K.KT.C.
Y AKIN DOGU UNiVERSiTESi FEN -EDEBiYAT FAKULTESi TURK ntt.l VE EDEBiYATI BOLUMU
GUNEY AZERBAYCAN BiLMECELERi
MEZUNiYET <;ALISMASI
DANIS MAN
noc, DR. HABiB DERZiNEVESi .
\. -, -~~~
.(0-' ""'" ' <,
~et.,\o',"-, ~ ,
A YSE KARAHUSEYiN
LEFKOSA - 2002
-ONSOZ-
ezuniyet cahsmami hazirlarken bana yapnus oldugu tum yardnnlardan dolayi
~ celikle saym hocam HABIB DERZiNEVESi'NE cok tesekkur ederim.
Yaprms oldugum mezuniyet cahsmasi bana Azeri Tukleri hakkmda bircok bilgi kazandirdi. Azeri Turkcesi ile tiirkiye Turkcesi arasmdaki benzerlikleri,
farkhhklan ogrenmeme yardnnci oldu. Gunumuzde kullandigumz bircok elimenin Azerice' de cok farkh anlamlan oldugunu ogrendim ve bu bilgileri ogrenmek cok hosuma gitti. Bir dusunun hergun defalarca kullandigmuz
elimelerin yeni ve cok ilgi cekici anlamlanm ogrenmek nekadarda zevkli bir istir.
Bu arada sevgili hocam Habib Derzinevesi tum subat tatilini bizlerle birlikte okulda gecirdi. Bizlerle bikmadan, usanmadan ilgilendi ve bize birseyler kazandira bilmek icin cok cabaladi. Ben' de yapnus oldugum bu mezuniyet cahsmastrun guzel bir kaynak olmasi ve sevgili hocann utandrrmamak icin elimden gelen herseyi yaptnn, umarnn ona layik bir ogrenci olabilmisimdir.
Birkez daha saym hocam Habib Derzinevesi'ne mezuniyet cahsmam vasitasiyla tesekkur ve sukranlanrru sunarnn.
A YSE KARAHUSEYiN
- i<;ERiK-
nnu Sayfa
- ey Azerbaycan bilmeceleri 1- 126
-,zliik 12 7 - 13 2
evaplar 133- 159
- GUNEY AZERBAYCAN BiLMECELERi-
- GUNEY AZERBAYACAN BiLMECELERi -
-A-
1. Ahsam sahmr Seher yigihr.
2- Adam belinde habca ilan.
3- Alti canus, ustu keci.
4- Alti canus, ozu keci yuklenibdi nir cut ata.
5- Aldnn kazan, saldnn guyruk:
Eridi kazan, kaldi guyruk:.
6- Agzm asagi tutaram dolar yuhan tutaram bosalar,
7- Alnusam atannan gencede satannan gu, tukunden yungul kiragi kizil gul.
8- Ay ici dolu ozu koylu.
9- Etten sise kizildm kebab.
10- Erimez kupe yerimez kupe yuzyil kalsada curumez kupe.
11- El ile yapilar, kulaga talnhr.
12- El kadar mezar, her yeri gezer.
13- 0 ne de ki
vezinde yunkul, kiymetde agir.
14- 0 ne de ki toyukdan alcak adamdan hundur,
15- 0 ne de ki
ici kirnuzi, esigi kara icine koysan iste olar.
16- 0 ne de ki alarlar bey eline salarlar.
17- Iki kurkum var on kardasa catar bunu kim tapar.
18- Barmagima almas gozlu san ilan sanhb.
19- Barmagnna ala gozlu
san ilan sanhb.
20- Barmakda ilan teher gozunde yasil zahar.
21- Ba~1 dar, beyni yoh beli dar, sumuku yoh.
22- Baglaram yeri yer.
23- Balaca mezar, dunyam gezer.
24- Balaca mutal, kapuda yatar.
25- Bazardan kazan aldun icine kuyruk saldim kazan eridi, kuyruk kaldi.
26- Bedeni var, basi yoh kollan var, kalcasi yoh karruru yar karu yoh.
27- Bes yuvaya bir kapu.
28- Bir balaca misiri alem onun yesiri.
29- Bir kabnn var
agizi asagr koyuram dolar yuhan koyuram bosahr,
30- Bizim evde bir kisi var
nenem ile isi var.
31- Topukdan alcak insandan uca.
32- Teker ustunde zebercet gelin barmagma hacet.
33- Tu - tuburgu tutar yatar tuburgu
yuz il mini i9 gun deyse curumez hie tuburgu.
34- Tuhluce ozun a9ar Int oraya kacar,
35- Cole gidende bogaz evde kalanda kiz.
36- Cekisi birce m.iskal kiymeti mince dinar.
3 7 - Ciktun tepeye
ayagun dusdu kupeye,
3 8- Cihdnn tepeye dusdum kuzeye.
39- Cihdim tepeye dusdum kupeye,
40- Dagdan gelir bir mezu
bir bumu var kirh gozu,
A
41-Sansansannagnn
san guze barmagim,
42- Seherden duraram hacaya minerem
hacasiz hie yana gitmerem.
43- Seher durdum hacaya mindum.
44- Sip - ~1p gelir
~1p - sip gider.
45- Aziziyem yuz koyun yuz gotnrun yuz koyun
aln abbasiya alrmsam
aln okuz, oz koyun.
46- Kapi kapi zencir sapi
<lord budagi bir yarpagi,
4 7- Koyun derisi tuzludu tersi yumru kupedi basi tepedi.
48- Kolu var, kic; yohdu adi var, sam yohdu
karrun yirt cam yohdu.
49- Kulak ustu kus yatar.
50- Kilh torba et Hile.
51- kilh cuvala
kilca girer,
52- Kmca dana gozu var kilh cana ozu var.
53- Kirh gozu var bir bunm.
54- Krvnlrms ilan adam belinde kuyrugu ile basi bir yerde.
55- Kirh <lane gozu var kihca ozii var.
56- Gece kisir gunduz bogaz.
57- Gunduz sappildar gece dayanar.
58- Gunduz noker gece aga,
59- Gunduz dolanar
geceler agz1 acik yatar.
60- Leleye lelendigim beleye belendigim ekdim, bicdim su verdi belime selalendim.
61- Men asik bay gecdim
kasibi bay gecdim
alti gumus uz geci
elimde cayi gecdim.
62- Men asik beyi gecdim kasibi beyi gecdim alti canus uz geci elimde cayi gecdim.
63- Veznide yongul kiymetde agir.
64- Yagis yagsa duzuler
gun cihanda buzuler aln var uzi yohdur ceksem bagi uzuler.
65- Y erim derin deryalar rnenden kiymetli ne var?
66- Y uyurdum o tepeye yuyurdum bu tepeye ayagim dusdu kupeye.
6 7- Y urnru teker barmaga gecer.
- B-
I-Agdir donu yohdur earn uzuncadrr dirnagi yere batir, barrnaklan.
2- Ay dogdu ahtalandi dogdukca ahtalandi bazara bir ner geldi yuz yerden nohtalandi.
'7
J-- Ay haca giden kisi elinde yorgun kisi mene bir sal al getir ne arsi olsun, ne argaci.
4- Arcm epe- gumus tepe derede cicek - deyirmi tepe.
5- Arsmca epe - gumusden tepe derede cicek - deyirmi tepe.
6- Al ayagi destedi kollan kafesdedi ne yerdedi ne goyde carhi felek ti~ tedi.
7- Egri ugru hara gedirsen tepesi delik sen diyirsen.
8- Egri gozler, ufak gozler meni gizler, yan gozler.
9- Evimizde ik:i gelin var ikiside bir boyda.
10- Uzun - uzun kisiler baslann, ayaklarm duvarda gizletmisler.
Q
11- -09 kardas,
bir birinin us tune cihtilar, biri dedi belim agnyor oburu dedi basim partlayor biride dedi korhma korhma.
12- Uzadnn cukuruva,
13- Oyan das, buyan das icinde kirh elli bas.
14- Oyan kala Muhammed buyan kala Muhammed yas vurdum kuru 9Ihd1
selle ela Muhammed.
15- Oyan kala Muhammed Buyan kala Mehmed Aradan bir ay 91hd1 Selle ela Mehmed.
