ATAKSİ VE
REHABİLİTASYONU
ATAKSİ VE REHABİLİTASYONU
Ataksi Nedir?
Ataksi , denge bozukluğu ile ve hareketler arasındaki
uyumun bozulmasıyla sonuçlanan bir sinir sistemi
hastalığıdır.
Ataksi; sadece gövdeyi etkilediyse(gövde ataksisi) denge bozukluğu ve dengesel koordinasyon
bozukluğu gibi semptomlar verirken,
Sadece ekstremiteleri etkilediyse(ekstremite ataksisi) ve serebellum lezyonlarında görülen dengesel
olmayan koordinasyon bozukluğu olarak adlandırılan tremor, dismetri, disdiadokinezi, dissinerji gibi
semptomlar gösterir
DÜZGÜN FONKSİYONEL KAPASİTE
Normal postüral tonus
Denge
Kassal koordinasyon
ATAKSİ TİPLERİ
1)DUYUSAL ATAKSİ: Proprioseptif duyuyu alan ve taşıyan bölgelerdeki lezyon sonucu gelişir.
Arka kordonu tutan spinal tümörler, spinoserebellar ataksiler
ve MS ‘de görülür
Ekstremitelerde vibrasyon, pozisyon hissi
kayıpları, gövde ataksisi,sadece alt ekstremiteleri
etkileyen ekstremite ataksisi ve Romberg testi (+)
görülür.
Özellikleri
Gözleri ile alt ekstremitelerini takip eder.
Genişlemiş destek yüzeyi
Abartılı kalça diz fleksiyonu
Patlar tarzda plantar fleks.
Uniltateral denge kaybı
2)VESTİBÜLER ATAKSİ
Vestibüler nükleusları ve bunların serebellum ve diğer
bölgelerle olan bağlantılarını engelleyen stroke ve M.S. gibi santral nedenlerle veya periferal vestibüler hastalıklarda
görülebilir .
Özellikleri
Vertigo
Mide bulantısı
Nistagmus
3)SEREBELLAR ATAKSİ
Serebellum veya bağlantılarının etkilenmesi sonucu gelişir.
En önemli özellikleri, gövde ve ekstremite ataksisi, diğer semptomların ataksiye eşlik etmesi
Dizartri ve nistagmus
EŞLİK EDEN SEMPTOMLAR
HİPOTONİ: Daha çok proksimal kaslarda
belirgindir.Hasta
hipotoni nedeniyle
postür fiksasyonunu
gerçekleştiremez .
DİSMETRİ: Mesafe tayin etmede bozukluk
Hipometrik: Hasta mesafeyi olduğundan yakın takip ediyorsa
Hipermetrik: Hasta mesafeyi olduğundan uzak takip ediyorsa
TREMOR
Kinetik tremor: Hareket boyunca oluşur.
İntansiyonel tremor: Hedefe yaklaşırken meydana gelir.
Postüral extremite tremoru: Ekstremiteye herhangi bir pozisyon verilip orada tutması istendiğinde
gerçekleşir.
Titübasyon: Tremor sadece başta görülür.Baş fonksiyonu ile beraber ortaya çıkar.Bu hastalar bakışını sabitlemekte zorlanırlar
Postüral gövde tremoru: Alt gövde ve bacakları
etkiler.
DİSSİNERJİ
Agonist-antagonist ve sinerjistik kasların uygun sırayla kasılamaması
El-göz koordinasyonu etkilenir.
DİZARTRİ : Dil dudak kasları arasındaki
koordinasyon bozukluğu nedeniyle gelişir.
Sarhoşvari bir konuşma
tarzıdır.
NİSTAGMUS
DİSDİADOKİNEZ: Birbirini izleyen ardışık hareketlerin yapılmasındaki güçlük.Hiç
yapılamıyorsa adiadokinezi denir.
POSTÜR VE YÜRÜYÜŞÜ: Hastalarda kifoz, lordoz, skolyoz sıkça görülür.
