Tarım Araştırma Raporları-26

(1)

TARIM

ARAŞTIRMA RAPORLARI- 26

KİLİS TİPI

GÜNEY SARI KIRMIZI SIGIRLARIN

YAYILIŞ

ALANLAR I. PERFORMANSLARI VE GAP BÖLGESİ İÇİN BU SIGIRLARDAN YARARLANMA OLANAKLARI

T.C.

BAŞBAKANLIK GÜNEYDOGU ANADOLU PROJESI BÖLGE

KALKlNMA

IDARESI BAŞKANLICI

(2)

To Co

o o BAŞBAKANLIK

GÜNEYDO~U

ANADOLU

PROJESİ

BÖLG : KALKINMA

İDARESi BAŞKANLIGI

KİLİS

Ti PI GÜNEY SARI KIRMIZI SIGIR LARIN

YAYILIŞ

ALANLAR I

^o

PERFORMANSLAR I VE GAP

BÖLGESİ İÇİN

BU 5

i~IRLARDAN

YARARLANMA OLANAKL A RI

MUSTOS, 1993

(3)

İÇİ NDEKİLER

Ö N SOZ

1.

GiRIŞ

2. MAT ERYAL VE YÖNTEM

3.

ARAŞTIRMA

BULGULARI VE SONUÇ

(4)

Ö N S Ö Z

Güneydoğu

Anadolu Bölgesi ' nin sulamaya

açılmasıyla

ortaya

çıkacak tarımsal

potans iyel in en iyi

şekilde değerlendirilmesini

temin etmek

amacıyla

GA,P Idaresi

Başkanlığı tarafından

Çukurova Üniversites i Ziraat Fakültesi 'ne bir diz i

Tarımsal Araştırma

ve

Geliştirme Çalışması yaptırılmıştır.

Şanlıurfa-Akçakale

K oruklu mevkii nde tah sis edi len 276

dekarlık

bir

Araştırma

Istasyo nu

kurulması,

31 adet projeden

oluşan araştırma çalışmalarının

yürütül- me si , GAP Bölgesi' nde

Tarımsal

Konularda V eri

Bankası Oluşturulması

ve Uzaktan

Algılama

M erkezi

Kurulması

olmak üzere dört

bileşenden oluşan

proje

çalışmaları

1987-1992

yılları arasında yürütülmüştür.

Planlanan pro j e

çalışmaları

üç

aşamalı

olarak ele

alınmış

ol up tamamlanan böl ümü, birinci

aşamayı oluşturan

Ada pta syon

Çalışmalarını

i çermektedir . Pro je paketinin

araştırma çalışmaları~dan

bitkisel üreti mle ilgili olanlar, Koru klu mevkiinde kurula n

Araştırma

Istasyonu ' nda hayvansal üret imle ilgili olan la r i se TIGEM

Ceylanpınar Tarım Işletmesi

'nde

yürütülmüştür.

Bu rapor, yürütülen alt projelerle ilgi l i ol ara k saptanan i lk sonuçl

arı

ortaya

koymaktadır.

Söz konusu proje paketinin i kinci

aşaması

olan

yetiştirme

te knikleri ile ilgili

araştırmalar,

ilk

aşamada

elde edilen verilere

bağlı

ol ara k ve adaptasyonu

saptanmış

tür ve

çeşitlerı

e Harra n Üniversitesi Zira at Fakültesi 'n in de

katkıları

il e yine Çukurova Ünivers it esi Ziraat Fakültes i

tarafından

1993-1 996

yılları arasında

sürd ürül ecektir .

'·

(5)

1.

GİRİŞ

...

Türk iye ' nin batıda İçe l 'den. doğuda Şanlıurfa'ya ve hatta Hakkari 'ye kadar olan güney böl ge s i nde yer al an Adana, Hatay ve Gaz i antep i ll eri

başta

ol mak üzere Güney ve Güneydoğu Anadolu'n un bazı kısımlarında yetiştirilen sığır ırkıarına renk l er inden dolayı Güney Sar ı Kırmızı (GSK) veya Güney Anadolu Kırmızı (GAK)

sığırları adı

verilmektedir.

Sayıl

arının önems enmeyecek kadar az

oluşu

ve

ayırt

edilernemesi nedeniyle Halep-

Şam

ti pi inek l er hari ç tutulurs a Güney Sarı

Kırmızı sığırları

ve

diğer

tüm yerl i sığır

ırkları

içinde en yüksek süt ve r imine sahip olan

ırkın

Kilis tipi Güney Sarı

Kırmızı olduğu

bilinmektedir. Bu sığırların en önemli özellikl er inden biris i de

sıcağa dayanıklılık

ve mer'alanma kabiliyetlerinin iyi

olmasıdır.

