BOYA APRE İLE ENTEGRE ÖRME KUMAŞ TESİSİ YATIRIM FİZİBİLİTESİ

(1)

BOYA APRE İLE ENTEGRE ÖRME KUMAŞ TESİSİ YATIRIM FİZİBİLİTESİ

Bu çalışma, Karacadağ Kalkınma Ajansı adına hazırlanmıştır. © 2019

(2)

1. ÇALIŞMA ÖZETİ ...06

1.1. Projenin Gerekçesi ...06

1.2. Proje Hakkında Özet Bilgiler ...07

1.2.1. Projenin Adı ...07

1.2.2. Kuruluş Yeri ...07

1.2.3. Tesis Kurulu Kapasitesi ...07

1.2.4. Toplam Yatırım Tutarı ...07

1.2.5. Öngörülen Finansman Kaynakları ...08

1.2.6. Yatırım Süresi ve Uygulama Planı ...08

1.2.7. Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri ...08

1.2.8. Kapasite Kullanım Oranları ...09

1.2.9. Borç Ödeme Gücü ve Nakit Akımları ...09

1.2.10. Başa Baş Noktası Analizi ... 10

1.2.11. Geri Ödeme Süresi ... 11

1.2.12. Net Bugünkü Değer ... 11

1.2.13. İç Verimlilik Oranı ... 11

1.2.14. Fayda Maliyet Oranı ...12

1.2.15. Katma Değer Etkisi ...13

1.2.16. Tam Kapasitede İstihdam ve İstihdam Etkisi ...13

1.2.17. Duyarlılık Analizi Sonuçları ...14

1.3. Değerlendirme Sonuçları ve Öneriler ...15

2. PAZAR ARAŞTIRMASI VE PAZAR PLANLAMASI ... 17

2.1. Pazar ve Talep Analizi ...17

2.1.1. Sektörün Yapısı ve Özellikleri ...17

2.1.2. Pazarın Büyüklüğü ve Profili ...22

2.1.3. Talebi Etkileyen Unsurlar ... 27

2.1.4. Rekabet Yapısı ve Rakiplerin Özellikleri ... 27

2.2. Pazarlama Planı ...29

2.2.1. Hedef Pazar ve Özellikleri ...29

2.2.2. Hedef Müşteri Grubu ve Özellikleri ...29

2.2.3. İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi ...30

2.2.4. Yıllar İtibariyle Satış Fiyatları ...30

2.2.5. Dağıtım Kanalları ...30

2.2.6. Pazarlama/Satış Yöntemleri ...30

2.2.7. Kuruluş Yeri Seçimi ve Çevresel Etkiler ...31

3. HAMMADDE VE DİĞER GİRDİ PLANLAMASI ...32

3.1. Hammadde ve Diğer Girdi Temin Koşulları ...32

3.2. Hammadde ve Diğer Girdi Miktarları ...32

4. İNSAN KAYNAKLARI ...32

İÇİNDEKİLER

(3)

4.1. Personel Yönetimi ...32

4.2. Organizasyon Şeması ...33

5. ÜRETİM PLANLAMASI ...33

5.1. Yatırım Uygulama Planı ve Süresi ...33

5.2. Kapasite Kullanım Oranı ...34

5.3. Üretim Miktarı ...34

5.3.1. Tam Kapasite Üretim Düzeyi ...34

5.3.2. İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi ...34

5.3.3. İlk 10 Yılda Üretim ve Satış Düzeyi ...35

5.4. Birim Maliyet ve Karlılık Oranları ...35

5.5. İş Akış Şeması ...36

5.6. Teknolojik Özellikleri ... 37

5.7. Makine ve Ekipman Özellikleri ...38

6. FİNANSAL ANALİZLER ...42

6.1. Sabit Yatırım Tutarı ...42

6.2. İşletme Sermayesi ...43

6.3. Katma Değer Vergisi (KDV) Planlaması ...44

6.4. Toplam Yatırım İhtiyacı ...44

6.5. Kredi Planlaması ...45

6.6. Finansal Kaynak Planlaması ...45

6.7. Nakit Akım Hesabı ...46

7. EKONOMİK ANALİZLER ...48

7.1. Net Bugünkü Değer Analizi ...48

7.2. Ayrıntılı Tahmini Gelir Tablosu ...49

7.3. Amortisman ...51

7.4. Bilanço ...51

7.5. Finansal Oranlar ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi...56

7.5.1. Fizibilite Sonuçları ...56

7.5.2. Oran Analizi Sonuçları ... 57

8. VARSAYIMLAR ...59

9. YENİ TEŞVİK SİSTEMİ İÇİNDE BÖLGENİN YERİ ...60

9.1. Yatırım Yeri Tahsisi ...60

9.2. Vergi İndirimi ...62

9.3. Gümrük Vergisi Muafiyeti ve KDV İstisnası ...62

9.3.1. Gümrük Vergisi Muafiyeti ...62

9.3.2. KDV İstisnası ...62

9.4. Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği ...62

10. KAYNAKÇA ...64

(4)

TABLO ADI SAYFA NO

Tablo 1 - Çalışma Özeti 06

Tablo 2- Proje Hakkında Özet Bilgiler 07

Tablo 3 - Tesis Kurulu Kapasitesi 07

Tablo 4 - Toplam Yatırım İhtiyacı 07

Tablo 5 - Finansman Kaynakları 08

Tablo 6 - Yatırım Süresi ve Uygulama Planı 08

Tablo 7 - Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri 08

Tablo 8 - Kapasite Kullanım Oranı 09

Tablo 9 - Nakit Akım Tablosu 09

Tablo 10 - Borç Ödeme Gücü 10

Tablo 11 - Başa Baş Noktası Analizi 10

Tablo 12 - Geri Ödeme Süresi 11

Tablo 13 - Net Bugünkü Değer 11

Tablo 14 - İç Verimlilik Oranı 11

Tablo 15 - Fayda Maliyet Oranı 12

Tablo 16 - Katma Değer Etkisi 13

Tablo 17 - Tam Kapasitede İstihdam 13

Tablo 18 - Faiz Duyarlılık Analizi 14

Tablo 19 - Duyarlılık Analizi 15

Tablo 20 - Fizibilite Sonuçları Özeti 16

Tablo 21 – 2016, 2017, 2018 Dünya Hazır Giyim Sektöründe Dünya Ticareti ve En Çok İhracat Yapan İlk Yirmi Ülke 18 Tablo 22 – 2006-2016 Nihai Tüketim Harcamalarına Göre Ülke ve Bölgeler (Nominal, Milyar ABD Doları) 23 Tablo 23 – 2018-2019 Genel İhracat Performansı İçinde Toplam Tekstil ve Hammaddeleri Sektörü İhracatının Payı 24

Tablo 24 – 2018-2019 Türkiye Tekstil ve Hammaddeleri İhracatı 25

Tablo 25 - Türkiye’de Tekstil Terbiye Tesisi Sayılarının Bölgesel Dağılımı 26

Tablo 26 - Tekstil Sektörünün Alt Sektörleri 29

Tablo 27 - İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi 30

Tablo 28 – Yıllar İtibariyle Hedeflenen Satış Fiyatı ($) 30

Tablo 29 - Pazarlama ve Satış Yöntemleri 30

Tablo 30 - Hammadde ve Diğer Girdi Miktarları 32

Tablo 31 - Personel Yönetimi 32

Tablo 32 - Yatırım Uygulama Planı ve Süresi 33

Tablo 33 - Kapasite Kullanım Oranı 34

Tablo 34 - Tam Kapasite Üretim Düzeyi 34

Tablo 35 - İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi 34

Tablo 36 - İlk 10 Yılda Üretim ve Satış Düzeyi 35

Tablo 37 - Birim Maliyet ve Karlılık Oranları 35

Tablo 38 - Tekstil Ürünleri İşlem Aşamaları 37

Tablo 39- Makine ve Ekipmanlar 38

Tablo 40 - Makine ve Ekipman Özellikleri 39

Tablo 41 - Sabit Yatırım Tutarı 42

TABLOLAR

(5)