16- Iyesi gelmeyince duvardan enmez.
17- El yatdi, oba yatdi kanber dilin uzalti.
18- i9i ve esigi das gir icinde ha dolas.
19- iki bacnn var, bir boyda biri durar, biri hayda.
0
20- Boyan duvar, duvar icinde bir ayna var.
21- Bir sicarum var oyanamaz gider deligede cihmaz Mola ona pitik yaz Goren cihar ya cihmaz.
22- Bir okuzum var culun alsan
gabrrgah sananar.
23- Bir itim var
evin basna herelener orda bast baglanar.
24- Bir hah dohumu~am ne arsi - ne argac1 var aranda kalam bilmez daglarda agaci var.
25- Bir kusum var iki kanath ha ucar yerinde kalar.
26- Biri deyir vay basim biri deyir vay asim.
27- Bir kusum var oyunbaz yuvaya girer da cihmaz Mola bana pitik yaz Goren cihar ya ciharmaz
1 (\
28- Bir kusum var oyunbaz yuvaya grrer soyunmaz Molla bir dua yaz
Goreh ogunar ya ogunmaz.
29- Biz biz idik yuz kiz idik
bizi nzduler ipe duzduler.
30- Bizdebirce kisi var tepesinde deligi ayagmda od yanar basmdan tustu kalhar.
31- Bizde birce kisi var her gelene el verir.
32- Bizim evde dord gelin var dordude bir boy bohunda.
33- Belece belece alamet ici kimuzi selamet yas vurdum kuru cihdi selle elam Muhammed.
34- Tap - tapi goturer tap balasm goturer balasi yarpak goturer yarpak torpak goturer.
35- Tat tatmi goturer tat oglunu goturer oglu yarpak goturer yarpak toprak goturer.
r 1
3-6- Takkir - tukkur Iezgiler bize konak geldiler koyun - geci yununden eve palaz serdiler.
3 7 - Cerge - cerge soyudler beli baglu yigidler.
38- Colde degil evdedi ne yerdedi, ne goydedi.
39- Haciya giderler Hae asikma basmdaki tac esikma
meni ile kilim getir ki ne arsi olsun, ne argaci,
40- Hamam silinde supuruldu
mercimekler duzuldu.
41- Hasan ak hastadi kollan kafesdedi ne yerdedi, ne goyde tahti revan ustedi.
42- Hasan Bey'im hastadi zenciri kafesdedi ne yerdedi, ne goyde carh felek ustedi,
43- Hasan Aga, Huseyin Aga ne yerdedi, ne goyde gandildedi, gandilde.
44- Dam uste at kisner.
1,.,
45- Dam dalmda at kisner.
46- Dord gelinim var her dordu bir boyda.
4 7- Dord kardas bir papak.
48- Dovresi kara alamet ici 'ktrnuzr selamet yas vurdum kuru 9Ihd1.
49- Duz ekdim, egri bitdi,
50- Zer zer uste, zerdi var uste men gelene eek ~ kal divar uste,
51- Zer kilim, zencir kilim ha silkelerim agir kilim.
52- Kara deve coktu yere bagirsagm toktu yere.
53- Kara toyuk kak eledi kanadlan tak eledi.
54- Kara toyuk karm yank.
5 5- Kara toyuk karm yank.
1 'l
56- Kara toyuk karru yank bagirsagnu toktu yere.
57- Kara katir kapida yatar el vuranda sillak a tar.
5 8- Koca oglun goturer oglun yarpak goturer yarpak, torpak goturer.
59- Giderdim gece gordum bir koca mindi bir cal esegin dahsma
gah cekir, gah uzadrr.
60- Gidin Leyla, kalan Leyla dabam uste duran Leyla.
61- Gece bosalar gunduz dolar.
62- Gece gunduz kiskirar.
Ne yorular, ne de sesi tutular.
63- Giden leklek - giden leklek bir bacak uste - duran leklek.
64- Giden leylek - leylek daban uste - duran leylek hem tahtadi - hem de direk.
65- Enlemisem, enmemisem leklemisem, ehmemisem.
1A
Minare - ha - minare ici tamam kapkara tepesi acik olur dibide hem al kara.
67- Minare - ha - minare ici tamam kapkara tepesi acik olur dibi de ki, lap kara.
68- Menim dord gelinim var dordude bir boyda.
69- Mekke, Medine, Hae demenim demirci koresi, sac demenim kasib, devleti, ac demenim.
7 0- Ne yerdedi, ne goyde gahbda ara yerde.
71- Ne yerdedi, ne goyde halka vurub bir yerde.
72- Ne evdedi, ne colde ne goydedi, ne yerde.
73- Hay gider, huy gider birce kans yol gider.
74- Hami yatar
o dilini uzaltar.
75- Hep - hep kizil tepe dovre duvara cicek sepe.
7 6- Hep - hepe kizrl kupe ceyran ope
cicek sepe.
- -C-
1- Adam elinde seytan fiilinde
teker ayakh k:uyrugu belinde.
2-Atlldnn mindim karadaya.
3- Ahsam, acihr, seher y1gihr.
4- Arasi cehennem, devresi derya.
5- Arzum epesinden
sud sagdrgim tepesinden iki eli var belinde
agzr var tepesinde
6- Arvada bah, arvada oturubdu torbada torbasi demirden ozu ala bedendi.
1,,;:
7- Agzi gider -ha - coh gider gece - gunduz yol gider birce karts yol gier.
8- Az gider, coh gider birce kans yol gider.
9- Asihb annud degil rsikhdir od degil.
10- Ag ohluyum yigildi basi kaytan baghdi.
11- Ag babaru gezer obaru alu kier var, iki dabaru.
12- Ag toyuk suda oynar hemdemle bele oynar urkucu geldi urkuddu berkici geldi berkitti.
13- Agac atlandi gemi katlandi kuyruk bulandi tepe sicradi.
14- Agac basin oydular kende koha koydular
1 '7
15- Agacdan au, demirden kati insan illeti - tann gutreti.
16- Agacdan yuvasi var dasdan yumurtasi var.
1 7 - Agacdan asihdi tekeri ayakhdi adamlarun elinde kuyruklan belinde.
18- Agzma bah agzma yazilar kazma
herkes bunu tapmasa deligi onun agzma,
19- Agzi var disi yoh onu vunnayan kisi yoh.
20- Ag gol kapilan gezer.
21- Agz1 poladdan sakkah sapdan.
22- Agzr var disi yoh her ne agzma salmsa teke tek eder.
23- Aksi, aksi elinde sise mene bir at ver
ne erkek olsun, ne disi.
1 Q
24- Alu haca, ustu haca iki uzun, iki kilca.
25- Alu asik boyu var her gecede toyu var.
26- Aln sise ustu sise ortasmda kebab bise.
27- Alcak damdan kar yagar kiragi · tahta duvar.
28- Atam meni oldurer derime saman doldurar.
29-Ayagr var eliyoh agzi var dili yoh soyuklarda gerekdir bogazr yapdirekdir.
30- Atdnn atana - degdi dabana alt balahana - ust kerhana.
31- Arasi cehennem dovresi derya.
32-Agzi var, dili yoh kolu var, ayagi yoh karm var, barsagi yoh.
10
33- Ayak:lan anca basmda kelemi karmnda veremi balalan yigar basma oturub aglar,
34- At diregin basmda demir desikli papak.
3 5- Ash agacdan koku kildan
uyudur baban ihsanma.
36- Elsiz, ayaksiz koyunek ister.
3 7- Elek boyda ozu var yuz ellice gozu var agzi yuhan bahar altmdan yagis ya gar.
38- Elli - elli yuz duymesi elli - elli mercan dugmesi herkes onu bilmese
elli ilin hastasi.
39- Elindedi, elinde etekleri beline
gece - gunduz yol gider yerindedi, yerinde.
40- E vde dumb bir kisi nenemledir, her isi.
'")(\
41- Evimizde bir kisi var hacadan iki disi var.
42- Evimizde kendi var kendinin kemendi var goyde giden kuslann ayagmm bendi var.
43- El yatdi, oba yatdi olu ayagm uzatdi.
44- 0 yam kac, bu yam kac icinde odlu ocak.
45- 0 yam kaya, bu yam kaya icinda agca maya.
