3 S "
SENE 1 SAYI 2
ŞUBAT I 9 3 I
— « • • » — »
B İ N C E 8 B A R E H. M 16
Telefon: İstanbul 1307
" W "
k A İ D
k i
İTİ
I I I I I H II»i
. . l i ı i l . . I I J u l , , m l l h ı llllfcl
A Y L I K M E C M U A
NÜSHASI l LİRA ALTI AYLIĞI 6 LİRA SENELİĞİ 12 LİRA
Abone olanların adreslerine gönderilir
Mecmuada çıkan yazıların her türlü mesuliyeti imza sahiplerine aittir. Tahrir heyeti makalelerde ileri sürülen ilmî meslekî içtihatlara hiç bir suretle karışmaz, ve mes'uliyet kabul etmez.
ı S T A N B U L U N IMARı MES ELESI:
istanbul şehrinin imarı mes'elesinden, ara sıra bahis olundukta, ecnebi mütehassıs, imar planı, şeh- rin büdcesinin darlığı gibi şeyler ileri sürülerek hiç bir şey yapmak imkânı olmadığı söylenmektedir.
Büyük mikyasta imar işlerine, çok düşünerek (raisonnement) yapılmış proje ve münasip tahsisat olmadıkça girişmek doğru olmadığı bedihidir.
Ancak, çok paralar ve âlim bir ecnebinin yardımı beklenirken, az para ve kendi iktidarımızla şehri- mizde yapılabilecek acaba hiç bir şey yokmudur?
Zan edersem biraz zevki selim, vazife şinaslık ve mevcut belediye kanunlarının eyi tatbikile şehrin bir çok yerlerinin manzarasını belediye bütçesinden on para bile çıkmadan eyi tarzda değiştirmek pek kolay olur. Küçücük işler, sırasında, ve eyi yapıldıkça toplanıp büyük neticeler verdiğini unut- mamak lâzımdır. İşte bu ufak tefek ve ekseriyetle masrafsız yapılacak şeylerin, bilerek ve ya bilmeye- rek yapılmamasından, ve bazende lüzumsuz yere bir çok masraf edilerek şehrin eyi yerleri ve muhteşem abideleri bile perişan bir manzara göstermektedirler.
Şehrimizin içinde ve etrafında, nezaretli ve güzelli- gile müstesna mevkiler bulunduğu halde, Istanbulun yegâne zevk ve vukuf sahibi şehremininin eseri olupta hasis fikirlerle kısmen halkın istifadesinden mahrum edilen Gülhane parkından başka istanbul halkının gezip hava alabileceği hiç bir yeri yoktur.
Istanbulun dört etrafı deniz olduğu halde parasız olarak deniz kenarında gezip hava alacak deniz eğlencesi yapabileceği sahil yoktur.
Bu eksikleri zevk ve mantık sahiplerinin \ epsinin görüp his ettiklerine şüphe yoktur.
Yapılan masraflardan tasarruf etmek, masrafsız ve yahut az masrafla yapılabilecek ve şehrin manzara-
M.Vedad Mimar
sını daha temiz, güzel ve kullanışlı gösterecek olan bazı işleri muhtasaran gözden geçirelim:
Şehrin bir bakışta göze çarpmayan, iktisadi ve sıhhî işlerini bir tarafa bıraktıkta, en ziyade nazarı dikkati celp eden şeyler, sokaklar, meydanlar, bah- çeler, parklar ihtiyacatı umumiye ve sair abideler, ikametgâhlardır.
S O K A K L A R
Sokaklar malûm olduğu üzere muhtelif semtlerin birbirine irtibatını temin etmek içindir. Bu itibarla sokakların genişlikleri münakalâtın ehemmiyetile mütenasip olması şartdır. Istanbulda eskidenberi mevcut olan sokaklar için bir şey söylenemez, fakat iki tarafına barakalardan başka bir şey yapılmaya- cak olan sokakları haddinden pek çok ziyade ge- niş yapmak için azim masraflar ihtiyar edildiği hal- dç, iki tarafına 25-30 metre yüksekliğinde apartı- manlar yapılmasına müsaade edilen ve belediye için hiç bir masraf ihtiyarına lüzûm olmadan geniş- ledilmesi mümkün olan sokakları halile bırakmakda- ki hikmet anlaşılamamaktadır.
(Misal olarak harbiyeden maçka tarikile dolma bahçeye giden cadde gösterilebilir; bu sokağın sağ tarafında harbiyeden Dolma bahçeye kadar hiç bir bina yok i^en kanunun Belediyeye verdiği salâhiy- yetden istifade edilerek 15 metro genişletdirerek Harbiyeden denize kada• ağaçlı gen'ş bir gezinti yolu yapılması Cemil paşanın ikinci şehir eminli- ğinde tahtı karara alınmışken sonradan bir inşaat sahibinin müracaatile şimdilik bu sokağın genişliği
kâfi olup ilerde lüzûm olursa tevsi edileceğine karar verilmek suretile şehrimiz bedavadan malik olabile- ceği muhteşem bir caddeden mahrum edilmiştir.)
Vesait nakliye, piyade, merkep ve develerden ibaret olduğu zamanlarda, sokaklarda yaya kaldırım yap- mağa ihtiyaç olmadığından yapılmazmış.
