1938 İzmir Enternasyonal Fuarı

Foto : Veli DŞmlr Sender

1938 İzmir Enternasyonal Fuarı

1938 izmir Enternasyonal Fuarı bu sene de yarattğı ye-lerle enternasyonal karakterini ve büyük fuar hüviyetini 'etle tebarüz ettirmiştir.

"uarın büyük antresinde Türk bayrağı yanında fuara iş-eden dost dokuz devletin bayrakları da dalgalanmıştır. senesinde yalnız 3 yabancı devletin iştirak etmiş olduğu ırlanırsa ufak bir mukayese ile fuarın 5 sene içinds

ya-memleketlerde görmüş olduğu alâka' anlaşılmış olur. memleket içinde ve dışında gördüğü . alâkayı iki adetle etmek te mümkündür. 1933 senesinde 150 müessese fu-irak etmiş (23 ü ecnebi olmak üzere) ve o sene ziyartçî "0.000 kişi olarak tespit edilmiştir. 1938 senesinde iş-yekûnu 527 yi bulmuş (140 ı ecnebi olmak üzsre) ve

-i adedi 782034 e çıkmıştır, enilikler:

r sene yeni binalar yeni eserler ilâve edilmek surstile en genişleyen ve güzelleşen fuar bu sene daimî pav-larak İnhisarlar, Ziraat müzesi, Etibank, Evkaf, Tariş, va tehlikesi gibi yerli ve İtalya, Elen, Belçika gibi

ya-memleketlarin pavyonlariyle zenginleşmiştir. Yerli ve cı bir çok müesseseler de yeniden yaptıkları hususi nlarla ve bu arada Almanya - İngilterp - Filistin - iran

manyanın muvakkat: pavyoniariyie—çok-enteresan bir fuara iştirak ettiklerini zikretmek lâzımdır.

Pavyon mevzuu üzerinde Fuar komitesi bu sene muvak-kat olarak inşa ettiği pavyonlarda umumî bir âhenk temin et-mek için haricî dekorlarının esaslı hatlarını bizzat tesbit et- .

Eski muvakkat antre yıkılarak yerine 27 metrelik kule-leriyle ye serbes ve geniş methallerîyle yeni bir daimî antre inşa edilmiştir.

Fuarın en cazibeli yerlerinden biri de büyük sun'î göl olmuştur. Kültürparkın ortasında 11000 metre murabbalık bir şaha işgal eden gölün ortasında 1000 metre murabbalık bir ada yapılmıştır.

Fuar gazinosu tamamen yeni iç ve dış dekorlariyle ve değişik güzel tenvîratiyls beğenilen bir eğlence yeri olmuştur,

En modern tipte bir kapalı atış poligonu fuarın ciddî eğlence yerlerine ilâve edilen bir yenilik olarak gösterile-bilir.

938 Fuarında pavyonların haricî tenviratının endirek ol-ması kabul edilmiştir. Neon lâmbaları bu sene geniş bir şe-kilde kullanılmıştır. Fuar fen heyeti geceleri bol ışığa ka-vuşturmak için sn yeni tenvirat sistemlerin1 tatbik etmiştir. Bu arada en mühim olarak Flora lâmbalariyle yapılan ten-virat zikredilebilir. Ana caddeler, resmî pavyonlar ve resmî binalar, çiçekler, ağaçlıklar ve çimenler sodyum ve civa lâm-balariyle mücehhez olan projektörlerle tenvir edilmiştir.

Büyük antrenin iki şutunu cıvalı lâmbalarla paraşüt ku-lesinin alt kısmı cıvalı üst kısmı sodyum lâmbalariyle ışık-landırılmıştır.

Cıvalı Flora lâmbalarının hususiyeti malum olduğu veç-hile tenvir sahasına (Enkandesans lâmbalariyle birleşerek)

İtalya paviyonu

gözü okşayan ve yormayan bir gün ışığı vermesi keyfiyetidir. Fuarda âzamî şiddeti cereyan 1700 ampere kadar yüksel-miştir. Son senelerde şiddetli cereyanın her sene 4-500 amper kadar tezayüt ettiği kaydedilmiştir.