46- 0 yam yasti, bu yam yasti dord ayagim - yerine basdi.
47- Once ilandir, ates perest
kime vursan deser, eyler sikest.
48- 0 yana gier hey hey ayaksizdi hey hey dayaksizdi hey hey
49- 0 nedi ki Allahm fiilinde Bedenin elinde.
,.., 1
50- 0 nedi ki
bedeni gilden, bumu otdan.
51- 0 nedi ki, bir kuyu kuyunun icinde suyu suyun icinde ilan ilanun agzi yanan.
52- 0 nede ki,
sam kilh siyahkar yagar cisminden yazi yayi, kisr kar.
53- 0 nede ki,
agzi denrirden, dili kendirden ustu ocak, alb su.
54- 0 nedi ki
alb cehennem, ustu su.
55- 0 nede ki balaca uzudu, min iki gozudu.
56- 0 nedir ki, gece gunduz zanyar demir sapi vakt carhma sanyar iki kardas yazdigmi samyar her tayi da bir-birini tamyar.
57- 0 nedir ki
gece, gunduz yol gider.
5 8- 0 nedir ki
her yana isik salar oz dibine yoh.
59- 0 nedir ki
yuhan gidende yuk apar.
60- -0 9 baci bir yasta ozleri kararmis.
61- U stalar - ha - ustalar safatapsm hastalar o nece kustur
oz bagirsagm desteler.
62- Uzadnn sene
tustusu gelsin mene.
63- Uzun ilcim kisa kilicim dendene yuregim merendi kuregim.
64- Uzun uzun uzanar heftada bir bezenir.
65- -Oste gidende yuku var, asagi gelende isi.
66- Uydurmus - hay - uydurmus colasmda su durmus
acm sizin kilhm
gelir bizim kudurmus.
67- Uca damdan alcak dama kar yagar
68- 0 nedir ki, attan hundur itden alcak?
69- O nedir ki,
mll1UI1 hesabim zider.
'-" - '-" .
7 0- Ozii bir barmak sakkah kirh barmak
5:ZU demirden, sakkah kendirden.
71- Ozii yemeli ici geymeli.
72- Ozil cahr ozii
--~ -ovnavir.
--,./ --·--J ---73- iki kJ.91 var carpazi sihsan parcalar atlazi.
7 4- iki evin arasi duyurler nagrasi,
7 5- iki kurkum var on karadasa catar,
bunu kim tapar.
7 6- iki halka, iki fi9
ortasmda birce pure.
77- i9i kirrmzi esi kara icine koysan kizisar.
7 8- i9i kimuzi yanlan kara.
79- iki dabam var, aln kI91.
80- iki ayakh fil
ortasmda var bir dil.
81- ilim ilmez derisi curumez
and icibdi - yol yfuiimez.
82- Bad yam, gezer obam alu kI91 var - iki dabam.
83- Basmr keserler kam cihmaz.
84- Bah Allahm isine iplik talnb disine papak koyub basma
kuyrugu suda, basi kuruda.
85- Bahtimsane, gordum ozumu.
86- Bahsan onun ozune
gonmursen ozune.
87 - Basma kelem baglayar oregi orem baglayar ogul usaguu yigib destmal ahb aglayar.
88- Barmagi sohdum gozune agznu acdi dizine.
89- Barmagi sohdum gozune agzim acdi ozume
iki kier var carpazi sihsan parcalar atlazi.
90- Baglarda tappildar, mesede kakkildar.
91- Balaca besti - yanlan yasti senem pa9as1 - zerdi, hacasi,
92- Balaca koyu pikkildar suyu.
93- Balaca kisi, ceper hurer.
94- Balaca menzer, evleri gezer.
9 5- Balaca cafer, parcaya tapar.
96- Balacana kargalar
bizden size yorgalar
kovurgadan fedirden
ne istesin, balalar.
97- Balalann yigar basma
ClZClf
aglar.
98- Baldm bucak dab bir kucak.
99- Basma selme bagladi usaklaruu yigd; agladi.
100- Bir heyvan gordum bir basi var,
aln kolu, iki ayagi,
hayrette kaldnn ham beden.
101- Bir balaca boyu var, Dagdan ~ele indirir.
102- Bir nefer kara cadurlu kucagmda ag usak usagr duyerler
kara cadurlu dinmez.
103- Bir desikde, yuz desik.
104- Biri debili bork biri kisa gulam biri uzun gulam.
105- Bir atnn var derinde, baglarmsam serinde gece - gunduz yol gider, yerindedir, yerinde.
')7
113- Bir kara okuzum var her yeten 9ullayrr.
106- Bir atnn var, her yeteni minir.
107 - Bir atnn var,
9ullasan 9ulun salar 9ullamasan kulun salar.
108- Bir balaca 6:zii var hastad sekkiz gozn var.
109- Bir balaca sandukca ici dolu ag rmhca.
110- Bir bilecik atlar, suya salsan batmaz.
111- Bir balaca boyu var dam dolusu toyu var.
112- Bir kara ku~um var,
kapuda dimdiginden asilib, hie kimi buahnur.
114- Bir kara toyugum var kapulan gezer.
115- Bir kizim var
her gelen ozunden oper.
116- Bir kusum var frengi talavarda vurar zengi . . . ne yemrr, ne icrmr ne dili var, ne hengi.
117- Bir dannm var demirden aln od, ici beden.
118- Bir dannm var al uste elini vur el ustc
alcak damun altmdan lurda lurda kariste.
119- Bir damnn var ii9 direkli dami gotursen kalar dire gi.
120- Bir damm men ustunde sen bahsan, sen ustunde.
121- Bir itim var hurer - hurer bumu siser.
122- Bir yumuru ozu var mince dene gozii var.
123- Bir ozi.i var, min gozu.
124- Bir okuzum var, agzmdan ayrran ahar.
')0
125- Bir okuzum var kuyrugula cit hurer.
126- Bir okuzum var,
kuyrugundan tutmasan dama ginnez.
127- Bir padisahm bes oglu var beside bir yasda, bir bicimde beside ayni pesede,
128- Bir toyugum var, suzer - suzer, yumurta toker,
129- Bir havuzum var demirden
soyu gelir yetmis yedidi delikden.
130- Bir balaca dolcamn, hastad - doksan gozu var.
131- Bir dane san kiznn var, gunde iser.
132- Bir balaca boyu var dam dolusu toyu var.
133- Bir tepede top oturar biri kalhar biri oturar.
134- Bir kans boyu var
ev dolusu toyu var.
135- Bir havuzum var cimmeli ustu kizil dugmeli.
136- Bir kizun var, bir gozu var.
137- Bir okuzum var,
kuyrugundan tutmaymca toleye girmez.
138- Bir okuzum var, ne yem yeyer ne su teer, kefen bicer.
139- Bir seherli fenerim kibritsizde yanaram.
140- Boycugazi bir kans, sakkah yeddi kans.
141- Burdan girer ordan cihar,
142- Burdan girer, ordan cihar,
kuyrugunda ipliyi var.
143- Bilmece bildirmece
sekil salar, gunduz - gece.
'l 1
144- Bizim evde dusub yatub kollanm kisib yatub tepik vurdum uyanmadi ele bildim porsuk yatub.
145- Bizim evde kendi var kendinin kemendi var
goydun giden kuslarm ayagmm bendi var.
146- Bizde derin kuyu var icinde serin suyu var icinde ilan balasi agzmda gevher danasi,
147- Bizim evde Yusufyatub kulahlarm kl sub yatub.
148- Bizden size yol gider en sonda, kol kol gider.
149- Bizde bir kisi var, ne mezeli isi var.
150- Bizde bir kisi var agzmda on disi var.
151- Bizde bir kisi var
kirh iki disi var.
152- Bizde bir kisi var demirden disi var.
153- Bizde bir kisi var onun <lord kier var.
154- Bizde bir kisi var aym aym 1~1 var bize gelersen, giilmekden olersen.
155- Bizde bir kisi var cohluca gozu var.
156- Bizim evde bir kisi var tepesinde yuz desigi var.
15 7 - B izde bir kisi var her gelen uzunden oper,
15 8- Bizim evde bir kuyu icinde agca suyu suyun icinde ilan ilan agzmda gevher geceler bize gonder.
159- Bizim evde bir kuyu var icindc serin suyu var suyu icilmez,
ban bicilmez.