Tablo 42 - İşletme Sermayesi 43

Tablo 43 - Katma Değer Vergisi (KDV) Planlaması 44

Tablo 44 - Toplam Yatırım İhtiyacı 44

Tablo 45 - Kredi Planlaması 45

Tablo 46 - Finansal Kaynak Planlaması 45

Tablo 47 – Öz kaynak/Kredi Kullanım Oranı 45

Tablo 48 - Nakit Akım Hesabı ($) 46

Tablo 49 - Net Bugünkü Değer Analizi 48

Tablo 50 - Gelir Tablosu 49

Tablo 51 – Amortisman 51

Tablo 52 – Bilanço Aktifler 51

Tablo 53 - Bilanço Pasifler 53

Tablo 54 - Fizibilite Sonuçları 56

Tablo 55 - Finansal Yapı Analizi 57

Tablo 56 - Faaliyet Analizi 58

Tablo 57 - Karlılık Analizi 58

Tablo 58 – Varsayımlar 59

Tablo 59 - Faiz Desteği Oranları 60

Tablo 60 - Karşılaştırmalı Bölgesel Teşvik Uygulaması 61

Tablo 61 - Vergi İndirim Oranları 62

Tablo 62 - Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 63

ŞEKİL ADI SAYFA NO

Şekil 1 - Tekstil ve Hazır Giyim Sanayisinde Üretim Süreci 20

Şekil 2 - Terbiye İşlemi 21

Şekil 3 - Renklendirme İşlemi 22

Şekil 4 - 2016 Yılı Küresel Giyim ve Ev Tekstili Nihai Tüketim Harcamaları (Nominal) 23

Şekil 5 - 2018 Yılı Türkiye Tekstil İhracatında İlk 10 Ülke 25

Şekil 6- Şanlıurfa İl Haritası 31

Şekil 7 - Organizasyon Şeması 33

Şekil 8 - Örme Kumaş Terbiye İşlemleri 36

ŞEKİLLER

(6)

BOYA APRE İLE ENTEGRE ÖRME KUMAŞ TESİSİ YATIRIM FİZİBİLİTESİ

6

1. ÇALIŞMA ÖZETİ

Tablo 1 - Çalışma Özeti

Yatırım Değerleri Sonuç

Yatırım Konusu Boya Apre Örme Kumaş Tesisi

Yatırım Yeri Şanlıurfa

İlk Faaliyet Yılı İtibariyle Kapasite Kullanım Oranı 50%

İlk Faaliyet Yılı İtibariyle Tesis Kapasitesi (Kg.) 1.800.000

İlk Faaliyet Yılı İtibariyle İstihdam Kapasitesi (Kişi

Sayısı) 26

Toplam Yatırım Tutarı ($) 4.171.794

Yatırımın Geri Dönüş Süresi (Yıl) 2,72

Sermayenin Karlılığı 47,39%

İç Verim Oranı (%2 İndirgeme Oranına Göre) 45%

NBD İndirgeme Oranı 2%

10 Yıllık Net Bugünkü Değer 17.205.424

Yatırımın Para Cinsi Dolar

Bu çalışmada tüm maliyetler, yatırımın para cinsi olan Dolar kuru üzerinden hesaplanmıştır. Raporun Dolar kuru esas alınarak hazırlanmasının nedeni yıllar itibariyle yaşanabilecek muhtemel kur dalga- lanmalarının fizibilite sonuçlarına etkisinin önlenmesidir.

1.1. Projenin Gerekçesi

Şanlıurfa’da kurulacak Boya Apre Örme Kumaş Tesisi bölgeye birçok alanda katkı sağlayacaktır.

Bunların başında ilin sahip olduğu tekstil ürünleri üretim potansiyelini değerlendirmek yer almakta- dır. Türkiye tekstil ve hazır giyim ürünleri üretimi konusunda dünyada ilk sıralarda yer almakta olup ihracatı da oldukça yüksek seviyededir. İl bazında Şanlıurfa’da tekstil sektörünün temel girdisi olan pamuk üretimi yapılmaktadır. Ayrıca sektör ilde önemli geçim kaynakları arasında yer almaktadır. İlin sahip olduğu bu potansiyeli değerlendirerek bölgesel ve ulusal ekonomiye katkı sağlamak projenin gerekçeleri arasında yer almaktadır.

Şanlıurfa ili gerek sosyoekonomik imkânlar gerek istihdam olanakları gerekse de beşeri anlamda istenilen seviyede gelişmemiştir. Projenin sahip olduğu istihdam olanakları ildeki iş gücü problemine çözüm sağlayacaktır. Öte yandan Şanlıurfa’nın istihdam olanakları ile bağlantılı bir diğer sorunu ise ilin sahip olduğu negatif göç hızıdır. Kent, yeterli olanaklara sahip olmadığı için daha iyi imkânlara sahip olma umuduyla ilden ayrılan birey sayısı oldukça fazladır. Boya Apre Örme Kumaş Tesisinin ilde kurulumu esnasında ve faaliyete geçtikten sonra sağlayacağı iş olanakları gerek Şanlıurfa’daki işgücü oranını gerekse de negatif göç hızını olumlu yönde etkileyecektir. İlde var olan bu sorunla- ra çözüm getirmek projenin gerekçeleri arasında yer almaktadır. Öte yandan projenin ilde faaliyete geçmesiyle ekonomik canlılık kendini gösterecektir. Bu durum bölgenin sosyoekonomik anlamda kalkınmasını sağlamanın yanı sıra ülke ekonomisine de katkı sağlayacaktır.

Projenin temel gerekçelerinden bir diğeri ise Şanlıurfa’nın gelişip kalkınmasını sağlamaktır. Şanlıurfa

(7)

7 yatırım potansiyeli oldukça yüksek bir ildir. Gerek ilin ihtiyaçları gerekse de sahip olduğu kaynaklar bakımından birçok sektörde yatırım yapmaya elverişlidir. Bölgenin yatırım imkânları bakımından giri- şimcilerin ilgisini çekmesini sağlamak projenin hedefleri arasında yer almaktadır.

Boya Apre Örme Kumaş Tesisi projesi Şanlıurfa’nın sahip olduğu tekstil sanayisi potansiyelini de- ğerlendirilerek hazırlanmıştır. Bunun yanı sıra ilin yatırım potansiyeli oldukça geniş olup tarımdan turizme, sanayiden ticarete birçok sektöre hitap edebilmektedir. Ayrıca bu projede çeşitli sektörlerde gelişime oldukça açık olan Şanlıurfa’da yatırım olanaklarını değerlendirerek bölgenin kalkınmasına ivme kazandırmak hedeflenmektedir.

1.2. Proje Hakkında Özet Bilgiler

Tablo 2- Proje Hakkında Özet Bilgiler Yatırım Konusu

Üretilecek Ürün/Hizmet Terbiye Edilmiş Kumaş

NACE Kodu 475102

GTİP No 6006

Yatırım Yeri Şanlıurfa

1.2.1. Projenin Adı

Boya Apre İle Entegre Örme Kumaş Tesisi Yatırım Fizibilitesi 1.2.2. Kuruluş Yeri

Bu fizibilitede yatırım yeri Şanlıurfa ili olarak ele alınmıştır.

1.2.3. Tesis Kurulu Kapasitesi

Tablo 3 - Tesis Kurulu Kapasitesi

Ürün/Ürünler Tam Kapasitedeki Üretim Düzeyi İlk Faaliyet Yılındaki Üretim Dü- zeyi

Terbiye Edilmiş Kumaş (Kg) 3.600.000 1.800.000

Tesisin tam kapasitedeki üretim düzeyi bölgedeki üretim imkânları, rekabet yapısı ve pazar fırsatları göz önünde bulundurularak, ilk faaliyet yılındaki kapasite kullanım oranı ise pazarı tanıma ve mevcut rekabet gücü değerlendirilerek hesaplanmıştır.

