KALITIMIN YOLLARI
İnsanlarda bir karakteri belirleyen gen beş farklı şekilde kalıtılabilir. Bunlar;
Otozomal dominant
Otozomal resesif
X’e bağlı dominant
X’e bağlı resesif
Y’e bağlı kalıtımdır.
Bunların her birinde hastalığa sebep olan
allelerin çok nadir olduğunu kabul ederiz
OTOZOMAL
DOMİNANT KALITIM
Bir otozomda taşınan dominant mutant genden dolayı oluşan karakterler,
otozomal dominant olarak adlandırılır.
Bu genlere dominant gen, kalıtıma da otozomal dominant kalıtım denir.
Bunlardan biri yün gibi kıvırcık saç olup, bu bireylerin saçları çok sıkı şekilde kıvrılmış ve çok uzamadan kırılmaktadır.
Ancak bu özellik oldukça ender rastlanması ve
kıvırcık saçlı ebebeynlerin çocuklarının hepsinin de
bu özelliği göstermemesi nedeniyle çoğu yün gibi
kıvırcık saçlı bireylerin otozomal dominant alleli için
heterozigot oldukları farz edilir.
aaX Aa
Aa_Aa-aa-aa-Aa
Aa aa Aa
Bir pedigride bir özelliğin, otozomal
dominant olması nedeniyle ortaya çıktığını göstermek için dört temel durumun olması gerekmektedir.
1-pedigride hastalıklarda etkilenen her bir bireyin ya annesi ya da babası hastalığı taşıyor olmalıdır.
2-pedigride yaklaşık olarak eşit sayıda kız
ve erkek bu özelliği gösterir ve bu bireyler de mutant geni kendi çocuklarına
aktarmaktadırlar.
3-pedigride her nesilde mutant geni taşıyan erkek ve dişi bireyler bulunmaktadır. Başka bir değişle bu özellik nesil atlamaz veya bir
nesilde sadece erkeklerde, diğerinde dişilerde şeklinde olmaz.
4-heterozigot bireyler yeni nesillerin yarısına mutant geni aktarırlar. Dominant mutant
allelin A ve bunun yabanıl tipinin a olduğunu
kabul edersek çoğu çaprazlamalar A/ a x a /a
şeklinde olacaktır. Mendel kurallarına göre
de döllerin yarısı a / a diğer yarısı da A /a
olacaktır.
OTOZOMAL RESESİF KALITIM:
Bir otozomda taşınan bir homozigot resesif mutant genden dolayı görülen karakterler, otozomal resesif olarak adlandırılmaktadır.
Otozomal resesif özellik olan albinizm kalıtımı
aşağıda gösterilmektedir.
Otozomal resesif kalıtım
aa X AA Aa XAa
Aa Aa Aa Aa Aa aa aa Aa