Fuarda ehemmiyetli gördüğümüz bazı eserler üzerinde biraz bunların teferruatından bahşedelim.

Büyük Antre:

haricin-de bu gişeler kaldırılarak Kültürparkın geniş yeşil manza-ralarına serbest bir görüş imkânı verilmektedir. Betonarme kolonların ikişer kenarlarında 4 küçük oda Fuar müracaat bürosunu antre kontrol ve muhasebe amirliğini, polis ve pos-ta telgraf bürolarını ihtiva etmektedir.

Sun'î Göl:

Kültürpark gölü çok ucuz ve çok süratli tahakkuku is-tenilen bir mevzu olarak etüd edilmiştir. Tecrit tabakası ola-rak şehir civarından kolaylıkla temin edilen yeşil bir cins kil kullanılmıştır. Kil hamur haline getirildikten sonra 15 Sm. lik bir tabaka halinde tesviye edilmiş ve tokmaklanmış bir zemin üzerine döşnarek hafif bir tahta tokmaklarla üst satıhları düzeltilmiştir. Tebehhurat ve hafif bir süzülme ha-disesiyle kil biraz sertleşmeye başlarken üzerine 6 Sm. ka-lınlığında bir beton tabakası dökülmüştür. Beton 250 dozaj-lıdır. Asıl vazifesi kil üzerinde sert bir tabaka vücude ge-tirmektir. Gerek göl temizlenirken ve gerekse gölde kayıkla gezilirken küreklerin temasiyle beton tabakası kili muhafaza etmektedir.

Gölün derinliği 1,10 M. dir. Temizlik işlerini kolaylaş-tırmak için göl zeminine metrede 2 m/m bir meyil veril-5-6 aylık bir tecrübe su sızdırmama işinin daha yakın-dan bir tetkike muhtaç olduğunu göstermiştir. Göl boşaltı-larak muayene edilmiş ve beton satıhlarında yapılan tamir-ler ve killeme ameliyetamir-leri sayesinde pratik olarak su kaçır-ma vaziyetinin önüne geçilmiştir.

Tebehhurat suretiyle eksilen su göle getirilmiş olan Agora suyu sayesinde kolaylıkla telâfi edilmekte v e ' gölün tropleni mütemadiyen işlemektedir. Suyun fazlası şehir lâ-ğımlarını temizlemek üzere kanalizasyona akmaktadır. 1000 metre murabbaı bir satıh teşkil eden göl iki ayda meydana getirilmiş ve metre murabbaı vasati olarak 180 kuruşa mal olmuştur.

Gölün kenarları 45 derecelik bir şevle zemini gibi inşa edilmiştir. Yalnız yol kenarına gelen bir kısmında rıhtım du-varları şeklinde kesme büyük taşlar kullanılmıştır.

Gölün ortasında küçük bir ada ve bu adayı karaya bir-leştiren ufak bir köprüsü vardır. İkinci ve daha küçük bir ada kayalıklar ve yabani nebatları ihtiva eden gayri meskûn bir adadır.

Asıl ada 1000 metre murabbaı bir saha işgal etmekte ve su sathından 5 metre kadar yükselmektedir. Adanın

ağaç-lıklar arasında gazinosu ve bu gazinonun anfiteatr şeklinde terasları vardır. Bunların eteğinde su üzerinde bir dans pisti bulunmaktadır. Gazino ve adanın köprüsü tabiî ve yonul-mamış ağaçlardan yapılmıştır.

Kültürpark gölüne daimî bir su verebilmek ve adanın ya-nında tesis dilen şelâlenin sesini dindirmemek için Romalı-lar zamanından kalma ve yeni âsarıatika hafriyatile meyda-na çıkarılan Agora içinde akmakta olan su getirilmiştir.

