Academia.edu ... 22 2.1.1.15. Instagram ... 23 2.1.1.16. Google+ ... 23
2.1.2. Dünyada ve Türkiye’de İnternet ve SPS Kullanım İstatistikleri ... 24
2.1.3. Eğitimde Sosyal Paylaşım Siteleri ... 31
2.2. İlgili Araştırmalar ... 39
2.2.1. Türkiye’de Yapılan Çalışmalar ... 39
2.2.2. Yurt Dışında Yapılan Çalışmalar ... 43
BÖLÜM III YÖNTEM ... 48
3.1. Araştırmanın Modeli ... 48
3.2. Evren ve Örneklem ... 48
3.3. Veri Toplama Aracının Hazırlanması... 50
3.3.1. Kişisel Bilgi Formu ... 50
3.3.2. Sosyal Paylaşım Sitelerinin Eğitsel Amaçlı Kullanımı Ölçeği ... 50
3.3.3. Derslerde Sosyal Paylaşım Siteleri ... 54
3.4. Verilerin Toplanması ... 54
3.5. Verilerin Analizi ... 54
BÖLÜM IV BULGULAR VE YORUM... 56
Katılımcıların Demografik Verilerine İlişkin Bulgular ... 56
4.1. Lise Öğrencilerinin Sosyal Paylaşım Sitelerini Kullanma Düzeyleri ... 60
4.2. Lise Öğrencilerinin Sosyal Paylaşım Sitelerinin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin Görüşlerine İlişkin Bulgular ve Yorum ... 72
4.3. Liselerde Görev Yapan Öğretmenlerin Sosyal Paylaşım Sitelerini Derslerine Destek Amacıyla Kullanıp Kullanmadıklarına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 127
BÖLÜM V SONUÇ, TARTIŞMA VE ÖNERİLER ... 135
5.1. SONUÇ ve TARTIŞMA ... 135
5.1.1. Lise Öğrencilerinin Sosyal Paylaşım Sitelerini Kullanma Düzeylerine İlişkin Sonuçlar ve Tartışma ... 135
5.1.2. Lise Öğrencilerinin Sosyal Paylaşım Sitelerinin Eğitimde Kullanılmasına Yönelik Görüşlerine İlişkin Sonuçlar ve Tartışma ... 138
5.1.2.1. Ders Başarısına Katkısı Boyutuna İlişkin Sonuçlar ve Tartışma ... 138
5.1.2.2. Motivasyona Etkisi Boyutuna İlişkin Sonuçlar ve Tartışma ... 140
5.1.2.3. Sınıf Yönetimine Etkisi Boyutuna İlişkin Sonuçlar ve Tartışma ... 142
5.1.2.4. Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı Boyutuna İlişkin Sonuçlar ... 145
5.1.2.5. Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı Boyutuna İlişkin Sonuçlar ve Tartışma 146 5.1.3. Lise Öğrencilerine Göre, Öğretmenlerinin Sosyal Paylaşım Sitelerini Derslerinde Destek Amaçlı Kullanımına Yönelik Görüşlerine İlişikin Sonuçlar ve Tartışma ... 148
5.2. Öneriler ... 151
5.2.1. Uygulayıcılar İçin Öneriler ... 151
5.2.2. İleride Yapılabilecek Araştırmalara Yönelik Öneriler ... 152
KAYNAKÇA ... 153
EKLER ... 164
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1. Web1.0 ile Web2.0 teknolojisi arasındaki farklar. ... 10
Tablo 2. Ülkelere Göre Linkedin İstatistikleri ... 17
Tablo 3. Nuvoodo Yaşlara Göre SPS’nin Kullanımı ... 32
Tablo 4. Bazı Eğitim Kurumlarının SPS Üzerindeki Adresleri... 33
Tablo 5. Öğretim Yönetim Sistemleri ile Sosyal Paylaşım Siteleri Karşılaştırması ... 35
Tablo 6. Yükseköğrenimde SPS Faydaları ... 35
Tablo 7. Örnekleme Alınan Liseler ve Öğrenci Sayıları ... 49
Tablo 8. Ön Çalışmaya Katılan Katılımcıların Kişisel Bilgilerine Göre Dağılımlar ... 51
Tablo 9. Faktör Analizi ... 52
Tablo 10. Cinsiyet, Sınıf, Yaş Ve Lise Türü İle İlgili Bulgular ... 56
Tablo 11. Bölümlere Göre Öğrenci Dağılımı ... 57
Tablo 12. Gelir Düzeyleri, Bilgisayar ve İnternete Sahip Olma Durumlarına İlişkin Bulgular ... 58
Tablo 13. Lise Öğrencilerin Genel Lise Ortalamalarına İlişkin Bulgular ... 59
Tablo 14. Öğrencilerin Genel Not Ortalamalarının Not Ağırlıklarına Göre Yeniden Düzenlenmesi ... 59
Tablo 15. Günlük Ortalama İnternete Giriş Bulgusu ... 60
Tablo 16. SPS’ye Erişim Bulgusu ... 60
Tablo 17. Günlük Ortalama SPS'de Geçirilen Zaman Bulgusu ... 61
Tablo 18. SPS İlk Tercihleri Bulgusu ... 62
Tablo 19. SPS İkinci Tercihleri Bulgusu ... 62
Tablo 20. SPS Üçüncü Tercihleri ... 63
Tablo 21. SPS’yi Kullanma Amaçlarına Göre İlk Tercihleri Bulgusu ... 64
Tablo 22. SPS’ni Kullanma Amaçlarına Göre İkinci Tercihleri Bulgusu ... 64
Tablo 23. SPS’yi Kullanma Amaçlarına Göre Üçüncü Tercihleri Bulgusu ... 65
Tablo 24. Cinsiyet Değişkenine Göre Günlük İnternet ve SPS Kullanımı Ki-Kare Analizi Bulgusu ... 66
Tablo 25. Okudukları Sınıf Değişkenine Göre Günlük İnternet ve SPS kullanımı Ki-Kare Analizi Bulgusu ... 67
Tablo 26. Öğrencilerin Yaş Değişkenine Göre Günlük İnternet ve SPS kullanımı Ki-Kare Analizi bulgusu ... 69
Tablo 27. Öğrencilerin Genel Lise Ortalaması Değişkenine Göre Günlük İnternet ve SPS kullanımı Ki-Kare Analizi Bulgusu ... 70 Tablo 28. Lise Öğrencilerinin SPS’nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin Görüşleri ... 73 Tablo 29. SPS’nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin Görüşlerinin Cinsiyet Değişkenine Bağlı t-testi Bulguları ... 77 Tablo 30. Lise Öğrencilerinin Öğrenim Gördükleri Lise Türüne Göre SPS'lerinin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ders Başarısına Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 79 Tablo 31. Lise Öğrencilerinin SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Ders Başarısına Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 79 Tablo 32. Lise Öğrencilerinin Öğrenim Görüdükleri Lise Türüne Göre SPS'lerinin
Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Motivasyona Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 80 Tablo 33. Lise Öğrencilerinin SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Motivasyona Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 80 Tablo 34. Lise Öğrencilerinin Öğrenim Görüdükleri Lise Türüne Göre SPS'lerinin
Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Sınıf Yönetimine Etkisi” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 81 Tablo 35. Lise Öğrencilerinin SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Motivasyona Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 82 Tablo 36. Lise Öğrencilerinin Öğrenim Gördükleri Lise Türüne Göre SPS'lerinin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 83 Tablo 37. Lise Öğrencilerinin SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Okul Dışı
Öğrenmeye Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 83 Tablo 38. Lise Öğrencilerinin Öğrenim Gördükleri Lise Türüne Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu 84 Tablo 39. Lise Öğrencilerinin SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Ölçme ve
Değerlendirmeye Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 84 Tablo 40. SPS’nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin Görüşlerinin Bilgisayar Sahibi Olma Durumuna Bağlı t-testi Bulgusu ... 85 Tablo 41. SPS’nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin Görüşlerinin İnternet Erişimi Olma Durumuna Bağlı t-testi Bulgusu ... 87 Tablo 42. SPS’nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin Görüşlerin SPS Üye Olma Durumuna Bağlı t-testi Bulgusu ... 88 Tablo 43. Lise Öğrencilerinin İnternette Geçirdikleri Süre Değişkenine Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ders Başarısına Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 90
Tablo 44. Lise Öğrencilerinin İnternette geçirdikleri sürenin SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Ders Başarısına Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 90 Tablo 45. Lise Öğrencilerinin İnternette Geçirdikleri Süre Değişkenine Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Motivasyona Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 91 Tablo 46. Lise Öğrencilerinin İnternette geçirdikleri sürenin SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin "Motivasyona Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 91 Tablo 47. Lise Öğrencilerinin İnternette Geçirdikleri Süre Değişkenine Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Sınıf Yönetimine Etkisi” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 92 Tablo 48. Lise Öğrencilerinin İnternette geçirdikleri sürenin "Sınıf Yönetimine Etkisi" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 92 Tablo 49. Lise Öğrencilerinin İnternette Geçirdikleri Süre Değişkenine Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri
Bulgusu ... 93 Tablo 50. Lise Öğrencilerinin İnternette geçirdikleri sürenin SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin " Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin
Varyans Analizi (ANOVA) ... 94 Tablo 51. Lise Öğrencilerinin İnternette Geçirdikleri Süre Değişkenine Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 94 Tablo 52. Lise Öğrencilerinin İnternette geçirdikleri sürenin SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin " Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 95 Tablo 53. Lise Öğrencilerinin SPS’lerinde Geçirdikleri Süre Değişkenine Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ders Başarısına Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 96 Tablo 54. Lise Öğrencilerinin SPS’lerinde geçirdikleri sürenin SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin "Ders Başarısına Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 96 Tablo 55. Lise Öğrencilerinin SPS’lerinde Geçirdikleri Süre Değişkenine Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Motivasyona Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 97
Tablo 56. Lise Öğrencilerinin SPS’lerde geçirdikleri sürenin SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin "Motivasyona Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 97 Tablo 57. Lise Öğrencilerinin SPS’lerinde Geçirdikleri Süre Değişkenine Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Sınıf Yönetimine Etkisi” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 98 Tablo 58. Lise Öğrencilerinin SPS’lerinde geçirdikleri sürenin SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin "Sınıf Yönetimine Etkisi" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 98 Tablo 59. Lise Öğrencilerinin SPS’lerinde Geçirdikleri Süre Değişkenine Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri
Bulgusu ... 99 Tablo 60. Lise Öğrencilerinin SPS’lerinde geçirdikleri sürenin SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin " Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin
Varyans Analizi (ANOVA) ... 99 Tablo 61. Lise Öğrencilerinin SPS’lerde Geçirdikleri Süre Değişkenine Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 100 Tablo 62. Lise Öğrencilerinin SPS’lerinde geçirdikleri sürenin SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin " Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 100 Tablo 63. Lise Öğrencilerinin Yaş Değişkenine Göre SPS'lerin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ders Başarısına Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 101 Tablo 64. Lise Öğrencilerinin Yaşlarının SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Ders Başarısına Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 102 Tablo 65. Lise Öğrencilerinin Yaş Değişkenine Göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Motivasyona Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 102 Tablo 66. Lise Öğrencilerinin Yaşlarının SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin
"Motivasyona Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 103 Tablo 67. Lise Öğrencilerinin Yaş Değişkenine Göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Sınıf Yönetimine Etkisi” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 103 Tablo 68. Lise Öğrencilerinin Yaşlarının SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Sınıf Yönetimine Etkisi" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 104
Tablo 69. Lise Öğrencilerinin Yaş Değişkenine Göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 104 Tablo 70. Lise Öğrencilerinin Yaşlarının SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin " Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 105 Tablo 71. Lise Öğrencilerinin Yaş Değişkenine Göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 105 Tablo 72. Lise Öğrencilerinin Yaşlarının SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin " Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) .. 106 Tablo 73. Lise Öğrencilerinin Sınıf Değişkenine Göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ders Başarısına Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 106 Tablo 74. Lise Öğrencilerinin Okudukları Sınıfların SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Ders Başarısına Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 107 Tablo 75. Lise Öğrencilerinin Okudukları Sınıf Değişkenine Göre SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin “Motivasyona Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 107 Tablo 76. Lise Öğrencilerinin Okudukları Sınıfın SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Motivasyona Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 108 Tablo 77. Lise Öğrencilerinin Okudukları Sınıf Değişkenine Göre SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin “Sınıf Yönetimine Etkisi” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 108 Tablo 78. Lise Öğrencilerinin Okudukları Sınıfların SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Sınıf Yönetimine Etkisi" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 109 Tablo 79. Lise Öğrencilerinin Sınıf Değişkenine Göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 109 Tablo 80. Lise Öğrencilerinin Sınıflarının SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin " Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 110 Tablo 81. Lise Öğrencilerinin Okudukları Sınıf Değişkenine Göre SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin “Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 110 Tablo 82. Lise Öğrencilerinin Okudukları Sınıfların SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin " Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 111
Tablo 83. Lise Öğrencilerinin Genel Ortalamalarına Göre SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin “Ders Başarısına Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 112 Tablo 84. Lise Öğrencilerinin Genel Ortalamalarının SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Ders Başarısına Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 112 Tablo 85. Lise Öğrencilerinin Genel Ortalamalarına Göre SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin “Motivasyona Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 113 Tablo 86. Lise Öğrencilerinin İnternette geçirdikleri sürenin SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin "Motivasyona Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 113 Tablo 87. Lise Öğrencilerinin Genel Ortalamarınına Göre SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin “Sınıf Yönetimine Etkisi” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 114 Tablo 88. Lise Öğrencilerinin İnternette geçirdikleri sürenin SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin "Sınıf Yönetimine Etkisi" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 114 Tablo 89. Lise Öğrencilerinin Genel Lise Ortalamalarına Göre SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin “Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 115 Tablo 90. Lise Öğrencilerinin Genel Lise Ortalamalarının SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin " Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin
Varyans Analizi (ANOVA) ... 115 Tablo 91. Lise Öğrencilerinin Genel Lise Ortalamalarına Göre SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin “Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 116 Tablo 92. Lise Öğrencilerinin Genel Ortalamalarının SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin " Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 116 Tablo 93. Lise Öğrencilerinin Ailelerinin Kazandıkları Aylık Gelirlerine Göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ders Başarısına Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu . 117 Tablo 94. Lise Öğrencilerinin Ailelerinin Kazandıkları Aylık Gelirlerin SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Ders Başarısına Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 117 Tablo 95. Lise Öğrencilerinin Ailelerinin Aylık Kazançlarına Göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Motivasyona Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 118