Yürüyüş geniş destek yüzeyinde yapılır.Adım uzunlukları ve yürüyüşün diğer aşamaları
dissinerji ve dismetri nedeniyle eşit değildir.
YORGUNLUK VE ZAYIFLIK: Özellikle
proksimal kaslarda görülür
DEĞERLENDİRME
1- Denge değerlendirmesi
2- Koordinasyon değerlendirmesi Postür fiksasyonu
İstemli hareket
4- Postür ve yürüme
1) Fonksiyonel testler
Dönme
Yatak içi aktiviteler
Oturmaya
Emekleme
2) Statik denge
1- Önce gözler açık 2- Gözler kapalı
3- Ayaklar bitişik (destek yüzeyini daraltarak)
4- Daha sonra yumuşak zeminde destek yüzeyini geniş gözler kapalı
5- Yumuşak zeminde destek yüzeyi dar ve gözler kapalı tek ayak
üstünde
C) Dinamik Denge
Yürürken
Denge tahtasında
Hareketli zeminde
KOORDİNASYON DEĞERLENDİRİLMESİ
A)Postüral fiksasyon
“Hızla oturma seviyesinden yat”
Pendular hareketlerde kontrol bozulur
Rebound fenomeni
B)İstemli hareketler
Parmak burun testi
Parmak parmak (ucuna gelecek şekilde)
Parmak parmak testi gözler kapalı
Alt extremitede diz-kopuk testi
Disdiadokinezi değerlendirmesi
DENGESEL KOORDİNASYON DEĞERLENDİRMESİ
Ani dönmeler
Tandem
POSTÜR VE YÜRÜYÜŞÜN DEĞERLENDİRİLMESİ
Postür analizi:
Yürüyüş analizi:
Pudralı zeminde
destek yüzeyi,ataksik savrulmaların
sayısı,adım
uzunlukları tespit
edilebilir.
FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON
Amaç ve Hedefler
External uyarı ve gravitasyonel değişiklere karşı denge ve postüral reaksiyonu geliştirmek
Eklem stabilizasyonu ve bunu takiben posüral stabilizasyonu geliştirmek ve artırmak
Ekstremitelerin hareketlerinde düzgünlük sağlayabilmek
Fonksiyonelliği her çevresel koşulda artırmaktır
Temel Prensipler
Hareketler basitten komplekse doğru ilerletilmelidir.
Önce proksimal tonus ve stabilizasyon kazandırılıp daha sonra diğer alt segmentlerin stabilizasyonu
sağlanmalıdır.
Tedavi uygun ev programı ve sportif aktivitelerle
desteklenmelidir .
EGZERZİSLER
I-DENGENİN
GELİŞTİRİLMESİ
Denge hep bir önceki aşamada
çalıştırılmalıdır. Örn:
eğer emeklemede
sorun varsa ön kolda
denge çalıştırılır.
Oturmada Denge Bozukluğu Varsa Egzersizler
Gözler kapalı durabilmesi
Sağa-sola ağırlık aktarma
Denge topu ile denge çalştırılması
Gözler açık , daha sonra kapalı,yarı otomatik, otomatik, statik denge çalıştırılır
Kol pozisyonlarını değiştirerek ve denge topu ile
zorlaştırılabilir.
1-Ayakta Denge Egzersizleri
Normal destek yüzeyinde denge eğitimi
Destek yüzeyini daraltıp denge eğitimi
Aproksimasyon
Dinamik Denge Eğitimi
Denge tahtasında durma (proprioceptif duyu geliştirir)
Mediolateral denge geliştirme
Anterior yönde denge eğitimi
Plyometrik Egzersizler
Dengeyi geliştirici olarak kullanılır.
Yanlara çapraz sıçrama
Anteroposterior çapraz sıçrama Yukarı sıçrama
Tek ayaküstünde sıçrama Uzun sıçramalarla yürüme Yanlara uzun sıçrama
Biofeedback
Postür, gravite hattını uygun pozisyona getirmek
2.YÜRÜME EĞİTİMİ
