Editör
Doç. Dr. Arzu KILIÇLAR
Editör Yardımcısı Doç. Dr. Ahmet TAYFUN
Yayına Hazırlayanlar Yrd. Doç. Dr. Mustafa AKSOY Yrd. Doç. Dr. Ece KONAKLIOĞLU Arş. Gör. Dr. M. Murat KIZANLIKLI
Arş. Gör. Ahmet UŞAKLI Arş. Gör. Emin ARSLAN
Arş. Gör. Alper IŞIN Arş. Gör. Özgür YAYLA Arş. Gör. Cemal Ersin SİLİK Arş. Gör. Fulden Nuray GÜRAL
Bu kitap, 15. Ulusal Turizm Kongresi kapsamında yayınlanmıştır. Bu kitapta yer alan bildiriler, yazar(lar)ın kendi düşüncelerini yansıtmaktadır.
15. ULUSAL TURİZM KONGRESİ KURULLARI
ONUR KURULU
Unvanı, Adı ve Soyadı Kurumu
Ömer ÇELİK Kültür ve Turizm Bakanı
Mehmet KILIÇLAR Ankara Valisi
Prof. Dr. Süleyman BÜYÜKBERBER Gazi Üniversitesi Rektörü
DANIŞMA KURULU*
Unvanı, Adı ve Soyadı Kurumu
Prof. Dr. Ahmet AKTAŞ Danışma Kurulu Dönem Bşk.
Okan
Prof. Dr. Meryem AKOĞLAN KOZAK Üye Anadolu Üniv.
Prof. Dr. Orhan BATMAN Üye Sakarya Üniv.
Prof. Dr. A. Celil ÇAKICI Üye Mersin Üniv.
Prof. Dr. Necdet HACIOĞLU Üye Balıkesir Üniv.
Prof. Dr. Azize HASSAN Üye Gazi Üniv.
Prof. Dr. Orhan İÇÖZ Üye Yaşar Üniv.
Prof. Dr. Füsun İSTANBULLU DİNÇER Üye İstanbul Üniv.
Prof. Dr. Nüzhet KAHRAMAN Üye İstanbul Ticaret Üniv.
Prof. Dr. Kurtuluş KARAMUSTAFA Üye Erciyes Üniv.
Prof. Dr. Salih KUŞLUVAN Üye İstanbul Medeniyet Üniv.
Prof. Dr. Bahattin RIZAOĞLU Üye Adnan Menderes Üniv.
Prof. Dr. Alp TİMUR Üye Dokuz Eylül Üniv.
Prof. Dr. Turgut VAR Üye İzmir Ekonomi Üniv.
Prof. Dr. Atila YÜKSEL Üye Adnan Menderes Üniv.
(STAD)
Doç. Dr. İzzet KILINÇ Üye Düzce Üniv. (SOİD)
*Alfabetik Olarak Soyada Göre Düzenlenmiştir.
BİLİM KURULU*
Unvanı, Adı ve Soyadı Kurumu Doç. Dr. Fatma Nur İPLİK Adana Bilim ve Teknoloji Üniv.
Prof. Dr. Bahattin RIZAOĞLU Adnan Menderes Üniv.
Prof. Dr. Atila YÜKSEL Adnan Menderes Üniv.
Doç. Dr. Şenol ÇAVUŞ Adnan Menderes Üniv.
Doç. Dr. Osman Eralp ÇOLAKOĞLU Adnan Menderes Üniv.
Doç. Dr. Abdullah TANRISEVDİ Adnan Menderes Üniv.
Doç. Dr. Fisun YÜKSEL Adnan Menderes Üniv.
Prof. Dr. Şuayip ÖZDEMİR Afyon Kocatepe Üniv.
Prof. Dr. A. Akın AKSU Akdeniz Üniv.
Prof. Dr. Nilüfer TETİK Akdeniz Üniv.
Doç. Dr. Beykan ÇİZEL Akdeniz Üniv.
Doç. Dr. V. Rüya EHTİYAR Akdeniz Üniv.
Doç. Dr. Bahattin ÖZDEMİR Akdeniz Üniv.
Prof. Dr. Z. Sevgin AKIŞ RONEY Alanya Hamdullah Emin Paşa Üniv.
Prof. Dr. Meryem AKOĞLAN KOZAK Anadolu Üniv.
Prof. Dr. Bayram Zafer ERDOĞAN Anadolu Üniv.
Prof. Dr. Nazmi KOZAK Anadolu Üniv.
Doç. Dr. Dündar DENİZER Anadolu Üniv.
Doç. Dr. Oktay EMİR Anadolu Üniv.
Doç. Dr. Medet YOLAL Anadolu Üniv.
Prof. Dr. Cevdet AVCIKURT Balıkesir Üniv.
Prof. Dr. Necdet HACIOĞLU Balıkesir Üniv.
Doç. Dr. Düriye BOZOK Balıkesir Üniv.
Doç. Dr. Murat DOĞDUBAY Balıkesir Üniv.
Doç. Dr. M. Oğuzhan İLBAN Balıkesir Üniv.
Prof. Dr. Doğan Yaşar AYHAN Başkent Üniv.
Prof. Dr. Doğan TUNCER Başkent Üniv.
Prof. Dr. Özcan YAĞCI Başkent Üniv.
Prof. Dr. Faruk ANDAÇ Çağ Üniv.
Prof. Dr. Mustafa KOYUNCU Çanakkale Onsekiz Mart Üniv.
Doç. Dr. Dilek DÖNMEZ POLAT Çanakkale Onsekiz Mart Üniv.
Prof. Dr. Mahir NAKİP Çankaya Üniv.
BİLİM KURULU* (devam) Prof. Dr. Mustafa TEPECİ Celal Bayar Üniv.
Prof. Dr. Fevzi OKUMUŞ Central Florida Üniv.
Doç. Dr. Mehmet Cihan YAVUZ Çukurova Üniv.
Prof. Dr. Metin KOZAK Dokuz Eylül Üniv.
Prof. Dr. Saime ORAL Dokuz Eylül Üniv.
Prof. Dr. Alp TİMUR Dokuz Eylül Üniv.
Prof. Dr. Özkan TÜTÜNCÜ Dokuz Eylül Üniv.
Prof. Dr. Öcal USTA Dokuz Eylül Üniv.
Doç. Dr. Ebru GÜNLÜ Dokuz Eylül Üniv.
Doç. Dr. İzzet KILINÇ Düzce Üniv.
Prof. Dr. Adnan TÜRKSOY Ege Üniv.
Prof. Dr. Kurtuluş KARAMUSTAFA Erciyes Üniv.
Doç. Dr. Kenan GÜLLÜ Erciyes Üniv.
Doç. Dr. Ömer ŞANLIOĞLU Erciyes Üniv.
Doç. Dr. Mehmet KAŞLI Eskişehir Osman Gazi Üniv.
Doç. Dr. Yaşar SARI Eskişehir Osman Gazi Üniv.
Prof. Dr. Azize HASSAN Gazi Üniv.
Prof. Dr. Yüksel ÖZTÜRK Gazi Üniv.
Prof. Dr. Cevat TOSUN Gazi Üniv.
Prof. Dr. Muharrem TUNA Gazi Üniv.
Prof. Dr. Kurban ÜNLÜÖNEN Gazi Üniv.
Prof. Dr. Mehmet YEŞİLTAŞ Gazi Üniv.
Doç. Dr. Cemalettin AKTEPE Gazi Üniv.
Doç. Dr. Yasin BOYLU Gazi Üniv.
Doç. Dr. Fügen DURLU ÖZKAYA Gazi Üniv.
Doç. Dr. Bilgehan GÜLCAN Gazi Üniv.
Doç. Dr. Arzu KILIÇLAR Gazi Üniv.
Doç. Dr. Selma MEYDAN UYGUR Gazi Üniv.
Doç. Dr. R. Pars ŞAHBAZ Gazi Üniv.
Doç. Dr. Serdar TARAKÇIOĞLU Gazi Üniv.
Doç. Dr. Ahmet TAYFUN Gazi Üniv.
Doç. Dr. Akyay UYGUR Gazi Üniv.
Doç. Dr. Ali YAYLI Gazi Üniv.
BİLİM KURULU* (devam)
Doç. Dr. İrfan YAZICIOĞLU Gazi Üniv.
Prof. Dr. Derman KÜÇÜKALTAN İstanbul Arel Üniv.
Prof. Dr. Seyfettin ERDOĞAN İstanbul Medeniyet Üniv.
Prof. Dr. Salih KUŞLUVAN İstanbul Medeniyet Üniv.
Doç. Dr. Metin TEBERLER İstanbul Teknik Üniv.
Prof. Dr. Nüzhet KAHRAMAN İstanbul Ticaret Üniv.
Prof. Dr. Mithat Zeki DİNÇER İstanbul Üniv.
Prof. Dr. Füsun İSTANBULLU DİNÇER İstanbul Üniv.
Prof. Dr. İsmail KIZILIRMAK İstanbul Üniv.
Prof. Dr. Turgut VAR İzmir Ekonomi Üniv.
Prof. Dr. Cengiz DEMİR İzmir Katip Çelebi Üniv.
Doç. Dr. İlhan BÖLÜKOĞLU İzmir Katip Çelebi Üniv.
Doç. Dr. Zafer ÖTER İzmir Katip Çelebi Üniv.
Prof. Dr. Ömer TORLAK Karatay Üniv.
Prof. Dr. Kemal BİRDİR Mersin Üniv.
Prof. Dr. A. Celil ÇAKICI Mersin Üniv.