Tablo 96. Lise Öğrencilerinin Ailelerinin Aylık Kazançlarının SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin "Motivasyona Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 118 Tablo 97. Lise Öğrencilerinin Ailelerinin Aylık Kazançlarına Göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Sınıf Yönetimine Etkisi” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 119 Tablo 98. Lise Öğrencilerinin Ailelerinin Aylık Kazançlarının SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin "Sınıf Yönetimine Etkisi" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 119 Tablo 99. Lise Öğrencilerinin Ailelerinin Aylık Kazançlarına Göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 120 Tablo 100. Lise Öğrencilerinin Ailelerinin Aylık Kazançlarının SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin " Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin
Varyans Analizi (ANOVA) ... 120 Tablo 101. Lise Öğrencilerinin Ailelerinin Aylık Kazançlarına Göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 121 Tablo 102. Lise Öğrencilerinin Ailelerinin Aylık Kazançlarının SPS'nin Eğitimde
Kullanılmasına İlişkin " Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı " Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 121 Tablo 103. Lise Öğrencilerinin Tercih ettikleri birinci sıra SPS’ye göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ders Başarısına Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 122 Tablo 104. Lise Öğrencilerinin tercih ettikleri birinci sıra SPS’ye göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Ders Başarısına Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 122 Tablo 105. Lise Öğrencilerinin tercih ettikleri birinci sıra SPS’ye göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Motivasyona Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 123 Tablo 106. Lise Öğrencilerinin tercih ettikleri birinci sıra SPS’ye göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasının "Motivasyona Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi
(ANOVA) ... 123 Tablo 107. Lise Öğrencilerinin tercih ettikleri birinci sıra SPS’ye göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Sınıf Yönetimine Etkisi” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 124
Tablo 108. Lise Öğrencilerinin tercih ettikleri birinci sıra SPS’ye göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasının "Sınıf Yönetimine Etkisi" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi
(ANOVA) ... 124
Tablo 109. Lise Öğrencilerinin tercih ettikleri birinci sıra SPS’ye göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 125
Tablo 110. Lise Öğrencilerinin tercih ettikleri birinci sıra SPS’ye göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Okul Dışı Öğrenmeye Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 126
Tablo 111. Lise Öğrencilerinin tercih ettikleri birinci sıra SPS’ye göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin “Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı” Boyutu Görüşleri Bulgusu ... 126
Tablo 112. Lise Öğrencilerinin tercih ettikleri birinci sıra SPS’ye göre SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin "Ölçme ve Değerlendirmeye Katkısı" Boyutu Görüşlerine İlişkin Varyans Analizi (ANOVA) ... 126
Tablo 113. Öğretmenlerin Derslerinde SPS Kullanımı Durumu Bulgusu ... 127
Tablo 114. Öğretmenlerin Derslerinde SPS'yi Kullanma Durumuna Göre Öğrencilerin SPS'nin Eğitimde Kullanılmasına İlişkin Görüşleri Bulgusu ... 128
Tablo 115. Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar Bulgusu ... 129
Tablo 116-SPS'nin Derslerde Kullanılmasının Faydalarına İlişkin Öğrenci Görüşleri... 130
Tablo 117-SPS’nin Eğitimde Kullanılmasına Yönelik Öğrenci Görüşleri ... 131
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1. Zaman İçinde Açılmış Popüler SPS, 2007 yılına kadar ... 12
Şekil 2. 2007 Sonrası Açılmış SPS ... 13
Şekil 3. SPS Kullanıcı Sayıları Milyon Kişi Olarak ... 24
Şekil 4. Dünya Nüfusu ve İnternet ve SPS Kullanıcı Sayıları 2014 ... 25
Şekil 5. Dünya Nüfusu ve İnternet ve SPS Kullanıcı Sayıları 2015 ... 25
Şekil 6. 2014 Yılı Dünya İnternet Kullanımı İstatistikleri ... 26
Şekil 7. 2015 Yılı Dünya İnternet Kullanımı İstatistikleri ... 27
Şekil 8. 2014 Yılı İnternette Geçirilen Zaman ... 27
Şekil 9. 2015 Yılı İnternette Geçirilen Zaman ... 28
Şekil 10. 2014-2015 Yılları Dünya Geneli SPS Aktif Kullanıcı Sayıları ... 29
Şekil 11. Ülkeler Bazında SPS’de Geçirilen Zaman ... 30
Şekil 12. Türkiye'de Nüfus, İnternet Kullanımı ve SPS Siteleri Kullanımı İstatistikleri .... 30
Doğası gereği iletişim kuran insan, binlerce yıldır başka insanlar ile aralarındaki iletişimi sayesinde toplumu ve kurumlarını oluşturmuştur. İletişimin zamanla geçirdiği değişim ile toplum ve toplumu oluşturan kurumlar da dönüşmüş, yaşanılan iletişim çağına ayak uydurmak zorunda kalmıştır. Toplumun en önemli kurumlarından olan eğitim kurumu da bilgiyi aktarma biçimi bakımından, gelişen iletişim teknolojisi ile birlikte dönüştürülmeye zorlanmıştır. Değişen dünyaya ayak uydurmak, gelişmek, büyümek ve hayatta kalmak için iletişim ve iletişim teknolojilerindeki gelişimi anlamak ve bu gelişimden ortaya çıkan yenilikleri toplumu oluşturan kurumlarda kullanmak gerekmektedir.
Uygarlık tarihine bakıldığında insanlığın kendini topyekun değiştirdiği, yepyeni ve beklenmedik biçimlere girdiği dönemlere rastlanır. Bunları özetle; insanlığın toprağa yerleştiği ve toprakla bağ kurduğu tarım toplumuna geçiş dönemi, tarım toplumundan kitlesel üretimin, tüketimin ve eğitimin önemli olduğu sanayi topluma geçiş, sanayi toplumundan bilgiye sahip olmanın hammadde, emek ve sermayeye sahip olmaktan daha önem kazandığı bilgi toplumuna geçiş olarak 3 temel dönemde incelenebilir (Çoban,1997, akt: Sütçü ve Akyazı, 2002:265). Günümüzde yaşadığımız bilgi toplumunun temel özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
Bilgiye sahip olmanın önem kazanması Globalleşme
Bilişim sektörünün doğuşu
Çevre koruma bilincinin gelişmesi Sivil toplum kuruluşlarının etkinleşmesi Kişinin merkezi konuma gelmesi
Bilgisayarlaşma
Örgütlü toplumun güçlenmesi (Çoban, 1997, akt: Sütçü ve Akyazı, 2002:265). İnsanlar, edindikleri bilgiyi bir şekilde paylaşmanın yolunu aramış ve bu aktarım biçimini yaşadığı dönemin ihtiyaçlarına ve gelişimine uygun biçimde şekillendirmeye çalışmışlardır. Yazının icadıyla insanlar, kültürlerini ve deneyimlerini sonraki kuşaklara aktarabilmenin yolunu bulmuştur. Bu aktarma işlemi bilimsel gelişmelerle yüz yıllar içinde değişikliklere uğramıştır. Yazı, zaman içinde mağaradaki duvar resimlerinden kil
tabletlere, kil tabletlerden çeşitli hayvan derilerine, hayvan derilerinden kağıtlara, bilimdeki ve teknolojideki ilerlemelerden sonra da kağıtlardan dijital ortamlara (teyp, disket, CD, hard disk gibi) aktarılmıştır.
Telgrafla başlayan, radyo, televizyon ve telefonun iletişim dünyasına katılması ile birlikte devam eden süreç, iletişimi dönüştürmüş, iletişim eş zamanlı niteliğe kavuşurken, sınırlar ortadan kalkmıştır (Peltekoğlu, 2012:4). Günümüzde insanlar duygu, düşünce ve deneyimlerini birbirlerine aktarabilmek ve paylaşabilmek için, bilgisayar ve internet teknolojilerinden faydalanmaktadır. Dünyanın neresinde olursa olsun, insanlar bir internet bağlantısı ve uyumlu bir cihaz ile (bilgisayar, tablet, cep telefonu vb.) başka insanlarla iletişim kurabilir, duygu, düşünce, deneyimlerini paylaşabilir, hatta eş zamanlı olarak görüntülü iletişime geçebilirler.