Bölge ' nin sulam aya açılmas

ıyla,

mevcut

tarım

sistemlerinin

değişmesi

söz konusu

olduğundan sığır yetiştiriciliğinde

entansif s isteme ve

sığır

populasyonunda da Siyah Alaca ve m elezleri l ehine bir

değişme olması

beklenmektedir.

Ülkemizde yem bitkileri üretimi ve hayvanc ıl ığa t ahsis edilen mer'a olanakları

kısıtlıdır.

Bu durumda, hem yüksek süt ver imli ve hemde kötü sayılabilecek

koşullara

uyum

sağlamış

ye r li

ırk

ve bu arada melez hayvan yetiştiriciliğinin

önem

kazanması

m uhtemeld ir. Yerli

ırklar arasında

en yükse k s üt ver imine sahip

olduğu

bilinen Kil i s

sığırları

bu

açıdan

öneml idir. Ancak en yaygın

cıarak

Çukurov a Bölgesi'nde

yetiştirilen

Kilis

sığırları,

Siyah Alaca ' larla

yapılan

melez lerneler sonuc u gi ttikçe azalarak yok ol ma tehlikesi

altına girmiştir.

Bu

bakımdan

gelecekte bazı açı

lardan yararlanılması

mümkün ol abilece k bu ırkın bir gen

kaynağı

ola rak koruma

altına alınması

gerekir.

Bu

çalışma;

K ilis

sığırlarının çeşitli

özell ikl erin i n ortaya konul arak

tanınması

ve k oruma

altına alınmasını sağlayacak

çözüml erin üretilmesi

amacıyıı1 yapılmıştır.

2. MATERYAL V E Y ÖNTEM

Araşt ırma,

a- Kilis

Sığırlarının

Kökeni,

Oağılış Alanları, Yetiştirme

Si stemleri ve M or- folojik özellikleri

b- Süt ve Döl Verim özellikleri

c- Kilis ve Siyah Alaca

Sığırların

Yüksek Çevre

Sıcaklıklarına

Uyumu d- Besi

Performansı

e- Kilis

Irkı Sığırlarını

Koruma ve Islah M odell eri olarak

beş

böl ü mde e le

alınmıştır.

İlk b ölümde morfolojik özellikl erin belirl enmesi ve vücut ölçülerinin alınma s ı için

Ceylanpınar Tarım

İ

şletmesi'nde yetiştirilen değişik

yaşlarda 26 baş

erkek ve 63

baş dişi

olmak üzere toplam 89

baş

hayvan

araştırma

materyali

olarak

kullanılmıştır.

(6)

Yükse k l~k , u~ un luk, gen işl i k ve çevre ölçümleri iç in öl çü bastonu, ölçü pergeli ve

şerı

t metre

ku~l

anılmış , vücut öl çülerini kendi aralarında ve

diğer

ç ?lı ~malard~ el de ed ı l en li t eratür bulgular-ı. ile kar ş ılaş tırabilmek iÇin hayvan cıns ıyetle.rı ne ve yaş gruplarına göre sınıflandırılarak incelenmiştir.

-Ki l i s

sı

ğırlar ı

nın

s üt v e döl verimi ile ilgili

bazı

özelliklerin be l i rlenm esinde ise

Ceyl

a

n

pınar

Tarım

İ

ş.letmes

i Kilis

·sığır

sürüsünde Ha zi ran 1g78 'den

Ar

al

ı

k 1991 'e kadar geçen s ür ede tutulan kayıtlar materyal ol ar ak kulla nıl mı ş tır. Bu am açla i ş letmede t u t ulan süt kontrol ve buzağı de ft er le r i ile

diğer

kayıtl ardan yararlanma yoluna gidilmiştir.

El de edilen veri ler bi l g i sayara i

ş

lenmiş ve veriler üzerinde bir ön analiz

gerç ekleş

tirilmiştir.

B u anal i z, gerek ham veri lerde mevcut

hataların

tesp it ed il m e si ve gider ilmes i , gerekse süt ver i m anal izinde kullanılacak ve r iler i n be li r lenmesi iç in yap ı lmı ş t ı r. Orta l ama lar ve varyans analizlerin i n

hesa planma

sında,

öl üm ,

satış,

kesim , ya vru atma, bu zağı ölümü gibi herhangi bir nede nl e l aktasyonun u

tamaml

amı

ş

hayvanıara ait veriler değerlendirmeye

alınmamıştır.