160- Bizim evde bir kisi var
agzmda ii<; disi var.
161- Bizim evde bir kisi var kondelen yansi var.
162- Bizim evde deli var tepesinde gti.li var.
163- Bizim evde kendi var kendinin kemendi var
goyden giden kuslann ayagnda bendi var.
164- Bos gelir , dolu gelir dolu gelir, bos gelir.
165- B1glan sapdan imis, ozii po lad, ucu ~i~.
166- Tap tapi demir kapi on iki budak, iki yar pak.
167- Tap bu nedi:
culun alaram
gabrrgalan sayilar.
168- Terazi var, tengi var, her bir renkten rengi var, sallb uste otururam y1gib farmasa vuraram.
'l/1
169- Terazu var, tengi var her bir renkten rengi var sahb uste otururam
hengi var - a - hengi var.
170- Canh gabakdan kacar, cansiz dahdan kovar.
171- Cam yohdur, firlanar gece - gunduzu kanar.
172- Cuvam - ha- cuvam dord ayagi var, iki dabam.
173- Cikkih kuyu, cikkildar suyu.
174- Cal cmar basmda bir kus oturub yagm yalayar kuyrugun bulayar.
175- Cullaram , culun salar.
176- Cil to yuk , cileme to yuk basuu kesdim, kam yoh.
177- Cagmram hundurden
sesi gelir kendirden.
179- Cil toyuk cileme toyuk break vursan kam yoh
ozone gore kiymeti 90h.
180- harumlann elindedi ctimle cahan icindedi hamm ozu de icindedi.
181- Ranum hatun doymesi ilim hatun doymesi herkes onu tapmasa yeddi mana cermesi.
182- Haber verir her bir elden gucu ahr nazik telden.
183- Hac1h- ha- hacih yatim kara tazih cihtim dunya ozune gordum dunya fazih.
184- Da~1 - daslara cahdim panbugu oda yahdnn.
185- Dagdan yumbalanar, smmaz,
186- Dagdan gelir dag ah
kollan budak ah
elin gozune sohsan
agzi aynh kah.
187- Dagdan gelir dankira kuyrugu zilden kara yerisi tapur - tupur dirnagi seksen para.
188- Dahndan basdim, agzi kaldi avare.
189- Dan uzunden durdum, kizil at belime sicradi.
190- Daga gelir seslenir sehre gelir paslarur.
191- Deli deve girmez eve kes basnu girsin eve.
192- Dunyam bezer, ozu Iut gezer.
193- Dord ko~edir bes degil basi sudan has degil.
194- Derede kalhan, ustunde yorgan balaca oglan, borkune kurban.
19 5- Derede kalhan
ustunde yorgan
hastaca trepen
kurkuve kurban.
196- Deyinnenin dasi var ustunde goher kasi var herkes onu tapa bilse yuz yiginni yasi var.
197 - Deli katrr, kapuda yatir gelib - gidene terse bahrr, kol - kilcasi beeline batrr.
198- Derya arasmda od.
199- Deve dabam, gezer obam, aln kici var, iki dabam.
J
200- Dord kier var heyvan degil tukleri var ucan degil
bedeni var insane degil.
201- Devranm emrindedir.
Bendenin fiilindedir Alu ayagi iki gozu Kuyrugu belindedir.
202- Dord kardasm bir papagi var harmsr birden koyur.
203- Dozum dozum nar
dizime can kar
asdi o dilber
dolu bu haldar.
204- Dunyam gezer adam degil buyuk i~ gorer Allah degil.
205- Dumduz idi mesede evde baska pesede uste ilan uzanar
bir ag koynek kazanar.
206- Doyersen ses sahr, dolamr korkrnayrr illeri, aylan samr.
207- Dize cokim, elive tokim.
208- Refde var fincan ici dolu rnercan.
}
209- Zenk zenk icinde zenk frenk icinde ne yerde var, ne goyde, asil frenk icinde.
210- Zenk zenk icinde zenk frenk icinde on iki ay frenk icinde.
211- zer zere yapisdi
zer duvara yapisdi
zerger oglu gelmemis,
zer duvardan kopmadi.
212- Zer zer uste zer duvar uste zer yenrmymcan duvar yerimez.
213- Zenk zenk icinde zenk hevenk icinde ne yerdedi, ne goyde ash frenk icinde,
214- sari aslan yatdigi yerde ot bitmez.
215- sari atlar, ine batmaz and icer piyada gitmez.
216- sari da agdi rengi geceler o saz cahr men oynaram diringi.
21 7 - Seherden durdum - cinime mindi bos apanmsdim - dolu getirdim.
218- Seherden durar dahma miner.
219- Seher 9agi sagnca kiz yigdi balalarm basma otdu diz - diz agladi.
220- Suda bahk basi yamk.
A(\
221- su icinde od.
222- Sekkide gezer yumurta toker.
223- Sildim supurdum gel otu
224- Suda balrk kuyrugu yamk.
225- Suda bahk kuyrugu yamk
ag oglam kuyrugundan asrmslar.
226- Sehribanu gezer obanu aln ayagi, iki dabam.
22 7- Sekili .isikdan, ipi var nnhdan.
228- Sekili benzer badama, dolar sohular adama.
229- Soyleverer bahana.
230- Sanduk - sanduk icinde mende sandukicinde sanduka bir od dusdu mende yandnn icinde.
231- Elemi bezer ozu lut gezer.
JI 1
232- arab atdan- demir katdan go~ burulu - kuyruk: bolam.
23 3- Azizim emirdendi gecen gun omurdendi asik biriymis yeyib saplagi demirdendi.
234- Emmamesin koyar basma balalan yigar dovresine oturar zirin zirin aglar.
235- Faytonum var bir tekerli nenem surer tek bir elli ne izi var, ne tozu var yup-yumru yumurtlayar.
236- Foturbaz - hay- foturbaz biri kara , biri boz
baglanar hie; acilmaz Molla buna pitik yaz.
23 7- Kapuda ki, at ne hurer, ne kapar hie; kesi iceri koymaz.
23 8- Kapu dahnda karaca gul ilini vurma geride dur.
239- Kapu dalmda,
kilkeli bas.
240- Kapu dalmda, kiz ginli dervis.
241- kara an yagladnn, kaya dibine bagladim.
242- Kara Bey atdan endi, arvad usak sevindi.
243- Kara kanr, kapuda yanr gelib gidene sillak atir yiyesi gelecek dumb kacir.
244- Kara kol kapulan gezer.
245- Kara essek, ag palan.
246- Kara kusu kuyrugundan asarlar ele ahb duz kazana basarlar.
24 7 - Kara kopek kapuda yatar kolu egiler, beline batar ne hurer, nede ki tutar.
248- Kara toyuk kak eledi kanadlan sak eledi.
249- Kara toyuk kak eledi kanadlan sak eledi demir sahb urkiitdum kapusunu berkitdim.
A"l
250- Kara kara kargalar her kapuya yorgalar.
251- Kara essek, ag palan kapu - kapu dolanan.
252- Karanhk damda at kisner.
253- Kapu dalmda, busub oturub boynunu cignine koyub, bir tepik vurdum,
mayalla gasdi oyle bildim ki, porsukdur kacdi.
254- Kara nazar, kaplan gezer.
255- Kara toyuk,
kirnuzi yumurta uste oturmus.
256- Kara kuzgun,
kuyrugu ozunden uzun.
257- Kara kopek, kapuu bekler.
258- Kuyrugun govzayanda gabirgalann goruner.
AA
259- Kuyruklu humpara Zehra dasir ambara.
260- Kuyrugundan vapismaymca tovleye ginnez.
261- Kudurmus - hay - kudurmus culasmda su durmus,
262- Kuyrugundan basanda k:usar.
263- Kuyruklamasan, <lama ginnez girsede, yemek yemez.
264- Kuyu icinde, ilan agzmda vardi mercan.
265- Kiraklan su, ortasmda od.
266- Kirh kisi var,
bir boyda bir bicimde
yanb harmsi bir sanduk icinde sandukda, babamm salvar cebinde.
267- Kizil tas, gumus tas
iki swan oyunbaz.
268- Kazmabah, kazma hub yarasir agzma her kim bunu tapmasa deligi deden agzma.