Prof. Dr. Bahar TANER Mersin Üniv.
Doç. Dr. Göknil Nur SEVER Mersin Üniv.
Doç. Dr. Kamil UNUR Mersin Üniv.
Prof. Dr. Ercan BALDEMİR Muğla Sıtkı Koçman Üniv.
Doç. Dr. Umut AVCI Muğla Sıtkı Koçman Üniv.
Doç. Dr. Burhan KILIÇ Muğla Sıtkı Koçman Üniv.
Doç. Dr. Cafer TOPALOĞLU Muğla Sıtkı Koçman Üniv.
Doç. Dr. Halil DEMİRER Mustafa Kemal Üniv.
Prof. Dr. Şeyhmus BALOĞLU Nevada LasVegasÜniv.
Prof. Dr. Zeynep ASLAN Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniv.
Doç. Dr. İbrahim YILMAZ Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniv.
Doç. Dr. Asım SALDAMLI Nişantaşı Üniv.
Prof. Dr. Ahmet AKTAŞ Okan Üniv.
Prof. Dr. Levent ALTINAY Oxford BrookesÜniv.
Prof. Dr. Yüksel EKİNCİ Oxford BrookesÜniv.
Prof. Dr. Orhan BATMAN Sakarya Üniv.
Prof. Dr. Muhsin HALİS Sakarya Üniv.
BİLİM KURULU* (devam)
Prof. Dr. Mehmet SARIIŞIK Sakarya Üniv.
Doç. Dr. Oğuz TÜRKAY Sakarya Üniv.
Doç. Dr. Mahmut DEMİR Süleyman Demirel Üniv.
Prof. Dr. Teoman DUMAN Uluslararası Antalya Üniv.
Prof. Dr. Muzaffer UYSAL Virginia PolytechnicÜniv.
Prof. Dr. Doğan GÜRSOY Washington StateÜniv.
Prof. Dr. Orhan İÇÖZ Yaşar Üniv.
Prof. Dr. İge PIRNAR Yaşar Üniv.
Doç. Dr. Gökçe ÖZDEMİR Yaşar Üniv.
* Alfabetik Olarak Önce Çalışılan Kuruma, Daha Sonra Unvana ve Soyada Göre Düzenlenmiştir.
KONGRE YÜRÜTME KURULU Doç. Dr. Arzu KILIÇLAR, Başkan Doç. Dr. Ahmet TAYFUN, Başkan Yardımcısı
Yrd. Doç. Dr. Mustafa AKSOY, Üye Yrd. Doç. Dr. Ece KONAKLIOĞLU, Üye Arş. Gör. Dr. M. Murat KIZANLIKLI, Üye
Arş. Gör. Ahmet UŞAKLI, Üye Arş. Gör. Emin ARSLAN, Üye
Arş. Gör. Alper IŞIN, Üye Arş. Gör. Özgür YAYLA, Üye Arş. Gör. Cemal Ersin SİLİK, Üye Arş. Gör. Fulden Nuray GÜRAL, Üye
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZLER Sayfa 1 Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dekanı
Sayın Prof. Dr. Kurban ÜNLÜÖNEN’in Önsözü
vii
2 Sunuş
15.Ulusal Turizm Kongresi Yürütme Kurulu Başkanı Sayın Doç. Dr. Arzu KILIÇLAR
ix
BİLDİRİLER Sayfa
1 Avrupalı Seçkin Destinasyonlar (EDEN) Kapsamında Engelsiz Şehirler ve Turizm: “Ulusal Yazılı Medyada Engelsizlik Üzerine Bir Tarama”
Engin ASLAN, Doç. Dr. Gül GÜNEŞ
1-15
2 Alanya’nın Engelli Turizmine İlişkin Durumunun Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma
Doç. Dr. Düriye BOZOK, Çisem KAYA, Övgü AÇIKSÖZLÜ
16-31
3 Akçakoca’nın Engelli Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi
Yrd. Doç. Dr. Muammer MESCİ, Öğr. Gör. Emrah ÖZTÜRK, Yrd. Doç. Dr. Zeynep MESCİ
32-42
4 Gaziantep’in Engelli Turizmine İlişkin Durumunun Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma
Prof. Dr. Kemal BİRDİR, Öğr. Gör. Halil İbrahim KARAKAN, Öğr. Gör. Okan ÇOLAK, Öğr. Gör. Neslihan KAN
43-61
5 Fiziksel Engelli Bireylerin Restoranlarda Karşılaştıkları Ergonomik Sorunlar
Yrd. Doç. Dr. Aslı ALBAYRAK
62-77
6 Engellilerin Tatil Alışkanlıkları ve Seyahat Engelleri Okt. Dr. Gülseren ÖZALTAŞ SERÇEK,
Arş. Gör. Sadık SERÇEK
78-91
7 Engellilerin Turizm Hizmetlerine Erişilebilirlikleri
Yrd. Doç. Dr. Ebru Z. BOYACIOĞLU, Doç. Dr. Selda ÇAĞLAR 92-108 8 Engelli Tüketicilerin Konaklama İşletmelerine İlişkin Etik
Tutum ve Beklentilerinin Belirlenmesi
Doç. Dr. M. Oğuzhan İLBAN, Doç. Dr. M. Emin AKKILIÇ, İlbey VAROL, Emin GÜLEÇ
109-123
9 Hangi Turizm? Engelsiz, Ulaşılabilir, Erişilebilir?
İsimlendirme Sorununa Bir Çözüm Önerisi Öğr. Gör. Hanım Kader ŞANLIÖZ ÖZGEN
124-132
10 Turizmin Disipliner Gelişiminde İntihal Engeli: Turizm Alanındaki Lisansüstü Tezlerde (2012-2014) Yapılan Atıflar Üzerine Bir Araştırma
Arş. Gör. Sertaç SERT
133-144
BİLDİRİLER (devam) Sayfa 11 Turizm Alan Yazınında Engelliler İle İlgili Çalışmaların
Bibliyometrik Profili (2000-2013)
Arş. Gör. Gülhan CEVİZKAYA, Arş. Gör. Selin İLSAY, Prof. Dr. Cevdet AVCIKURT
145-151
12 Müzelerin Sessiz ve Karanlık Dünyası: "Herkes İçin Müzeler" Mümkün Mü?
Arş. Gör. Hülya YEŞİLYURT, Arş. Gör. Burçin KIRLAR, Öğr. Gör. Ceyda LALE
152-169
13 Türkiye’de Turizm Rehberliği Eğitiminin İlgili Mevzuat Çerçevesinde Kavramsal Analizi
Prof. Dr. Necdet HACIOĞLU,
Arş. Gör. Özge GÜDÜ DEMİRBULAT
170-185
14 Lisans ve Ön Lisans Düzeyinde Turizm Rehberliği Eğitimi Veren Okullardaki Müfredatların Turizm Rehberliği Meslek Yönetmeliğine Uygunluğunun İncelenmesi
Yrd. Doç. Dr. Ömer Zafer GÜVEN, Öğr. Gör. Uğur CEYLAN
186-195
15 Türkiye’de Turist Rehberliği Eğitimi Veren Eğitim Kurumlarına Yönelik Bir Araştırma
Yrd. Doç. Dr. Nazım ÇOKİŞLER, Doç. Dr. Zafer ÖTER
196-209
16 Turizm Sektöründe Yabancı Dil Eğitim Engelleri ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Araştırma
Yrd. Doç. Dr. Erkan AKGÖZ, Yrd. Doç. Dr. Aytuğ ARSLAN
210-225
17 Turizme Yerel Halkın Bakışı: Iğdır İli Örneği Öğr. Gör. Gülşen BAYAT,
Yrd. Doç. Dr. Burcu ILGAZ YILDIRIM
226-240
18 Turizm Gelişiminin Eskişehir Odunpazarı Sakinlerinin Yaşam Kalitesi Üzerindeki Etkisi
Doç. Dr. Yaşar SARI, Arş. Gör. Cansev ÖZDEMİR
241-253
19 Yerel Halk Gözüyle Turizm Sektörü ve Etkileri: Konya İli Beyşehir İlçesi Üzerine Bir İnceleme
Müşerref KÜÇÜK
254-271
20 Yerel Halkın Turizme Bakış Açısı: Bodrum İlçesi Örneği
Nazik ÇELİKKANAT, Yrd. Doç. Dr. Evren GÜÇER 272-289 21 Antalya ve Mersin Plajlarında Yapılan Düzenlemelerin
Erişebilirlik Kapsamında İncelenmesi
Prof. Dr. Kemal BİRDİR, Arş. Gör. Ali DALGIÇ, Arş. Gör. Anıl KALE
290-303
22 Mersin Otellerinde ve Kent Merkezinde Engelli Bireylere Yönelik Düzenlemeler
Doç. Dr. Kamil UNUR, Öğr. Gör. Gülser YAVUZ, Okt. Hasan KÖŞKER
304-321
23 Erişilebilir Turizm Destinasyonları İçin Uygulanabilecek Düzenlemeler: Örnek Destinasyonlar
Yrd. Doç. Dr. İlke BAŞARANGİL 322-337
BİLDİRİLER (devam) Sayfa 24 Alışveriş Merkezlerinin Fiziksel Engeller Açısından
İncelenmesi: İzmir Örneği
Doç. Dr. Işıl ÖZGEN, Arş. Gör. Burçin KIRLAR
338-356
25 Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Sürdürülebilir Turizm Olgusunun Kavramsal Analizi
Öğr. Gör. Emrah KESKİN, Öğr. Gör. Emrah ÖRGÜN
357-367
26 Sürdürülebilir Turizmin Turizm Talebi Üzerine Etkisi
Nur ÇELİK, Prof. Dr. Ozan BAHAR 368-383
27 Otellerde Personelin Yeşil Bilinci: Bir Yeşillenen Otel Örneği Yrd. Doç. Dr. Nilüfer VATANSEVER TOYLAN,
Arş. Gör. Meltem YALÇIN KAYIKÇI, Arş. Gör. Ayşegül KUTLUK
384-395
28 Yerel Halkın Ekoturizme Yönelik Algılarının Değerlendirilmesi: Harmancık Örneği
Öğr. Gör. Gencay SAATCI, Öğr. Gör. Abdullah ÜLKÜ
396-410
29 Kariyer Engellerinin Mutluluk Üzerindeki Etkisinde Kariyer Motivasyonunun Rolü: Otel İşletmelerinde Kadın İşgörenler Üzerine Bir Uygulama
Yrd. Doç. Dr. Pelin KANTEN, Yrd. Doç. Dr. Murat YEŞİLTAŞ, Yrd. Doç. Dr. Gürkan AKDAĞ
