Sürekli E¤itim
Continuing Medical Education
Psikodermatolojinin Gelece¤i
The Future of Psychodermatology
‹lknur K›vanç Altunay
fiiflli Etfal E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Dermatoloji Klini¤i, ‹stanbul, Türkiye
55
Girifl
Vücudun ve ruhun örtüsü olarak deri d›fl dünya ile kifli-nin iç evreni aras›ndaki en önemli iletiflim arac› ve en önemli duyu olan dokunsal alg›lar›n kayna¤›d›r. Kiflile-raras› iliflkilerde ve cinsel kimlikle ilintili olarak kendilik alg›s› ve beden imaj› oluflturulmas›nda yaflamsal önemi vard›r. Bunun sonucu olarak deri hastal›¤› olan kiflilerin görünümlerinin ve hareketlerinin toplum içindeki tep-kilere duyarl› olmas› kaç›n›lmaz bir sonuç olarak ortaya ç›kmaktad›r. Deri hastal›¤›n›n di¤er baflka hastal›klar-dan en önemli fark› onun görünür olma özelli¤idir. Dolay›s›yla deri hastas› kendisi hakk›nda oldukça nega-tif, önyarg›l› ve ayn› zamanda damgalanm›fl gibi hisset-mektedir. Gerçekte de toplumdaki ço¤u kiflinin deri hastalar›na farkl› bir gözle bakmalar› ve bir tür
reddet-me davran›fl› içine girreddet-meleri mümkündür. Bu noktada zedelenen özgüven ve beden alg›s›n›n düzeltilmesi ba-zen deri hastal›¤›n›n düzeltilmesinden çok daha fazla ön plana geçmektedir1-4 .
Son y›llarda bireyin görselli¤ine hizmet eden estetik cerrahi, moda, diyet alanlar›nda önemli ölçüde gelifl-meler olmufl ve bu alanlardaki uygulamalar oldukça büyük ölçekli parasal yat›r›mlarla ifllerlik ve önem ka-zanm›flt›r. Özellikle bat› dünyas›nda kozmetik ve rek-lam endüstrisi çekici insanlar›n mutlu, baflar›l› ve sev-giye de¤er olduklar› temas›n› beyinlere ve ruhlara en-jekte ederek kiflilerin fiziksel görünümlerinde eriflimi zor olan standartlara ulaflmalar› için ola¤anüstü bir bask› yaratmaktad›r. Bu koflullarda görünür bir hasta-l›¤›n kiflilerde yol açabilece¤i psikososyal sonuçlar›n beklenenden daha çok olmas› olas›d›r. Derideki flekil
Y
Yaazz››flflmmaa AAddrreessii//AAddddrreessss ffoorr CCoorrrreessppoonnddeennccee:: Dr. ‹lknur K›vanç Altunay, fiiflli Etfal E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Dermatoloji Klini¤i, ‹stanbul, Türkiye E-posta: ialtunay@gmail.com
Özet
Psikodermatoloji dermatolojinin geliflmekte olan yeni bir çal›flma alan›d›r. Deri hastal›klar›n›n psikolojik ifllevlere olan etkileri ve dolay›s›yla dermatoloji ile psikosomatik t›p yak›n aras›ndaki iliflki uzun süredir bilinmesine karfl›n kan›ta dayal› bilimsel yöntem-lerin gelifltirilmesi, psikolojik etkiyöntem-lerin somut verilerle do¤rulanmas› ve bunlar›n tedaviye olan yans›malar› henüz gerçekleflmekte-dir. Bu makalede psikodermatolojinin bir çal›flma disiplini olarak gereklili¤i farkl› noktalardan de¤erlendirilmekte ve bu alandaki geliflmelerin gelecekteki durumu gözden geçirilmektedir. (Türkderm 2010; 44 Özel Say› 1: 55-6)
Anahtar Kelimeler: Psikodermatoloji
Summary
Psychodermatology is a new developing area of dermatology. It has been long recognized that dermatologic disease may affect psychological functions in dermatology patient and thus, there is a close relationship between dermatology and psychosomatic medicine. Despite this, the development of scientific methods based on the evidence-based medicine and confirmation of psy-chological effects via objective data along with reflections on therapy have been recently carried out. We emphasize the neces-sity of the presence of psychodermatology as a working discipline from different standpoints and assess its situation in the future as a subspecialty. (Turkderm 2010; 44 Suppl 1: 55-6)
Key Words: Psychodermatology
Türkderm-Deri Hastal›klar› ve Frengi Arflivi Dergisi, Galenos Yay›nevi taraf›ndan bas›lm›flt›r. Turkderm-Archives of the Turkish Dermatology and Venerology, published by Galenos Publishing.
