TURİZM VE PİYASALAR-2

(1)

TURİZM VE

PİYASALAR-2

(2)

OLİGOPOL PİYASASI VE TURİZM

Birbirine etki edebilecek kadar az sayıda firmanın çok sayıda alıcı ile karşı karşıya geldiği piyasa türüne oligopol piyasası denir.

Oligopol piyasası tam rekabet ile monopol arasında yer almaktadır.

Gerçek hayatta fazla görülen bir piyasa türüdür. Oligopolist firmalar tarafından üretilecek mallar standartlaşmış olabileceği gibi farkılaştırılmış da olabilir.

Demir - çelik üretimi standartlaştırılmış üretimdir. Otomobil, sigara gibi mallar farklılaştırılmış üretimdir. Bu piyasalar

ülkemizde oligopol piyasasına örnek oluştururlar. Çünkü birkaç dev firmanın hakim olduğu piyasalardır.

Oligopol piyasasında az sayıda (birkaç) satıcı ve çok alıcı olması, firmaların homojen veya farklılaştırılmış mal satmaları ve piyasaya girişi kısıtlayan engellerin olması oligopol piyasasının özellikleridir.

(3)

Oligopollerin Sınıflandırılması

Oligopoller ana hatlarıyla ürün farklılaştırılmasının olup olmamasına göre, gizli anlaşmalarla ya da ihtiyari işbirlikleriyle oluşup oluşmadıklarına göre iki sınıfta sınıflandırılabilirler.

Ürün farklılaştırmasının olup olmamasına bağlı olarak oligopol saf oligopol ve farklılaştırılmış oligopol olmak üzere de ikiye ayrılabilir.

Saf oligopolde firmaların ürünleri homojendir.

Çimento, demir-çelik, alüminyum sanayileri

bunlara örnek olarak verilebilir. Saf

oligopolde firmalar birbirlerine bağımlıdırlar.

(4)

Farklılaştırılmış oligopolde firmaların ürünleri

homojen değildir. Yani mallar bir birinden farklıdır.

Farklılaştırmanın derecesinin artması firmalar arasında karşılıklı bağımlılığın azalmasına neden olur. En fazla farklılaştırılmış oligopolle karşılaşmaktayız.

Otomobil üreten az sayıda firma farklılaştırılmış oligopole örnektir.

Oligopoller gizli anlaşmalarla veya ihtiyari işbirlikleriyle oluşabilirler. Gizli anlaşmalarla oluşan oligopolde rakip firmalar doğrudan görüşüp, anlaşabilirler. Ancak çoğu kez ihtiyari işbirlikleriyle ortaya çıkan oligopollere rastlamaktayız. Buna göre her firma kendi

hareketine tepki olarak rakibinin tepkisini dikkate alır ve ona göre politikasını belirler.

(5)

Oligopolde Piyasa Dengesi

Oligopol piyasasında firmalar arasında karşılıklı bağımlılığın olması fiyatın belirlenmesini karmaşık hale getirmektedir.

Dirsekli Talep Modeli: Buna göre eğer

piyasada bir firma fiyatlarını düşürürse

rakipleri de aynı şekilde fiyatlarını

düşürürler. Ancak firma fiyatları arttırdığında

rakipleri bu kez fiyatlarını yükseltmezler. Bu

nedenle oligopolcü için piyasa fiyatının

üzerinde daha az esnek olan piyasa talep

eğrisi, bu fiyatın altında ise çok esnek olan

firma talep eğrisi geçerlidir. Yani talep eğrisi,

piyasa fiyatı düzeyinde dirsek yapar.

(6)

Fiyat Önderliği Teorisi: Bazı oligopoller fiyatları belirlerken işbirliği yaparlar. Böyle işbirliğinde piyasada lider durumunda olan firma fiyatı belirler. Diğer firmalar saptanan bu fiyatı izlerler.

Kartel Teorisi: Burada oligopolcüler piyasada tek bir firma faaliyette bulunuyormuş gibi davranırlar. Kartelde oligopolcüler, monopolcünün elde ettiği bütün faydalardan yararlanmak için bir araya gelirler.

OPEC petrol ihracatçısı ülkelerin oluşturduğu

kartele örnektir.

(7)

Oligopol Piyasasının Turizm ile İlişkilendirilmesi

Turizm, oligopol piyasasının özelliklerinin en yoğun yaşandığı üretim alanlarından birisidir. Özellikle dikey ve yatay bütünleşmelere sık rastlanmaktadır.