411-430
30 İstanbul’da Faaliyet Gösteren Dört ve Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Çalışan Yiyecek-İçecek Hizmetleri (F&B) Personelinin Kariyer Engelleri
Yrd. Doç. Dr. Ümit SORMAZ, Yrd. Doç. Dr. Eda GÜNEŞ, Yrd. Doç. Dr. Yasin BİLİM
431-444
31 Kadın İşgörenlerde Algılanan Kariyer Engelleri ve Kariyer Sonlandırma Eğilimi İlişkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma
Yrd. Doç. Dr. Bayram ŞAHİN, Burçin SÖNMEZ, İbrahim Halil KAZOĞLU, Aslı Ceren SAYGI
445-461
32 Bağımsız Karar Verme (Otonomi) Düzeyine Göre Lisans Turizm Öğrencilerinin Sektör Algısı ve Profili
Prof. Dr. A. Celil ÇAKICI, Arş. Gör. Ferhat ŞEKER
462-478
33 Gastronomik Deneyimlerin Tekrar Ziyaret Niyetine Etkisi:
Eskişehir Örneği
Doç. Dr. Mehmet KAŞLI, Arş. Gör. Barış DEMİRCİ, Öğr. Gör. Üzeyir KEMENT
479-491
34 Gastronomi Turizminde Beslenme Engelleri Kapsamında Vegan Beslenme Örneği
Okt. Dr. Menekşe CÖMERT, Doç. Dr. Fügen DURLU ÖZKAYA
492-498
35 Turistik Bir Çekicilik Olarak Gastronomi Müzeleri
Yrd. Doç. Dr. Hakan YILMAZ, Arş. Gör. Pınar ŞENEL 499-510 36 Gastronomi Turizmi Üzerine Kavramsal Bir İnceleme
Doç. Dr. Burhanettin ZENGİN, Öğr. Gör. Hande UYAR, Öğr. Gör. Gül ERKOL
511-524
BİLDİRİLER (devam) Sayfa 37 Duygusal Emek Boyutları, Süreci ve Sonuçlarının Engelli
Turizm Pazarında Değerlendirilmesi Öğr. Gör. Merve BAŞ, Doç. Dr. Burhan KILIÇ
525-542
38 Konaklama İşletmelerinde Birey Örgüt Uyumunun İş Tatmini Üzerindeki Etkisinde Yönetici Desteğinin Aracılık Rolü
Yrd. Doç. Dr. Güney ÇETİN GÜRKAN, Doç. Dr. Şule AYDIN TÜKELTÜRK, Prof. Dr. Derman KÜÇÜKALTAN
543-556
39 İşgören Yalnızlığının Bir Öncülü Olarak Örgütlerde Dışlanma: Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Çalışanları Üzerine Bir Araştırma
Doç. Dr. Korhan KARACAOĞLU, Arş. Gör. Yurdanur YUMUK
557-572
40 Otel İşletmelerinde İşyeri Zorbalığının Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Yrd. Doç. Dr. Göksel Kemal GİRGİN, Yrd. Doç. Dr. Nuray TETİK
573-589
41 Belediyelerin Turizme Yönelik Faaliyetlerinin Yerel Halk Tarafından Değerlendirilmesi: Afyonkarahisar Örneği Doç. Dr. Elbeyi PELİT, Yusuf GÖKÇE
590-607
42 Engellilere Yönelik Faaliyet Gösteren Sivil Toplum Kuruluşlarının Engelsiz Turizmdeki İşlevleri Üzerine Bir İnceleme
Yrd. Doç. Dr. Serhat HARMAN
608-623
43 Yerel Yönetimlerin Turizmde Engellilere Yönelik Uygulamaları: Çanakkale İli Örneği
Yrd. Doç. Dr. Ş. Okan MERCAN, Ayşe PAK, Meral ÜZÜLMEZ
624-637
44 Engelli Bireylerin ve Ailelerinin Sorunlarının Tespit Edilmemesinin Sosyal Turizm Projelerine Engel Teşkil Etmesi: Kırklareli İli Örneği
Yrd. Doç. Dr. Kaplan UĞURLU, Arş. Gör. Hilmi AR
638-650
45 Yiyecek İçecek İşletmesi Tasarımının Tüketici Tercihleri Üzerindeki Etkisi
Yrd. Doç. Dr. Aydan BEKAR,
Arş. Gör. Filiz GÜMÜŞ DÖNMEZ, Çağrı SÜRÜCÜ
639-670
46 Parmakların Okuduğu Menü: Braille Alfabesi İle Bir Model Önerisi
Öğr. Gör. Osman GÜLDEMİR, Öğr. Gör. Gencay SAATCI
671-682
47 Tüketicilerin Masa Servisi Yapan Restoranlarda Önem Verdiği Hususların Şikayet Davranışı Eğilimlerine Etkisi Prof. Dr. Ayşe ŞAHİN, Prof. Dr. A. Celil ÇAKICI,
Arş. Gör. Ozan GÜLER 683-700
BİLDİRİLER (devam) Sayfa 48 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sektör Bilançoları
Yardımıyla Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri Alt Sektörünün Likidite Durumunun Analizi
Doç. Dr. Erdinç KARADENİZ, Yrd. Doç. Dr. Levent KOŞAN, Arş. Gör. Selda KAHİLOĞULLARI, Banu ZENCİR
701-710
49 Otel Yöneticilerinin Bakış Açısıyla Kongre Turizminin Önündeki Engeller: Kapadokya Bölgesinde Bir Araştırma Doç. Dr. İbrahim YILMAZ
711-720
50 Diyarbakır’ın Marka Kent Olması Önündeki Engeller ve Çözüm Önerileri
Okt. Dr. Gülseren ÖZALTAŞ SERÇEK, Arş. Gör. Sadık SERÇEK
721-732
51 Güzelyurt (Gelveri) Turizminin Önündeki Engeller: Fikir Tepsisi Yöntemi
Öğr. Gör. Fatih PEKTAŞ, Öğr. Gör. Mehmet CAN, Öğr. Gör. Yusuf ACAR, Arş. Gör. Bekir EŞİTTİ, Öğr. Gör. Neşe ÇULLU KAYGISIZ,
Öğr. Gör. Şule ARDIÇ YETİŞ
733-743
52 Yavaş Şehir Kriterlerinde Engellilik (Betimsel Bir Araştırma)
Nur Neşe ŞAHİN, Doç. Dr. Murat DOĞDUBAY 744-753 53 Hüzün Turizmi ve Mabetleşme Süreci Kapsamında
“Sarıkamış”
Öğr. Gör. Dr. Şevket YİRİK, Arş. Gör. Faruk SEYİTOĞLU
754-765
54 Türkiye’nin Dağ Turizm Potansiyeli, Çeşitleri, Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Okt. Hasan KÖŞKER, Doç. Dr. Kamil UNUR
766-781
55 Manisa Mesir Macunu Festivali Ziyaretçilerinin Festivale Katılım Nedenleri ve Memnuniyet Düzeylerini Etkileyen Unsurların Belirlenmesi
Arş. Gör. Z. Gökçe DÖNER, Prof. Dr. Mustafa TEPECİ
782-795
56 Müzikal Etkinliklerin Kısıtlanan Kültür Turizmini Geliştirmek İçin Kullanımı: Bodrum Örneği Cem YALÇIN, Doç. Dr. Zafer ÖTER, Yrd. Doç. Dr. Serkan ÇELİK
796-808
57 Destinasyon Markalaşmasında Mitolojik Logo ve Amblemin Önemi: Muğla Araştırması
Yrd. Doç. Dr. Uysal YENİPINAR, Öğr. Gör. Oya YILDIRIM
809-820
58 Turistik Destinasyon Seçiminin Demografik Özelliklere Göre Belirlenmesi: Yerli Turistler Üzerine Bir Araştırma
Arş. Gör. Ümit ŞENGEL, Arş. Gör. Salim İBİŞ,
Doç. Dr. Burhanettin ZENGİN, Prof. Dr. Orhan BATMAN
821-833
59 Engelsiz Turizm Açısından Destinasyon Yönetim Örgütünün Önemi
Doç. Dr. Gökalp Nuri SELÇUK, Arş. Gör. Nihan KINALI, Öğr. Gör. Meltem ERDOĞAN
834-847
BİLDİRİLER (devam) Sayfa 60 Turistik Bir Destinasyon Olarak Başkent Ankara’nın İmajı
Yusuf DÜNDAR, Yrd. Doç. Dr. Evren GÜÇER 848-868 61 Konaklama İşletmelerinde Üst Düzey Yöneticilerin Engelsiz
Turizme Bakış Açıları: Alanya Örneği
Yrd. Doç. Dr. Boran TOKER, Yaşar Yiğit KAÇMAZ
869-887
62 Konaklama İşletmelerinin Engelliler İçin Olanakları ve Yöneticilerin Görüşleri: Kuşadası Örneği
Yrd. Doç. Dr. Tuğrul AYYILDIZ, Yrd. Doç. Dr. Hakan ATAY, Yrd. Doç. Dr. Ahu YAZICI
888-902
63 Engelli Turizmi ve Belek’teki Otel Yöneticilerinin Engelli Turizmine Bakış Açıları
Yrd. Doç. Dr. Gülay ÖZDEMİR YILMAZ,
Yrd. Doç. Dr. Seda ŞAHİN, Prof. Dr. Cevdet AVCIKURT
903-918
64 Engelli Turizminin Sorunlarına Yönelik İstanbul’daki 4 ve 5 Yıldızlı Zincir Otel İşletmelerinde Bir Uygulama
Arş. Gör. Begüm Dilara EMİROĞLU, Yrd. Doç. Dr. Şehnaz DEMİRKOL
919-937
65 İş Sağlığı ve Güvenliği Davranışı Üzerinde Etkili Olan Faktörler: 4 ve 5 Yıldızlı Otellerin Yiyecek-İçecek Departmanı İşgörenleri Üzerine Bir Uygulama Doç. Dr. Ali YAYLI, Arş. Gör. Ceren AVCI
938-951
66 Türkiye’de Faaliyet Gösteren Zincir Otel İşletmelerinde Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projeleri Üzerine Bir İçerik Analizi