Tenkitler :

izmir Enternasyonal Fuarının Avrupar.m güzel fuarları arasına girmek yolunu tuttuğu, hattâ, bunda bugünden bile muvaffak olduğu iddia edilebilir. Fuarın kazandığı bu mevki ve ehemmiyet fuar çerçevesi dahiline giren bütün mevzula-rın daha ciddiyetle ve daha ehemmiyette tetkik edilmesini icabettirmektedir. Bu arada mühendis, mimar ve dekoratör-lerden beklenen bazı şeyleri burada söylemek lâzımdır. Bu sene fuarda 30 kadar mühendis, mimar ve dekoratör çalış-mıştır. Bu üç meslek sahibi Fuar mevzuunda her işten zi-yade birbirleriyle anlaşmak ve eyi bir iş bölümü yaparak çalışmak ihtiyacındadır. Bu noksan sebebiyledir ki 938 sene-sinde 3 büyük pavyon tenkit edilecek safhalar geçirmiştir. Bunlardan birinde güzel bir projenin tatbiki esnasında bina temel zemininin evsafını tetkik lüzumu hissedilmeden daimi pavyon yükselmiştir.

Bir diğer muvakkat pavyonda dekoratörün muvaffaki-yetli bir projesi kullanılan inşaat malzemesiyle geniş satıhlı pavyonuyla İzmirin kolaylıkla 100 Kg. M2. ını geçen rüzgâr-larına mukavemet edemiyecekti. Her iki pavyonun inşaatına Fuar fen heyeti müdahale ederek kazalı neticelerin önünü almıştır. 3 üncü bir pavyonda da başka bir sergide teşhir edilmiş bir pavyon hüviyetini görmekteyiz. Bundan başka bu pavyonda inşaî konsepsiyonlarda da bir çok hatalar vardır. Projesini yapan dekoratörün İzmir Enternasyonal Fuarının şahsiyeti ve ehemmiyetini göz önüne alarak daha samimî olmasını tavsiye etmek haksız bir hareket olamaz.

Güzel pavyonlar her sergide Mimar-Dekoratör-Mühen-dis anlaşmasiyle vücude gelmiştir. Ve gelmektedir. Bizde de daha canlı eserlerin ancak bu şekilde vücude gelebileceğine inanmak lâzımdır.

Fuara iştirak edenlerin çok geç davranmaları alelâcele inşaat ve dekor işlerinin yapılmasına sebep olmaktadır ki bu da Fuarın zararına neticeler vermektedir. Erken hazır-lanmak daha güzel eserleri daha ucuza mal etmek demektir.

Y. Mühendis Muammer Tansu

ARKİTEKT — 1938 İzmir Enternasyonal Fuarı bu sene diğerlerinden daha muvaffakiyetli ve geniş mikyasta olmuş-tur. Bu yıl Fuara, Yunanistan, Almanya, İtalya, İngiltere, Rusya, Belçika ve Filistin iştirak etmiştir. Bundan başka ye-ni yapılan yerli pavyonlar arasında Evkaf, İş Bankası, Eti-bank, inhisarlar, Tariş pavyonları vardır.

Bundan başka Fuarda 1000 metre murabbaı sahasında sun'î bir göl vüude getirilmiştir. Ve gölün ortasında ga-zino yapılmıştır. Gölün suyu İzmirin meşhur Agorasında Ro-malılar zamanında kapte edilmiş olan meşhur sudur.

Fu-arın bu seneki elektrik tenviratı Hollandalı bir mütehassısa yaptırılmıştır. Bu tenvirat diğer senelerden daha muvaffak olmuş bir surettedir. Fuarın eski esas antresi sökülmüş ve yerine yenisi yapılmışsa da bu da muvaffak olmuş bir antre değildir., Enternasyonal Fuar antresinin havi olacağı ihtişamı ve kuvveti ifade edememektedir. Sergide ytni yapılan pav-yonlar arasında, İtalya pavyonu mimarî it.;barile güzeldir. Bu pavyonun harici vakitsizlik yüzünden kaplanamamıştır. önümüzdeki sene binanın yüzü mermer kaplanacaktır.

ka-rakteristik cihetlerini ifade ettirecek bir çok tafsilât ile dol-durulmuş bir şekilde inşa edilmiştir.

Bu küçük pavyonda ahşap saçaklardan, o:iv kemerlere, kârgir- konsollera, burma sütunlara, mihrabı köşelere, avlu-ya varıncaavlu-ya kadar her şey vardır. Fakat bu bolluk insanda, lüzumsuzluk ve fazlalık hislerini uyandırmaktadır. Haricî kompozisyonda bir nisbetsizlik göze çarpmaktadır. Pavyon daha az israf edilmiş motiflerle daha sade bir surette ve ka-rakterli bir şekilde yapılabilirdi.