Bilgi toplumunda bilginin üretilmesi ve kullanılması kadar elde edilen bilginin kaydedilmesi ve nasıl ve ne kadarının paylaşılacağına karar verilmesi son derece önemlidir (Selvi, 2012:204-205). Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında sıkça sözü edilen bilgi toplumunda, bilginin yönetiminde bilişim teknolojilerinden yararlanılması, toplumu daha yoğun olarak bilgisayar kullanımına itmiş, kamu ve özel kurumlar elde ettikleri ve kullandıkları bilgileri bilgisayar ortamlarına aktarmışlardır. Bu bilgisayar ortamında bulunan bilgilerin de bir tek yerde bulunması sorunu bilgisayarlar arasında daha hızlı veri aktarımı yollarının aranmasını ve bilgisayar ağı oluşturma fikrini ortaya çıkarmıştır.
Birden fazla bilgisayarın bir ortam (kablo, kablosuz bağdaştırıcı, bluetooth vb.) sayesinde birbirine bağlanarak oluşturmuş olduğu yapıya bilgisayar ağı denmektedir. Bilgisayarları bir ağ kurarak birbirine bağlamanın pek çok faydası bulunmaktadır. En önemli faydası elbette bilgi alış verişidir. Bilgisayarlar birbirine bir ortam (kablo veya kablosuz teknolojiler) ile bağlanarak, herhangi bir bilgisayarda oluşturulan bir veri dosyası hızlı bir şekilde diğer bilgisayarlara aktarılabilir, donanımları ortak kullanabilir ve bilgisayarlar birbirleri ile eş zamanlı olarak haberleşebilirler. Bu, insana zaman ve maliyet açısından avantaj sağlamaktadır.
Farklı yerlerde bulunan bilgisayar ağlarını birbirine bağlama fikri, 1969 yılında dört üniversitenin ana bilgisayarlarını ve doğal olarak bu dört üniversitenin bilgisayar ağını birbiri ile bağlanması ile oluşan ARPA adı verilen yapı oluşturularak hayat buldu (Güngör ve Evren, 2002:5). ARPANET olarak bilinen bu yapı yıllar içinde kullanılan protokollerin gelişmesi ve bu ağa bağlanan bilgisayar sayısının artması ile 1980’li yıllarda ağlar arası ağ
anlamına gelen “İnternet” olarak kullanılmaya başladı (Çakır ve Topçu, 2005:74-75). Zaman içinde, internet bilgisayar ve internet bağlantısı bulunan herkesin iletişim ve bilgiye ulaşabilmek için kullanabileceği, sadece özel bir sınıf veya kimliğe ait olmayan bir araç (Oral, 2008:438) haline gelmiştir.
İnternetin son yirmi yılda yaşadığı hızlı dönüşüm, hayatımızın her alanına girmesine ve hayatımızı şekillendiren bir unsur halini almasına yol açmıştır. Öncülüğünü özel sektörün üstlendiği otomasyon ağlarının internet üzerinden senkron olarak çalışması, internetin daha geniş kitlelerce kullanılmasını ve iletişimin anlık hale gelmesini sağlamıştır. Son yıllarda, özellikle mobil cihazların da internet uygulamalarını desteklemesi ve kişisel bilgisayarlarda kullanıldığı gibi bu cihazlarda da aynı şekilde kullanılmaya başlanması, interneti günlük yaşamımızın merkezine oturtmuştur. İnternetin günlük yaşamımızın lokomotifi olma özelliğini elde etmesinin ardından, kültürel hayatın ve gündelik yaşamın her alanında çok ciddi toplumsal değişimler gerçekleştirmiştir (Bulunmaz, 2013:13). Aynı zamanda internet, kişilerin çalışmalarını kolaylaştıran, karar alma mekanizmaları tarafından hazırlanan sosyal problemler ve sosyal projeler hakkında bilgi sahibi olunmasına yarayan hızlı bilgiler sunan etkili bir araç olarak kullanılabilmektedir (Oral, 2008:438).
İnternetin bu gelişimi internet üzerinden yayımlanan web sitelerini de etkilemiştir. Önceleri her uygulama için farklı kanallar kullanılırken (örnek; Chat için IRC servisinin kullanılması, dosya transferi için FTP servisinin kullanılması vb.), internet teknolojisinin gelişimiyle birlikte hepsinin bir tek web sayfası üzerinden yapılmasını olanaklı kılmıştır. Artık web siteleri sadece bilgi yayan değil, aynı zamanda bilginin üretildiği, tartışıldığı, geliştirildiği ve paylaşıldığı ortamlar haline gelmiştir. İnternet, artık online grupların kendi içinde ve aralarında sözcüklerin, resimlerin, videoların ve seslerin yaratıldığı gerçek üstü bir mekan halini almıştır. 1969’da başlayan ve 1990’lardan sonra hızla devam eden internet kullanımı, web sitelerinin, portalların yaygınlaşmasıyla kullanıcı sayısını artırmış, 2000’li yıllarda sosyal medyanın işlerlik kazanmasıyla her kesimden insanı ilgilendirecek noktalara ulaşmıştır (Vural ve Bat, 2010:3349). Web uygulamalarının gelişmesi ve online grupların kullanımına olanak sağlaması yeni bir kavramın ortaya çıkmasını sağlamıştır. Çok geçmeden, bu yeni kavram Sosyal Paylaşım Siteleri ismini almıştır. Sosyal Paylaşım Siteleri günümüzde en önemli iletişim araçlarından biri olmuş ve internet kullanım sıklığı
artarken, bu sıklık içinde sosyal paylaşım sitelerinin kullanımı da artmaktadır (Tektaş, 2014:852).
Bireylerin üye oldukları sistem içinde kendilerine özgü bir yönetim paneli, profil sayfası, bilgilerin tutulduğu sosyal paylaşımlar, alış veriş sepetleri, ürün karşılaştırmaları, ayrıca kullanıcılar tarafından yazılan yazıların ve çekilen fotoğrafların kişisel sayfalar aracılığıyla paylaşılması ve diğer insanların da bu yazılar ve fotoğraflar hakkındaki yorumlarının alınması vb. etkileşimli özelliklerin birbiriyle adeta yarıştığı bir web dönemi yaşanmaktadır (Jalali, 2009:167).
Vural ve Bat’a (2010:3349) göre; yeni iletişim teknolojileri aracılığıyla mesaj bombardımanının en üst düzeyde yaşandığı günümüzde, gerek kurumlar, gerek insanlar birtakım çalışmalara farkında olarak ya da olmayarak duyarsızlaşmaktadır. Bu duyarsızlık beraberinde farklı davranışları geliştirmekte, insanları yeni arayışlara, yeni iletişim ortamlarına yönlendirmektedir. Günümüzde yeni iletişim ortamları, özelikle internet, modern iletişim sisteminin en büyük destekçisi olmaktadır.
İnternet toplumun her alanını etkilediği gibi eğitim sektörünü de etkileyerek dönüşüme zorlamıştır. Bilgi çağında olduğumuz bu dönemde iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişmeler eğitimin yapısını ve biçimini etkilemekte, eğitimcilere yeni eğitim programları ve öğrenme-öğretme modelleri geliştirmeyi dayatmaktadır. Bu modellerden biri uzaktan eğitimdir ve uzaktan eğitim uygulaması e-öğrenme biçiminde yaygınlık kazanmaya başlamıştır (Altıparmak, Kurt, Kapıdere, 2011:320). Özellikle uzaktan eğitimin mektuplaşma döneminden başlayıp zaman içinde evrimleşerek gelişen iletişim teknolojileri altyapısı ile sırasıyla önceden kayıtlı iletişim ortamlarına, tek yönlü canlı yayına ve son olarak iki yönlü sesli ve görüntülü iletişim olan e-öğrenme dönemine ulaşmıştır (Simonson, Smaldino, Albright ve Zvacek, 2009:95). Teknolojik gelişmelerle eğitim öğretim faaliyetleri de klasik sınıf ortamından çıkarak, etkileşimli sanal sınıf ortamlarına doğru yolculuğa çıkmıştır. Günümüzde pek çok eğitim-öğretim kurumu sistemlerini, elektronik ortamlarla (İnternet, bilgisayar, mobil cihazlar vb.) harmanlayarak eğitsel faaliyetlerinin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamıştır. Örnek olarak; Dicle Üniversitesi, DUZEM; Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi; Atatürk Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi; Yesevi Üniversitesi, Uzaktan Eğitim Programlar vb. gösterilebilir.