Yrd. Doç. Dr. Sabri ÇELİK, Öğr. Gör. Mehmet CAN
952-968
67 Problem Çözümünde Kısıtlar Teorisi: Bir Otel İşletmesinde Uygulama
Yrd. Doç. Dr. Levent KOŞAN, Öğr. Gör. Kemal ENES, Öğr. Gör. Çağlar ATAK KOŞAN, Öğr. Gör. Okan ÇOLAK
969-979
68 Turizm Araştırmaları İçin Yeni Bir Kavram: Pozitif Psikolojik Sermaye
Yrd. Doç. Dr. Beril DÖNMEZ, Prof. Dr. Kemal BİRDİR
980-999
69 Dezavantajlı Bireylerin Turizmde İstihdamı: İnsan Kaynakları Yöneticilerinin Algı, Görüş ve Deneyimlerinin İncelenmesi
Öğr. Gör. Ülker ERDOĞAN ARACI, Prof. Dr. Nilüfer KOÇAK
1000-1013
70 Konaklama İşletmelerinde Engelli İstihdamı: Potansiyel Engelli İşgörenlere Yönelik Bir Uygulama
Arş. Gör. Derya GÜNEY, Vedat GÖLLER
1014-1022
71 Konaklama İşletmelerinin İşletme ve İşgören Yapısı: Alanya Bölgesinde Bir Araştırma
Yrd. Doç. Dr. Engin ÜNGÜREN,
Yrd. Doç. Dr. Aydın ÇEVİRGEN 1023-1040
BİLDİRİLER (devam) Sayfa 72 Konaklama İşletmelerinde İşgörenlerin Örgütsel Vatandaşlık
Davranışlarının Belirlenmesine Yönelik Antalya Belek Bölgesinde Bir Araştırma
Süleyman AKKAŞOĞLU, Ahmet KARATAŞ
1041-1055
73 Seyahat Acentesi Çalışanlarının İş-Aile ve Aile-İş Yaşamı Çatışmalarının İşten Ayrılma Niyetlerine ve Duygusal Tükenmişliklerine Etkisi
Yrd. Doç. Dr. Övünç BARDAKOĞLU, Yrd. Doç. Dr. Yılmaz AKGÜNDÜZ, Öğr. Gör. Ceylan E. ALKAN
1056-1069
74 Otel İşletmelerinde Duygusal Zeka, İş Yaşam Dengesi ve İş Stresi İlişkisi: Alanya’da Bir Uygulama
Seray GÜLERTEKİN GENÇ, Arş. Gör. Volkan GENÇ, Prof. Dr. Murat GÜMÜŞ
1070-1084
75 Çalışanların Duygularını Yönetme Becerilerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Sabiha Gökçen Havalimanı Çalışanları Üzerine Bir Uygulama
Tülay GÜNEY, Yrd. Doç. Dr. Erkan TAŞKIRAN, Yrd. Doç. Dr. Emrah ÖZKUL
1085-1100
76 Turizm İşletmelerinde Örgütsel Sessizliğin Bir Kriz Nedeni Olarak Değerlendirilmesi
Yrd. Doç. Dr. Cihan SEÇİLMİŞ, Arş. Gör. Seher KONAK, Öğr. Gör. Dönüş ÇİÇEK
1101-1113
77 Profesyonel Turist Rehberlerinin Algıladıkları Mesleki Engelleri Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma
Yrd. Doç. Dr. F. Özlem GÜZEL, Öğr. Gör. Dr. Ali TÜRKER, Arş. Gör. İlker ŞAHİN
1114-1131
78 Engelli Turistlerin Turlarda Karşılaştıkları Sorunlar: Turist Rehberleri Açısından Bir Değerlendirme
Yrd. Doç. Dr. Uysal YENİPINAR, Öğr. Gör. Seçkin ESER
1132-1143
79 Rehberlik Mesleğinde Bir Engel Olarak Cinsiyet Ayrımcılığı:
Bayan Turist Rehberleri Üzerine Bir Araştırma Doç. Dr. Burhanettin ZENGİN, Öğr. Gör. Gül ERKOL, Arş. Gör. Nuray EKER
1144-1159
80 Bir Uzmanlaşma (İhtisaslaşma) Modeli: Ulaşılabilir Turizm Tur Planlaması Örneği
Gamze ÖZOĞUL, Günseli GÜÇLÜTÜRK BARAN
1160-1175
81 Engelliler ve Turizm: Engelli Bireylerin ve Seyahat Acentası Yöneticilerinin Algılamaları
Prof. Dr. Meryem AKOĞLAN KOZAK, Arş. Gör. Arzu TURAN
1176-1191
82 Havayolu Taşımacılığında Hedef Pazar Olarak Engelli Turizmi Durum Analizi
Öğr. Gör. Ertuğrul DÜZGÜN 1192-1202
BİLDİRİLER (devam) Sayfa 83 Kişilerin Uluslararası Seyahat Engellerini Ölçmeye Yönelik
Bir Araştırma
Yrd. Doç. Dr. Bayram ŞAHİN, Burçin SÖNMEZ, Hülya KAHVECİ
1203-1219
84 Araç Kiralama İşletmeleri Yöneticilerinin Engelli Pazarına Bakış Açılarını Belirlemeye Dönük Bir Araştırma
Arş. Gör. Bayram AKAY, Öğr. Gör. Abdullah USLU
1220-1231
85 Otel İşletmelerinin Büyüklüklerine Göre Stratejik Yönetim ve Araçlarını Uygulama Anlayışları Üzerine Bir Araştırma Murat ÖDEMİŞ, Prof. Dr. Mehmet YEŞİLTAŞ
1232-1248
86 Kurumsallaşma Düzeyi ve İşletme Yapısı Arasındaki İlişki:
Türkiye’deki Beş Yıldızlı Otellerde Bir Araştırma Dr. Erkan YAĞCI, Yrd. Doç. Dr. Aydın ÇEVİRGEN
1249-1264
87 İzmir Şehir Otelleri Çalışanlarında İş-Aile ve Aile-İş Çatışması Düzeylerinin ve Boyutlarının Belirlenmesi Dr. Tuğba PALA MORKOÇ, Prof. Dr. Mustafa TEPECİ
1265-1274
88 Konaklama İşletmelerinde Kontrol Odağı Üzerine Bir İnceleme
Doç. Dr. Yasin BOYLU, Öğr. Gör. Günay EROL, Arş. Gör. Ebru ARSLANER
1275-1285
89 Kariyer Uyum Yetenekleri Turizm Sektörüne Bağlılığı Etkiler Mi? Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Alan Öğrencilere Yönelik Bir Uygulama
Yrd. Doç. Dr. Murat YEŞİLTAŞ,
Yrd. Doç. Dr. Gürkan AKDAĞ, Doç. Dr. Hüseyin ÇEKEN, Arş. Gör. Mert GÜRLEK
1286-1300
90 Türkiye’de Örgün Turizm Eğitiminin Önündeki Engellerle Mücadelede TİYADER ve Turizm Meslekleri ve Turizm Konseyi Meslek Yasası Taslağı
Prof. Dr. Ali ERBAŞ, Yrd. Doç. Dr. Rahman TEMİZKAN, Öğr. Gör. Duran CANKÜL
1301-1315
91 Otel Yöneticileri Tarafından Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Almış İşgörenlerin Yeterliliklerinin Değerlendirilmesi Yrd. Doç. Dr. Gülay ÖZDEMİR YILMAZ, Zeynep TOPCU
1316-1327
92 Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Veren Bir Kurumda Öğrencilerin Örgüt Kültürü Algısı
Öğr. Gör. Dr. S. Banu YILDIZ
1328-1342
93 ENAT (European Network ForAccessibleTourism-Avrupa Erişilebilir Turizm Ağı) İle Türkiye’nin Erişilebilir Turizme Yönelik Otel İşletmelerini Kapsayan Düzenlemeleri ve Bu Düzenlemelerin Karşılaştırılması
Yrd. Doç. Dr. Atınç OLCAY,
Yrd. Doç. Dr. İbrahim GİRİTLİOĞLU, Özlem PARLAK
1343-1358
BİLDİRİLER (devam) Sayfa 94 Engelli Turizmine İlişkin Yasal Düzenlemeler: Türkiye İle
Avrupa Birliği Mevzuatlarının Karşılaştırılması Öğr. Gör. Bayram KANCA, Arş. Gör. Çağdaş ERTAŞ
1359-1372
95 Şarap Turizminin Önündeki Yasal Engeller: Bozcaada Şarap Turizmi Örneği
Yrd. Doç. Dr. Turgay BUCAK,
Arş. Gör. Serdar SÜNNETÇİOĞLU, Ayşe SÜNNETÇİOĞLU
1373-1385
96 Türkiye’de Turizm Sendikalarının Sorunlarının Analizi
Pelin NASÖZ, Yrd. Doç. Dr. Şehnaz DEMİRKOL 1386-1398 97 Meslek Yüksekokullarında Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin
Eğitime Bakış Açıları ve Turizm Eğitiminden Beklentileri Prof. Dr. Necdet HACIOĞLU, Öğr. Gör. Aydın ÜNAL, Öğr. Gör. Neslihan KAN, Öğr. Gör. Gencay SAATCI
1399-1413
98 Turizm Alanında Doktora Eğitimi Alan Öğrencilerin Memnuniyetlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma Öğr. Gör. Serap ÖZDEMİR GÜZEL
1414-1421
99 Önlisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Almış Mezunların Mesleki Eğitime Yönelik Görüşleri: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Örneği
Yrd. Doç. Dr. Mustafa DOĞAN, Öğr. Gör. Dilek KEKEÇ MORKOÇ
1422-1435
100 Leonardo Da Vinci Programına Katılan Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma
Dr. Murat ÖZEKİN
1436-1450
101 Otel İnternet Sitelerinde Engelli Bireylerin İhtiyaçlarına Yönelik Bilgilerin Varlığı Üzerine Bir Araştırma Arş. Gör. Orhan Can YILMAZDOĞAN,
