Eski Foçalılarm kurdukları Marsilya limanının eski bir gravürü
F O Ç A , H O M E R O S V E H O R O Z
Y. Müh. Sslçuk DİRİM Foçayı Sevenler Derneği Başkanı ve Belediye Başkanı Herodot, Homeros'un annesinin Kyme'li olduğunu, gözleri görmez olduktan sonra ana vatanı Kyme'ye geldiğini, fakat iyi kar-şılanmadığını, oradan Foça'ya geçtiğini, Foça'da çok iyi muamele gördüğünü yazar. Bu böyle olmamış olsa da Homeros'un İz-mir ve civarında dolaştığı ekseriyetle ka-bul edilmiştir. Ayrıca beynelmilel arkeolo-jik lûgatlardan biri Homeros'un «Foçalı Kadın» isimli bir şiiri olduğunu kaydediyor. Keza Odiseus'da hikâye edilen meşhur Si-ren kayalıkları'nı andırır kayalıklar İzmir civarında yalnız Foça'da vardır.
Eğer Homercs yaşaaıysa, muhakkak ki büyük duygular, büyük heyecanlar içinde yaşamıştır. Bu büyük şairi duygulandıran «Foça'lı Kadın» bugün nasıl bir kisveye bürünmüştür bilemeyiz. Ama bu sayfalarda resimlerini gördüğünüz kayalıklar bugün bile en sağır ruhları ürpertecek bir vakar ve haşmetle yükselmektedirler. Bu kayalık-lar Foça limanı önüne serpiştirilmiş ve Fok balıklarını andıran adacıklardan biri olan Orak adasının batıya bakan
kıygın-dadırlar.
Foça, M.Ö. 7. ve 6. yüzyıllarda Milet ile beraber Anadolu sahillerinin en ehem-miyetli devleti idi. O'nun ilmî, kültürel ve sanat yönünden taşıdığı önem hemen he-men münakaşa edilemez.
Korsika'daki Alalia, Pastum yakının-daki Velia, Marsilya ve İspanya'nın şark sahillerindeki şehirlerin hepsi Foça'nın ko-lonisi idiler. Geçmiş yıllarda Foça'da büyük bir ciddiyet ve titizlikle kazılar yapmış olan Prof. Ekrem Akıırgal çalışmalarının sonuç-larını özetliyen makalesinde aynen şöyle diyor:
«Karadenizin Anadolu kıyılarında. Ça-nakkale Boğazı ve Doğu Akdenizde, yani o zamanki ticaret dünyasının en mühim noktalarında bir düzineden fazla koloni kurmuş olan Fcça, 6C0 tarihlerinde Doğu Helen şehirlerinin en parlaklarından biri idi.» Bizzat kendisinden aldığımız bir habere göre Prof. Ekrem Akıırgal bu yıl da Fcça-da bazı tamamlayıcı kazılar yapmağa ka-rar vermiş bulunmaktadır.
Foça ile tesis ettiği kolonilerden Mar-silya arasındaki kardeş şehir münasebetleri günümüze kadar devam etmiştir. Vaktiyle Foça'da bulunan ve taş üzerine yapılmış Zafer Horoz'u kabartmasının bir mülâjı
1899 da Marsilya'nın 25. kuruluş yüzyıl dönümünde Foça'lılar tarafından Marsilya-ya hediye edilmiştir. Kabartmanın aslı maalesef İzmir yangınında kaybolmuştur. Foça Belediyesinin bir teşebbüsünü gayet müspet karşılayan Marsilya Belediyesi «Ho-roz» kabartmasının bir fotoğrafını ve IV. asırda Marsilya'yı canlandıran bir gravürü Foça'ya göndermiştir.
Marsilya Belediyesi kardeş şehir Foça ile kültürel münasebetlerin devamını arzu-larken Foça Belediyesi de bilhassa «Horoz» amblemi üzerinde durmakta ve bugün Fransız milletine alem olan meşhur Gal Hcrczu ile ilgi derecesini araştırmaktadır.
Fcça yalnız tarih bakımından değil, tabiat bakımından da çok enteresan, müs-tesna bir güzelliğe sahiptir. Bol güneşi, te-miz denizi ve havuz gibi kapalı limanı ile Fcça Ege'nin ideal dinlenme kasabasıdır. Bergama asfaltından Türkeli'de ayrılan 27 km lik Foça yolu Karayollarına dahil edil-miş olup devamlı bakım altında tutulmak-tadır. Belediyeye ait 20 yataklı otel deniz kenarında, çamlar arasındadır ve ihtiyaca kâfi gelmemektedir. Bu yüzden Foça'yı Se-venler Derneği, Turizm ve Tanıtma Bakan-lığı nezdinde teşebbüse geçmiştir. Foça bil-hassa çadırlı Camping'ler ve ucuz Moteller için çok elverişli görülmektedir.
Foça horozunun Marsilya'da bulunan bir kabartması