Günümüz internet altyapısının gelişmesi ile artan internet kullanımı, yazılımların web tabanlı hale gelmesini ve bu şekilde hizmet vermesini sağlamıştır. Uzaktan eğitim
sistemleri de internet ağını kullanarak eğitimlerini, elektronik kitap, elektronik posta, telekonferans görüşmeleri gibi modlarla yapmaya başlamışlardır (Deprelioğlu, Ergün ve Köse, 2011:106-107).
Web 2.0 her internet kullanıcısının işini kolaylaştırdığı gibi eğitimcilerin de işlerini kolaylaştıracak eğitsel faaliyetlerini, eğitsel deneyimlerinin kalitesini arttıracak araçları sunmaktadır. Özellikle e-öğrenme sistemlerini kullanmak isteyen eğitimcilere, web üzerinden kullanılacak araçların hem hedef kitleye daha rahat ulaşmak hem de zaman ve maliyet açısından olumlu etkileri olacaktır. Son zamanlarda ortaya çıkan, e-öğrenme aktivitelerinin yönetimini sağlayan yazılımlara Öğrenme (ya da Öğretim) Yönetim Sistemleri (ÖYS) denmektedir (Altıparmak, Kurt, Kapıdere, 2011:320). Öğretim Yönetim Sistemi, uzaktan veya harmanlanmış eğitimde öğrencilerin ders seçimi ve derse kaydı, içeriklerin sunumu, ölçme ve değerlendirme, kullanıcı bilgilerinin izlenmesine olanak sağlayan yazılımlardır (Online-1). Ancak mevcut olan kararlı yazılımların büyük bir bölümünün ücretli olması (Adobe Connect, Blackboard Learn vb.), ücretsiz olanlarında (Moodle, Webinar vb.) bazı teknik destek sorunları yaşaması eğitim kurumlarını düşündürmektedir.
Öğretim Yönetim Sistemlerinin yanı sıra, Web 2.0 sistemi, eğitimde kullanılabilecek farklı araçlara da sahiptir. Bazı konularla ilgili kullanıcıların yorumlarının paylaşıldığı bloglar, belirli amaçlar için oluşturulmuş Chat sayfaları, eğitimcilerin hazırladıkları sunumları paylaştıkları slayt paylaşım sayfaları, toplumun her kesimi tarafından çok sık kullanılan sosyal paylaşım siteleri bu araçlara örnek olarak gösterilebilir. Aynı zamanda ücretsiz olan bu yazılımların eğitimde alternatif olarak kullanılması, özellikle maliyet açısından hazırlanan video, slayt ve eğitsel sayfaların depolanma gibi sorunlarının daha az bir çaba ile çözülebilmesi eğitimciler açısından bir fırsat olabilir (Mansor, 2012:429).
Web 2.0’ın önemli bir hediyesi olan sosyal paylaşım sitelerinin ÖYS’de olduğu gibi özellikler barındırması (öğrenci ekleme, dönüt ve düzeltme alma, rehberlik vb.) alternatif olarak kullanılabilecek bir araçtır. İster klasik ister sanal olsun sınıf ortamlarının doğal bir iletişim ortamı olması, özellikle gençler arasında artan bir şekilde sosyal paylaşım sitelerinin kullanılması, öğrencilerin sadece sınıf içinde değil, sınıf dışında da sürekli iletişim halinde olmalarının doğal bir sonucu olarak eğitimcilerin de bu siteleri destek amaçlı kullanabilmelerine olanak vermektedir.
Tüm bu avantajlar düşünüldüğünde, dünyada ve ülkemizde de çok küçük yaşlardan itibaren kullanılmaya başlanan bu yeni iletişim sisteminin özellikle ergenlik çağındaki lise öğrencileri tarafından ne denli kullanıldığının belirlenmesi, bu sitelerin eğitim-öğretim sistemi içine dahil edilerek bir öğretim teknolojisi aracı olarak kullanabilmeleri üzerine bir araştırma gereksinimi olduğu aşikardır. Eğitimcilerin, öğrencileri ile okul dışında da bu siteler aracılığıyla iletişim kurmaları eğitsel ve rehberlik açısından ne gibi sonuçlar doğurabileceği geniş çaplı bir araştırma konusudur. Bu bağlamda eğitim ve öğretim sistemimizin önemli öğesi olan lise öğrencilerinin bakış açılarıyla, sosyal paylaşım sitelerini ne amaçla kullandıklarının belirlenmesi ve bu sitelerin eğitimde kullanılabilirliği durumunun değerlendirilmesi bu araştırmanın problemini oluşturmaktadır.
1.1. Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı “Lise öğrencilerinin Sosyal Paylaşım Sitelerini kullanım amaçları ve bu sitelerin eğitimde kullanılması ile ilgili görüşlerini belirlemektir.” şeklindedir. Araştırmanın bu temel amacı çerçevesinde aşağıda yer alan sorulara yanıt aranmıştır.
Bazı değişkenlere (cinsiyet, sosyo-ekonomik düzey, bilgisayar ve internet imkanlarına sahip olma durumu, sınıf düzeyi, üyesi oldukları sosyal paylaşım siteleri, üyesi oldukları sosyal paylaşım sitelerini kullanma amaçları) göre;
Lise öğrencilerinin Sosyal Paylaşım Sitelerini kullanma düzeyleri nasıldır? Lise öğrencilerinin Sosyal Paylaşım Sitelerinin eğitimde kullanılması ile ilgili
görüşleri nelerdir?
Lise öğrencilerine göre, öğretmenlerinin sosyal paylaşım sitelerini derslerinde destek amaçlı kullanımına ilişkin görüşleri nelerdir?
1.2. Araştırmanın Önemi
21. yüzyılın henüz başında iletişim yöntemlerimizin bu denli değişim göstermesi toplumsal bellekte de köklü değişimlere yol açmıştır. Bu değişim sürecinde eğitim alanlarında sosyal paylaşım sitelerinin yükselen ayak seslerini duymamak, bu sitelerin özelliklerini anlamamak ve kişilerin artan şekilde kullanımını görmezden gelmek, yasaklamak veya kullanılmasına kısıtlamalar getirmek topluma yarardan çok zarar getirdiği bilinmelidir. Bu iletişim biçimini incelemek, üzerinde çalışmalar yapmak, toplumu nasıl dönüştürdüğünü anlamak ve toplumsal kurumların bu iletişim biçimi ile
nasıl harmanlanacağını belirlemek de bize yeni görüşler kazandıracaktır. Her geçen gün bu siteler kendilerini yenilemekte ve artan bir şekilde yeni ihtiyaç alanlarına çözüm fırsatları sunmaktadırlar.
Bu sitelerin, eğitimin her kademesindeki öğrenciler ve öğretmenler tarafından artan bir şekilde kullanılması ile eğitim açısından önemli olan etkileşim, aktif katılım, dönüt, çoklu ortam desteği gibi birçok özelliğinden, eğitimin her kademesinde faydalanılabilir. Araştırma ile Diyarbakır ili merkez ilçelerde öğrenim gören lise öğrencilerinin Sosyal Paylaşım Sitelerini kullanma durumları ortaya konulmuştur. Öğrencilerden toplanan verilere dayalı olarak Sosyal Paylaşım Sitelerinin lise düzeyinde eğitime destek amaçlı olarak kullanılma durumuna ilişkin öğrenci görüşleri değerlendirilmiştir. Öğretmenlerin bu siteleri destek amaçlı kullanımının öğrenci gözünde bir değerlendirmesi alınmış, alınan öğrenci görüşleri ile eğitim-öğretim sistemine entegre edilip edilmemesi açısından güncel ve önemli verilere ulaşılmıştır.