269- Kilid - kilid icinde kilid sanduk icinde binaya bir od dusdu bizde yanduk icinde.
270- Gece baglamr, gunduz sallamr.
271- Gece dagilar gunduz yigtlar.
272- Gece gunduz isler dislerini disler.
273- Gece kullukcu gunduzler hanrm gece eziler, gunduz duzuler.
2 7 4- Gudecik kisi,
patavamman var isi.
27 5- Gunbede ohsar hamam icinde var bir ilan.
276- Gunduz aga,
gece noker.
277- Gunduz agarar gece saralar,
278- Gecede gezer uzun kiz gunduzde gezer uzun kiz hamnu bezer uzun kiz
ozu lut gezer uzun kiz.
279- Gecen il omurdendi kara <lag komurdendi bazarda meyve gordum cekirdek demirdendi.
280- Lek - lek
ne sogan ek, ne sanmsak.
281- Lek - lek
ne sanmsak ek ne sogan, gah yukan, gah asagi gerdisi devran.
282- Men asik tut agaci tut bitmis tut agaci iki yerden agzr var bir yerden tut algaci.
283- Men bahrram, o da bahrr.
284- Men basaram o yatar.
285- Men giderem, o gider ustume golge eder.
11'7
286- Men giderem, o gider cebimde cik, cik eder.
287- Men menice, menden uca kursu boyunca kursuden uca.
288- Milit milit - kapusu kilit ya bunu tap - ya burdan git.
289- Mesede - ha - mesede bes kardas var mesede beside bir pesede.
290- Ne 90h yahsihk pislik edebiler.
291- Ne yerdedi, ne goyde cumle cihan icinde.
292- Ne yerdedi, ne goyde zencir gesi elinde.
293- Nedendi - ha - nedendi bagn basi zedendi
kiragi su, ici od gidin gorun nedendi.
294- Nenemin,
bir kusu var, firlanar,
kuyrugundan can, gebe sallanar.
/IQ
295- Hap - hapi, zencir sapi dord budagi, bir yarpagi.
296- Hap - hapi, kizil kapi sah ulkesi, han bagi.
297- Hap1~dmn, hupu~durum, c;atdaguva yap1~durum.
298- Hazar yam - hazar yam aln kier var, iki dabam.
299- Ha gedir leylek hu gedir leylek
ilde bir karts, yol gedir leylek.
300- Halalar - hay - halalar, colde dov~an balalar
ayagmdan su icer, dimdiginden balalar.
301- Ham.um bezer, ozu hit gezer.
302- Hay gider, huy gider bir carek yol gider.
303- Haydi - haydi, haraydi gidin gorun ne haydi, kotuye bir od du~ub
gidin gorun, ne haydi.
;IQ
304- Heb hebe kizil kupe, dovre duser, cicek sepe.
305- Hevandi - ha- hevandi kara bagnm zedendi bu, kula bir od dusub gorun derdi nedendi.
306- Hadi yavam, hadi yavam alti ayagi var, iki dabam.
307- Had yam - ha - had yam altt k:191, iki dabam.
308- He~eden - ha - heseden bir ses gelir meseden, atamun bes oglu var beside bir peseden.
309- Hevenk - hevenk icinde hevenkde zenk icinde ne yerdedi, ne goyde, asil frenk icinde.
310- Hucunu - ay - hucunu yeddi katar deve gelse
cekmez onun gucunu.
311- Hin hinide '
seytan tinide
alti ayagi var,
kuyrugu belinde.
312- Rini hinice bumu egrice ' her neye vursan, boler ikice.
313- Hindi hindi ev sahibi, '
misafirin cinine mindi.
314- Rini - hinasi bir bele gen bacasi bir bele dar bacasi bir bele.
315- Y ahsi ciyner, uda bilmez.
316- Y agmi yalar yanar kuyrugun bular aglar.
317- Yuvaya girdi sican Molla buna pitik yaz Gorek cihar, ya cihmaz.
318- Y olla gider <lord ulagh demir rmhh, gen kulakh
yuyurer +yuyurer yum balanar, yuyurer - yuyurer yumurtalar.
319- Yumru kiz, oba gezer.
320- Yol icinde yogun abay icinde cehennem yanar yas vuraram kuru cihar usaklar, kabaga yigar.
3 21- Hurer - hurer bunrn siser.
322- Kuyrugundan yapisanda kan kusar.
323- Uzun kizlar uzanar ozone goynek kazanar.
3 24- Kuyunun icinde suyu suyunun icinde ilan
ilamn agzmda yesil yarpak.
325- Tapmaca, tapdun baca ite vursam itde kaca.
326- Atnn var met eylerem olse kiyamet eylerem etin ozum yiyerem
sumugunu heyrat eylerem.
327- ilim ilimez
dibi curumez
and icibdi
yol yurumez.
- (: -
1- Atdnn atana, deydi adama ucu ~i~ nister, uzunca teher.
2- Atdi atana, deydi kotana deryada bahga, duzde ceyrana.
3- agaca cihar - agzma tihar her kese deyse - evini yihar.
4- Agacdan ( kayisdan) alu demirden kati
insane elinde tann kudreti.
5- Agzi var, gerisi yoh derisi var.tuku yoh.
6- Alti tahta, ustu tahta ortasmda, demir balta.
7 - Alti tahta ustu tahta
Icinde cellad hasasi.
8- Ahcan koya dusdu Kulaklan ilisdi.
9- Anasi kundakda yatir oglu bazara gider.
10- Elde fitil - ordan itil haredeyse - kalar mitil.
11- Evimizde kendi var kendinin kemendi var goyde giden kuslann ayagmda bendi var.
12- Uzun agaci ovarlar basma papak koyarlar.
13- Ine gozunden bahar hedefine od yahar.
14- Iyne gozunden baharam cumle ciham yiharam.
15- Iyne deliginden baharam Gurdustani yiharam.
16- Bab balaca boyu var
ildmmdan suyu var
el vurarsan kudurar
dunyalara od vurar.
17- Bir agacayim var yapraksiz, budaksiz, ona cihan kalar, elsiz, ayaksiz.
18- Bir balaca misiri beyler onun yesiri.
19- Bir balaca misri dasi yandrrar dagi - dasi.
20- Bir balaca hindili desib gecer kandili.
21- Bir balaca midini vurar smdirar ikidini.
22- Bir boyle sid dasi yandmr dagi - dasi.
23- Bir kundagun var, icinde kudurmus it yatar.
24- Bir kusum var,
balasi ozunden tez ucar.
25- Bir kusum var, duz ucar,
26- Bir kusum var, tahta demir yumurtasi adam delir.
27- Birce bele midili
vurdu yihdi gudulu.
28- Para ayi idiler, uclann diizlediler nize koyub icine, seytam iylediler.
29- Tahta demir, gah egilir gah diizelir.
30- Dar giicede kolun meler kabakda kin yere serer.
31- Dit dilecik mendile beyi yere indire.
32- Zer atrm, zerger atnn zer kaladangecmez atnn.
33- Zeri zere mihlaram zeri duvara nuhlaram.
34- Arab elinde - dizi belinde bir ucu yerde
bir ucu goyde.
35- Ulam girib kuyuya kulaklan esikde.
36- Kara anmi yagladnn kaya dibine bagladnn,
3 7- Kara kayis dizde kahr
acilmagi bizden ahr.
3 8- Kara kocum yaglanar meselerde baglanar o nece kifildir ki, acarsizca baglanar.
39- Kara toyuk gakkildar kanadlan sakkildar ucsa ildmm cahar, dumam daga kalhar.
40- Karanhk damdan kolun meler.
41- Kahn kamis icinde horoz huda cagmr.
42- Kurd kuyuda, kulaklan bayirda.
43- Kuru kuvak icinde kudurmus ilan.
44- Kor okuz koldan bahar hedefine od yahar.
45- Koldan bahir kara oglan.
46- Germe sunu taparlar
sapand tahib atarlar.
4 7 - Gelirdim kendden hey verdi bendiden
ash fuladdan asmasi etden.
48- Goydendusdu das bisib oldu as kesdi, tokdu bas ne asdi, ne das.
49- Memdeli desikde kulakalan esikde,
-D-
1- Atsam ireli, kayitmaz geri desem ah ehsen,
ters oglu tersem.