Ver i le rin

işlenmesi

ve ö n d

eğerlendirme

ler

in yapılmasında

Foxba se

t

veri

tabanı

yönet im s i s tem i,

tanımlayıcı

i st at isti klerin

saptanmasında

Minitab , en küçü k k areler an alizinde ise H arvey paket progr amları

k

ullanılmı

ş

t

ı

r.

-Ki li s ve Si yah Alaca

sığırların

çevre

sıcaklığına uyumlarının karşılaştırmalı

ol ar ak i ncelenmes i iç i n

araştırma

m ate r yali olarak

Ceylanpınar Tarım Işletmesi

Ki lis ve Siyah Alaca

sığır

sür üsü n de n

ayrı

laktasyonda ve hemen heme n

aynı

laktasyon dönemi nde olan 6 '

şar

i nek

seçilmiş

ve

kullanılmıştır.

K i l is ve Si ya h Al aca inekl eri nden 3' er i nek rastgele belirlenerek gölgel ik bu l unm ayan p adok l ara

alınmış

ve

doğrudan güneş

etk is i

altında

bul

undurulmuştur. Aynı şek

i l de her i ki

ırktan diğer

3 i ne k üs tü

kapalı

v e

güneydoğu

i sti kamet inde padoka

açılan

yö nü

açık

ancak

diğer tarafları kapalı

bir

ahıra alınmışlardır. Ahırın

zem i ni t oprak ,

çatı

mal zemes i atermit o lup ye rden ortalam a 5 met re yü ksekl i kte dir . Ölç üml er sabah sa at 08 .00,

öğle

uzeri 11.00 ve

öğleden

s onr a 14.00 olmak üz ere gü nd e 3 k ez

yapılmıştır.

Araştırmada

hedef , yü k sek

sıcaklığın

te r mereg ülasyon karakterl eri ü ze rine etki si

olduğundan, sıcaklık zorlanımının başlangıç sınırı sayılan

24 ·c ^ve

üst ü ndeki

sıcaklık değerlerine ulaşıldığı

zaman; rektal

sıcaklık

("C ), so l unum

sayısı

(adet/daki ka) ve

nabız

(ade t / dakika) öl çüml eri

yapılmıştır. Araştırma

ve r ilerin in ana l iz inde Harv ey

tarafından geliştirilen Karışık

M odel En Küçük Karaler A na li zi p aket

programı

v e SP S S - PC paket

programları kullanılmıştır.

- B esi

performansı

. beli r lenirken,

araştırmada

hayvan mater yali ol ara k

Ceylanp

ı

nar Tarım

I

şletmes

i

'nde

m e vc ut ol an K i li s ve Siy ah Alaca sürüsünden er ke k danalar

kullanılmıştır.

Yem m a terya li olarak, yaz ve so nbahar dönemle r inde

yapılan

b esi de

grupların

or t alama

canlı ağırlıklarının %

2's i kadar % 15- 16 ham protein li ve 600 NBj kg en erj i içerikli

sığır

b es i yemi ve kaba yem ol arak da orta l am a 80 kg orta kal i tel i yon ca kuru otu

verilmiştir.

H ayvanla r

aylık

pe riyotl ar hal inde

tartılarak

günl ük

canlı ağırlık kazançları belirlenmiştir.

(7)

1

1 ,.

3.

ARAŞTIRMA

B U LGULARI VE ,SONUÇ

~il~s ~ığırlarını n hal k elindeki en iyi örneklerine Şanlıurfa ili ve bazı ı~ç~lerınde rastlanm ı ş ol up. sayıları ol dukça azdır. Bugün i çi n Çukurova dahil Kı~ıs sığ~rlar ı__ va rlığının yaklaşık 10- 12 bin baş civarında olduğu tahmin edılmekted ır. Bol gede yapılan gözlemlerden edinil en sonuçlara göre Kilis

sığırları, l-3

baştan oluşan

küçük sürüler halinde bazı aileler tarafından süt üretimi

amacıyla yetiştirilmektedir.

Elden yemlemenin çok az yapıldığı bu

yetiştirme şeklinde, sıgırlar daha ç ok bahçe ve tarla kenarlarında

otlatılmaktadır.