21. yüzyılın başlarında çıkan bu yeni iletişim sürecinin eğitim sistemimizin her kademesine entegre edilerek eğitimin niteliğini arttırmak, daha az bir zaman ve maliyetle eğitim sistemimizi daha interaktif, daha işbirlikçi, daha çok bilgi paylaşımı sağlayacak biçmlere dönüştürmek mümkün olacaktır. Bu bağlamda eğitim sistemimizin orta kademesi olan liselerde okuyan öğrencilerin bu siteleri kullanma amaçlarının belirlenmesi açısından önemli bir çalışmadır.
Bu çalışmada toplanacak verilerin, özellikle sosyal paylaşım sitelerinin eğitimde kullanılmasının öğrencilerin;
Ders başarılarına katkı sunup sunamayacağını, Motivasyonlarını etkileme gücünü,
Derslerine giren öğretmene sınıf yönetiminde yapacağı katkıyı, Okul dışında ders çalışmalarına katı sunup sunamayacağını,
Ölçme ve değerlendirmeye katkı sunup sumayacağını belirleme imkanı sağlayacağı öngörülmektedir.
İlgili literatür ve ülkemizde yapılan çalışmalar incelendiğinde, Sosyal Paylaşım Sitelerinin kullanılması ile ilgili yüksek öğrenim düzeyinde bazı çalışmalar bulunmaktadır. Fakat lise öğrenimi düzeyinde yeterli çalışma bulunmamaktadır. Yükseköğrenim düzeyindeki çalışmalar ise genelde kullanım amaçlarının belirlenmesi veya eğitimde kullanımına yönelik görüşlerinin tespit edilmesi şeklindedir. Bu çalışma lise düzeyindeki
öğrencilerin Sosyal Paylaşım Sitelerine erişimi ve kullanım amaçlarının belirlenmesi ile eğitimde kullanılması bağlamında yapılacak her türlü araştırmaya örnek olması açısından önemli bir çalışma olacağı umulmaktadır.
1.3. Sınırlılıklar
1. Araştırma, 2013-2014 Eğitim – Öğretim Yılı Bahar Dönemini kapsamaktadır. 2. Araştırma, Diyarbakır İl Milli Eğitim Müdürlüğü İstatistik şubesindeki
personellerle yapılan istişare sonucunda belirlenen Diyarbakır İlinin Bağlar, Kayapınar, Yenişehir ve Sur ilçelerinde bulunan 22 lise ile sınırlıdır.
3. Araştırma, örnekleme dahil edilen liselerde öğrenim gören 9, 10 ve 11. sınıflarda bulunan 3241 lise öğrencisi ile sınırlıdır. Araştırmanın yapıldığı tarihlerde, lise 12. Sınıf öğrencileri, Lisans Yerleştirme Sınavlarına kısa bir süre kaldığından dolayı araştırmaya yeterli katılım sağlayamadıklarından araştırmaya dahil edilmemiştir.
1.4. Sayıltılar
Bu araştırmada aşağıdaki temel sayıltılardan yola çıkılmıştır:
1. Araştırmada kullanılan veri toplama araçlarının kapsam geçerliği için uzman kanısı yeterlidir.
2. Araştırmaya katılan bütün öğrenciler, anketleri cevaplarken gerçek görüşlerini yansıtmışlardır.
3. Seçilen örneklem, evreni temsil etme yeterliliğine sahiptir. 1.5. Kısaltmalar ve Tanımlar
Sosyal Paylaşım Siteleri: Bireylerin üye oldukları, kendilerine ait profil sayfası oluşturup başka kişilerin profillerini listeledikleri, bu kişiler ile bir iletişim ağı kurdukları, ileti, müzik, resim, video vb. web üzerinde kullanılabilecek kaynakları oluşturdukları ve bunları profil sayfalarında paylaşmalarına olanak sağlayan, internet üzerinden masaüstü veya mobil cihazlarla erişilebilen web tabanlı ortamlar olarak tanımlanabilir (Boyd ve Ellison, 2007; Klieber, 2009; Lerman, 2007)
SPS: Sosyal Paylaşım Siteleri ÖYS: Öğretim Yönetim Sistemleri
Bu bölümde, araştırmanın temellerini oluşturan alanyazın incelemesi ve yurt içi ile yurt dışı araştırmalarına yer verilmiştir.
2.1. KURAMSAL ÇERÇEVE
İnternetin sosyal tarihçesi 15-20 yıl gibi fazla uzun sayılmayacak bir zaman dilimine sığsa bile, içerisinde kuşaklar barındıracak kadar parçalı, devrimsel gelişmelere ve dönemlere ayrılabilecek kadar keskin ve bir o kadar analize müsaittir (Irak ve Yazıcıoğlu, 2012:7). İnternet dünya üzerinde yaygınlaşmaya başladığı 1990’lı yıllarda bugün bildiğimiz formda değildi. 1989 yılında Tim Burners-Lee, bütün ağlardan bilgiye ulaşılabilecek birçoklu metin (hypertext) ortamının oluşturulmasını önermiştir. Bu fikir sayesinde ilk olarak web kavramı ortaya çıkmıştır (Online-2). Daha sonraları Web 1.0 olarak ifade edilen bu metin kodlama sistemi sayesinde, dünya üzerindeki farklı cihazları, farklı ağları kullanan kişilerin bilgiye ulaşabilmesi sağlandı. Ancak bu metin kodlama dili ile yapılan web sayfaları, sadece son kullanıcı tarafından okunabilen, içeriği oluşturan tarafından güncellenebilen web sayfalarının oluşturulmasına imkan sağlıyordu. Yani son kullanıcılar istemci ve şirketler sunucu durumundaydılar.
Teknolojik gelişmelerle Web, gelişerek daha güçlü bir platform haline geldi. Bu yeni Web’e Web 2.0 adı verildi. Web 2.0 kavramı ilk olarak O’Reilly Media’nın patronu Dale Dougherty tarafından 2004 yılında ortaya atılmıştır. Web 2.0 kavramı, sosyal ağ siteleri, web tabanlı özgür ansiklopediler, iletişim araçları gibi çevrimiçi araçlar sağlayan; sosyal ağlar ve öğrenme toplulukları ile paylaşıma olanak sağlayan ikinci nesil İnternet tabanlı web servislerine vurgu yapmaktadır (Şendağ, 2008:995). Katılımcı web, okunan-yazılan web, insan odaklı web ve bilge web olarak da adlandırılan web 2.0, bu özellikleri ile çift yönlü bir sistem haline gelmiştir (Aghaei, Nematbakhsh ve Farsani, 2012:3). Web 2.0 gelişen teknolojiye paralel olarak Web 1.0’ın özellikleri ötesinde barındırdığı uygulamalarla interneti kullanıcı dostu bir hale getirmiştir. Web 1.0 ile Web 2.0 arasındaki temel farklar Tablo 1’de gösterilmiştir.
Tablo 1. Web1.0 ile Web2.0 teknolojisi arasındaki farklar.
