TURİZM VE
PİYASALAR
TAM REKABET PİYASASI VE TURİZM
Bir piyasanın tam rekabet piyasası olabilmesi için birtakım koşulların gerçekleşmesi gerekir. Eğer bu koşullardan biri veya birkaçı aksarsa piyasa tam rekabet piyasası olma özelliğini kaybeder, eksik rekabet piyasası olarak nitelendirilir.
Tam Rekabet Piyasasının Özellikleri
Atomize Koşul: Piyasada çok sayıda alıcı ve satıcının bulunmasını ifade eder. Bu koşulun bir sonucu olarak ne alıcılar ne de satıcılar piyasada fiyatları etkileyemezler ve birbirlerinden bağımsız hareket ederler.
Homojenlik Koşulu: Buna göre her firmanın ürettiği mal aynı olmalıdır. Kısacası her firma tarafından satılan ürün, başka bir firma tarafından satılan ürünün tam ikamesi olmalıdır.
Açıklık (tam bilgi) Koşulu: Tüketiciler ve firmalar fiyat, kalite, vb. konularda tam bilgiye sahip olmalı,
Mobilite Koşulu: Firmalar piyasaya serbestçe girebilmeli ve çıkabilmelidir.
Tam Rekabet Piyasasında Piyasa ve Firma Talep Eğrisi
Eğer bir piyasadaki malların ikamesi ne kadar
yüksekse, firmanın karşılaşacağı talep de o kadar
esnek olur. Tam rekabet koşullarında firmalar
tarafından üretilen mallar birbirinin tam ikamesi
olduğundan firma fiyatı belirleme gücüne sahip
değildir. Piyasada oluşmuş fiyatı veri almak
zorundadırlar.
TAM REKABET PİYASASINDA KISA DÖNEMDE KAR MAKSİMİZASYONU
Tam rekabet piyasasında faaliyette bulunan firma, piyasa fiyatını kabul etmek zorundadır.
Ancak ne kadar üretim yapacağına kendisi karar verebilir. Bunun için de maliyet ve hasılat (gelir) düzeylerini dikkate alması gerekir.
Firma, bir önceki ünitede açıklandığı gibi
birtakım maliyetlerle karşılaşır. Ancak firmanın
kar maksimizasyonunu açıklayabilmek için
toplam hasılat, marjinal hasılat ve ortalama
hasılat kavramlarının açıklanması gerekir.
TAM REKABET PİYASASINDA KISA DÖNEMDE KAR MAKSİMİZASYONU
Toplam hasılat
Belli bir miktar ürünün satışından elde edilen para toplamına toplam hasılat ya da toplam satış hasılatı denir.
Toplam hasılat malın satılan miktarı ile fiyatının çarpımına eşittir (TH = F x M)
Ortalama Hasılat
Toplam hasılatın satılan mal miktarına bölünmesiyle bulunur.
Ortalama hasılat ürünün bir biriminin firmaya getirdiği para miktarıdır. Ortalama hasılat fiyata eşittir.
Marjinal Hasılat
Ürünün satılan miktarı bir birim arttırıldığı zaman toplam hasılatta meydana gelen değişmeye
marjinal hasılat denir.
Toplam hasılat malın satılan miktarı ile fiyatının çarpımına eşittir (TH = F x M).
Ortalama Hasılat
Toplam hasılatın satılan mal miktarına bölünmesiyle bulunur.
Ortalama hasılat ürünün bir biriminin firmaya
getirdiği para miktarıdır. Marjinal hasılat fiyata
eşittir.
MARJİNAL HASILAT - MARJİNAL MALİYET EĞRİLERİ YARDIMIYLA KAR MAKSİMİZASYONU
Tam rekabet piyasasında faaliyette bulunan bir firmanın karını maksimize etmesi için en önemli koşul, marjinal hasılatı ile marjinal maliyetlerini karşılamaktır.
Firma MH > MM olduğu sürece üretmeye devam edecektir.
Firma karının maksimum olmasının ilk şartı marjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olmasıdır.
(MM = MH), ikinci şart ise bu eşitliğin sağlandığı
yerde marjinal maliyetin yükseliyor olmasıdır.
TAM REKABET PİYASASINDA UZUN DÖNEM KAR MAKSİMİZASYONU
Tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren firmaların aşırı kar elde etmeleri giriş-çıkış serbestliğinden dolayı yeni firmaların endüstriye girmelerine yol açar.
Yeni firmaların piyasaya girmesi endüstride mal arzını arttırır ve talep değişmediği için arzın artması fiyatın düşmesine neden olur. Tersine kısa dönemde bazı firmalar zarar ediyorsa, bunlar piyasayı terk edeceklerdir. Arz azalacağı için (talep sabit) malın fiyatı yükselecektir.
Öte yandan uzun dönemde daha fazla firma piyasada olacağı ve endüstride toplam olarak üretim artacağı için fiyat daha düşük olacaktır. Uzun dönemde aşırı karlar ortadan kalkacaktır.
TAM REKABET PİYASASININ TURİZM İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ
Tam rekabet piyasasının özelliklerini göz önüne aldığımızda bazı durumların turizmde faaliyette bulunan herhangi bir firma için söz konusu olabileceğini söyleyebiliriz.
Örneğin; turizm açısından ilgi duyulan bölge yeni firmalar için cazip ve çekicidir. Firmalar kolayca bu piyasaya girebilirler (mobilite koşulu).
Bazı firmalar aşırı kar elde ederken bazıları normal kar elde edebilir. Hatta zarar ederek piyasayı terk eden firmalar da olabilir.
Tam rekabet piyasasında uzun dönemde üretim etkinliği sağlanarak aşırı karlar ortadan kalkar.
Oysa bu durum turizm sektörü açısından tartışmalıdır. Çünkü turizm sezonluk bir alandır. Dolayısıylaüretim faktörleri sezon dışında atıl kalabilirler. Bu ise etkinlik durumuyla çelişir.
Turizmde piyasa talep eğrisi, sonsuz esnek değildir. Çünkü fiyatların sabit olması mümkün değildir.
Fiyat sezon, müşteri grubu vb. bağlı olarak değişebilir.
MONOPOL PİYASASI VE TURİZM
Monopol, belirli bir mal ya da hizmet piyasasında tek bir satıcının ya da üreticinin olduğu, rekabetin olmadığı bir piyasadır.
İkamesi güç malın üretim ve satışı tek bir firma tarafından yapılmaktadır.
Monopolde;
Yakın ikamesi olmayan bazı mal ve hizmetlerin piyasada tek satıcısı vardır.
Satıcı fiyatlar üzerinde kontrol gücüne sahiptir.
Piyasaya girişleri engelleyen düzenlemeler söz konusudur.
Monopolün Ortaya Çıkış Nedenleri
Bir firmanın piyasadaki tüm arzı kontrol etme gücü çeşitli nedenlerden kaynaklanmaktadır. Bunlar
doğal, yasal, akdi ve fiili nedenlerle olabilir.
Doğal Nedenler
Bazen bir firma, ülkedeki hammaddelerin tüm rezervlerine sahip olabilir. Örneğin dünya elmas satışının tamamına yakını De Bears şirketinin
kontrolü altındadır.
Yasal Nedenler