Bu seneki Manisa pavyonu, dekoratör M.azhar Resmvor tarafından tadil edilmiş ve geçen sene üzerinde bulunan birçok fazlalıklar kaldırilmış ve ıslah edilmiş b:r haldedir. Bu pavyonda esasen başka sergilerde gördüğümüz pavyonların tesiri gözükmekte idi.

Etibank pavyonu haricen, 1937 Paris Fuarındaki Mısır pavyonunun fena bir şekilde tssiri altında yapılmıştır. Bu pavyonun haricî bakır kabartmaları şayanı dikkat ve

gü-iş Bankası pavyonu muvakkat bir inşaat için fena bir şekil göstermiyor. Fuar gazinosu bu seneki tadilâttan sonra biraz daha düzelmiş vaziyettedir.

Bu sene İnhisarlar tarafından yapılan yeni pavyonda bir güzellik ve bir sergi pavyonu hissi kuvvetlidir. Fakat bu pavyonu bozan üzerindeki terasta yapılan gazinodur. Gazi-nonun pavyonun üzerinde yapılmasına bir mâna verilemez. Çünkü bir katlı pavyonun terası ne geniş bir manzaraya hâkim bir vaziyettedir, ne de halkı fuzulî bir surette merdi-venle terasa çıkarmak bir zaruretti. Pavyonun orta motifi üzerine aşağı doğru konulmuş olan yaprak lüzumsuzdu, önü-müzdeki sene bu pavyonun terasındaki gazinosu kaldırılırsa, daha muvaffakiyetli olacağı muhakkaktır. Gazinoyu pavyo-nun etrafına masalar koymak suretile dağınık bir şekilde yapmak muvafıktır.

Fuarda görülen noksanlara gelince; burada çalışan mi-marlar ve bilhassa dekoratörler eserlerinde, dünya sergilerinde görülen, teşhirdeki ifade kuvvetine henüz malık değillerdir. Bi-zim sergilerdeki grafiklerde, fotoğraflardaki normlarda daima zayıf bir vaziyetteyiz. Meselâ bilhassa bilâyetler pavyonların-daki grafiklerde ifade kudretleri noksandır. Teşhir edilen fo-tografiler lâlettayin bir takım ağradismanlardan ibarettir. Bu fotoğraflardaki eb'ad küçük, gayri muntazam ve bilhassa sergi fotoğrafı tekniği yoktur. Sergilerimizin pek azında bu cihetler iyidir. Bu branşlar üzerinde bizde yeni çalışılmağa başlandığı için önümüzdeki seneler, daha mütekâmil olacağı muhakkaktır.

Kültürpark ve Fuar sahası bugün 36 hektardır. Şimdi bu sahaya bir kısım yerler daha katılmağa başlanmıştır. Kültürpark sahası beynelmilel sergiler kurmak için geniş bir sahadır. 1933 Paris sergisinin 105 hektar üzerinde kurul-muş olduğu düşünülürse, izmir Fuarı sahasının ehemmiyeti anlaşılır.

İzmir Fuarında ecnebi pavyonları şimdiye kadar ecnebi devletlerin küçük mikyasta iştirakini gösterir. Fakat bu işti-rakler önümüzdeki senelerde şüphesiz genişliyecektir. izmir Fuarı şarkın mühim bir pazarı olmak istidadındadır. Bu fu-ara bilhassa, şark memlketlerini iştirak ettirmeği temin et-melidir. Meselâ, iran, Irak, Afgan, Mısır gibi memleketler pek âlâ önümüzdeki sene bu Fuara iştirak edebilirler.

Bu takdirde, şark emteasımn, san'atının bir araya topla-nacağı bu fuar büyük bir hususiyet gösterir.

izmir Fuarı seneden seneye inkişaf eden ve bir hususiyet ifade eden mevcudiyet olmaktadır. Buraya mesai sarfeden-leri tebrik ederiz.