2- Atesde yanmaz, suda batmaz.
3- Ahsam oldu kmldik seher acildi dikildik.
4- Ahsam geler, sabah gider.
5- Adam gorer, Allah gormez.
6- Adi var, ozu yoh.
7 - Agac basmda kura bilmedim, dusdum tura herkes bunu tapmasa sorgusuz, gitsingora.
8- Alum - ha - alum gezer cumle ciham istanbul' dan su icer Tebriz onun mekam.
9- Ege - ege herseye deye.
10-0 nedi ki,
derya kimi bulanmaz
o olmasa butun dunya dolanmaz.
11-0 nedir ki,
uzagi yahm eyler.
12- 0 kimdir ki
derdimend ve uftade ' dunya gammdan azade?
13- 0 nedi ki,
ege - ege, hamiye deye.
14- 0 nedi ki, bedene piyade onsuz olmaz suheda,
15- 0 nedi ki,
yayda donar, kisda eriyer.
19- Ondan kabn yoh, ondan sirin yoh, ondan gezeyenyoh.
16- 0 nedir ki,
gider - gider niham?
0 nedir ki,
Kesf eyleyer ciham?
0 nedir ki,
Gider - geler gorunmez.
17- 0 nedir ki,
hern kicikdir hern buyuk
arhasmda var onun bir oz yuh.
18- 0 hansi kusdur,
yuvasmdan cihdi gire bilrnedi.
20- 0 nedir ki,
harnudan uste gider.
21- 0 nedir ki, yayda <loner, kisda acilar.
22- 0 nedir ki, yeyer arvad, kisi yese kokeli
onu yiyen ne eli ise geler, ne dili.
23- 0 nedir ki, istidir zindamdrr kafesde.
24- 0 hansi zemidi,
gunde biciler.
25- Uzun oh, golgesi yoh.
26- Bazara gitmez, terazuya ginnez
ondan sirin sey olmaz.
2 7 - Bazardan almmaz mendile koyulmaz dadmdan doyulmaz.
28- Bazarda olmaz terazide kalmaz
ondan sirin sey olmaz.
29- Bazarda satilmaz terazude cekilmez baldan sirin dadi var.
30- Baldan sirin baltadan agir
bazara gider satilmaz,
31- Baldan sirin demirden agir evde olmaz bazarda satilmaz,
32- Bir kardasnn var, gitdi kayitmadt.
33- Bir kus ucurtdum tuta bilmedim bir kurk geyindim
ciharda bilmedim.
34- Bir kusum var alam gezer cumle ciham tutdum basin kesrneye ne eti var, ne kam.
35- Bir kusum var, bir goz kirpunmda, arse cihar ( gider ).
36- Bir kusum var zirengi daglar altda diringi gece konak gelinde ne deliyirn ne dengi.
3 7 - Bir kusum var sernendi - ne bagi var, ne bendi
uzu acilar, uzu yumular hie kirn bilrnez bu fendi.
38- Birce kink rnisiri begler, onun yesiri.
39- Bitmemis yogusan dibinde dogmanus dogsan balasi,
40- Bir goz krrpnrunda, rnen agachk yol gider.
41- Bir nefer gidende iki sey kalar.
42- Bir kiznn var,
gel en oper, giden oper.
43- Bir agacim var, agaclann uzunu ilden ile getirer otuz Batman uzumu agm yesen haramdi karasm yesen helaldi.
44- Bes cur imis, ucu gun gormus, ikisi gun gormemis.
45- Bizim bagda
iki cur meyve var, kara, ag
karasm yeyerler, agi kalar.
46- Tap - tapmaca - kab altaca yumru bece
cit arhahk.
4 7- Harelemesen azalar harelasan cogalar.
48- Dasdan agir, baldan
1~irin
bazara gider satilmaz.
49- Daga atdnn bir kolan
<lag yandi, kolan yanmadi.
50- Dam ardma sac koydum
geleni geceni ac koydum.
5 7 - A~Ik deyer pasam ay sultamm ay, pasam ay insan onsuz dolanmaz o insansiz dolanar.
51- Denizden bir bahk dutdum kolsuz kanadsiz onu pisirdim odsuz, ocaksiz
meclise getirdim, kabsiz, gacaksiz, gorenler dediler beh beh l ne giizeldir.
52- Dona burunmez goze gorunmez dilden uzulmez, men kalaram o gider.
53- Dumb - dumb ilener meni gorub beylener adam kimi yeriyer adam deyil ilener.
54- Dilsiz , akilsiz ozunu bildirer.
55- Sudan gecer islanmaz.
56- Sapur - supur cay gecdim sapmna batmadnn
kmruzidan don geydim
nisanesin tapmadun.
6 7 - Men giderem, o gel er.
58- Azizim kafessizdir, bulbuldur kafessizdir ucanda kus tek ucar cam yoh nefessizdir.
59- Kapudan iceri hay etdim
bir almam, kirh kisiye pay etdim.
60- Kus yuvasmdan cihdi geri done bihnedi.
61- Gider - gider izi yoh kayidar geler, tozu yoh.
62- Gider - gider izi yoh doner geler, tozu yoh ne derd biler, ne keder men giderim, o gider.
63- Gunduz gider dolama gece geler selama.
64- Goyden bir halka dusdu hersey icine dusdu.
65- Goyden duser smmaz oda duser yanmaz suya duser batmaz.
66- Goyden dusdu, yere yapisdi.
7 8- Ne derd biler, ne keder men giderem, o gider.
68- Men giderem, okahr men giderem, o da gider.
69- Men gezdikce, o da gezer.
70- Men kahram, o gider.
71- Men giderem, o kalar.
72- Men giderem, o da gider men gelirem, o da gelir.
73- Meselerde, collerde gezer yetismemis meyveleri uzer.
7 4- Murekkebsiz yazilar.
7 5- Men gitmemis, o gider.
76- Narda var, narda var, naran sirin harda var el tutmaz, break kesmez ondan sirin harda var.
77- Ne baltadi, ne kerki
butun keserden iti.
79- Ne eli var, ne ayagi ne basi var, ne kulagi gah agladir, gah guldurer.
80- Ne gece yatar, ne suya batar.
81- Ne eli var ne ayagi ne basi var, ne kulagi gah agladir, gah guldurur kilmc deyil, yaru boler,
82- Ne boyu var, ne eti butun insanlarla olar.
83- Ne 90k yahsihk pislik edebiler?
84- Hansi birdir, iki olmaz.
85- Hami ondan korhar,
Veli cahsar, ona yahunlassun.
86- Her neye konar.
87- Her kurd ipek seremez, ayak tutsa yurumez min il, min ile kalsa yahsi yaman curumez.
88- Yayda gider, kisda geler.
89- Yayda doner kisda acilar.
90- Yayda, soyuhladar, kisda, isti eder.
91- Y eriyer kupe, yerimez kupe, min ilde kalsa curumez kupe.
-E-
1- Agaca miner, kJ.91 sallanar.
2- Agca tepe - bast kupe ne kupede - nede tepede.
3- Ag atun, abyar atun
sari kaydan kopmaz atun.
4- Ag otak, kapisi yoh.
5- Ag sarayda
sari sultan eglese.
6- Emirden, ay emirden vemislerden hansdi ozeyi var demirden.
7- 0 nedir ki,
gemiye miner, ayagm sallar.
8- 0 nedir ki, saymak olmaz olmasa kalmak olmaz.
9- Uzun uzun dervisler gece bize gelmisler hurdu hasil olmuslar.
10- Uzun uzun kamislar okadar islemisler,
yorgun dusub yatnuslar.
11- Bu dere komurdendi gecen gun omurdendi beye bir yemis geldi uzeyi demirdendi.
12- Bir ilikdi
bir sumukdu, bir deri
alam onun lezzetine musteri.
13- Bir otakta, iki hava.
14- Bir oglan dogdum agabbag inanrmrsan dur git bah.
15- Biri kaynar, biri oynar.
16- Bir kazandi, her gun
o kazan buz baglar,
t;:O
17- Tap - tapmaca, kab alt daca.
18- Tap - tapmaca, kab alt daca
konsu payi - bu boydaca.
19- Tap - tapmaca, kul yapmaca desikledim - atdim saca.