Istanbulda vesaiti nakliye, tram, oto araba ve saire olarak arttığı halde öteden beri istanbul belediyesi, bazı tramvay yolları müstesna olmak üzere, piyade kaldırımlarının ne iktisadî ne de medenî lüzûm ve ihtiyacını henüz anlayamamış olduğunu, p yade kal- dırımı olmayan ve yahut belediyenin lakayıt bakışı altında her ev ve dükkân sahibinin istediği geniş- likte ve istediği yükseklikte düz sokaklarda bile enişli yokuşlu basamaklı duvarlı piyada kaldırımla- rında görüyo;uz. Belediyemiz bu kald.rımlarm lüzumunu takdir etse ve kaldırım yapdıranlara bir istikamet ve irtifa gösterse hiç masraf etmeksizin sokakların medeni şehirlerde olduğu gibi düzgün ve yürümesi tehlikesiz olmasını temin etmiş olmazmı?
Piyade kaldırımlarının, iktisadi vaziyetine gelin- ce, araba yolu piyade kaldırımından ekseriya bir iki misli daha pahalıya mal olduğu gibi bir kaç defa da daha çabuk eskir. Bu itibar ile yolun araba münakalâtı ihtiyacı nazarı dikkata alınarak azami piyade kaldırımı yapmak her halde daha iktisadi olacağının Belediyemiz henüz farkında de- ğildir. Her halde hiç bir sebeple piyade kaldırımı ihmal edilmek ne zarafet ne iktisat ne de demok- rasi noktai nazarlarından doğru değildir.
Piyade kaldırımının sokağın her iki tarafında müsa- vi genişlikte olması şart değildir, geçenlerin fazlalığı, güneş ve rüzgârın istikameti itibarile bir tarafı di- ğer tarafa nazaran farklı olmasında mahzur olma- yıp bazan faideli olur, bazan da zarafeti artar.
S O K A K L A R I N TEZYİNATI: AGAÇLR
Sokakları tezyin etmek ve şehrin havasını tasfiye etmek maksadile, garp memleketlerinin sokakların- da tek ve yahut müteaaddit sıra ağaçlar dikildiği gibi münasip mevkilerde tek ve yahut bir kaç agaç grupu dikilir. Bizde de bu faydalı usul eskiden tatbiki mümkün olan sokak ve yerlerde tatbik edilmiş isede bakımsızlıkdan ve lâkaydiden hemen hepsi mahv olmuştur.
istanbul belediyesinin mali olan ağaçların, mevsim- siz ve vukufsuzca budana budana aldıkları Istan- bula mahsus garip şekilleri, ve bilhassa fener dire- ği tarzındaki dikilişlerinden, bu işle meşgul olan- ların, ağaçların da ziruh mahlûk olup köklerinden gıda ve dallarındanda teneffüs etmeğe ihtiyaçları olduğu- nun henüz farkında bulunmadıkları anlaşılmaktadır.
Şokaklara dikilen ağaçların mevkileri gibi cinsleride
mevkilerine göre hüsnü intihap edilmeleri ve her ağacın sokağa dikilmeyeceğini bilmek lâzımdır.
Ağaçların köklerinin etrafına akalli bir buçuk metro kutrunda açık top.ak bırakmak ağacın yaşaya bilmesi için elzem olduktan başka toprak olarak bırakılacak olan bu kısma isabet eden piyade kal- dırımı döşemesinden dahi vasati olarak bir buçuk metro murabbaı tasarruf edilebileceği .düşünüldükte muvafık ve eyi bir şey yapmakla şimdi yapılmakta olana nisbeten ne mühim tasarruf edilmiş olacağı tezahür eder.
S O K A K L A R D A K İ BEVİLHANELER.
istanbul belediyesinin mali olan bevilhaneler, bize nisbetle kabili kıyas olmayacak derecede zengin şehirlerin yapdırdıkları bevilhanelerden çok pahalı- ya mal olan şekilde ve azami pislik tutulması için
ne mümkün ise yapılmaktadır. Bunlarda akıl ve mantıkla düşünülerek yapılmış olsalar hem az mas- rafla yapılabilir hemde şimdiki gibi pis olmazlar.
Cumhuriyet m ydamndaki bsvilha enin pisliğinin ve kokusunun çirkinliğinin acaba alâkadar olması lâzım gelenler farkında değillermidir?
DÜKKÂN SAÇAKLARI.
istanbul şehrinin sokaklarına çirkin ve fakir man- zara veren şeylerden biride muhakkak dükkanların o müstekreh çarpuk çurpuk tehlikeli ve yağmurlu havalarda halkın başına akıttığı kirli sularla izaç eden dükkân saçakla ıdır.
Bu saçaklar belediyenin bütçesinden yapılmadığın- dan acaba bunları her medeni şehirde olduğu gibi saçak yaptırmak isteyenleri sağlam ve şehrin man- zaıasını çirkinleşti: meyecek şekilde olmalarını ve daima hüsnü halde bulunmalarını te'min etmek belediye için masrafamı mütevakkıfdır?
ŞEHRİN ŞARKA D O Ğ R U YÜRÜMESİ.
istanbul şehri elli senedenberi mütemadiyen, Şişli, Kurtuluş ve Nişantaşı cihetlerine doğru büyümek: tedir. Başka memleketlerde, şehirlerin büyümesi, umumi servetin ve nufusıın artmasile olur, burada ise, bu iki sebep mevcut olmayup, Şişli tramvayı yapıldığı zaman halk vesaiti nakliyesi kolay, sihhî ve havadar semt aradığından bu yeni yerlere rağ- bet etmiştir.
Fakat bu hususta dahi belediye, vazifesini yap- mamıştır.
Bidayette hiç kiymeti olmıyan bu yerleri, müterakki garp memleketlerinde görüp imrendiğimiz, yeni ve