Yrd. Doç. Dr. Saadet Pınar TEMİZKAN
1451-1464
102 Engelli Bireylerin Turizm Hizmetlerine Yönelik E- Şikâyetleri Arş. Gör. Hümeyra DOĞRU, Arş. Gör. Sonay KAYGALAK, Arş. Gör. Ceren MİRAL ÇAVDIRLI,
Arş. Gör. Volkan BAHÇECİ
1465-1479
103 Gazete İnternet Sayfalarında Engelli Turizmi: İçerik Analizine Dayalı Bir Değerlendirme
Öğr. Gör. Ali Turan BAYRAM, Öğr. Gör. Yusuf ORMANKIRAN, Öğr. Gör. Dr. Mustafa Cumhur AKBULUT
1480-1487
104 Türkiye’de Turizm Sektöründe Güvenceli Esneklik (Flexicurity) Uygulamasının Önündeki Engeller Arş. Gör. Demet TÜZÜNKAN
1488-1502
105 Türkiye’de Turizm Gelirinin Makro Ekonomik Belirleyicileri: Panel Veri Analizi
Yrd. Doç. Dr. Ceyhun Can ÖZCAN 1503-1519
BİLDİRİLER (devam) Sayfa 106 Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri Alt Sektörünün
Banka Kredisi Kullanım Düzeyinin Analizi: Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası Sektör Bilançoları Üzerinde Bir Araştırma
Doç. Dr. Erdinç KARADENİZ, Doç. Dr. Ömer İSKENDEROĞLU,
Arş. Gör. Mehmet BEYAZGÜL, Banu ZENCİR
1520-1531
107 Türkiye'de Engelli Turizm Pazarındaki Farklı Talep Özelliklerinin Analizi
Öğr. Gör. Merve BAŞ, Yrd. Doç. Dr. Şevki ULAMA
1532-1547
108 Turizmin Gelişiminin Önündeki Terör Engeli: “Çözüm Süreci”nin Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Turizm Sektörüne Etkisinin Değerlendirilmesi
Arş. Gör. Çağdaş ERTAŞ, Öğr. Gör. Bayram KANCA
1548-1565
109 Türkiye’de Engelli Turizm Pazarının SWOT Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesine Yönelik Kavramsal Bir Çalışma
Prof. Dr. Kemal BİRDİR, Arş. Gör. Sıla KARACAOĞLU
1566-1576
110 Türk Wellness Felsefesinin Oluşturulması ve Şifahane Konseptinin Yeniden Değerlendirilmesi: II. Bayezid Darüşşifası Örneği
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Han ERGÜVEN
1577-1585
111 Medikal Turizm Pazarında Yaşanan Etik Problemler ve Bölge Pazarında Ortaya Çıkan Sorunlar (Akdeniz Bölgesi Örneği)
Öğr. Gör. Dr. Şevket YİRİK, Arş. Gör. Remziye EKİCİ
1586-1599
112 Sağlık Turizmi Perspektifinde Uluslararası Hastaların Türkiye’yi Tercih Etme Ölçütlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma
Doç. Dr. Asım SALDAMLI, Doç. Dr. Dilek DÖNMEZ POLAT, İlknur ÇEVİK
1600-1615
ETKİLER Mİ? LİSANS DÜZEYİNDE TURİZM EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERE YÖNELİK BİR UYGULAMA
Murat YEŞİLTAŞ
Yrd. Doç. Dr.,Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu yesiltas.murat@gmail.com
Gürkan AKDAĞ
Yrd. Doç. Dr., Mersin Üniversitesi, Turizm Fakültesi gurkanakdag@mersin.edu.tr
Hüseyin ÇEKEN
Doç. Dr., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu huseyin_ceken2001@yahoo.com
Mert GÜRLEK
Arş.Gör.,Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu mgurlek@mehmetakif.edu.tr
ÖZET
Kariyer uyum yeteneği kavramı bilişsel ve duygusal bir özellik olarak bireylerin hem özel hem de mesleki yaşamlarında başarı elde etmelerinde oldukça öneme sahiptir. Bu tip yeteneklere sahip olan bireyler açısından bu özellikler iş değişikliklerinde veya eğitim hayatını tamamlayıp sektöre geçişte oldukça faydalı olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, turizm eğitimi alan son sınıf öğrencilerinin kariyer uyum yeteneklerinin turizm sektörüne bağlılıkları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Çalışma Türkiye’de ve KKTC’de bulunan beş turizm fakültesi ve iki turizm yüksekokulu son sınıf öğrencileri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veriler tanımlayıcı analizler, doğrulayıcı faktör analizi ve yapısal eşitlik modeli ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; bireylerin kaygı düzeylerinin artmasının turizm sektörüne bağlılığı azalttığı belirlenmiştir. Araştırmada bireylerin kendi kariyerleri ile ilgili kontrol algılarının artmasının ise turizm sektörüne bağlılıklarını artırdığı bulgulanmıştır. Bununla birlikte merak ve güven değişkenlerinin turizm sektörüne bağlılığı etkilemediği belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler:Kariyer Uyum Yetenekleri, Turizm, Turizm Sektörüne Bağlılık, Son Sınıf Öğrencileri.
GİRİŞ
Türkiye’de, turizm sektöründe 1980’li yıllardan sonra uluslararası turist varışlarındaki hızlı artış sektörde yapısal birçok problemin ortaya çıkmasına neden olmuştur (Kuşluvan ve Kuşluvan, 2000). Söz konusu problemler arasında öne çıkan sorunlardan birisi ise eğitimle ilgili konulardan oluşmaktadır. Turizm sektörü açısından değerlendirildiğinde; problem, başlangıçta eğitilmiş personel ihtiyacı ile alakalı olarak ifade edilse de son yıllarda birçok eğitim kurumunun hizmet vermeye başlamasıyla durumun farklı bir boyutlarının olduğu ifade edilebilir. Günümüzde artık turizm eğitimi alan öğrencilerin sektör içerisinde kalmayı istememeleri ve sektör içerisindeki istihdamlarının oranının oldukça düşük olması sektörün en büyük problemlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Aslında, bilimsel yazın incelendiğinde söz konusu sorunun turizm sektörü açısından dünya genelinde
sıklıkla karşılaşılan bir problem niteliğinde olduğu görülmektedir. Bir başka ifadeyle, günümüzde nitelikli ve eğitimli işgörenlerin turizm sektöründe yer almayı istememeleri dünya genelinde turizm sektörü açısından sıklıkla karşılaşılan problemlerden biri haline gelmiştir (Rirchardson, 2009; Wan, Wong ve Kong, 2014, s.1).
Eğitim problemleri yapısal olarak oldukça karmaşık nitelikli problemler arasında yer almasına rağmen, ortak payda olarak birkaç değişken eğitilmiş işgücü sıkıntısı yaşanmasında ve bireylerin turizm sektöründe çalışmasında engel olarak karşımıza çıkmaktadır (Richardson, 2009). Bilimsel yazın incelendiğinde, turizm sektöründe uzun çalışma saatlerinin var olması, sosyal hayatın sınırlılığı, kariyer yollarının belirsiz olması, düşük ücret yapısı, işin fiziksel yapısından kaynaklanan sebepler, stres, tükenmişlik ve yönetim yapısındaki karmaşıklıklar (Aksu ve Köksal, 2005; Mkono, 2010; Richardson, 2010), sektöre bağlılığının önündeki engeller olarak karşımıza çıkmaktadır. Diğer yandan, sektördeki önemli sorunlardan biri olarak karşılaşılan “eğitimsiz insanların önemli pozisyonlarda görev alabilmesi” de (Dinçer, Akova ve Kaya, 2013, s.49) turizm eğitimi alan öğrencilerde turizm sektörünü kariyer seçeneği olarak değerlendirmede olumsuz bir bakış açısı meydana getirmektedir. Bilimsel yazında turizm okullarında eğitim gören öğrencilerin sektörde kalmalarını sağlayan veya öğrencilerin sektörde kalmasına engel olan faktörlere yönelik birçok araştırma mevcuttur.