www.turkderm.org.tr
bozuklu¤u kiflideki sa¤l›kl› narsisizmin psikolojik bileflenlerini etkileyerek utanç ve afla¤›lanma duygular›n› tetikler. Aile, ya-k›n arkadafllar ve di¤er toplum bireyleriyle olan iliflkiler bü-yük ölçüde zedelenir. Gerçek fludur ki deri hastas› ideal olma-yan, kusurlu, k›r›lgan ve umutsuz bir kiflili¤i temsil etmekte-dir ve hastalar›n hastal›¤›n fliddeti ile ilgili alg›lar› ikincil psi-kolojik morbidite nedeniyle gerçektekinden farkl› ve abart›l› olabilir. ‹flte bu noktada deri hastal›¤›n›n olumsuz etkileri ile bafl etmede en çok dikkate al›nmas› gereken konular doktor-hasta iliflkisi, doktor-hastal›klar›n gerçek do¤as› ile ilgili doktor-hasta ve top-lum bilgilendirmeleri, hastaya özel psikolojik, grup ve davra-n›fl terapileridir4-7.
Doktor hasta iliflkisi ele al›nd›¤›nda ilk ad›m iyi iletiflim bece-rilerinin elde edilmesidir. Bugün kabul edilmifl bir gerçek hasta ile iletifliminde gerekli bilgi ve becerilerin ö¤renilmesi gerekti¤idir. Zira deneyimle elde edilen bilgiler standardize ve homojen de¤ildir, deneyim sonuçlar› eksik ve yanl›fl yorumlanabilir ya da hasta ve hekim aç›s›ndan riskli olabilir. Ne yaz›k ki uzmanl›k e¤itimi esnas›nda bu beceri ve bilgi ve-rilmemektedir. Öte yandan tan› merkezli yaklafl›m hasta merkezli yaklafl›ma döndürülmeli, hastan›n duygu ve düflün-celeri, beklentileri dikkate al›narak empati gösterilmelidir. Her ne kadar baz› hekimler daha empatik olsa da empati becerilerinin de hem hasta hem hekim aç›s›ndan belli bir çerçeveye oturtulmas›nda ve ö¤renilmesinde fayda vard›r. Özellikle zor hastalar ve hastal›klar aç›s›ndan aile içi dina-mikler, zor yaflam olaylar›n›n kimi kez dikkate al›nmas› ge-rekmektedir. ‹ster t›bbi ister psikolojik olsun farkl› biyopsi-kososyal etmenler nedeniyle her hastaya uyarlanabilecek ortak tedavi flemalar› mevcut de¤ildir. Her hasta için özel, kombine ve özgün tedavi yaklafl›mlar› vard›r ve bu yaklafl›m-lar›n sa¤lanmas›nda da iletiflim ve empati becerileri önem kazanmaktad›r. Özgün tan› ve tedavi yönünden depresyon, delüzyon, beden dismorfik bozuklu¤u gibi psikiyatrik hasta-l›klar›n tan›nabilmesi ve antidepresan-antipsikotik ilaçlar›n gere¤inde yaz›labilmesi deri hekiminin bilgisi dahilinde ol-mal›d›r. Dolay›s›yla psikodermatolojinin dermatoloji uzman-l›k e¤itiminde yer almas› zorunlulu¤u ortaya ç›kmaktad›r. Maalesef ki psikodermatoloji dermatolojide yeni bir alan ol-mad›¤› halde tüm bu bilgilerin ve donan›m›n sa¤lanmas› için bu çal›flma alan›n› yan dal haline getirmek ya da uzman-l›k e¤itimi içinde bir süreç haline getirmek genel bir kan› ve uygulama haline gelememifltir. Giderek daha fazla say›da dermatolog bu kan›y› paylaflsa da bilimsel yap›lanma aç›s›n-dan bir taraftan psikolojik morbiditeyi ölçebilen daha özgün yöntemlere ve di¤er taraftan bilhassa nöroimmünoloji ala-n›ndaki çal›flmalarla beslenen bilgilere ihtiyaç vard›r. Derma-tolojik hastal›¤a birincil ya da ikincil olarak efllik eden bo-zukluklar›n de¤erlendirilmesi için dermatolojik hastal›¤a öz-gün de¤erlendirme ölçeklerinin gelifltirilmesi önem tafl›mak-tad›r. Son y›llarda özellikle psoriasis, atopik dermatit, akne, ürtiker gibi kronik hastal›klarda psikososyal etkilenmeleri ölçen özel yaflam kalite indeksleri gelifltirilmifl olup her ge-çen gün bunlara yeni hastal›klar eklenmektedir. Bu tür öl-çeklerin gelifltirilmesi hastal›¤›n hasta üzerinde belli
dönem-lerdeki etkilerinin ölçülmesi yoluyla uzun ve tüketici, parasal kaynaklarda israfa yol açan tedavilerin yerine daha ak›lc› te-davi flemalar›n›n gelifltirilmesinde ön ayak olabilecektir1-4, 8-11.