20- Toya carsabh gider.
21- Cihar tavaya cigirar haraya.
'7()
22- Cihar agaca, sallanar derin <lama, tollanar.
23- ~ekdikce kissalar,
24- Halebde kismis halebi pismis kuru girmis
olii~ gemis cihmis.
25- Da~dan demirden
yemegi hamurdan
ana bir meyve yedim
agaci demirden.
'71
26- Derde devasi var bunun serde sifasi var bunun hanker ile delik - delik gor ne cefasi var bunun.
27- Deye bilmez sozunu, tez yandrrar ozunu.
28- Duzum duzum nar, dize kadar kar
dedesi kanber - kizi kiyamet.
29- Duzum duzum nar, dizime ten kar asdr kara yel kondu o dilber.
30- Sekkide yatar yumurta toker.
31- Seher seher katlayub, verim elive.
32- Sildim supurdum oynagnn gel.
33- Sit bismis as kosk ele das,
34- Kara toyugum, kapuda yatar, yumurta toker.
35- Kasika miner- ayagm sallar
agzun a~san - ora tullanar.
36- Kasikda oturub ayaklann sallalrr.
'7')
3 7- Gecen il omurdendi kara dag komurdendi bazarda bir meyve gordum cerdeyi demirdendi.
3 8- Git bazara - kar al getir vermese yalvar al getir suya degmemis buz icinde kar al getir.
39- Men asik gonulden, haber ahn emirden bugun bir nobar yedim, budakalan demirden.
40- Meni yemezler,
mensiz hie ne yemezler.
41- Nincelerde gezerim goy cemene benzerem yannnda senber yanar sofralan bezerim.
42- Yarpak icinde koyun onu kazana koyun.
-F-
1- Agac icin oyaram,
duz agzima koyaram.
2- Agacda var bagirsak agzim acib ney calar, Suleymam cagirsak.
3- Alti cehennem, ustu diizengah kulaklan uc,
saclan ulguc.
4- Ele alsan aglayar, yere koysan kiriyer.
5- 0 nedir ki,
yetmis iki dil bilir.
6- Ozu heste - onu teste.
Tl
7- -Ozuk aldnn kasi yoh tepe gordum dasi yoh o nedir ki, aglayir gozlerinin yasi yoh.
8- Uzun kanus - agza yapis ustu desik - dab esik.
9- iki kupe - iki agac biri goyde biri yerde.
10- Bir agaci oymuslar
icinde ses koymuslar
yamlrms yalan soylemis,
kulagnu burmuslar,
11- Pahdm parasi, icinin karasi onu tamrmyan, seytanm balasi.
12- Toyda, dugunde gezer sesi alemi bezer
kabirkasi kat ba kat
gah yavas, gahda berk dard.
13- Tut agaci, ozti perde
barmak gezer, perde nerde gah derinde, gah zerinde aglar, avzar dilinde.
14- Comee basi mendiri belinde var kendiri.
15- Derdi gamdan, teni zeden elin vursan eder fagan.
16- Sagsaganlar kakkildar, bast menim elimde dokkuz kovak dillener taci menim elimde.
1 7 - Sam agacmi oyarlar ustune sim koyarlar aglama, simim aglama kulahalarun burarlar.
18- Kabirkasi var, kam yoh nefesi var, cam yoh.
'7A
19- Kargi; karms, agiza yapis ustu desik, gerisi besik.
20- Kahndir derisi, uzakdan gelir sesi.
21- Koz agacm oyarlar ustune tel koyarlar vaktsiz dumb aglasa kulagim burarlar.
22- Kisniye - kisniye keher at durum sahla, pisin at ayagmda kil sicim kisne, guzel keher at.
23- Mesede buyumus duvardan asilnus elde aglar
isideni kidiklar .
24- Huri, hurini dindirer huri, perini dindirer bizim evde iiy dilsiz var biri - birini din direr.
25- Heli helice keher at helisini guzel keher at ayagmda kil sicimi duyunu guzel keher at.
26- Yumru teker - ellerde gezer.
- G-
1- Atam atlr, men yayak elimde demir darak palcik dizden su belden yuyururk toz koyur.
2- Acaram kacar baglaram ya tar.
3- Ahar caym aharu dalandirar ciharu bir yarunda his isler bir yarunda kotan.
4- Agac agacdan, karru salasdan doymaz bu oglan, min tagar asdan.
5- Agac basin oydular kende koha koydular.
6- Agacdan an - demirden kati adam illeti - tann kudreti.
7- Agzr var dili yoh
karru var, beli yoh
o nece ekincidir
tohumse pir eli yoh.
8- A, kara gide nedendi ? bagn zeden - zedendi
ozti eller doyurar gozu doymaz nedendi.
9- A kisi, kisi - demirden disi yer bugdam - kalar kulesi.
10- Altmdan icer, ustunden do gar.
11- Alcacik yerden kar yagar.
12- Altdan sel,
ustunden yel gecer.
13- A, yolunan giden kisi torpaginan vardi isi bir oglan almisam men ne erkekdi, ne disi.
14- Anam, atam var menim suda hatam var menim dord anadan olmu~am on bes atam var menim.
15- Elime allam sallanar yere koyaram y1gilar.
'7'7
16- Elinde orak, kollan darak ustunde hmnan, alti degirman.
1 7 - Elime alaram uzanar yere koyaram yigilar.
18- Evimizde bir kisi var asm icer, nohudun secer.
19- 0 yanda bir koc dumb boynuzlarm duz burub cumle alemi udub hele yerinde dumb.
20- 0 nedir ki,
yeriyer -yeriyer, un kusar.
21- Ozu egru, yolu duz.
22- Uzunca paltar ( yem) kazanar.
23- D stu tahta, alti das sekkiz ayak, iki bas.
24- Uzun - uzun obalar ag sakkalh babalar uzunu iceri gider yuvarlak cabalar,
'7Q
25- 0 nedi ki,
uzu basma dolanar.
26- iteledim nogura kulaklan dogura.
27- Balaca kisi - kendi gezer.
28- Bay ola, baykus ola bayguda, yatrms ola hestad ayak, kirh boynuz o ne cure kus ola.
29- Burdan batar - ordan cihar kilcik atar - yonca biter.
30- Bizde bir kisi var kirh dane disi var.
31- Bir atim var derinde baglarmsam serinde gece - gunduz yol gider yerindedi - yerinde.
32- Bir belece mucunu gordum onun gucunu yeddi katar devede cekmez onun gucunu.
33- Bir ozu var, dord gozn.
'70
34- Bir derede kurd durmus disin disine vurmus dunyanm malm yemis hie ozone kalmamis.
35- Bizde bir kisi var kirh <lane disi var.
36- Bizde bir kisi var
boynuzunda dord disi var.
37- Bizde bir kisi var agzmda bes disi var.
38- Bizim evde bir kisi var kirh elli disi var.
39- Bizim evde bir kisi var tepesinde ii~ disi var.
40- Bugun bir nesne gordum dengi vurursan firlanrr ortasi gul, gulustanhk yanlan carhalanrr.
41- Boyu kisa, beli kaba sen niye doymazsan ey Veli baba.
42- Atnn var derinde arpa yeyer serinde gece - gunduz yol gider yerindedi yerinde.
Q()
43- Bir acayib nesne gordum cam yohdur seslenir girarlardan harac ahr padisahdan tac ahr yetmis iki bucuk millet hami ona muhtac kahr.
44- Bir atnn var heseri kuyrugu damdan disan
suyu Allahdan, yemi ilden.
45- Bizim evde bir koca var asm icer, nohudun secer.
46- Burda, vurar kilmci cemende cihar ucu.
4 7 - Poladdan berkdir agzmda disler da~a, torpaga
rahtca isler addimla yiram yer kaza - kaza dagda, yararam, laznn olarsa
meni fehleden, muhendisden sor yorgunluk bilmez.
48- Tez - tez gezer, ag tuz toker.
49- Hatem - hatem hatdedi hatem koha ketdedi disi karm altmda dudagi dal katdadi.
\
Ql
50- Hesen ami hestedi zenciri kafesdedi ne yerdedi, ne goyde carh felek ustedi.
51- Dasdan demirdendi yedigi hamurdandi ana bir meyve yedim agaci demirdendi.
