ANT 339 İSTATİSTİĞE GİRİŞ I. HAFTA

ANT 339

İSTATİSTİĞE GİRİŞ I. HAFTA

PROF. DR. BAŞAK KOCA ÖZER

İSTATİSTİK NEDİR?

• İstatistik belirli bir amaç için verilerin elde edilmesi,

düzenlenmesi, çözümlenmesi, sonuçlarının yorumlanması ile ilgili teknik ve yöntemleri içeren bilim dalı ve tüm bilim dallarına

yardımcı yöntemler topluluğudur.

• Bilginin ya da verinin tanımlanması, organize edilmesi ve yorumlanması

• Bu veri, öğrencilerin matematik sınavından aldığı notlar, problemlerin çözülme hızı, bir ilaç ya da yerine başka bir ilacı kullanmaktan dolayı iyileşen hastaların sayısı, bir basketbol maçında yapılan atış hataları sayısı ya da Ankara’daki üst düzey restoranlarda sunulan bir akşam yemeğinin ortalama fiyatı olabilir.

• İstatistiğin temel ilgi alanı örneklemi analiz etmek olduğundan, örneklemden elde edilen ölçülerin genel adına da istatistik

denilmektedir.

Bir Araştırmacı Neden İstatistik Bilmelidir?

• Data (veri) elde etme ve elde edilen datanın uygun bir şekilde sunumu ve tanımı

• Örnek istatistiklerine dayalı olarak populasyon parametreleri ile ilgili çıkarımda bulunabilmek

• Karar verme sürecinin daha etkin hale gelmesini sağlamak

• Daha güvenilir tahmin yapmayı

öğrenmek

İstatistiğin Tarihçesi

• Birey sayısı, hayvan sayısı vb. değişkenlerle ilgili bilgi toplamakla başlayan istatistik, bugün hayatın her alanında sayılamayacak kadar çok değişkenle ilgili bilgi toplayarak, bugünü anlamaya ve gelecekle ilgili tahminlerde bulunmaya çalışmaktadır. Çok farklı amaçlarla

toplanan bilgilerin, ilk kez ne zaman ve kim tarafından istatistiksel teknikler kullanılarak çözümlenmeye çalışıldığı tam olarak

bilinmemektedir. Ama bazı istatistikçiler, bu işin İngiliz GRAUNT (1620- 1674) tarafından yapıldığını söylemektedirler. GRAUNT, doğum ve ölüm sayılarının cinsiyetle ve meslekle ilişkisini incelemiş, istatistiksel

yöntem ve teknikleri pratiğe uygulayarak, istatistik biliminde iyi bir başlangıç yapmıştır.

• İstatistiğin üzerinde çalıştığı konular, genellikle tesadüfi etmenlerle ilgili konulardır. Buna bağlı olarak olasılıkta sağlanan gelişmeler, istatistiğin de gelişmesine neden olmuştur. Bu konuyla ilgili düzenli çalışmalar İtalyan bilimcilerden PACİOLİ (1445-1514) ve

CARDANO'nun (1501-1576) zar atma ve diğer şans oyunları hakkındaki yazılarıyla başlamıştır.

• Bugünkü istatistikte çok büyük bir öneme sahip olan olasılık kuramını İsviçreli BERNOULLİ geliştirmiş ve sağlam temellere oturtmuştur.

Olasılık kuramı daha sonraki dönemlerde MOİVRE (1667-1754),

• Bugün istatistiğin kalbi olarak adlandırabileceğimiz NORMAL DAĞILIM ile ilgili kuralları MOİVRE 1733 yılında yayınlamıştır. Daha sonraları LAPLACE ve GAUSS tarafından birbirinden habersiz olarak aynı sonuçlara varılmıştır. GAUSS, normal

dağılıma büyük katkıda bulunduğundan dolayı, bu dağılımın oluşturduğu eğriye GAUSS EĞRİSİ de denmektedir.

• Bu birikimlere bağlı olarak, modern istatistiğin temellerini Belçikalı bilim adamı QUETELET (1769-1874) atmış ve nicel işlemleri ilk kez sosyal sorunları çözmede kullanan kişi olmuştur. Daha sonraları kalıtım üzerine yaptığı çalışmalarla GALTON (1822-1911)(Charles Darwin’in kuzenidir) istatistik bilimine büyük katkılarda

bulunmuştur. Aile üyelerinin zekaları arasında benzerlik olup olmadığı sorusuna yanıt aramak amacıyla korelasyon katsayısı olarak anılan (ilk olarak matematikçiler tarafından geliştirilmiştir) bir tekniği kullandı ve böylelikle bu tekniğin sosyal bilimler ve davranış bilimleri arasında popüler olarak kullanılmasına önayak oldu.

• 19. ve 20. yüzyılda istatistiğe en büyük katkıları yapan bilimciler PEARSON (1857- 1936) ve bugün modern istatistiğin babası olarak bilinen FİSHER (1890-1962) 'dir.

İstatistiğin Tarihçesi