Jenkins (2001, s.14) gerçekleştirdiği çalışmada öğrenciler açısından “turizm sektöründe oldukça fazla kariyer imkanları bulunduğunu ve sektörün gelişmekte olduğunu” ileriye sürerken; bununla birlikte öğrenciler açısından turizm sektörünün kariyer anlamında negatif bir imaja sahip olduğunu belirtmektedir. Böyle bir imaj ise öğrencilerin sektörden ayrılmasına neden olmaktadır. Ayrıca, öğrencilerin turizm eğitimi aldığı süreçte sektör deneyimine sahip olmaları turizm sektörüne bağlılığı etkileyen faktörler arasındadır. Bir başka ifadeyle turizm eğitimi almak ve turizm sektöründe fiilen çalışmak turizm mesleğinde kariyer yapıp yapmamayı etkileyen faktörlerdendir. Çünkü eğitim hayatı boyunca sektörde yaşanılan deneyimler uzun vadede sektördeki kariyer yolunun öğrenciler nezdinde açılmasına ya da kapanmasına neden olmaktadır.
Kuşluvan ve Kuşluvan (2000) öğrencilerin gerçekleştirilebilir beklentilerinin olmasının bireyleri sektörde kalmaya yönlendirdiğini öne sürmektedirler. Diğer yandan Blomme, Van Rheede ve Tromp (2009) öğrencilerin turizm eğitimi almadan önce ve aldıktan sonraki mesleki beklentilerinin birbirinden farklı olduğunu bulgularken; Brown, Arendt ve Bosselman (2014, s.58) ise sektörde kalma veya ayrılmanın turizm sektörünü doğru anlamayla ilgili olduğunu ifade etmektedirler. Buna göre; eğer turizmle ilgilenen bireyler turizm sektörünü doğru algılamazlarsa, bu durum uzun vadede turizm sektöründen ayrılmalara neden olabilmektedir.
Kariyer uyum yeteneği mesleki psikolojinin temelini oluşturmaktadır (Savickas, 1997;
Zacher, 2014). Sonuçları itibariyle kariyer uyumu, mezun öğrencilerdeki nitelik sorununun ortadan kaldırılması ve yapılan işin kalitesinde artışın olmasına katkı sağlaması (Koen,
Klehe ve Van Vianen, 2012) işsiz olan bireylerin iş arama stratejilerine etki etmesi (Koen ve diğerleri, 2010) gibi birçok kariyer çıktısının öncülü konumundadır. Ayrıca, kariyer uyumu, eğitim almayla geliştirilebilecek psikolojik bir değişkendir. Sürekli mesleki eğitim almak kariyer uyumuna katkı sağlayan önemli bir faktördür (Zacher, 2014). Konu ile ilgili bilimsel yazın incelendiğinde kariyer uyumunun turizm sektörüne bağlılığı etkileyip etkilemediğini araştıran herhangi bir çalışmaya rastlanılamamıştır. Bu nedenle bu çalışmanın amacı turizm eğitimi alan öğrencilerin kariyer uyum yeteneklerinin turizm sektöründeki bağlılığa katkısının olup olmadığının araştırılmasıdır.
LİTERATÜR TARAMASI
Roney ve Öztin (2007) turizm okullarında eğitim alan öğrencilerin kariyer bakış açıları ve sektöre karşı tutumlarının başlangıçta kayda değer her hangi bir özellikleri olmadığını (ne olumlu ne de olumsuz) ifade etmektedirler. Bununla birlikte eğitim hayatı süresince kendi meslekleri ile ilgili deneyim sahibi olan öğrencilerin sektöre karşı tutumlarının olumsuzlaştığını ön süren araştırmacılar, buna sebep olarak ise uzun çalışma saatleri, düşük ücret, sosyal hayatın sınırlı olması vb. sebepleri göstermektedirler. Aymankuy ve Aymankuy (2013) turizm eğitimi alan öğrencilerin sektörde otel müdürlüğü, yiyecek- içecek müdürlüğü veya turist rehberliği dışındaki görevleri yüksek statülü olarak algılamadıklarını ifade etmektedirler. Böyle bir durum ise imaj algısındaki sorunları da beraberinde getirerek sektörde kariyere devam edip etmemeye yönelik davranışlarda değişmelere neden olmaktadır.
Turizm sektöründe, istihdam özellikleri açısından sık iş değiştirmeler oldukça fazla karşılaşılan durumdur. Bir başka deyişle turizm sektöründe işgören devir hızı oldukça yüksektir (Tuna, 2007). Bu sebepten hizmet sektöründe bulunan işletmeler işgörenlerin mesleki anlamda uyum sorunlarının olmamasını isterken aynı zamanda uyum yeteneklerinin de fazla olmasını beklerler (Wang, 2013, s.994). Çalışanlar açısından değerlendirildiğinde, bireylerin farklı işler arasındaki geçişlerde uyum sorunu yaşamaları veya işe alışma sorunları ise konunun farklı boyutlarını ortaya koymaktadır. Kariyer uyum yeteneklerine sahip bireyler sektörler arası geçişlere veya iş değişikliklerine daha rahat uyum sağlayabilirlerken iş değişikliklerini başarı ile gerçekleştirip yüksek kalitede iş çıktıları sağlayabilmektedirler (Tolentino ve diğerleri, 2014, s.40). Yani, kariyer uyum yetenekleri bireylerin yeni iş bulmalarında ve tekrar iş sahibi olmalarında etkili olan bireysel özelliklerden bir tanesidir (Koen ve diğerleri, 2010, s.127; Guan ve diğerleri, 2013, s.144). Bir başka ifadeyle uyum yeteneği bireylerin iş bulma, farklı işler arasında geçiş yapma ve tekrar iş bulabilme özelliğine sahip olması anlamına gelmektedir (Maggiori ve diğerleri, 2013, s.439). Bu tip bir özelliğe sahip olmak turizm sektörünün yapısı düşünüldüğünde oldukça etkili bir unsur olarak ifade edilebilir. Böyle bir durumda örneğin; kariyer uyum yeteneklerinin okuldan mezun olma aşamasında sektörde iş bulmada ve işten ayrılmalarda ise yeni iş bulmada etkili olacağını söylemek mümkündür.
Uyumluluk bir özellik olmaktan daha öte işlevsel bir yetenek ve psikolojik bir kaynağın ifadesidir. Uyum yetenekleri, bireylerin iç dünyası ve dış dünyasının bütünleşmesi sonucu oluşmaktadır. Bu anlamda bir değerlendirme yapıldığında uyum, kültür ve içinde bulunulan şartlardan etkilenmekte ve böylece şekillenmektedir (Savickas ve Porfeli, 2012, s.663). Kariyer uyumu “belirlenen görevlerin yerine getirilmesinde hazır olmak, işin gerektirdiği rolleri yerine getirmek ve değişen iş ve iş koşullarının getirdiği belirsizlik durumunun üstesinden gelebilmek” olarak tanımlanabilir (Savickas, 1997, s.254). Kariyer uyum yeteneği ise psikolojik bir yapı olarak; bireylerin şu andaki veya gelecekteki kariyer geçişlerini, değişikliklerini ve bireylerin ihtiyaçlarını başarılı bir şekilde yönetebilmesini ifade etmektedir (Koen ve diğerleri, 2012, s.306). Koen ve diğerleri (2010) kariyer uyum yeteneklerini, bireylerin kariyeri ile ilgili farklı durumların ortaya çıkmasında veya değişimlerin yaşandığı anlarda olası farklılıklara ayak uydurabilmesi olarak ifade etmektedirler.
Kariyer uyum yetenekleri, kaygı, kontrol, merak ve güven bileşenlerinden oluşmaktadır.
Bu bileşenler aynı zamanda bireylerin kariyer uyum yeteneğine kaynaklık etmektedir (Savickas ve Porfeli, 2012, s.663). Kariyer uyum yeteneklerinin bileşenleri bireylerin kariyer sorunlarının üstesinden gelmede olumlu katkıları olan sorun çözmeye yarayan davranışlardır. Bu bileşenler bilişsel ve duygusal davranış kapasitesinin bir ifadesi olarak bireysel amaçların anlaşılmasını kolaylaştıran ve iş şartlarını bütün ayrıntıları ile değerlendirmeye yarayan ve sonuç olarak kariyer gelişimini sınırlandıran veya güçlendirmeye yarayan bileşenlerdir (Coetzee ve Harry, 2014, s.92). Söz konusu bileşenler sırası ile incelendiğinde şu hususlar ön plana çıkmaktadır:
Kaygı: Kariyer kaygısı bireyin mesleki geleceğinin farkında olması, buna odaklanması ve geleceğe yönelik planlama yapmasını ifade etmektedir (Coetzee ve Harry, 2014, s.92).