52- Das hmldar - su smlar tahta calar - den oynar.
53- Dasdandi demirdendi hureyi,demirdendi aleme yemek verer, uzu doymaz nedendi ?
54- Das demir dasdan karm talasdan das demir doymur yuz kazan asdan.
55- Das demirdi, yemeyi hamurdu.
56- Dagdan gelir homur, homur ayagmda kohne demir.
57- Dam dabildar - su gurulder
heyva calar - nar oynar.
58- Dere dibinde durar alemi o doyurar.
59- Derde durmus biynu burmus dunya durdukca yerinde durmus.
60- Dord kardas , ha otusurler biri birine cata bilmirler.
61- sagsagan seker, bildircm oter kazlar kakkildar iligin toker.
62- Sekkiz dartan - bir yirtan,
63- Suya girer illener sudan cihar dill en er.
64- Arab kirdan ekindan haber aldnn beyinden bir acayib kus gordum yem yer gobeginden
65- Frr fir oter, ag ag toker.
66- Kara toyuk yer eser ag to yuk yerde biser.
6 7 - Karaci calar, kurd oynar.
Q'.2
68- Kavugu - kavukda, sangi sankda
kier kazikda,
69- Kucaga ahrsan aglayir yere koyursan kiriyir.
7 0- Kilh kovak dibinde pash demir cingilder.
71- Kucuk kacar buyuk kovalar.
72- Gider gider yerinde altun kemer belinde gece gunduz yol gider yerindedir, yerinde.
7 3- Gider gider yerinde altun kemer belinde, gece gunduz yol gider gine dumb yerinde.
7 4- Goturende aglar koyanda sakit olar.
7 5- Mucuru - ay - mucuru ilisdirdim ucunu
yeddi katar gerek ceke onun gucunu.
7 6- Ne eli var ne ayagi eser, toker, torpagi.
QA
77- Nedir, nedir, ne destedir yeddi kafes bir destedir ne yerdedir, ne goydedir bir adamm emrindedir.
78- Hamuya yedirdir, uzu yemez.
79- Hind oldu - ha - hind oldu deyirmene den doldu seksen ikice tahta bir mismara bend oldu.
80- Helinde - ha - helinde kanadlan belinde
gece gunduz yol gider yerindedi, yerinde.
81- Y atar koser das gordum duzsuz bismis as gordum.
82- Y anr torpagi kat - kat elli okuz, elli at,
ona catmaz, kuvvede buyuk is gorur kedde.
83- Yer altmdan gaz geler kakkildasi yaz geler.
84- Yer altmdan yasa gider.
- (; -
l-Atesden an, demirden kati insan icadi, tann kuvveti.
2- Adamda, yoh- insanda, var alemde yoh- cihanda var.
3- Arahcnum var atlas ataram suya batmaz.
4- Arpa yemir - saman yemir angmr heyven gibi.
5- Ag atnm nalladnn Gurustana yolladnn.
6- Ag yere tohum seperler.
7 - Ag colde kara toyuk.
8- Ag kovsende, yer su muruyam.
9- Ag ustunde karalar bir - birini kovalar.
10-Ag cala, kara tohum
elim ile ekerim
dilim ile bicerim.
11- Agaca an nalladnn Semerkanda yolladnn.
12- Agac kotuyu oymak icine hie; su dolmaz derya ozu, meskeni, hami ona kuskunu.
13- Agaca cihar adamlar bir nelbeki badamlar ne dili var, ne agzt hey darusir adamla.
14- Agz1 birdi, dili mindi gah beledeyir, gah ele.
15- Ag cadir elini gorcek basim kalluzar.
16- Agdir tarlasi, kara tohumu.
17- Ag yerde kara tohum kanus ile ekiler agiz ile deriler.
18- Ag atnm nalladim Gurdustana yilladnn.
19- Ag tarla, kara tohum elim ile ekerim dilim ile bicerim.
Q'7
20- Agdir tarlasi , karadir tohumu el ile ekiler, dil ile biciler.
21- Anada var, atada yoh nohada var, baku yoh.
22- Alti de:mir- ustu de:mir, ayagmda, mes tin geyer.
23- Aya bah ah talamb kapilar tahtalamb meydana bir at gelib burnundan nohtalamb.
24- Ay gider adam ile bir honca badam ile ne dili var, ne agzi, darnsen adam ile.
25- Ayagi yohdur kacir kanadi yohdur ucir.
26- Elim ile ekerem dilim ile bicerem.
27- Ellerde yeriyer birahsan dayanar.
28- Evvel kadem bu dunyaya, yesil geyib, gelen kimdir?
Magribden atdigi topu Mesrikde calan kimdir?
29- Uzun uzun yollardan bir acayib kus gelir kirma badam dili var ne soylese hos gelir bir acayib laf soyler gozlerinden yas gelir.
3 0- 0 nedir ki, iki dir insanda ucden ziyad olmadi heyvanda bir, iki, ucden ziyad olmadi
dordunu bir yerde k:imse gormedi Sama gitdim ucunu gordum
Misira gitdim hie birini gormedim.
31- 0 nece agacdrr ki, gunde bir yarpak sahr.
3 2- 0 nedir ki,
basin kesmesen yurumez.
33- 0 nedir ki, yemeyi benzindi
ayagi rezin.
34- 0 nedir ki, icinde kisdir, colunde bahar,
35- 0 nedir nefessizdi, bulbuldu kafessizdi ucanda kus tek ucar cam yok nefessizdi.
QO
0()
36- 0 tayda duran kisi elinde demir disi bize bir oglan gander ne erkek, nede disi.
3 7 - 0 ozu kaya - bu ozu kaya atildun mindim - deryada daya.
38- Uzii kara sozu ag.
39- Uzii yohdur yannnda sandrgi var evimde bahiram o sandiga, isidirem sozunu gorurem lap ozunu.
40- D sta yazib eliyle bagcasi nin gul ile yazib bunu el ucun gezer dillerde her gun gizli kalsun burasi
"kaf' "ile" "a" arasi burda oniki harf var gorek bunu kim tapar.
41- Uzun uzun kayislar gider, Gen cede isler.
42- U9 ata minib,
uzu piyade gedir.
01
43- Uzundur, kisadir, celinkdir basi yamnda var, bir cift yoldasi, girer iceri titreyer bast cihar esige toker gozyasi melafeni yas eyler
iki gonulu hos eyler.
44- Insan deyil nefesi var pelenk deyil, naresi var yeriyer demir ustunde gah hizh, gah yavas,
45- Icdigim benzindi, ayagnn rezin.
46- Bakide biser, sekide duser,
4 7- Babada var, bahkda var mivede yohdur - bagda var.
48- Badede var, sadede yoh cihanda var, alemde yoh.
49- Bugunu adinedi, admanm adi nedi agdan kara boyannus boyagm adi nedi,
50- Bir atnn var mihriban, koku suda her zaman.
51- Bir kapagi, min yarpagi,
Q")
52- Bir karpiznn var cigal ustune deniz sigar.
53- Bir karaca gozu var dunya dolu izi var.
54- Bir kusum var niham, gezer cumle ciham isterim kesib yeyem, ne eti var, ne kam.
55- Bir kusum var sesi dusub dunyaya o kus meni aparacakdrr aya.
56- Bir kusum var, cam yoh kanadi var, kam yoh ucur uzak ellere
ele cohdur sam yoh.
57- Bir sandugum var,
dunyamn her yerinden haber verir.
58- Bir sihirli fenaram kibritsizde yanaram, ne yerdeyim, ne goyde, havadan sallanaram.
59- Bir balaca ag demir,
dagdan sele endirir.
60- Bir evcigim var, her nedesen var icinde kisdir, colunde bahar.
61- Beyaz ( ag ) tarlada kara koyun yayihr.
62- Beyaz ati nalladnn bey ogluna yolladnn.
63- Bir kalbir badem badam ile bir destmal badam ile ne dili var, ne agzi
dansir adam ile.
64- Burda var, orda yoh tepede var, derede yoh.
65- Tahtadan an - demirden kan bende elinde - kiirekten kan.
66- Cam tahta - kam benzin urek demir, ayak rezin.
67- Colde yohdur, dagda var yerde yohdur, derede var.
68- Dasdan dusdu olmedi suda dusdu oldu.
O'l