Bugü n i çin, K iljs sığırı yetiştiriciliği yapılan tek kamu kurul uş u olan Ceyl anpınar Tarım Işletmesi aynı zamanda iyi örneklere sahip

olduğundan

bu işletmedeki sığır varlığının korunması önemli dir .

Sığırların

döl verimi özell iklerini belirlemek için; ilkine buzağılama yaşı ve

buzag

ı

lama

aralığı

üzerinde

durulmuştur.

Ilkine buzağılama yaşı dolaylı olarak ilkine çiftleşme yaşının tayininde ve yorumlanmas ında kullanılabilecek bfr özell i ktir. Ilkine

buzağılama yaşı

muhtemelen genetik

kaynaklı

olma

sı yanında,

çevresel faktörlerden de büyük ölçüde etkilene n bir özelliktir . Kilis

sığırları, yabancı

kültü r

ırklarından

daha geç

yaşta

ilkine

buzağılama yapmaktadırlar. Yapılan

analizler sonucu

Ceylanpınar Tarım İşletmesi

Kilis

sığırları arasında

ilkine

buzağılama yaşına

ait varyasyon

katsayısı %

39 olarak

saptanmış

olup , en küçük ilkine

buzağılama yaşı

627 gün ve en yüksek

yaş

2022 gün ol arak

bulunmuştur.

Buzağılama aralığı

398 . 2 ± 5 .8 gün olarak

saptanmıştır.

Literatüre göre, Kilis

sığırlarının buzağılama aralığı

383-431 gün

arasında değişmektedir.

Bu durumun,

araştırmada kullanılan

hayv an materyallerinin

yanısıra

uygulanan yöntemden de

kaynaklanmış olabileceği

söyleneb ilir. Bir döl verim kriteri olarak

buzağılama aralığı

genetik ve çevresel

(ineğin

laktasyon du rum u, ilkine

buzağılama yaşı)

faktörlerin etkisi

altındadır.

Bu durumda,

buzağılama aralığının

denet im i

bakım

ve bes leme düzeyi,

hastalıkların

kontrolü, döl tutmayan

hayvanların ayıklanması

ve

çiftleştirme

düzenlemeleri ile

sağlanabilir.

Sığırların

laktasyon süre si 250 . 4 ± 3.1 gün olarak

bulunmuş

olup l akta.

süre si ve süt ver i mi bir biri i l e

ilişkili

olan özelliklerdir . Genelde bir

hayvanın

süt v erimi l akt asyon

sonlarında diğer hayvanıara

göreceli olarak yüksek

olduğundan, hayvanın sağımına

devam edilerek laktasyon süres i

uzatılmaktadır. Diğer

yandan , süt verimi ve laktasyon süres i genetik ve çevresel etken leri n kontrolü

altında gelişir.

Bu faktörlerin

başlıcaları;

buzağılama yılları

ve

ayları,

laktasyon süresi ve ilkine

buzağılama yaşı

ile bir önceki laktasyon sonund aki kuruda kal m a süre si dir.

Sığırların

ortalama laktasyon veri m i 2048.6 ± 45.0 kg, 30 5 gün süt verimi ise 2023.3 ± 43.1 kg ol arak

bulunmuştur.

Süt verimi genetik ve çevresel et ki

(bakım

ve besleme gibi )

altında

or taya

çıkan

kant ita tif bir karakt erd ir. Aylar

itibarıyla

iklimsel e l ement lerdeki

farklılaşmaya karşın

süt veriminde bel irgi n bir

farklılık saptanamamış olması

Kilis

sığırlarının

bö l ge

koşullarına

iyi uyum

sağladıklarının

bir göstergesi dir .

Tarım işletmesi

K i l i s

sığırlarının

kuruda kal m a süres i 182 . 6 ± 6.8 gün olarak

saptanmış

ve en az l gün ile en çok 796 gün

arasında değişmiştir.

Yerli

ırklar yaklaşık

iki

aylık

id ea l kuruda kalma süresinden daha uzun ku ruda kalma sürelerine sahipt ir. Bu durum döl tutma problemleri

yanında

büyük ölçüde

laktasyonların kısa

sürmesine

bağlıdır.

Kilis ve Siyah Alaca

sığırların

çevre

koşullarına

uyumu

incelendiğinde,

Ki li s

sığırları

fi zyoloji k adap tasyon

açısından

daha iyi bir

ırk

olara k gözükmektedir. B un a

karşılık

Siyah Alaca

ırkı

her mevsim ve

koşulda

yem

sağlandığı

sürece Ki li slerden daha iyi performansa sah iptirl er .