Web 1.0 Web 2.0
Okunabilen Hem okunan Hemde Yazılabilen
Şirket Temelli Topluluk Temelli
İstemci-Sunucu Eşler Arası
Html Kodları XML, RSS Kodları
Sınıflandırma Tagler
Sahiplenme Paylaşma
Halka Arz Ticari Satış
Çevirmeli Bağlantı Geniş Bant İletişim
Mektuplaşmak Sohbet
Web Üzerinden Satılan Servisler Direk Web Servisleri
Bilgi Portalları Bilgi Platformları
(Kaynak: Aghaei, Nematbakhsh ve Farsani, 2012:3)
Web 2.0 ile toplumsal yaşama gelen en önemli yenilikler arasına XML ve RSS teknolojisini alabiliriz. RSS (zengin site özeti) ve XML (genişletilebilir işaretleme dili) genellikle haber sağlayıcıları, Bloglar ve Podcastlar tarafından kullanılan, yeni eklenen içeriğin daha hızlı takibinin sağlandığı bir web sayfası bildirimcisidir (Online-3). Bu şekildeki web sayfalarına üye olunabilir ve uygun formattaki RSS kaynağını kullanılarak web sitesinde sunulan içeriğin tamamı veya bir özeti kullanılabilir. Diğer yenilikler arasında internetten alışveriş, pek çok internet servisinin (Chat, Dosya paylaşımı, video izleme vb. internet servislerinin tek bir arabirimde) birlikte web sayfalarında aynı anda kullanılması, içeriğin kullanıcılar tarafından da güncellenebilmesi (Örnek: wikipedia) sayılabilir.
Web 2.0’ın yukarıda sayılan teknik yeniliklerinin sonucu olarak wikiler, bloglar, anlık mesajlaşmalar, internet üzerinden telefon, sosyal imleme ve sosyal paylaşım sitelerinin oluşturulmasına olanak sağlamıştır(Ajjan ve Hartshone, 2008:71). Bu yeni teknolojiler sayesinde kullanıcılar, aralarında içerikleri eskiye nazaran daha kolay paylaşabilmekte ve dokümanların üretilmesi, kullanılması ve dağıtımının yolunu da değiştirmektedirler (Dearstyne, 2007:24-33).
İnternet teknolojisinin gelişmesi ile birlikte web sayfalarının hizmet alanlarının gelişmesi ve birden çok uygulamanın aynı web sayfası üzerinden senkron ya da asenkron olarak sunulması, web sayfalarını daha dinamik hale getirmiştir. Web sayfaları artık sadece bilgi yayan değil gelişen teknoloji ile birlikte bilginin üretildiği, işlendiği, geliştirildiği ve yayıldığı bir platform halini almıştır. İnsanlar web sayfalarındaki formlar sayesinde bu sitelere üye olmaya, bu siteler aracılığıyla başka insanlara ulaşıp onlarla bilgi paylaşmaya,
onların paylaştıkları bilgiler hakkında yorumlarda bulunmaya, onların paylaştıkları bilgileri yaymaya vb. işlemleri yapabilir hale gelmişlerdir. Bu iletişim biçimi insanlar arasında yeni bir sosyalleşmenin gerçekleşmesine olanak sağlamıştır.
İlk olarak, 1983’ten günümüze 4 milyonu aşkın üyesi bulunan, Delphi Forum’la başlayan (Online-4) bu online tartışma ve sosyalleşme ortamı zaman içinde gelişerek daha kapsamlı ve daha modern sistemlere doğru dönüşürken yeni bir kavramın da ortaya çıkmasını sağlamıştır: Sosyal Paylaşım Siteleri. Sosyal Paylaşım Siteleri (SPS) (bazı kaynaklarda Sosyal Medya, Sosyal Ağ), birbirinin tamamen aynı iki tanım duymanın pek mümkün olmadığı, çok geniş bir terimdir (Poynter, 2010:208).
Alanyazında çeşitli tanımlamalar olmasına rağmen en derli toplu çalışma Boyd ve Ellison tarafından 2007 yılında yapılmıştır. Bu çalışma sonrasında SPS akademik alanyazına işlenmiştir. Sosyal paylaşım siteleri, bireylerin sınırlı bir sistemde dışarı açık ya da yarı açık bir profil oluşturmalarına, aynı sistem içindeki bağlantıda oldukları diğer kullanıcıların profillerini listelemelerine, kendilerinin yada sistem içerisindeki diğer kullanıcıların oluşturduğu bağlantı listelerine bakmalarına ve takip etmelerine imkan veren web tabanlı sistemler olarak tanımlanabilirler (Boyd ve Ellison, 2007). Bu tanımın dışında, bir web sitesinin sosyal paylaşım sitesi olabilmesi için en öncelikli varoluş kriteri çevrimiçi ve her daim ulaşılabilir olmasıdır (Dilmen ve Öğüt, 2010:239). Yine tanımdan hareketle bireylerin bu sistemleri kullanabilmeleri için öncelikle bu sistemlere üye olmaları ve bir kullanıcı adı (nick) seçmeleri ve bu kullanıcıya ait bir şifre belirlemeleri gerekmektedir. Sosyalleşmenin yeni yüzü olan bu sitelere daha önceden oluşturdukları kullanıcı adı ve parolalarla giriş yapıp kendilerine ait bir profil oluşturmaları, iletişim kurmak istedikleri kişileri seçmeleri veya başka kişiler tarafından gelen takip, arkadaş vb. istekleri onaylamaları gerekmektedir.
Günümüz yeni SPS oluşturulmadan önce, insanlar SPS’yi kullanmaktaydılar. Sadece Amerika Birleşik Devletlerinde kullanılan Classmates adlı sosyal paylaşım sitesinden bu yana yüzlerce sosyal paylaşım sitesi kullanıma açılmıştır. Ancak bu SPS’nin büyük bir kısmı popülaritesini kaybetmiş ya da zaman içerisinde kapanmıştır. Yıllar içinde açılmış olan popüler SPS’ler Şekil 1‘de görülmektedir (Boyd ve Ellison, 2007).
2007 sonrası açılan SPS Şekil 2’deki gibi özetlenebilir.
Şekil 2. 2007 Sonrası Açılmış SPS
Dünya genelinde pek çok sosyal paylaşım sitesi bulunmaktadır. Yapılan çalışmalar incelendiğinde, Türkiye’de kullanıcıların bu sitelere üye olma amaçları (Öztürk, 2011; İşman ve Ucun, 2012; Mazman, 2009; Büyükimdat ve diğerleri, 2011):
1- Arkadaşlık kurma ve iletişim
2- Kaynak paylaşımı (resim, video, durum vb.) 3- Ödev ve projeler geliştirmek
4- Derslere destek
5- Gündem takibi (haberleri, ünlüleri, reklamları vb.) 6- Kendini tanıtma
7- Merak gidermek
8- Oyun oynama gibi amaçlar için kullandıkları ortaya konmuştur.
Yeni iletişim ortamlarının gelişmesi, her kesimden bilgi iletişim teknolojilerine ilginin artması, sosyal medyanın gücünü arttırmakta, sosyalleşme kavramına da yeni bir boyut kazandırmaktadır (Vural ve Bat, 2010:3349). SPS ile birlikte insanlar arasındaki ilişki şekli de değişmiştir. Günümüzde insanlar bu araçları kullanarak kilometrelerce uzaktaki kişilerle görüşebilmekte ve yan yanaymış gibi paylaşımda bulunabilmektedir. Bu
‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 Google+ Instagram Academia.Edu We Heart It Foursquare MyMFB, TermWiki ‘07 Poolwo Wellwer Ello Faces.com Stage 32 GetGlue About.me eToro Spring.me Tylted
bağlantı kurma biçimi bir çok avantajı beraberinde getirebildiği gibi, aynı zamanda insanların sosyal davranış biçimlerini ve kültürel gelişimlerini olumsuz etkilemiştir (Bulunmaz, 2013:21).
