Kırık, çıkık,burkulmalar
• Çeşitli nedenlerle kemik bütünlüğünün
bozulmasına kırık denir.
İlkyardımda görünüşüne göre kırıklar iki gruba ayrılır.
• Kapalı kırıklar
•Açık kırıklar
•Kapalı kırıklar: Kemik
bütünlüğü bozulmuş ancak
kırığın çevresindeki dokunun
zarar görmediği kırıklardır.
Açık kırıklar: kemik ve etrafındaki dokunun bütünlüğünün bozulduğu kırıklardır.
Enfeksiyon tehlikesi taşıyan kırıklardır.
Kırık kemik ucu deriden çıkabilir.
• Kırıklar ayrıca çeşitli şekillerde sınıflandırılır.
• Oluşum mekanizmasına göre
– Travmatik kırıklar: Yaygın olarak motorlu araç iş ev ve spor kazaları sonucunda oluşur.
– Travmanın şiddeti geliş yönü ve etkilenme süresine göre direkt ve indirekt olarak sınıflandırılır.
• Direkt kırıklar: Travma etkeninin neden olduğu kırıktır. Travmaya uğrayan kısımda ezilme
yaraları,açık yaralar görülür.
• İndirekt kırıklar: Travmanın dolaylı olarak kemiği etkilemesiyle oluşan kırıklardır. Bu tür kırıkta
kuvvetlerin yoğunlastığı ve kemiğin en zayıf olduğu
yerde kırık meydana gelir.
• Kopma kırıkları: Ligament ya da
tendonların çekme gücüne bağlı olarak kemiğe yapıştıkları yerde meydana gelen kırıklardır.
• Yorgunluk kırıkları: Tekrarlayan küçük travmaların oluşturduğu kırıklardır.
Özellikle kas gücü zayıf olan, çalışan ve ayakta duran bireylerde sıklıkla alt
ekstremitelerde meydana gelir.
• Patolojik kırıklar: Kemikteki herhangi bir hastalık nedeniyle kemik yapısının
zayıflaması sonucu zorlayıcı bir kuvvet
olmadan kendiliğinden oluşan kırıklardır.
• Yaşa göre sınıflandırma
– Çocuk kırıkları: Çocuklarda en sık ve çoğunlukla 10 yaşın altında yeşil ağaç kırığı görülür.Kemik
kırılmadan ziyade bükülür.
– Yetişkin kırığı: yetişkinlerde motorlu araç kazaları sonunda özellikle alt ekstremitelerde bu tip kırıklara rastlanır. İyileşme zaman alır.
– İleri yaş kırığı: Özellikle düşme sonucu pelvis, femur
başı kırıkları bu yaş grubunda en çok görülen kırık
şekilleridir. Fizyolojik iyileşme yavaş olduğundan kırık
yavaş ve güç iyileşir.
Kırık belirtileri
• Kırık belirtileri travmaya özgün belirtiler ve kırığa özgün belirtiler olmak üzere iki grup altında incelenir.
• Travmaya özgün belirtiler
– Ağrı
– Ödem
– Ekimoz
Kırığa özgü belirtiler Yalancı hareket Çıtırtı sesi
Şekil bozukluğu Hassasiyet
Duyu ve hareket kaybı
Dolaşım bozukluğu
Tedavi
• Hastanın güvenliği sağlanır.
• Yaralı bölgenin gelişi güzel ya da gereksiz hareket ettirilmez
• Hasta mümkünse bulunduğu yerde müdahale edilmeli
• Zorunlu değilse kırık tespit edilmeden hareket ettirilmemeli
• Hareket ettirmek zorunlu ise kırık bölge alttan ve üstten
dikkatlice desteklenmelidir.,
•Deride yara varsa üzerini steril bir pansuman yada mendil ile kapatılır.
•Yara içinde görülen kemik parçalarını çıkartmaya çalışılmaz.
•Üzerine steril pansuman koyulur.
•Bir bezi simit şeklinde katlayıp, delik olan kısmı ortaya gelecek şekilde yerleştirilir.
•Üstüne pamuk yada sünger koyup sarın.
• Şok önlenir. Kanama durdurulur.
• Kırık yerin üzerine havlu sarılı buz torbası koyulabilir.
• Yaralıyı battaniye ile örtülür.
• Özellikle kol ve bacaklar kalp seviyesinden
yukarıda tutulmalıdır
• OMURGA KIRIKLARINDA İLK YARDIM
• Yüksekten düşme yada Trafik kazası
sonucu omurgadaki kırık ve bazen, içinden geçen omurilikte düzeltilemeyen
yaralanmalar olabilir.
• Yaralıya belinde, boynunda ağrısı olup
olmadığı sorulmadan döndürülmez. Ayağa
kaldırılmaz.
•Kesin tanı konmadan belinde ağrı olan yaralıyı kırık varmış gibi hareket edilmelidir.
•Omurgada kırığından şüpheleniyorsanız yaralıyı hareket ettirmeden altına geniş bir tahta yada kapı yerleştirilir.
•Baş ve boynunun her iki yanına ayakkabı, katlanmış ceket vb. koyarak boynunun hareketini önleyin. Alın üzerinden tespit edilir.
•Yaralıyı geniş bezler ile tespit tahtasına bağlanır.