Kaygı, bireylerin daha ziyade gelecekte neler olabileceği ile ilgilenmesine ve geleceğe odaklanmasına yardımcı olmaktadır (Savickas ve Porfelio, 2012, s.664). Turizm sektöründe eğitim gören öğrencilerin kariyerleri ile ilgili kaygıları gelecekte bu işi yapıp yapmamalarında etkili olmaktadır. Bir başka ifadeyle, gelecekte bu işin yapılması, yapılan planlamalar sonucunda elde edileceklerin tatminkar olup olmamasına bağlıdır. Bireyler, bulundukları belirsiz çevre içinde yapmış oldukları planlarda bir çeşit kar ve zarar analizi yapmaktadırlar. Bireylerin bulundukları sektörde elde ettiklerinin toplamının diğer sektörler karşısında değerlendirmesi yapıldığında fazla olması o sektöre bağlılığı artırmaktadır. Tersi bir durum ise sektöre bağlılığı azaltmaktadır (Wan, Wong ve Kong, 2014, s.3).
Literatürde, turizm eğitimi alan öğrencilerin kariyer planlamalarında terfi imkanları, yeterli ücret düzeyi ve iş güvenliği gibi başlıca konuların kariyer faktörü olarak bireyleri etkilediği yer almaktadır (Maxwell, Ogden ve Broadbridge, 2010). Brown ve diğerleri (2014) ise turizm eğitimi alan öğrenciler açısından çalışma hayatında elde edilen ücretlerin yeterli düzeyde olmadığının algılandığını ifade etmektedirler. Bu duruma işten atılma
kaygısı da ilave edilince sektörde çalışma oranı azalmakta ve sektörden ayrılmalar artmaktadır.
Kuşluvan ve Kuşluvan (2000) turizm eğitimi alan öğrencilerin yarısının gelecek planları arasında turizmin yer almakta olduğunu ifade ederken, bununla birlikte sektörün avantajlarının dezavantajlarından daha az olduğunu öne sürmektedirler. Brown ve diğerleri (2014, s.65) turizm eğitimi alan öğrencilerin % 29.1’nin sektöre katıldıktan sonra ayrıldığını ifade etmektedir. Buna ilaveten, Blomme (2006) ise uzun vadede bu oranın % 70 olduğunu ifade etmektedir (akt. Brown ve diğerleri, 2014). Bu anlamda çalışmada kişisel bir özellik olarak bireylerdeki kaygı düzeyinin artmasının sektörden ayrılmaya neden olduğu kabul edilmektedir. Sektörün yapısal özellikleri ve bireysel hedefler düşünüldüğünde uzun vadede sektörde kalma oranın azaldığını ileriye sürmek mümkündür. Bu anlamda turizm eğitimi alan öğrencilerin çoğunluğunun ilk buldukları fırsatta sektörler arasında geçiş yaptığı ve turizm sektörünü terk ettiği söylenebilir.
Neticede, gelecekle ilgili kaygı düzeyinin artması turizm sektöründe çalışmanın önünde engel olarak karşımıza çıkmaktadır. Bilimsel yazından yola çıkıldığında konu ile ilgili öne sürülen ilk hipotez şu şekilde olmaktadır:
H1: Kariyer uyum yeteneği olarak kaygı düzeyinin artması sektöre bağlılığı negatif yönde etkilemektedir.
Kontrol: Kariyer uyum yeteneği olarak kontrol, bireylerin mesleki gelecekleri üzerinde bireysel kontrollerinin olduğunu algılamaları ve kendi kariyerlerini oluştururken sorumluluklarının farkında olmaları olarak ifade edilebilir (Maggiori ve diğerleri, 2013, s.438). Günümüzde, bireylerin işverenlerinin kendi kariyerlerini yönlendirmesinden daha ziyade kariyerleri üzerinde kendilerinin daha fazla kontrol sahibi olduklarını söylemek mümkündür (Kong, Cheung ve Song, 2012, s.712). Bu durum örgütlerin bireylerin kariyerlerini yönetmedikleri değil bireylerin kendi gelecekleri ile ilgili daha fazla belirleyici oldukları anlamına gelmektedir.
H2: Kariyer uyum yeteneği olarak kontrol düzeyinin artması sektöre bağlılığı pozitif yönde etkilemektedir.
Merak: İnsanların çevrelerinde olup bitenleri keşfetme eğilimleri onların merak düzeylerini yansıtmaktadır (Maggiori ve diğerleri, 2013, s.438). Merak, bireylerin seçim yapmadan önce seçenekleri belirlemeleri ve alternatif seçenekler arasından en uygun seçimleri yapmalarıdır. Bireylerin yapmış oldukları araştırmalar neticesinde elde ettikleri bilgiler ve belirlemiş oldukları riskler doğrultusunda yeni bilgiler ve yetenekler elde etmeleri merak düzeyini yansıtmaktadır (Coetzee ve Harry, 2014, s.92).
Bireyler ne kadar fazla düzeyde kariyer uyum yeteneği olarak meraka sahipse o kadar fazla miktarda iş veya işin yapısını ve özelliklerini öğrenmeye isteklidirler. Dolayısıyla böyle bir durumun aslında mezun öğrencilerin bir anlamda iş imkanlarını (iş bulmuş veya işsiz) etkileyen önemli bir faktör olduğunu söylemek mümkündür (Guan ve diğerleri, 2013).
Morton (2002) Y Jenerasyonu olarak ifade edilen 1970’li yılların sonunda ve 1990’lı yılların başında doğan bireylerin sürekli konum arayışı içinde olduklarını (terfi olanaklarını araştırdığını) ve kariyerleri ile ilgili başta eğitim olmak üzere pek çok hevese sahip olduklarını ifade etmektedir. Bu kuşağın kaliteli yaşamı temel hedef olarak belirlediğini söylemek mümkündür. Aynı zamanda iş yaşam dengesi de farklı beklentileri ortaya çıkarmaktadır (Kong, 2013). Kariyer uyum yeteneği ve merak ile ilgili olarak önerilen hipotez ise şu şekildedir:
H3: Kariyer uyum yeteneği olarak merak düzeyinin artması sektöre bağlılığı pozitif yönde etkilemektedir.
Güven: Farklı durumlar karşısında bireylerin sorun çözme yeteneklerine güvenmesi kariyer uyum yeteneği olarak güveni yansıtmaktadır (Guan ve diğerleri, 2013, s.562).
Farklı bir perspektiften değerlendirildiğinde; bireylerin kendi yetenek ve özelliklerine inanmaları ve güçlü özelliklerini bilmelerinin kariyer uyum yeteneklerine olumlu katkıları olduğunu söylemek mümkündür (Hamtiaux, Houssemand ve Vrignaud, 2013). Dolayısıyla günümüz çalışanlarının kendi işleri ile ilgili sürekli gelişim çabası içinde olmaları ve özellikle turizm sektöründe çalışan işgörenler açısından sektörün pek çok negatif özelliği olmasına rağmen eğitimli çalışanların sektör içerisinde çok daha çabuk terfi olanaklarına sahip olduklarının bilinmesi turizm eğitimi alan öğrencilerde güven faktörünü yükseltmektedir. Konu ile ilgili bilimsel yazında daha önce gerçekleştirilen çalışmalar, turizm öğrencilerinin mezun olduktan sonra birkaç yıl içerisinde müdür, şef yada alanlarıyla ilgili uzman olmak istediklerini göstermektedir. Sektörde kalmak isteyen birçok öğrencinin 10 yıl içinde müdür olmak adına kendine güvendiği ve böyle bir sonucu beklediği de ileriye sürülmektedir (Lu ve Adler, 2009). Konu ile ilgili önerilen hipotez ise şu şekildedir:
H4: Kariyer uyum yeteneği olarak güven düzeyinin artması sektöre bağlılığı pozitif yönde etkilemektedir.
Kariyer uyum yeteneğinin bileşenleri ve sektöre bağlılık ile ilgili öne sürülen hipotezlerden sonra konu ile ilgili araştırma modeli çizilmiştir. Şekil 1 adı geçen araştırma modelini göstermektedir.
Şekil 1: Araştırma Modeli
Sektöre Bağlılık
Kaygı
Güven Kontrol
Merak
YÖNTEM
Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini lisans düzeyinde turizm eğitimi veren yükseköğretim kurumlarındaki son sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Son sınıf öğrencilerinin seçilmesinin temel nedeni öğrencilerin çok büyük bir kısmının stajlarını tamamlamaları ve sektörde çalışarak sektörün çalışma şartları hakkında bilgi sahibi olmalarıdır. Bu bağlamda 5 turizm fakültesi (söz konusu fakültelerden 2 tanesi KKTC’de 2 tanesi Akdeniz Bölgesinde 1 tanesi de Marmara Bölgesinde bulunmaktadır) ve 2 yüksekokulda (1 adet Akdeniz Bölgesinde 1 adet Ege Bölgesinde) öğrenim gören öğrencilere anketler uygulanmıştır. Adı geçen okullarda toplam 1094 son sınıf turizm öğrencisi eğitim görmektedir. Araştırmada evren büyüklüğü 1094 olarak alındığında, %95 güvenirlik düzeyinde örneklem yeterliliği 285 olarak hesaplanmaktadır (Sekaran, 2003). Her iki öğrenciden birinin araştırmaya katılmaya istekli olacağı varsayımından hareketle her okulun son sınıf öğrenci sayısının
%50’si kadar anket okullara dağıtılmıştır. Araştırmada veriler kolayda örnekleme yöntemi ile söz konusu okullarda okuyan öğrencilerden elde edilmiştir (Ural ve Kılıç, 2006, s.44).