(8)

Kili~ ırkı

saf.

sı9ırlar hızla

azalmakta olup,

azalış

bu

şekilde sürdüğü takdırde yakın bır

gelecekte yok olma

aşamasına

gelecektir.

Irkların korunması kapsamında

üzerinde

tartış

lan en önemli konulardan birisi,

kullanılacak

yöntemdir. Bu amaçla

geliştirilmiş

üç yöntem

bulunmaktadır:

-Sürü hali nde kor u ma

- Semenlerin

(spermanın)

der i n

dondurulması

- Embriyol

arın

derin

dondurulması

Saf s ürü hal inde koruma, diger yöntemlere göre daha sorunlu ve

pahalıdır.

Kil is

sığırlarının yalnızca

seme n ve embriyo dondurma yöntemleriyle

korunması

da

doğru değildir.

Her

şeyden

önce bu

sığırlar

Güney Anadolu

ovalık

kes i mleri kült ürü nün bir

parçasıdır.

Kil i s

ırkı sığırları

elde t utma k ve

düşük

bir etkinlikle de olsa

ıslah

etmek

amacıyla

önerilen bir alternatif daha

vardır.

200

baş

inekten

oluşan

bi r çek irdek sürüye ve her

yıl

bu sürünün % 20'sinin çevre

işletmelerden

seçilen ineklerle yenilenmesine dayanan bu model

"Açı'k

Çekirdek Sürü

Yetiştirme

Sistemi" olarak

adlandırılmaktadır.

Yürütü lecek böylesi bir

programın

ekonomi k

bakımdan

devlete büyük bir yük ol

uşturmayacağı,

çekirdek sürüdeki Kilis ine kl erinden elde edilecek süt ve

damızlık satışının

bu yükü önemli ölçüde

karşılayacağı

söylenebilir.

Kil is

ırkı sığırlarının ıslahında

üzerinde

durulması

gereken en önemli nokta, gelecekte

entansifleşmesi

beklenen

yetiştirme koşullarında

ekonomik verim düzeyleri ni

sağlayacak

genotiplerin

zamanında

ve yet erl i

sayıda

elde edilmesidir .

Diğer

bir fa ktar de, bölgede

yaygınlaşması

beklenen Siyah Alaca

sığırlarla

rekabet etme guc üdür. Bu tür

ıslah programlarının başarısında

en önemli faktörlerden bir

diğeri

de bu amaç i çin

kullanılacak

personeli n

eğitimi

ve

yetiştiricinin katılımının sağlanmasıdır. Eğer yetiştirici desteği sağlanamıyor

ve daha yüksek verimli inekler için uygun

yetiştirme koşulları yaratılamıyorsa ıslah çalışmalarının başarılı olması

olanak

dışıdır.

(9)

TARIMSAL ARAŞTIRMA GELİŞTİRME PROJE ÇERÇEVESiNDE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR

1. GAP Bö 1 ge s i ne Adapte Ol abi 1 ecek Şefta ı i , Kay ı s ı, Badem ve Nektari n

Çeşitlerinin Saptanması

2. GAP Bölgesinde

De~işik

Nar

Çeşitlerinin

Adaptasyonu

3. Ülkemizde Yetiştiricili\:'ji Yapılan Çi lek Çeşitlerinin GAP Bölgesine Adaptasyonu

4. GAP Bölgesi ne Uygun Pikan Cevizi

5 .

Do~al

Olarak

Yetişen

Çok

Yıllık So~anlı-Yumrulu

ve Rizom lu Süs Bitkilerinin Tarlada üretim Ol an akl

arı

6.