H›zla geliflen biyomedikal bir çal›flma alan› olarak nöronoloji dermatolojinin otoimmünite, hipersensitivite ve immü-niter eksikliklerle giden birçok hastal›¤›nda immünolojik, fiz-yolojik ve psikolojik stresörlerle ortaya ç›kan nöroimmün sis-temdeki ifllevsel bozukluklar› nörotransmiterler, büyüme fak-törleri ve sitokinler arac›l›¤›yla aç›klayarak somut kan›tlar sun-maktad›r. Böylece yeni patogenetik aç›klamalar ve yeni tedavi yaklafl›mlar› ile bir yandan hekim ve hasta perspektifinden do-yumun daha üst düzeylere tafl›nmas›, di¤er taraftan kiflisel de-neyim ve tek vaka raporlar›ndan öteye geçerek kan›ta dayal› t›p esaslar›n› uygulamak mümkün olabilecektir. Psikolojik pa-rametreleri objektif bir flekilde de¤erlendirebilecek özgün öl-çeklerin ve bilimsel yöntemlerin gelifltirilmeleri de dermatolo-ji, psikolodermatolo-ji, psikiyatri ve hatta halk sa¤l›¤› uzmanlar›n›n multi-disipliner ve organizasyonel yap›lanmalar fleklindeki çal›flmala-r› ile sa¤lanabilir.
Sonuç olarak psikodermatolojinin geliflmesi için flu alt bafll›klar ile son derece yak›n iliflkide gibi görünmektedir: 1- Nöroimmü-noloji alan›ndaki geliflmeler 2- Objektif ve somut bilimsel öl-çüm yöntemlerinin gelifltirilmesi, 3- Doktor-hasta iliflkisinin iyi-lefltirilmesi ve gelifltirilmesi, 4-Liyezon dermatolojisi fleklindeki kurumsal yap›lanma, 5- Parasal kaynaklar Böylece psikoder-matoloji yak›n gelecekte, kab›na s›¤mayan bir çal›flma dal› olan dermatolojinin yeni ufku haline gelecektir.
Kaynaklar
1. Walker C: Psychodermatology in context..Psychodermatology. Ed.Walker C, Papadopoulos L. Cambridge, Cambridge University Press, 2005;131-45.
2. Zane LT: Psychoneuroendocrinimmunodermatology. Psychocuta-neous medicine. Ed. Koo J, Lee CS. New York-Basel, Marcel Dekker Inc, 2003;65-95.
3. Poot F: How to become a psychodermatologist. Acta Dermato Ve-nereol 2009;89:557.
4. Urpe M, Buggiani G, Lotti T: Stres and psychoneuroimmunologic factors in dermatology. Dermatol Clin 2005;23:609-17.
5. Urpe M, Pallanti S, Lotti T: Psychosomatic factors in dermatology . Dermatol Clin 2005;23: 601-608
6. Papadopoulos L: Psychological therapies for dermatological prob-lems . Psychodermatology: psychologic impact of skin diseases. . Ed. Walker C, Papadopoulos L. Cambridge, Cambridge University Press, 2005;101-12.
7. Anthis L: Skin diseases and relationships Ed.Walker C, Papadopou-los L. Cambridge, Cambridge University Press, 2005;72-83. 8. Lin PS, Koo JYM: Health related quality of life instruments for
pso-riasis. Psychocutaneous medicine. Ed. Ed. Koo J, Lee CS. New York-Basel, Marcel Dekker Inc, 2003;305-20.
9. Johannes H, Kupfer J, Gieler U: SESAD:severity and emotional sco-ring of atopic dermatitis, development of questionnary for pa-rents of children suffering from atopic dermatitis Acta Dermato Venereol 2009;89:567.
10. Rapp SR, Feldman SR, Graham G, Fleischer AB, Brenes G, Dailey M: The Acne Quality of Life Index (Acne-QOLI): development and va-lidation of a brief instrument. Am J Clin Dermatol 2006;7:185-92. 11. Lennox RD, Leahy MJ: Validation of the Dermatology Life Quality
Index as an outcome measure for urticaria-related quality of life. Ann Allergy Asthma Immunol 2004;93:142-6.
‹lknur K›vanç Altunay Psikodermatolojinin Gelece¤i
Türkderm 2010; 44 Özel Say› 1: 55-6