1.2.4. Toplam Yatırım Tutarı

Tablo 4 - Toplam Yatırım İhtiyacı

Toplam Yatırım İhtiyacı Tutar ($)

Sabit Yatırım Tutarı 2.905.893,69

İşletme Sermayesi 768.052,92

Sabit Yatırım ve İşletme Sermayesi KDV 497.847,17

Toplam Yatırım İhtiyacı 4.171.793,79

Tesisin toplam yatırım ihtiyacı belirlenirken sabit yatırım tutarı, işletme sermayesi ve sabit yatırım ve işletme sermayesi KDV giderleri göz önünde bulundurulmuştur. Buna göre toplam yatırım ihtiyacı 4.171.793,79 $ olarak belirlenmiştir.

(8)

8

1.2.5. Öngörülen Finansman Kaynakları

Tablo 5 - Finansman Kaynakları

Finansman Kaynakları ($) Yatırım Yılı Dağılım

Öz Kaynak 2.085.896,89 50%

Krediler 2.085.896,89 50%

Toplam Finansman Tutarı 4.171.793,79 100%

Yatırımın finansmanının 50,0%’sinin öz kaynak, 50,0%’sinin ise kredi ile karşılanacağı öngörülmüştür.

1.2.6. Yatırım Süresi ve Uygulama Planı

Tablo 6 - Yatırım Süresi ve Uygulama Planı

Aktiviteler/Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Finansal Kaynakların Temini X

Arazi Belirlenmesi X

İşletmenin Yasal Kuruluşu X

Gerekli İzinlerin Alınması X X

İnşaat İşleri X X X X X X

Makine ve Donanım Alımı X X X

Makine ve Donanım Montajı X

Hammadde Temini X

Deneme Üretimi X

İdari Örgütlenmenin Yapılması X X

İşgücünün Sağlanması X X X

Pazarlama Planının Yapılması X X

Yatırımın öngörülen tamamlanma süresi 12 aydır. Yatırım uygulama planı finansal kaynakların temin süreci ile başlayacak olup pazarlama planının yapılmasıyla sona erecektir.

1.2.7. Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri

Tablo 7 - Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri

Ürün/Ürünler Tam Kapasite Tam Kapasite Fiili Kapasite Fiili Kapasite Gelirler ($) Giderler ($) Gelirler ($) Giderler ($) Terbiye Edilmiş Kumaş (Kg) 22.435.714,29 17.147.555,81 11.217.857,14 8.573.777,91 Yatırımın tam kapasitedeki ve fiili kapasitedeki üretim miktarlarına göre gelir gider hesaplaması ya- pılmış olup tam kapasite düzeyinde işletme gelirleri 22.435.714,29 $ ve işletme giderleri 17.147.555,81

$ olarak hesaplanmıştır. Fiili kapasite düzeyinde ise ilk yıl itibariyle işletmenin gelirleri 11.217.857,14 $ ve işletme giderleri 8.573.777,91 $ hesaplanmıştır.

(9)

9

1.2.8. Kapasite Kullanım Oranları

Tablo 8 - Kapasite Kullanım Oranı

Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl Kapasite Kullanım

Oranı 0% 50% 55% 60% 60% 70% 70% 70% 80% 80%

Tesisin kapasite kullanım oranları yıllar itibariyle artmak suretiyle değişiklik gösterecektir. İlk yıl yatı- rım yılı olarak planlanmıştır. Tesisin 2. yıldaki kapasite kullanım oranı %50, 3. yıldaki kapasite kullanım oranı %55 olarak belirlenmiştir. Tesis 10. yılda %80 kapasite kullanım oranına ulaşacaktır.

1.2.9. Borç Ödeme Gücü ve Nakit Akımları

Tablo 9 - Nakit Akım Tablosu

Nakit Akım Tablosu ($)

Nakit Girişleri ($) / Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl

Nakit Girişleri Toplamı 4.171.793,79 13.237.071,43 16.691.388,64

Nakit Çıkışları Toplamı 4.171.793,79 11.252.069,14 12.889.256,32

Dönem Sonu Nakit Mev-

cudu 0,00 1.985.002,29 3.802.132,33

Amortisman 546.160,57 546.160,57 546.160,57

Vergi Öncesi Kar (Brüt

Kar/Zarar) -4.717.954,36 1.267.330,80 1.650.875,49

Kurumlar Vergisi 0,00 278.812,78 363.192,61

Vergi Sonrası Kar (Net

Kar/Zarar) -4.717.954,36 988.518,02 1.287.682,88

İşletmenin yatırım yılı itibariyle vergi sonrası kâr/ zarar durumu incelendiğinde yatırım yılı itibariyle -4.717.954,36 $ olarak belirlenmiştir. İşletmenin 2. yıl kâr/ zarar durumu 988.518,02 $ ve 3. yıl kâr/

zarar durumu 1.287.682,88 $ olarak hesaplanmıştır.

(10)

10

Tablo 10 - Borç Ödeme Gücü

2. Yıl 3. Yıl İdeal Oran Değerlendirme

Cari Oran 1,80 2,10 2

Genel finansman kabullerine göre ideal oran 2 olup bu fizibilitede çıkan sonuca göre dö- nen varlıklarla kısa vadeli yabancı kaynakla-

rın finanse edilebileceği görülmektedir.

Dönen Varlıkların Aktif Varlıklara

Oranı 78,77% 87,03% 50%

Genel finansman kabullerine göre ideal oran

%50 olup bu fizibilitede çıkan sonuca göre dönen varlıkların aktif toplamı içindeki payı

ideal düzeydedir.

Kaldıraç Oranı 64,01% 55,37% 50%

Bu oran toplam varlıkların ne kadarlık kıs- mının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini

göstermektedir. İdeal oran azami %50’dir.

Bu fizibilitede toplam borçların aktif varlıklar içindeki payının azami oranın altında olduğu

görülmektedir.

Öz Kaynakların Aktif Varlıklara

Oranı 35,99% 44,63% 50%

Varlıkların ne kadarının öz kaynaklarla finanse edildiğini gösteren orandır. İdeal oran %50

olup bu fizibilitede çıkan sonuca göre işlet- menin öz kaynakları ile varlıklarını finanse

edilebileceği görülmektedir.

Öz Kaynakların Yabancı Kaynak-

lara Oranı 0,56 0,81 1

İşletmenin mali bağımsızlık derecesini gös- termektedir. Genel finansman kabullerine göre ideal oran asgari 1 olup bu fizibilitede çıkan sonuca göre işletmenin öz kaynakları ile yabancı kaynaklarını finanse edilebileceği

görülmektedir.

Kısa Vadeli Kay- nakların Pasifler

Toplamına Oranı 43,67% 41,48% 33,00%

Bu oran işletme varlıklarının ne kadarının kısa vadeli yabancı kaynaklar ile finanse edildiğini göstermektedir. İdeal oran, azami

%33’tür. Yüksek olması, varlıkların çoğunun kısa vadeli yabancı kaynaklar ile finanse edil-

diğini göstermektedir. Bu fizibilitede azami oranın altında bir sonuç ortaya çıkmaktadır.

1.2.10. Başa Baş Noktası Analizi

Tablo 11 - Başa Baş Noktası Analizi

Ürün/Ürünler Başa baş Noktasındaki Üretim Düzeyi (kg)

Terbiye Edilmiş Kumaş (Kg) 1.978.234

Başa baş noktasındaki üretim düzeyi; sabit yatırım maliyetinin birim ürün başına düşen kâra (Birim Satış Fiyatı - Birim Üretim Maliyeti) bölünmesiyle hesaplanmıştır. Bu hesaplama; tesisin yatırım maliyetinin geri dönüşünün sağlanacağı üretim düzeyini ifade etmektedir.

(11)

11

1.2.11. Geri Ödeme Süresi

Tablo 12 - Geri Ödeme Süresi

Yatırım Yılları Borç Tutarı Anapara Ödemesi Faiz Ödemesi Geri Ödenen

Tutar Kalan Tutar

Yatırım Yılı 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2. Yıl 2.085.896,89 348.537,64 187.730,72 536.268,36 1.737.359,26

3. Yıl 1.737.359,26 379.906,02 156.362,33 536.268,36 1.357.453,23

4. Yıl 1.357.453,23 414.097,57 122.170,79 536.268,36 943.355,67

5. Yıl 943.355,67 451.366,35 84.902,01 536.268,36 491.989,32

6. Yıl 491.989,32 491.989,32 44.279,04 536.268,36 0,00

1. yıl yatırım dönemidir. Buna göre işletmenin 6. yıl itibariyle kullanacağı kredi borcunun tamamını ödeyebileceği görülmektedir.