Sulamanın

GAP

Alanında

Yüksek Verimli

Sofralık

ve

Şaraplık

Üzüm

Çeşitlerinin

Verim ve Kal itelerine Etkisi

7. GAP Bölgesinde Sebze

Yetiştiricili~inin Geliştirilmesi

8. GAP Bölgesinde Yüksek

Verinıli

Lif Teknolojik özellikleri üstün Pamuk

9. GAP Bölgesinde Sulu

Koşullara

Uygun Yemlik ve

Biralık

Arpa

10. GAP Bölgesine Uygun Kolza

ll. GAP Bölgesine Uygun

Ayçiçe~i Çeşitlerinin Saptanması

12. GAP Bölgesinde Sulu

Koşullara

U ygun Ekmeklik ve

Makarnalık

Bu\:'jday

Çeşitle

lerinin

Saptanması

13. GAP Bölgesinde Sulu

Koşullara

Uygun Çeltik

14. GAP Bölgesinde Yem Bitkil er i Adaptasyonu

15. GAP Bölgesinde Sulu

Koşullarda Yetiştirilebilecek

Yonca

16. GAP Bölgesinde I. Ürün veya II. Ürün Olarak

Yetiştirilebilecek

Sorghum Tür ve

17. GAP Bölgesinde I. veya II.Ürün Olarak

Yetiştirilebilecek Mısır Çeşitlerinin Saptanması

18. Harran

Ovası Koşullarında

Pamuk Tüketiminin Belirlenmesinde

Açık

Su Olanakl

arı

19. Harran

Ovası Koşu

ll

arında Ayçiçe~i

Tüketiminin Belirlenmesinde

Açık

Su Ol an akl

arı

Sul

arnasında

Sul ama

Aralı~ı

ve Su

Yüzeyi Buhar

ı aşma

s

ı

ndan

Yararı

anma

Sul

arnasında

Sul ama

Aralı~ı

ve Su

Yüzeyi

Buharlaşmasından

Yararlanma

(10)

20. Harran Ov as~ Ko ş uJ. larında Su Yüzey i (Class-A Pan) Buharl aşmasınd a n Yararlanarak Ikin ci Urün Soya İç in Sulama P rogr amlar ı nı n Ge l iştirilmes i 21. GAP Bölgesinde Pilot Bitki Kor uma Klinikl e rinin K urul m as ı

22. GAP Bölge sinde Zirai Mücadel e Politika s ına Esas Teşkil E decek Hast al ık , Zararlı ve Yabancı Otl arın Sapta nm as ı

2 3. Mardi n-Ceylanpınar Ovaları Topra k Kay na k l a rın ın Temel Özell ik ve Dagı l ımla

rın

ı

n

Beli r lenmes i ve Ideal Arazi Kullanım Planlar

ı

nın Hazırlanması

2 4. ~arran Ovas ında öı:ıemli ve Yaygın T op ra k Seriler i nin Su l am a Başlamadan Onceki Strüktür ve Infiltra syon özelli kl eri ve Alkal i leşme Olasıl ı kların ı n Bel i rl enme s i

25. GAP Bö l ges i nde Entan s if Süt Sıgırcılı~ını Geliştirmek İçin Uygulanabilecek I s 1 ah O r gani zasyo n Mo de ll eri

26. K ilis Tipi Güney Sarı K ırmı zı Sı gırlar ın Yayılış Alanları, Performansları ve GAP Bölges i için Bu

Sı~ırlardan

Yara r lanma

Olanakları

27 . GAP Bölges inde

Yeti

ş

tirilen İvesileri

n Süt, Döl ve Et Verimlerinin

I

s

lahında

Egzotik Irklardan Yararlanma

Olanakları

28. GAP Bölges inde Ç

eşitli

Bal Arısı Irklarının Performanslarının

Saptanması

ve Bölgede Mevcut

Arı Irklarının Islahı Olanakları

29 . GAP Bölgesinde Entansif ve Yar

ı

Entans if Koş

u

llardaHindi Yetiştiriciligi 30. GAP Bölges inde Sulu

Ko

şull arda U yg ul anabilecek Ekim Nöbeti Sistemleri 31. İ kinci Ürün D ane Mı s ır Yet i şt i rmede Fark lı Toprak İşleme Yöntemlerinin

Tekn i k ve Ekonom ik Yönden

Karşılaştırılması

32 . Plastik örtülü Seralarda B itki Yet

i

ş

ti

rme O

rtamını

n Sa~lanması İçin

I

s

ı

ör tüle r i İle N emlendirme Si st em ler inin Kull an ı lm ası ve Enerji Denges inin Belirlenmes i

33. GAP B ölges inde

Tahıllar

ve Bakl agi ll e r Paz arlama

Yapısı

ve

Geliştirilmesi

34. GAP Bölg esinde Endü s tri Bitki ler i Pazarlam a Yap

ı

sı v e Ge l iştirilmes

i

35 . GAP Bölgesinde M eyve ve Sebze Pazarlama Ya

pı

s

ı

ve

Geliştir

ilmesi

36. GAP B ölges inde Hayvan sal Ü r ünler Pazarlam a Yapıs

ı

ve Geli

ştirilmesi