Bu amaçla 500’ü aşkın anket dağıtılmış ve bu anketlerden 430 tanesi geri dönmüştür. 26 anket ise eksik verilerin çok fazla olması veya çok fazla boş cevaplama olması ve dolaysıyla kullanıma uygun olmaması nedeniyle analiz dışı bırakılmıştır. Anketlerin geri dönüş oranı % 86 olarak hesaplanmıştır.
Araştırmada Kullanılan Ölçekler Sektöre Bağlılık Ölçeği
Araştırmada turizm sektörüne bağlılığı ölçebilmek amacıyla Kuşluvan ve Kuşluvan (2000) tarafından geliştirilmiş olan 15 maddelik ölçekten faydalanılmıştır. Ölçeğe yönelik geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmıştır. Ayrıca ölçek bu araştırmada kullanılmadan önce dilsel geçerlik çalışması da (kültürel uyumluluk) yapılmıştır (Brislin, 1976).
Kariyer Uyum Yetenekleri Ölçeği
Araştırmada kariyer uyum yeteneklerini ölçmek amacıyla Savickas ve Porfeli’nin (2012) çalışmalarında yer alan ölçekten faydalanılmıştır. Ölçek 24 madde ve 4 alt boyuttan (merak, güven, kontrol ve kaygı) oluşmaktadır. Ölçek araştırmada kullanılmadan önce Türkçe dilsel geçerlik çalışması yapılmıştır (Brislin, 1976). Öncelikle ölçek yabancı diller yüksekokulunda görev yapan 5 okutman tarafından Türkçeye çevrilmiş ve daha sonra bu Türkçe formlar tekrar İngilizceye çevrilerek iki form arasındaki tutarlılık incelenmiştir.
Ortaya çıkan form gözden geçirilerek hataların ve yanlış anlamaların ortadan kaldırılması sağlanmıştır.
Güvenirlik ve Geçerlik
Araştırmada güvenirlik değerleri Cronbach Alfa katsayısı ile hesaplanmıştır. İlk olarak kariyer uyum yetenekleri ölçeğinde bulunan 4 ifade ve sektöre bağlılık ölçeğinde ise 3
ifade faktör yüklerinin .50 altında kalması nedeniyle analizden çıkarılmıştır. Araştırmada kariyer uyum yetenekleri ölçeğinin Güven (α=.916 ), Kontrol (α=.807), Merak (α=.831), ve Kaygı (α=.781) boyutlarının güvenirlik değerlerinin yeterli olduğu belirlenmiştir. Buna ilaveten turizm sektörüne bağlılık ölçeğinin güvenirlik değeri ise (α=.890) olarak bulgulanmıştır. Araştırmada madde toplam korelasyon değerinin 0.30’un üstünde olması (Field, 2005) her bir madde arasındaki korelasyonun yeterli olduğunu göstermektedir.
Araştırmada yapı geçerliğinin sağlanması amacıyla öncelikle her iki ölçeğe yönelik açıklayıcı faktör analizi (AFA) yapılmıştır. Kariyer uyum yetenekleri ölçeği 4 faktörlü bir yapı göstermiştir. AFA sonucunda; KMO değeri= 0.921, Bartlett testi=4462.960, df=190, p<0.001 olarak belirlenmiştir. Ölçeğe yönelik yapılan doğrulayıcı faktör analiz (DFA) sonucunda ölçeğin 4 faktörlü yapısının doğrulandığı görülmektedir. Ölçeğin genel ve mutlak uyum değerleri; X2= 422.69, df=145, X2/df=2.91, RMSEA=0.069, GFI=0.90, CFI=0.98, NFI= 0.96, NNFI=0.94, IFI= 0.98 olarak bulgulanmıştır. Bu değerler literatürde kabul edilen sınırlar arasında yer almaktadır (Çelik ve Yılmaz, 2013; Meydan ve Şeşen, 2011, s.37; Schermelleh-Engel, Moosbrugger ve Müller, 2003, s.52). Kariyer uyum yeteneği ölçeği varyans açıklama oranı ise % 64.898’dir.
Sektöre bağlılık ölçeğine yönelik yapılan AFA sonucunda ölçeğin orijinaline uygun olarak tek faktörlü bir yapı sergilediği ortaya çıkmıştır. AFA sonucunda; KMO değeri= 0.910, Bartlett testi=2188.226, df=0.66, p<0.001 olarak belirlenmiştir. Ölçeğin varyans açıklama oranı ise % 46.764’dür. Ölçeğe yönelik yapılan DFA sonucunda ölçeğin tek faktörlü yapısının doğrulandığı görülmektedir. Ölçeğin genel ve mutlak uyum değerleri; X2= 175.46, df=51, X2/df= 3.44, RMSEA=0.078, GFI=0.93, CFI=0.97, NFI=0.96, NNFI=0.97, IFI= 0.97 olarak belirlenmiştir.
Verilerin Analizi
Araştırmada verilerin analizi için SPSS ve LISREL paket programlarından faydalanılmıştır. Araştırmada ölçeklere AFA ve DFA uygulanmıştır. Buna ilaveten demografik bulgulara ilişkin yüzde frekansı hesaplanmış, modelin bir bütün olarak test edilmesi amacıyla modele yönelik DFA yapılmıştır. Araştırmada kullanılan değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla korelasyon analizi uygulanmış, ortalama ve standart sapma değerleri belirlenmiştir. Son olarak araştırmada yapısal eşitlik modeli ile öne sürülen hipotezler sınanmıştır.
BULGULAR Demografik Bulgular
Araştırma kapsamında uygulanan anketlere verilen cevaplar neticesinde katılımcıların % 49.4’nün kadın ve % 50.6’sının ise erkek öğrencilerden oluştuğu sonucuna ulaşılmıştır.
Cevaplayıcıların stajlarında ortalama çalışma saatleri dikkate alındığında; katılımcıların % 19.5’ inin 8 saatten az, % 46.4’ünün 9-11 saat, % 22.6’sının 12-14 saat, % 11.4’ünün ise 14 saati aşan sürelerde çalıştıkları tespit edilmiştir. Araştırmaya katılanların çalıştıkları
departmanlar incelendiğinde; Yiyecek-içecek departmanı % 31.1 ile ilk sırada yer almaktadır. Ön büro % 23.3 ile ikinci sırada yer alırken, Mutfak % 17.5 ile üçüncü sırada yer almaktadır. Katılımcıların büyük bir kısmı (% 70) Konaklama işletmeciliği ve Turizm işletmeciliği bölümü öğrencilerinden oluşmaktadır. Bu rakamı sayısal olarak Seyahat işletmeciliği bölümü öğrencileri (% 16.1) takip etmektedir. Araştırmaya katılanların çok küçük bir kısmını (% 6.7) Gastronomi ve mutfak sanatları, (% 4.5) Yiyecek-içecek işletmeciliği öğrencileri ve (%2.7) Turist rehberliği bölümü öğrencileri oluşturmaktadır.
Araştırmada Kullanılan Değişkenlere Yönelik Tanımlayıcı Bulgular
Araştırmada kullanılan değişkenlere yönelik yapılan korelasyon analizi sonucunda sektöre bağlılık ve kaygı boyutu arasında negatif yönlü ve zayıf bir ilişki (r=-.091; p<0.05) tespit edilmiştir. Tablo 1’e göre sektörel bağlılık ve kontrol değişkeni arasında pozitif yönlü ve zayıf bir ilişki (r=.194; p<0.01) tespit edilmiştir. Bununla birlikte sektöre bağlılık ile merak (r=.044;p>0.05) ve güven (r=.001;p>0.05) arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. Ortalamalar dikkate alındığında ise turizm bölümü öğrencilerinin sektöre bağlılık ortalamalarının kararsıza çok yakın bir değerde (X =3.05) olduğu görülmektedir.
Bir başka dikkat çeken nokta ise turizm alanında eğitim gören öğrencilerin kaygı düzeylerinin yüksek olduğudur. Bu açıdan değerlendirildiğinde; katılımcıların mesleki anlamda geleceklerinin planlanmasını yaptıkları ve gelecekte neler olabileceği ile doğrudan ilgilendikleri buna yönelik hazırlıklar içinde olduklarını söylemek mümkündür.
Tablo 1: Araştırmada Kullanılan Değişkenlere İlişkin Ortalama, Standart Sapma ve Korelasyon Değerleri
*p<0.05; ** p<0.01.
Ölçüm Modeli
Araştırmada, araştırma modelinin test edilmesinden önce ölçüm modeli test edilmiştir (Anderson ve Gerbing, 1988). Ölçüm modeliyle araştırma modelinin bir bütün olarak doğrulanması amaçlanmıştır. DFA sonucunda bütün faktör yüklerinin anlamlı olduğu (p<0.01) belirlenmiştir. Ölçüm modeline yönelik yapılan DFA sonucunda model uyum iyiliklerinin literatürde kabul edilen değerler aralığında olduğu belirlenmiştir (Çelik ve Yılmaz, 2013; Meydan ve Şeşen, 2011, 37; Schermelleh-Engel ve diğerleri, 2003, s.52).
Buna göre ölçüm modelinin genel ve mutlak uyum değerleri; X2=1030.57, df=450, X2/df=2.29, RMSEA=0.057, GFI=0.86, CFI=0.97, NFI= 0.95, NNFI=0.97, IFI=
0.97 olarak belirlenmiştir.
X SD 1 2 3 4 5
Sektöre
Bağlılık 3.05 0.77 r 1
Kaygı 4.31 0.64 r -.091* 1
Kontrol 4.23 0.57 r .194** .527** 1
Merak 3.97 0.66 r .044 .455** .589** 1
Güven 4.37 0.61 r .001 .472** .554** .581** 1