1.2.12. Net Bugünkü Değer

Tablo 13 - Net Bugünkü Değer

Net Bugünkü Değer ($) (%2 İndirgeme Oranına Göre)

Toplam NBD (5 Yıllık) 3.234.932,83

Toplam NBD (10 Yıllık) 17.205.423,91

İşletmenin net bugünkü değer hesaplaması incelendiğinde %2 indirgeme oranına göre 5 yıllık toplam net bugünkü değerinin 3.234.932,83 $ ve 10 yıllık toplam net bugünkü değerinin 17.205.423,91 $ olduğu görülmektedir.

1.2.13. İç Verimlilik Oranı

Tablo 14 - İç Verimlilik Oranı

Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

İndirgeme Oranı (%2) 1,00 1,02 1,04 1,06 1,08 1,10 1,13 1,15 1,17 1,20

İç Verimlilik Oranı 44,8% - - - - - - - - -

Yatırımın iç verimliliği incelendiğinde bu oranın %44,8 olduğu görülmektedir. İç verim oranının %2’lik indirgeme oranından büyük olması olumlu olarak görülmektedir.

(12)

12

1.2.14. Fayda Maliyet Oranı

Tablo 15 - Fayda Maliyet Oranı

Yıllar İndirgenmiş Yatırım Gelirleri ($) İndirgenmiş Yatırım Giderleri ($)

Yatırım Dönemi 0,00 4.171.793,79

2. Yıl 10.997.899,16 9.035.916,72

3. Yıl 11.979.084,28 9.717.071,21

4. Yıl 12.939.973,39 10.368.174,77

5. Yıl 12.813.110,91 10.171.763,44

6. Yıl 14.802.074,20 11.583.871,05

7. Yıl 14.656.955,83 11.363.622,54

8. Yıl 14.513.260,18 11.147.692,62

9. Yıl 16.423.969,51 12.448.110,87

10. Yıl 16.262.950,20 12.210.916,48

Bugünkü Değerler Toplamı 125.389.277,67 102.218.933,49

Fayda Maliyet Oranı 122,67%

Fayda maliyet oranının %100’den büyük olması beklenmektedir. Bu yatırım için fayda maliyet oranı

%122,67 olarak hesaplanmıştır. Bu da yatırımın fayda maliyet sonucunun pozitif olduğunu ifade etmektedir.

(13)

13

1.2.15. Katma Değer Etkisi

Şanlıurfa ili gerek sosyoekonomik imkânlar gerek istihdam olanakları gerekse de beşeri anlamda istenilen seviyede gelişmemiştir. Yatırım fikrinin sahip olduğu istihdam olanakları ildeki iş gücü prob- leminin çözümüne katkı sağlayacaktır. Öte yandan Şanlıurfa’nın istihdam olanakları ile bağlantılı bir diğer sorunu ise ilin sahip olduğu negatif göç hızıdır. Kent, yeterli olanaklara sahip olmadığı için daha iyi imkânlara sahip olma umuduyla ilden ayrılan birey sayısı oldukça fazladır. Boya Apre Örme Tesi- sinin ilde kurulumu esnasında ve faaliyete geçtikten sonra sağlayacağı iş olanakları gerek Şanlıur- fa’daki işgücü oranını gerekse de negatif göç hızını olumlu yönde etkileyecektir. Öte yandan yatırımın faaliyete geçmesiyle ekonomik canlılık kendini gösterecektir. Bu durum bölgenin sosyoekonomik anlamda kalkınmasını sağlamanın yanı sıra ülke ekonomisine de katkı sağlayacaktır.

Boya Apre Örme Tesisi projesi Şanlıurfa’nın sahip olduğu verimli boya apre örme kumaş üretimi değerlendirilerek hazırlanmıştır. Bunun yanı sıra ilin yatırım potansiyeli oldukça geniş olup tarımdan turizme, sanayiden ticarete birçok sektöre hitap edebilmektedir. Ayrıca bu projede çeşitli sektörlerde gelişime oldukça açık olan Şanlıurfa’da yatırım olanaklarını değerlendirerek bölgenin kalkınmasına ivme kazandırmak hedeflenmektedir. Bölgenin yatırım imkânları bakımından girişimcilerin ilgisini çekmesini sağlamak yatırımın katma değer etkisi arasında yer almaktadır.

Tablo 16 - Katma Değer Etkisi

Katma Değer Etkisi Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl Kümülatif

Faiz ($) 0,00 187.730,72 156.362,33 344.093,05

Kar ($) 0,00 988.518,02 1.287.682,88 2.276.200,91

Vergi ($) 0,00 278.812,78 962.543,04 1.241.355,82

Sigorta ($) 0,00 68.430 75.273 143.703,45

TOPLAM 0,00 1.523.491,73 2.481.861,49 4.005.353,23

Yatırım kapsamında elde edilecek kâr, ödenecek faiz, vergi ve sigortaların toplamı yaratılacak katma değeri ifade etmektedir. Tabloda yatırımın katma değeri incelenmiştir.

1.2.16. Tam Kapasitede İstihdam ve İstihdam Etkisi

Tablo 17 - Tam Kapasitede İstihdam

Pozisyon Personel Sınıfı Personel Sayısı

Genel Müdür Beyaz Yaka 1

Sekreter ve İdari İşler Sorumlusu Beyaz Yaka 1

Satış ve Pazarlama Sorumlusu Beyaz Yaka 2

Ön Muhasebe Sorumlusu Beyaz Yaka 1

Teknik Müdür Beyaz Yaka 1

Kalite Kontrol Şefi Beyaz Yaka 1

Ustabaşı Mavi Yaka 1

Üretim İşçileri Mavi Yaka 18

TOPLAM 26

Tesiste 26 personel istihdam edilecektir. Personelin 7’sinin beyaz, 19’unun ise mavi yakalı personel olması öngörülmektedir.

(14)

14

1.2.17. Duyarlılık Analizi Sonuçları 1.2.17.1. Faiz Duyarlılık Analizi

Tablo 18 - Faiz Duyarlılık Analizi

Yıllar Yatırım

Dönemi 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Net Nakit Akımlar -4.171.793,79 1.534.678,60 1.833.843,46 2.153.648,46 2.284.013,73 2.765.913,14 2.895.675,27 3.018.253,08 3.636.303,90 3.779.982,48 Toplam Net Nakit Akımlar -4.171.793,79 -2.637.115,19 -803.271,73 1.350.376,73 3.634.390,46 6.400.303,60 9.295.978,87 12.314.231,95 15.950.535,85 19.730.518,33

İndirgenmiş (%2) -4.171.793,79 1.504.586,86 1.762.633,08 2.029.431,05 2.110.075,63 2.505.172,75 2.571.276,77 2.627.570,94 3.103.550,36 3.162.920,25 İndirgenmiş Kümülatif

(%2) -4.171.793,79 -2.667.206,93 -904.573,84 1.124.857,20 3.234.932,83 5.740.105,59 8.311.382,36 10.938.953,30 14.042.503,66 17.205.423,91

%2 Faizle NBD (10 Yıllık) 17.205.423,91

İndirgeme Oranı (2%) 1,00 1,02 1,04 1,06 1,08 1,10 1,13 1,15 1,17 1,20

İç Verim Oranı (%2

İndirgeme Oranına Göre) 45%

Bu tabloda net nakit akımlar %2 indirgeme oranıyla değerlendirilmiştir.

(15)

15 1.2.17.1.1. Duyarlılık Analizi

Tablo 19 - Duyarlılık Analizi

İndirgeme Oranlarına Göre Duyarlılık

Sonuçlarının Karşılaştırması

İndirgeme NBD Oranı %2

İken

İndirgeme NBD Oranı %5 İken

İndirgeme NBD Oranı %8

İken

Değerlendirme

Yatırımın Karlılığı 36,07% 35,04% 34,06% Yatırımın karlılığının en yüksek

olduğu indirgeme oranının 2,0%

olduğu görülmektedir.

Sermayenin Karlılığı 72,13% 70,07% 68,12%

Sermayenin karlılığının en yüksek olduğu indirgeme

oranının 2,0% olduğu görülmektedir.

10 Yıllık Net Bugünkü

Değer ($) 17.205.423,91 14.063.404,14 11.533.720,44

10 yıllık net bugünkü değerin en yüksek olduğu indirgeme

oranının 2,0% olduğu görülmektedir.

NBD’ye Göre Yatırımın

Geri Dönüş Süresi (Yıl) 0,36 0,35 0,34

Net bugünkü değere göre yatırımın geri dönüş süresinin en

kısa olduğu indirgeme oranının 8,0% olduğu görülmektedir.

1.3. Değerlendirme Sonuçları ve Öneriler

Dünyada ve Türkiye’de piyasa ağırlıklı bir ekonomik yapının güçlenmesine paralel olarak özel sektör yatırımlarının önemi artmış bölgesel dengesizliklerin giderilmesinde rekabetçi özel sektör girişimcili- ği son derece önemli hale gelmiştir. Bu kapsamda göreli olarak gelir düzeyi düşük yörelerde yatırım dinamizminin çeşitli araçlarla harekete geçirilmesi gerekmektedir.

Türkiye’de ekonomik alanda büyük bir değişim yaşanmaktadır. Bölgesel kalkınma stratejilerinin etkisiyle Türkiye’de yapılan yatırımlar Doğu ve Güneydoğu bölgelerine doğru kayma eğilimindedir. Ger- çekleştirilen yatırımlar ile bu bölgelerde yer alan iller de ekonomik olarak kalkınmaya başlamıştır. Bu noktada Şanlıurfa ilinin ön plana çıkarılması ve potansiyel yatırımcıların dikkatinin çekilerek kente yatırım yapılmasının sağlanması gerekmektedir. Bu proje sonunda ilde yatırım yapmayı hedefleyen girişimcilerin il için doğru ve kazançlı sektörlere yönlendirilmesi sağlanacaktır. Böylelikle ilin ekonomik kalkınması için yapılacak çalışmalara projenin bitimiyle yön verilmeye başlanacaktır. Bu sayede ilin ve dolayısıyla TRC2 Bölgesinin sosyoekonomik gelişmesine katkı sağlanacaktır.

Pamuk sektörü, Şanlıurfa ilinde önemli bir yere sahip olup katma değeri oldukça yüksektir. Pamuk sektörünün Şanlıurfa ilinde gelişmesi ile bölgede tarıma dayalı sanayi gelişmeye başlamıştır. Pamuk üretiminde sağlanan verimlilik, tekstil sektöründeki üretimi artırmıştır. Bu doğrultuda ilde tekstil ya- tırımlarının yapılmasının gerek ham maddeye yakınlık gerekse ucuz işgücü sebebiyle avantajlıdır.

(16)

16

Hazırlanan fizibilitenin sonuçları aşağıda özetlenmiştir:

Tablo 20 - Fizibilite Sonuçları Özeti

Fizibilite Sonuçları 2. Yıl Değerlendirme ve Analiz

Yatırımın Karlılığı 23,70%

Yatırımın Karlılığı: Vergi sonrası kârın yapılan toplam yatırım tutarına oranıdır. Planlanan bu yatırım için 23,70%

olarak hesaplanan yatırım kârlılığı değerlendirildiğinde mevcut enflasyon, faiz ve kur artış değerlerine kıyasla kârlı olduğu görülmektedir.

Sermayenin Karlılığı 47,39%

Sermayenin Karlılığı: Yatırım için ortaya konulan

sermayenin (Öz kaynakların) kârlılığının bir göstergesidir.

Vergi sonrası kârın öz kaynaklara bölünmesiyle elde edilir. Planlanan bu tesis için 47,39% olarak hesaplanan sermaye getiri oranı genel finans kabullerine göre ideal düzeydedir.

Net Katma Değer ($) 5.348.042,53

Net Katma Değer ($): Kar, faiz ve toplam yatırım maliyetinin toplamını ifade eden net katma değer, ekonomiye sağlanan parasal girdi miktarını göstermektedir.

Kişi Başına Yatırım

Tutarı ($) 160.453,61

Kişi Başına Yatırım Tutarı ($): Toplam yatırım maliyetinin istihdam edilecek kişi sayısına bölünmesiyle hesaplanan bu değer, devletin istihdam yaratma maliyeti ile

kıyaslanmaktadır.

Yatırım Geri Dönüş

Süresi (Yıl) 2,72

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Yıl): Yatırımın kendini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam yatırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tutarının toplamına bölünmesiyle elde edilir. Bu tesis için yatırımın geri dönüş süresi 2,72 yıl olarak hesaplanmıştır.

Yatırım Geri Dönüş

Süresi (Gün) 978,61

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Gün): Yatırımın kendini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam yatırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tutarının toplamına bölünmesiyle elde edilir. Bu tesis için yatırımın geri dönüş süresi 978,61 gün olarak hesaplanmıştır.

10 Yıllık Net Bugünkü Değer ($)

(%2 İndirgeme Oranına Göre)

17.205.423,91

NBD Analizi: Yatırımın ekonomik ömründeki net nakit girişlerinin ve yatırım giderlerinin bir oran ile bugüne indirgenmesi ile bulunmaktadır. Buna göre ideal düzey net bugünkü değerin sıfırdan büyük olmasıdır. Planlanan bu yatırımda 2,00% indirgeme oranına göre 5 ve 10 yıllık net bugünkü değerler pozitif olarak hesaplanmıştır.

Yatırımın Uygunluğu

Şanlıurfa ilinde yapılması planlanan Boya Apre Örme Kumaş Tesisi yatırımı; bölgedeki hammadde erişim olanakları ve üretim imkânları ile pazar fırsatları değerlendirildiğinde fizibıl olarak görülmektedir.

(17)

17

2. PAZAR ARAŞTIRMASI VE PAZAR PLANLAMASI

2.1. Pazar ve Talep Analizi

2.1.1. Sektörün Yapısı ve Özellikleri

Tekstil ve hazır giyim sanayisi, birbirleri ile olan etkileşimleri ve hazır giyim sanayisinin üretim ve dağı- tım zincirinden kaynaklanan yakın ilişkisi nedeniyle çoğu zaman birbiri yerine kullanılan iki terim olarak kullanılmaktadır. Ancak tekstil, sadece iplik ve kumaş üretimi anlamına gelmemekte, halıcılık, otomotiv, yangın söndürme hortumları gibi birçok farklı alanda da kullanılmaktadır. (Eraslan, Bakan ve Helvacıoğ- lu Kuyucu)

Uluslararası Sanayi Sınıflandırması Standardı (ISIC), tekstil ve hazır giyim sanayisini ISIC 17 ve ISIC 18 ile tanımlamaktadır. Bu iki sektör alt gruplara bölünmüş olup tekstil ve hazır giyim sektörleri dikey olarak yapılandırılmıştır. Sektörde ürün akışı, hammaddenin ipliğe dönüşmesi ile başlamakta daha sonra kumaş dokuma ve örme işlemleri gelmektedir. Sanayide polimerizasyon, eğirme, doku verme, örme, boyama, apreleme ve diğer önemli ekstrüzyon işlemleri yer almaktadır. (Eraslan, Bakan ve Helvacıoğlu Kuyucu)

Pamuk ipliği, pamuklu ve yünlü dokuma, suni sentetik ve ipekli dokuma ve trikotaj (örme) sanayisini içeren tekstil sektörünün son aşamasını hazır giyim oluşturmaktadır. Teknolojideki ve tüketici taleple- rindeki gelişmeler tekstil ürünlerinin ve sektörün kapsamını genişletmiştir. Tekstil sektörü, kullandığı hammaddeler ve işlem özellikleri bakımından hafif endüstri tanımına dâhil olmaktadır. Üretim aşama- ları ve kullanılan makinelerin çeşitliliği, üretim hızının düşüklüğü gibi nedenlerle emek yoğun bir sanayi dalı olarak tanımlanan tekstil sektörü son yıllarda sanayide görülen önemli yapısal değişiklikler sonucu sermaye yoğun bir sanayi dalı haline dönüşmüştür. (Çütcü ve Babalık)

Tekstil ve hazır giyim sanayisi tarih boyunca dünyada gelir getirimi en çok olan sektörler arasındadır.

Sektör İngiltere, Kuzey Amerika ve Japonya’da erken sanayileşme döneminde hayati rol oynamıştır.

Ancak 1970’lerden bu yana tekstil ürünleri üretimi ihracatı gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülke- lere doğru kaymıştır. Üretim maliyetlerinin yükselmesi ve istihdamda görülen kısıtlar nedeniyle Japon tekstil ve hazır giyim firmalarının üretim yatırımlarını 1970’lerde Asya ülkelerine yönlendirdikleri bilin- mektedir. Bu akımın etkisi ile Hong Kong, Güney Kore ve Tayvan tekstil ve hazır giyim sanayisinin ana ihracat kalemi haline gelmesi ile Asya’nın yeni sanayileşen ülkeleri konumuna yükselmiştir. Bu ülkeler ile birlikte Bangladeş ve Endonezya gibi az gelişmiş ülkeler düşük işgücü maliyetlerini bir rekabet gü- cüne dönüştürerek tekstil sektöründe küresel pazarlarda yer almaya başlamıştır. (Demirhan)

1980’lerden itibaren hız kazanan küreselleşme eğilimi tekstil ve hazır giyim sanayisinde ticaret akışını hızlandırmıştır. Bunun sonucu olarak son otuz yıl içinde sektörün toplam kapasitesinin yaklaşık yarısı gelişmiş ülkelerden gelişmekte olanlara kaymıştır. Doğal olarak tekstil sektörü günümüzde en fazla küreselleşmiş endüstrilerden biri olarak tanımlanmaktadır. (Demirhan)

Günümüzde tekstil ve hazır giyim sanayisi gelişmekte olan ülkelerde ekonominin ana istihdam yara- tıcısıdır. Tekstil sektöründe istihdamın oldukça geniş bir kapasiteye sahip olmasında dolayı sektörde küresel olarak kaç kişinin çalıştığını tahmin edebilmek oldukça güçtür. Ancak Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) verilerine göre yaklaşık 26,5 milyon kişi bu alanda istihdam edilmektedir. 13 milyon kişi hazır giyimde, 13,5 milyon kişi tekstil sektöründe çalışmaktadır. Bahsi geçen bu personeller yalnızca imalat aşamasında istihdam edilmektedir. Perakende ve diğer destekleyici sektörlerle birlikte bu sayı çok daha fazla olmaktadır. Tekstil sektöründe yalnızca Çin’de 7,5 milyon kişinin istihdam edildiği tahmin edilmektedir. (Demirhan)

(18)

18

Tekstil ve Hazır Giyim Antlaşması, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) tarafından 1995 yılında imzalanmış olup 2005 sonrası tekstil ve hazır giyim ticaretinin tamamen liberalleşmesini öngörmektedir. Tekstil ve Hazır Giyim Antlaşması’nı takiben 2001 yılında Çin’in DTÖ’ye üye olarak bir anda bu anlaşmaya taraf olması dünya tekstil, hazır giyim ve deri ürünleri sektörlerinde yeni bir dönem başlamasına neden olmuştur.

Böylece 2000’li yılların üretim merkezi olan Çin, ithalatçı ve yatırımcı kimliğini bu dönemde kazanma- ya başlarken Bangladeş ve Vietnam gibi ülkeler gerek üretim maliyetlerinin düşük olmasının etkisiyle gerekse önemli ithalatçı ülkelerle imzaladığı tercihli ticaret anlaşmaları ve düzenlemeleri vasıtasıyla sektörde önemli üreticiler ve ihracatçılar haline gelmiştir. (Demirhan)

2008 yılında ABD’de başlayan küresel kriz 2011 yılı itibarıyla AB ülkelerini de etkileyerek dünyada tüke- tici talebinin azalmasına neden olmuştur. 2009-2010 yıllarında tekstil, hazır giyim ve deri sektörlerinde küresel ticarette %15’lere varan bir düşüş gözlenmiştir. 2010-2011 yıllarında dünya ticaretinde genel bir toparlanma yaşanmıştır. 2012 yılında ise AB’de etkisini tekrar hissettiren krizle beraber hafif bir düşüşe geçmiştir. 2011 yılında tekstilde 349 milyar dolar olan dünya ihracatı 2012’de 332 milyar dolara, hazır giyimde 410 milyar dolardan 409 milyar dolara düşmüştür. 2012 yılında tekstil, hazır giyim ve deri sek- törlerinin dünya ticaretindeki payı %5 olarak gerçekleşmiştir. (T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı)

Tablo 21 – 2016, 2017, 2018 Dünya Hazır Giyim Sektöründe Dünya Ticareti ve En Çok İhracat Yapan İlk Yirmi Ülke

Ülkeler 2016 2017 2018

Dünya 216.977.646 226.153.509 242.929.722

Çin 74.413.441 71.823.613 73.525.495

Bangladeş 16.370.211 17.385.701 19.048.203

Vietnam 10.801.484 11.987.596 14.584.730

Almanya 8.220.931 9.970.807 11.106.575

İtalya 7.863.837 8.738.980 9.530.072

Hindistan 7.910.076 8.347.381 7.561.110

Türkiye 8.849.344 8.840.031 9.052.153

Hong Kong 7.769.869 7.090.948 6.964.200

İspanya 4.955.269 5.590.224 5.930.565

Fransa 4.323.473 4.704.987 5.251.735

Belçika 5.044.228 5.320.199 5.752.651

Birleşik Krallık 3.433.028 3.563.362 3.888.211

Hollanda 4.719.219 5.391.774 6.302.096

Endonezya 3.291.259 3.735.549 4.073.930

Kamboçya 6.108.119 7.629.533 8.424.812

ABD 2.611.477 2.684.970 2.889.855

Polonya 2.171.126 2.469.524 2.953.221

Pakistan 2.347.471 2.515.943 2.860.768

Sri Lanka 2.702.979 2.727.908 2.884.049

Meksika 1.699.339 1.599.729 1.726.831

Kaynak: Trademap, 2019

(19)

19 Tabloda dünya hazır giyim ihracatında 2016 yılı verilerine göre ilk yirmi ülke yer almaktadır. İlk yirmi ülkenin gelişmişlik seviyelerinin birbirinden oldukça farklı olduğu görülmektedir. Ayrıca tabloda gö- rüldüğü üzere dünya tekstil ihracatının her geçen yıl gelişme gösterdiği görülmektedir.

Çin tekstil ve hazır giyimde en büyük üretici ve ihracatçı konumunu uzun yıllar devam ettirmiştir.

2012 yılı tekstil ihracatında Çin, Türkiye ve Hindistan dışında sektör ihracatında ilk sıralarda yer alan tüm ülkelerin ihracatı bir önceki yıla kıyasla düşmüştür. Bunun sebepleri arasında ekonomik etkenler ve sektörün gelişmekte olan veya gelişmemiş ülkelere kayması yer almaktadır. Hazır giyimde ise Çin’in yanında Bangladeş, Vietnam, Türkiye ve özellikle bir önceki yıla göre %50 artışla Kamboçya ihracatta performans arttıran başlıca ülkeler arasındadır. 2016 yılında ise dünya hazır giyim ihraca- tında ilk sıralarda yer alan ve en çok ihracat yapan ilk beş ülke Çin, Bangladeş, Vietnam, İtalya ve Almanya olmuştur. 2016 dünya tekstil ihracatı sıralamasında ilk yirmi ülke, dünya hazır giyim ihraca- tının %85,27’sini oluşturmaktadır. 2016 itibariyle, ilk yirmi ihracatçı ülke arasında en fazla paya sahip ülke %33,67 ile Çin, en az paya sahip ülke ise %0,93 ile Meksika olmuştur. 2018 yılında ise en fazla paya sahip olan ülke Çin olarak tekstil ihracatındaki liderliğini korumuştur. (Özcan ve Adıgüzel) Tekstil ve hazır giyim sektörlerinde dünyanın ikinci büyük tedarikçisi olan AB ülkeleri üretimlerini Çin, Türkiye, Bangladeş, Hindistan gibi büyük üretici ülkelere yaptırarak aynı zamanda en büyük alıcı konumunu sürdürmektedir. Tekstil sektörünün genel yapısından kaynaklı olarak böyle bir eğilime giren AB ülkeleri sektör ithalatında ön planda bulunmaktadır. AB ülkeleri içinde İtalya ve Almanya ise gerek üretim gerekse de ithalat alanında liderliği paylaşmaktadır. (Özcan ve Adıgüzel)

Günümüzde küresel tekstil ve hazır giyim sektörü son dönemde yaptığı atılımlarla ve yeniliklerle ön plana çıkmaktadır. Hazır giyim sektöründe faaliyet gösteren gelişmiş ülkeler üretimde ucuz kaynak arayışına girmiş olup gelişmemiş ülkelerde tekstil sektörünün gelişmesini sağlamıştır. Yeni teknolo- jiler, tasarım, yönetim ve önemli markalarla işbirliği, hammaddeye ulaşmada kolaylık, tedarik alanın- daki gelişmeler, politik ve ekonomik istikrar tekstil sektöründe faaliyet gösteren firmalar açısından oldukça önemlidir. Tekstil ve hazır giyim sektöründe kadın, çocuk ve erkek giyimde toptan satışlar artış kaydetmektedir. Öte yandan küresel ihracatta kotaların kalkmasıyla beraber ucuz işgücü avan- tajına sahip olan ülkeler sektörde güçlenmektedir. (Tekstil Sertifikasyon Merkezi)

Çin’in toptan giysi satışlarını AB ve ABD’den Asya ülkelerine yönlendirmesi tekstil sektöründe ülkenin öne çıkmasını sağlamıştır. Hindistan, Çin’in ardından tekstil ve hazır giyim sektöründe en çok tercih edilen ülkeler arasında yer almaktadır. Hindistan’ın sektörde ihracatını artırmasında birçok etken bulunmakta olup bunlar zengin hammadde kaynaklarına sahip olması, düşük işgücü maliyetleri, gi- rişimcilik ve tasarım alanında yaratılan yenilikler ve ülkenin dışa açılım stratejisidir. Tüm bu etkenler Hindistan’ı önemli bir tekstil merkezi haline getirmiştir. (Şahin)

Türkiye ve Brezilya tekstil sektörü yatırım alanında yükselen pazarlar olarak görülmektedir. Öte yandan Vietnam ve Kamboçya son dönemde tekstil ve hazır giyim ihracatında öne çıkan ülkeler arasın- da yer almaktadır. ABD’nin Çin’den olan tekstil ve hazır giyim ithalatını Vietnam’a kaydırması Vietnam için avantaj yaratmıştır. Ayrıca son yıllarda Çin’de üretim maliyetleri, işgücü maliyetlerindeki artış nedeniyle yükselmiştir. Bu durum yatırımcıların üretim maliyetlerinin düşük olduğu başka ülkeleri tercih etmesine neden olmuştur. Vietnam’ın hazır giyim ihracatında ABD, Japonya ve Güney Kore ön planda bulunmaktadır. AB ve ABD’nin Çin’e karşı kota uygulamaları gibi kısıtlayıcı girişimler Kamboçya’nın hazır giyim sektörünün güçlenmesini ve ihracatının artmasını sağlamıştır. Kamboçya’nın tekstil ve giyim sektörü ihracatında ABD ilk sırada yer almakta olup onu İngiltere ve Almanya takip etmektedir.

Üretim tarafında ise tekstil sektörünün en önemli hammaddelerinden biri olan pamuk üretiminde Hindistan, Çin ve ABD’nin başı çektiği görülmektedir. (Şahin)

(20)

20

Türkiye, Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC) ülke bazlı verilerine göre dünya tekstil ve hazır giyim ihra- catında ilk sıralarda yer almaktadır. Deri ürünleri ihracatında ise liderliği Çin uzun yıllardır korumakta- dır. Vietnam, Çin ile birlikte ihracat artışı ile dikkat çeken bir diğer ülke konumundadır. Deri ürünlerin- de lider ithalatçı ülkeler yine büyük ihracatçı konumundaki AB ve ABD’dir. Ticaret hacmi bakımından en yoğun tekstil ve hazır giyim ticareti Asya ülkelerinde gerçekleşmektedir. Bunun en büyük sebebi sektörün emek yoğun bir sektör olması ve bu doğrultuda ucuz işgücünün Asya kıtasında yer alması- dır. (Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği)

Tekstil ve hazır giyim sektörü, elyaf ve ipliği kullanım eşyasına dönüştürecek süreçleri kapsayan işlemleri içermektedir. Bu tanıma göre sektör elyaf hazırlama, iplik, dokuma, örgü, boya, apre, kesim ve dikim üretim süreçlerini kapsamaktadır. Elyaftan iplik ve mamul kumaşa kadar olan kısım tekstil, kumaştan giyim eşyası elde edilene kadar olan süreç ise hazır giyim sektörünün içinde değerlendi- rilmektedir. (Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı)

Şekil 1 - Tekstil ve Hazır Giyim Sanayisinde Üretim Süreci

Kaynak: Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, 2019

Tekstilin sahip olduğu bu alt üretim sektörleri kendi aralarında sermaye yoğun veya emek yoğun oluş bakımından oldukça büyük farklılıklar göstermektedir. Kimyasal (insan yapısı, sentetik ve suni) elyaf ve iplik çekimi dünyanın en sermaye yoğun sanayi sektörü olan petro-kimya sanayi içinde yer alırken; iplik, dokuma, örme ve tekstil terbiye işletmeleri dördüncü sermaye yoğun sanayi sektörünü oluşturmaktadır. Hazır giyim ise hala emek yoğun bir sanayi sektörüdür. Tekstilin alt sektörleri sermaye yoğundan emek yoğuna doğru aşağıdaki şekilde sıralanabilmektedirler: (Öngüt)

Tekstil Terbiye: Tekstil terbiye işlemi ile ham tekstil yüzeyleri ağartma, merserizasyon, boyama, apre gibi terbiye işlemlerinden geçirilerek modaya ve kullanılacağı yere göre tuşe (tutum), renk, parlaklık, nem çekme, buruşmazlık, keçeleşmeme, tutuşmazlık, antibakteriyel, anti statik, leke tutmama gibi özellikler kazandırılmaktadır. Bu süreçteki işlemler çoğunlukla kimyasal özellikte olup çevresel açı- dan olumsuz etkiler yaratabilmektedir. Terbiye işlemi kumaşa katma değer katan önemli bir üretim aşamasıdır. (Birleşmiş Milletler)

Terbiye işlemi kumaşlara suya, ateşe ya da kırışıklığa dirençli olması gibi özelliklerin kazandırılması için gerçekleştirilen işlemlere denmektedir. Bu amaçlara yönelik olarak farklı terbiye kimyasalları kullanılmaktadır. Bromine edilmiş difenil eterler (PBDE) gibi halojenize bileşikler ve alev geciktirici olarak kullanılan ağır metalleri içeren bileşikler çevresel etki bakımından oldukça sorunludur. PB- DE’ler oldukça kalıcı olmakla beraber fosfor bazlı alev geciktiriciler geleneksel biyolojik arıtma ile giderilememektedir. İnorganik tuzlar ve fosfonatlar kalite açısından tam olarak tatmin edici olma-

(21)

21 salar da çevresel açıdan daha iyi alternatiflerdir. Poliklorlu fenoller (PCP), metalik tuzlar (arsenik, çinko, bakır veya cıva), diklorodifenildiklorodietilen (DDE) ve dikloro-difeniltrikloroetilen (DDT) gibi biyositler, ihraç edilen kumaşlarda küf ve mantarı önlemek için koruyucu olarak kullanılmaktadır. Bu maddelerin hepsi yüksek oranda toksik madde içermektedir. (Birleşmiş Milletler)

Ön Terbiye: Ön terbiye işlemi kumaşa doğrudan satış için artı bir değer kazandırmayan işlemlere denmektedir. Daha çok bir tekstil ürününü terbiyede sonraki işlemlere hazırlayan, genelde ekstraktif yani üründe ağırlık kaybına sebep olan işlemlerdir. Ön terbiye işlemleri özellikle doğal lifler için olduk- ça önemlidir. Ön terbiye işlemi çoğunlukla pamuklu kumaşlar için söz konusudur. Ön terbiye işlemi fırça-makas, haşıl sökme, pişirme, kaynatma, ağartma, merserizasyon vb. işlemleri içermektedir. Ön terbiye işlemleri genellikle hazırlama amaçlıdır. Bu işlemler kumaşta fazla bir değer artışı yaratma- dıkları için pasif işlemlerdir. Mümkün olduğu kadar bu işlemler kombine edilerek bir arada, optimum maliyetle ve özenli bir şekilde yapılmalıdır. (Birleşmiş Milletler)

Şekil 2 - Terbiye İşlemi

Kaynak: Google Görseller, 2019

Renklendirme (Boyama ve Baskı): Renklendirme işlemi ile tekstil ürünleri istenilen renkle ve desen- lerle donatılmaktadır. Renklendirmenin asıl amacı kumaşa ilk bakış ve ilk etki için çekicilik ve albeni kazandırmaktır. Renklendirme son derece geniş, çok sayıda ve çeşitte işlemden oluşmaktadır. Renk- lendirme işlemleri moda, göz zevki ve çekicilik için mutlaka gereklidir. Bu işlemler aktif işlemler olup ürüne değer artışı kazandırmaktadır. (Birleşmiş Milletler)

Bitim İşlemleri (Apre): Bitim işlemleri ön terbiye ve renklendirme işlemlerinden sonra kumaşlara uy- gulanılan kimyasal ve mekanik işlemlerden oluşmaktadır. Burada asıl amaç kumaşın tutumunu, gö- rünümünü ayarlamak ve geliştirmek, mümkünse o ürüne su tutmazlık, su geçirmezlik, güve yemezlik apreleri gibi yeni kullanım özellikleri kazandırmak veya sahip olunan özellikleri geliştirmektir. Hazır giyim için kesim ve dikim kolaylıkları sağlamak işlemin sağladığı özellikler arasında yer almaktadır.

(Birleşmiş Milletler)

(22)

22

Şekil 3 - Renklendirme İşlemi

Kaynak: Google Görseller, 2019 2.1.2. Pazarın Büyüklüğü ve Profili

Türkiye’de tekstil üretiminin tarihi Osmanlı Dönemine kadar uzanmakta olup 16. ve 17. yüzyılda tekstil üretimi oldukça yaygın ve ileri düzeyde yapılmaktaydı. Osmanlı İmparatorluğunun son yıllarına kadar sanayinin tekstil üzerine kurulu olması da sektörün öneminin bir göstergesi niteliğindedir. 20. yüzyıl- da gelişimi artan tekstil sektörü açısından, 1923-1962 yılları arasında ülkede önemli bir üretim kapasitesi oluşmuştur. Tekstil sektörünün temel hammaddesi olan pamuğun Türkiye’de önemli miktarda yetiştiriliyor olması, izleyen yıllarda ülkede tekstil sektörünün daha da gelişmesine hizmet etmiştir.

1972 yılına kadar olan süreçte ilk planlı kalkınma denemesinin yapılması sektörü daha fazla genişlet- miştir. 1989 yılına kadar olan süreç ise sektörün dışa açılma yılları olmuştur. (Ventura)

Tekstil sektörüne paralel olarak hazır giyim sektörü de gelişme göstermiştir. 1990’lı yıllara gelindi- ğinde tekstil sektörünün gösterdiği yüksek ihracat performansı, Türkiye’nin genel ihracatı içindeki payının %11’e çıkmasını sağlamıştır. Tekstil sektörü, ekonominin önde gelen bileşenlerinden biri du- rumuna gelmiştir. AB ile Gümrük Birliği dikkate alınarak 1994 ve 1995 yıllarında yapılan ilave yatırım- larla beraber Türkiye’de tekstil konusunda önemli miktarda üretim kapasitesi oluşmuştur. Sektörün kurulu makine parkı açısından kapasite değerlendirildiğinde dünya kısa elyaf iğ kapasitesinin %3,7’si, uzun elyaf iğ kapasitesinin %5,2’si, OE rotor kapasitesinin %6,4’ü, mekiksiz dokuma tezgâhlarının

%2,7’si, mekikli dokuma tezgâhlarının %1,8’i ve yünlü dokuma tezgâhlarının %5’i Türkiye’de bulun- maktadır. (Ventura)

Tekstil sektörünün, hazır giyim sektörüne nazaran daha sermaye yoğun bir yapısı bulunmaktadır.

Sektörde işletmeler genellikle orta büyüklükte örgütlenmiş olup entegre büyük tesisler de bulun- maktadır. Türkiye genelinde ihracata yönelik üretim yapan yaklaşık 7.500 tekstil imalatçısı bulun- maktadır. Tekstil ürünleri üretimi, kurulu kapasite ve üretim bakımından İstanbul, İzmir, Denizli, Bursa, Kahramanmaraş, Gaziantep gibi illerde yoğun olarak yapılmaktadır. (Ventura)

Tekstil sektörünün makine parkı genel olarak oldukça yüksek teknoloji ile donanımlıdır. Ayrıca Türki- ye’de çok gelişmiş bir tekstil terbiye sanayisi de bulunmakta olup bu sayede katma değeri yüksek ve özellikli ürünler rahatlıkla üretilebilmekte ve pazarlanmaktadır. Tekstil ihracatında pamuk elyaf, iplik ve dokuma kumaş gibi pamuklu ürünler %25 gibi önemli bir paya sahiptir. En fazla ihraç edilen tekstil ürünleri pamuklu dokuma kumaşlar, yatak çarşafları, örme mensucat, ambalaj için torba ve çuvallar ile sentetik-suni devamsız liflerden dokuma kumaşlardır. (Ventura)

(23)

23 Tablo 22 – 2006-2016 Nihai Tüketim Harcamalarına Göre Ülke ve Bölgeler (Nominal, Milyar ABD Doları)

Bölge 2006 2016 2006-2016 Yıllık Bileşik

Büyüme

Dünya 29.983 43.886 4%

ABD 9.304 12.821 3%

Uzak Doğu ve Pasifik 5.602 10.634 7%

Avrupa Birliği 8.813 9.240 0%

Çin 1.055 4.405 15%

Japonya 2.532 2.758 1%

Almanya 1.710 1.852 1%

Birleşik Krallık 1.758 1.742 0%

Orta Doğu ve Kuzey

Afrika 772 1.724 8%

Fransa 1.281 1.364 1%

Hindistan 523 1.331 10%

Brezilya 669 1.150 6%

İtalya 1.156 1.131 1%

Kaynak: Dünya Bankası, 2019

Küresel ölçekte en fazla giyim ve ev tekstili tüketim harcaması Çin, AB ve ABD tarafından gerçekleş- tirilmektedir. Ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin artması ile toplam tüketim içinde giyim ve ev tekstili harcamalarının payı yaşam standartları doğrultusunda değişmektedir. Tabloda görüldüğü gibi geliş- miş ülkelerde tüketim harcamaları içinde giyim ve ev tekstilinin payı %3-%5 bandında yoğunlaşmak- tadır ve gelişmekte olan ülkelerde ise %10 seviyesine kadar yükselmiştir.

Şekil 4 - 2016 Yılı Küresel Giyim ve Ev Tekstili Nihai Tüketim Harcamaları (Nominal)

Giyim ve Ev Tekstili Harcamaları (Milyar ABD Doları)

Kaynak: OECD, 2019

Tekstil ve hazır giyim sektörleri için önemli olan pazarların, toplam tüketim harcamaları içindeki hazır giyim ve