SPS’ye ilişkin avantaj olarak görülen bazı başlıklar aşağıdaki gibi değerlendirilebilir (Bulunmaz, 2013:22):
Paylaşımın gerçekleşmesi
Çift yönlü etkileşimin gerçekleşmesi Aktif katılımın olması
Dönüt sürecine olanak sağlaması Bireylerin kendilerini rahat hissetmeleri Bireylerin duygularını rahatlıkla ifade etmesi
Bireylere birbirlerini daha iyi tanıma imkanının sunulması
İmgelerle jest ve mimiklerin gösterilmesi SPS’nin avantajları arasında yer alabilir.
SPS’nin sayılan avantajlarının yanında, hem kişiler hem de kuruluşlar açısından bir takım dezavantajları bulunmaktadır. Bunları özet olarak aşağıdaki gibi listeleyebiliriz (Onat ve Alikılıç, 2008:1123-1125):
SPS’nin tek yönlü bir etkileşim ortamı olarak görülmesi, bilgi ve enformasyon transferi tek yönlüdür.
SPS’ye ait üyeler, tüm şahsi bilgilerini başka platformlara yönlendirememektedir.
Kapalı platformlardır. Gerçekte açık olan veriler ve enformasyon sadece SPS’ye üye olan kişi ve sosyal ağ sunucusu arasındadır.
SPS’de yeterince açıklık yoktur. Üye profillerine ulaşabilmek için, çoğu sitede üyeler tarafından kabul görmek gerekir.
SPS’ye her gün yeni üyeler katılmakta ve SPS giderek kalabalıklaşmaktadır. Bu durum iletişimde gürültü unsurunun artmasına ve firmaların hedef kitlelerine ulaşamamasına, mesajlarının kaybolmasına ve hedef şaşmasına sebep olmaktadır.
İnternet hukuku ve internetle halkla ilişkiler ve reklamlara yönelik kanunlar ülkeden ülkeye değişmektedir. Dolayısıyla kanuni sınırlamalar firmaları amaçlarına ulaşmak konusunda zorlayabilir.
İnternet bağlantı hızlarının bölgeden bölgeye değişmesi mesajların ve görsellerin eş zamanlı paylaşılmasında eşzaman sorunu ortaya çıkarabilmektedir.
Sahte profillerin çok olması da bu sitlerin dezavantajı olarak karşımıza çıkmaktadır.
2.1.1. Popüler Sosyal Paylaşım Siteleri
Classmates ve SixDegrees ile başlayıp günümüze kadar gelen, internet dünyasına damga vurmuş onlarca popüler sosyal paylaşım sitelerinden (SPS’den) şu an pek çoğu popülaritesini yitirmiş üye sayıları azalmış ya da belirli bölgelerdeki kişilerle sınırlı kalmıştır. Bu araştırmada zaman içinde açılmış SPS’den bir kısmı incelenmiş olup, bu siteler hakkında bilgiler verilmiştir. Değinilecek sosyal paylaşım siteleri belirlenirken aşağıdaki kriterler belirlenmiştir:
1. SPS fikrini oluşturan sitelerin ilk örnekleri (Classmates ve Sixdegrees)
2. Açıldıktan kısa bir süre sonra tüm dünyada popüler olan ancak sonrasında popülerliğini yitiren ve farklı amaçlar için yeniden tasarlanan örnekleri (Flicker ve Friendster)
3. Açıldıktan sonra kısa bir süre içinde popülaritesi artan ve zaman içinde kapanma ile yüz yüze kalan örnekleri (Orkut ve Yahoo360)
4. Açıldıktan sonra kısa bir süre içinde tüm dünyada popüler olan ancak zaman içinde belirli bölgelere sıkışan örnekleri (Hi5, Myspace)
5. Profesyonel iş yaşamı için kurulan örnekleri (LinkedIn, Xing) 6. Eğitim amaçlı kullanılan örneği (Academia.Edu)
7. Halen Dünyada ve Türkiye’de popüler olan örnekleri (Facebook, Twitter, Google+, Instagram ve Youtube) araştırmaya dahil edilerek incelenmiştir. 2.1.1.1. Classmates
1995 yılından günümüze uzanan, sadece Amerika’da bulunan ilk, orta ve yükseköğretim veren okullardan mezun olan öğrencilerin birbirlerini arayıp bulabildikleri bir sosyal paylaşım sitesidir. Üyelerinin birbirleri ile mail yoluyla haberleştikleri bir platformu bulunmaktadır. Üye olmanın ve profilinizi düzenlemenin ücretsiz olduğu bu sitede üye bulmak ve üyelere mail göndermek ücrete tabidir. Bu ücretlendirme sistemi sayesinde üyelerin hemen hemen hepsi gerçek kullanıcılardır, az da olsa sahte profilli kullanıcılarla da karşılaşmak mümkündür (Online-5).
2.1.1.2. SixDegrees
Günümüzdeki SPS’ye ilham veren SixDegrees, 1996 yılından 2001 yılına kadar hizmet vermiştir. Facebook ve twitter sosyal medyayı egemenliği altına almadan çok önce kullanıcıların profil oluşturdukları, arkadaş listesi ve aile listesi oluşturdukları bir sosyal paylaşım sitesi olarak hizmet vermekteydi. Siteye üye olmak davetiye sistemine bağlı olan bu site en parlak döneminde, 1 milyon üyeye sahipti ve NADP ile ortak olmuştu. Site zamanla daha fazla ileri gidemedi ve 2001’de kapandı. Sonra tekrar hayata döndü, ama bu sefer sadece eski üyeler davet edilebiliyordu (Online-6).
2.1.1.3. Friendster
Kanadalı bilgisayar programcısı Jonathan ABRAMS tarafından sosyal paylaşım sitesi olarak 2002 yılında kurulmuş bir sitedir(Online-7). Yeniden tasarlanmadan önce, üyelerinin birbirleri ile iletişim kurmalarına, çevirim içi bilgi paylaşmalarına, iletişimde oldukları kişilerin paylaştığı bilgileri tekrar paylaşma gibi servisleri vardı. 2011 yılında site yeniden tasarlanarak sosyal oyun tabanlı bir web sitesi halini aldı (Online-8). Yani kişilerin oyun satın alıp indirdikleri, oyun oynadıkları ve oyunlarla ilgili paylaşımlarda bulundukları bir sosyal platforma dönüşmüştür. Siteye bir e-posta adresi üzerinden üye olunabileceği gibi facebook ve twitter hesapları üzerinden de üye olunabilmektedir. Alexa’nın istatistiklerine göre sitenin kullanıcı sayısını 115 milyonun üzerinde olduğu ancak daha çok Asya ülkelerinde popüler olduğu görülmektedir (Online-9).
Bir zamanlar SPS arasında çok popüler olacağı düşünülürken 2003 yılında kurulan MySpace’in gölgesinde kalarak popülaritesini yitirmiştir (Online-10).
2.1.1.4. Myspace
Myspace; 2003 yılında Thomas Anderson ve Chris DeWolfe tarafından ABD'nin Santa Monica, California eyaletinde yayın hayatına başlamış, sanal ortamda iletişim ve arkadaşlıklar kurulabilen kişisel profillerin, blogların, grupların, resimlerin, müzik ve videoların barındırılabileceği bir sosyal ağ servisidir (Online-11).
Myspace özellikle henüz şöhrete ulaşmamış grup ve şarkıcıların yararına bu sanatçı adaylarına herhangi bir ücret almadan şarkılarını siteye yükleyip büyük kitlelere sunma imkanı vermektedir(Online-12). Siteye Facebook veya Twitter gibi SPS’deki hesaplar aracılığıyla da kayıt yapılabilmektedir. Sitenin sunduğu hizmetler aşağıda verilmiştir:
