Ölümle ilgili Motifler

Ölümle ilgili Motifler

 Doğum ve yaşamla ilgili motiflerle başladığımız serüvenimize yaşamın

sonlanmasıyla ilgili anlamlar içeren kuş motifi ile nokta koyuyoruz.

 Anadolu sembolizminde kuş motifinin ayrıcalıklı bir yeri vardır.

 Baykuş karga gibi kuşlar uğursuz, güvercin kumru bülbül gibi kuşlar ise uğurlu sayılır.

Kuş (Bird)

 Kuş kadın ile özdeşleşmiştir. Kuş kutsaldır, gök tanrının yönetimindedir.

 Bazen ölen kişinin ruhudur. Kuvvet ve kudreti simgeler. Örneğin kartal Anadolu’da

kurulmuş pek çok devletin sembolü olmuştur.

 İnsanoğlu mağara devrinden bu yana uçmaya imrenerek bakmış, bu nedenle kuşun bu

ulaşılmaz yeteneğini hayranlıkla resmetmiştir.



Çok tanrılı dinlerin çoğunda kartal, horoz, atmaca, ağaçkakan gibi kuşlara ve bukalemun, kertenkele, yılan gibi sürüngenlere ateşi yeryüzüne getiren, insanları kurtaran, dünyayı yaratan ya da

yaratılmasına yardım eden canlılar gözü ile bakılmış ve bu hayvanlar kutsal sayılmıştır.



Kuş formu ile ilk kez, en eski Anadolu yerleşim yerlerinden biri olan Çatalhöyük duvar

panolarında, insanlara saldırırken resmedilen kartal veya akbaba benzeri hayvanlarla

karşılaşılmaktadır.

 Alacahöyük’ün giriş kapısının iki yanında

duran sfenkslerin üzerinde de çift başlı kartal kabartması yer almaktadır.

 Anadolu uygarlıklarının içinde bu motifi en çok kullanan kültler Hitit ve Anadolu

Selçuklularıdır.

 Urartu kaya mezarlarında görülen ve alçak kabartma tekniğiyle yapılmış tanrı

figürlerinin hemen hepsi, sırtı kanatlı, kuş

kafalı olarak stilize edilmiştir.

 Kuş özellikle de kartal formu, İ.Ö. 3000

yılında Sümerlerden bu yana ve Urartularda ölümsüzlüğün sembolü olan hayat ağacı

motifi ile birlikte stilize edilmiştir.

 Orhun kitabelerinde Orta Asya Yakut

Türklerinin her insanın kuş şeklinde bir koruyucu ruhu olduğuna, ölen kişinin

ruhunun göğe yükselip, kuş gibi uçtuğuna

inandıklarından söz edilir.

 Orta Asya Şaman kültüründe Şamanın kutsal kartalı vardır. Ayinlerde Şamanın giydiği giysi kuşu sembolize eder.

 Selçuklu Türklerinin iki büyük lideri Toğril ve Çağrı aslında av kartalı adlarıdır.

 Türkler kendilerine ev arkadaşlığı yapan av

kartallarına çok önem vermişlerdir.

 Selçuklu döneminde kuş ve kartal motifinin kullanıldığı bazı örnekler Erzurum’daki Emir Saltuk Türbesi, Çifte Minareli Medrese, 1308 tarihli Yakutiye Mederesesi,

Mengücekoğulları döneminde yapılan (1228) Divriği Ulu Camii kapı girişi, Erzurum

Hatuniye Medresesi Cephesi ve Niğde

Hüdavent Hatun Kümbeti (1312) şeklinde sıralayabiliriz.

 Geometrik stilize kuş motifi kullanılmış 17-18.

yy Uşak halıları çok yaygındır.

 Elazığ yöresinde iğne oyalarından yapılmış kuş motifi vardır.

 Kuş motifi, Anadolu’da bazen kartal, bazen Zümrüd-ü Anka, bazen tavuskuşu, bazen de horoz olarak işleme, dokuma, örgü, taş

işçiliği, ahşap ve maden işçiliğinde

kullşanılmıştır.