• Sonuç bulunamadı

Evren San›landanGenifl mi?Plüton’un Yeni Aylar›

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Evren San›landanGenifl mi?Plüton’un Yeni Aylar›"

Copied!
1
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

13

Eylül 2006 B‹L‹MveTEKN‹K Ohio Eyalet Üniversitesi gökbilimcileri, ev-renin geniflleme h›z›n› bulmak için flimdi-ye kadar kullan›lan Hubble Sabiti flimdi-yerine farkl› bir yöntem gelifltirerek evrenin sa-n›landan %15 daha genifl ve yafll› oldu¤u-nu öne sürdüler. Stanek ve ekibi, Saman-yolu’nun komflular›ndan M33 Triangulum gökadas›nda 5 günde bir birbirini perdele-yen iki y›ld›z› 10 y›l süreyle farkl› büyük-lükteki teleskoplarla k›z›lötesi ve görünür ›fl›k dalga boylar›nda gözlemifller. Y›ld›zla-r›n kütlelerini ölçen ekip, böylece bunla-r›n sabit parlakl›k derecelerini belirlemifl. Bu de¤erleri y›ld›zlar›n Dünya’dan görü-nen parlakl›klar›yla karfl›laflt›ran araflt›r-mac›lar, uzakl›klar›n›n Hubble Sabiti ile var›lan 2,6 milyon de¤il, yaklafl›k 3 milyon ›fl›k y›l› oldu¤unu belirlemifller.

Mars Express uzay arac›, yüzeyin 80-100 kilometre üzerinde bulutlar›n varl›¤›n› be-lirledi. Bunlar flimdiye kadar herhangi bir gezegende görülen en yüksek bulutlar. Bu yükseklikte s›cakl›k -193 derece oldu-¤undan, bulutlar›n Mars yüzeyinden sav-rulmufl mikroskopik toz zerrecikleri üze-rinde yo¤uflmufl karbondioksitten olufltu-klar› düflünülüyor.

Amatör ve profesyonel gökbilimcilerden oluflan bir ekip, XO teleskopu adl› görece basit ve ucuz bir ekipmanla yeni bir Gü-nefl d›fl› gezegen keflfetti. 0,9 Jüpiter küt-lesindeki gezegen, Kuzey Tac› (Corona Borealis) tak›my›ld›z› bölgesinde 600 ›fl›k-y›l› uzakl›kta, XO-1 ad› verilen Günefl ben-zeri bir y›ld›z›n çevresinde dolan›yor ve önünden geçti¤inde y›ld›z›n ›fl›¤›nda %2 azalmaya yol aç›yor. Yaklafl›k 60.000 dola-ra mal olan “teleskop” 200 mm’lik iki te-lefoto objektiften ve gerekli ek parçalar-dan olufluyor.

B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹

Plüton’a Ay›p Oldu

Günefl Sistemi’nin so¤uk uçlar›nda bir bü-yük, iki de küçük yoldafl›yla birlikte dolan-makta olan Plüton, Uluslararas› Astronomi Birli¤i’nin (IAU) ald›¤› kararla yaln›zca geze-genler ailesinden ç›kar›lmakla kalmad›, üstü-ne üstlük bir de “cüce” s›fat› ald›. IAU’nun 24 A¤ustos tarihinde ald›¤› karar, son y›llar-da Neptün’ün yörüngesi d›fl›ny›llar-da buz ve kaya-dan oluflan cisimlerle

dolu Kuiper Kufla¤›’nda peflpefle büyük gökci-simleri keflfedilmesiyle alevlenen “gezegen tan›-m›” tart›flmalar›na bir nokta koydu. IAU tara-f›ndan belirlenen tan›ma göre “Gezegen, a)Günefl çevresinde yörüngede dolanan, b)kendi kütle çekiminin kat› cisim kuvvetlerine üstün

gel-mesiyle bir hidrostatik denge biçimi (küremsi biçim) kazanm›fl ve c) yörüngesinin yak›nlar›-n› baflka cisimlerden temizlemifl gökcisimleri-dir”. Plüton ise, a ve b koflullar›n› yerine ge-tirmesine karfl›n, Günefl çevresinde 250 y›lda kat etti¤i yolunun çevresini iyi süpürmedi¤i için “cüce gezegen” s›n›f›na sokuldu. Ancak 1930 y›l›nda keflfedilen “eski gezegen” için bir teselli olur mu bilinmez, bundan sonra ay-n› kategoriye girecek gökcisimlerinin Plüton cisimleri olarak tan›mlanmas› kararlaflt›r›ld›. Toplant›da daha önce sunulan ve Plüton’un

büyük uydusu Charon’un, Kuiper Kufla¤›’nda 8 Ocak 2006’da keflfedilen ve Plüton’dan bü-yük oldu¤u için 10. gezegen diye tan›mlan-mas›na mutlak gözüyle bak›lan Xena (Zeyna) ile Mars ve Jüpiter aras›ndaki asteroid kufla¤›-n›n en büyük üyesi Ceres’in gezegen statüsü-ne yükseltilmesi östatüsü-nerisi reddedildi. Nedenleri, Charon’un bir uydu olmas›, savaflç› prenses Xena’n›n da t›pk› Plüton gibi çevre temizli¤i-ne gereken ilgiyi göstermemesi, Ceres’inse

küre biçimli olmamas›. Birçok gökbilimci Plü-ton’un gezegen statü-sünden ç›kar›lmas› kara-r›n› k›smen duygusal, k›smen de okul kitapla-r›n›n tümüyle de¤ifltiril-mesi zorunlulu¤u gibi pratik nedenlerle tepkiy-le karfl›lad›. Keflfetti¤i Xena’n›n 10. gezegen olmas› için uzun süre çaba harcayan California Teknoloji Enstitüsü gökbilimcisi Mike Brown ise farkl› düflünüyor. “Xena’n›n 10. gezegen olarak kabul edilmemesinden ta-bii ki üzüntü duydum. Ama IAU’nun alm›fl ol-du¤u bu güç ve yürekli karar› da destekliyo-rum” diyor. Brown’a göre e¤er Plüton bugün keflfedilmifl olsayd› gezegen say›lmas› olanak-s›zd›. “Zaten pefl pefle keflfedilen benzerleri de flimdiye kadar tafl›d›¤› s›fat›n ne kadar i¤-reti durdu¤unun göstergesi.”

NASA Bas›n Bülteni, 24 A¤ustos 2006

M33 Triangulum gökadas›

Evren San›landan

Genifl mi?

Plüton’un Yeni Aylar›

Uluslararas› Gökbilim Birli¤i, Haziran ay›n-da Plüton’un k›sa süre önce keflfedilen kü-çük uydular›na resmi isimlerini verdi. ‹sim-ler yine Yunan mitolojisinden ve yine Plü-ton’un gezindi¤i karanl›klara uygun düflen cinsten. Plüton, yeralt› tanr›s› Hades’in Ro-ma mitolojisindeki karfl›t›. Küçük

uydular-dan birine ad›n› veren Nyx, gece tanr›s› (ad› daha önce bir asteroite verildi¤i için uydu, M›s›r mitolojisindeki karfl›t› Nix ile idare edecek). Nyx’in çok say›da çocu¤undan biri-nin ad› Charon. Hydra ise, Plüton ve kar›s› Persephone’nin yeralt› krall›klar›na girdi¤i kap›y› bekleyen yedi bafll› y›lan.

NASA Bas›n Bülteni, 16 Haziran 2006

Yeni Günefl Döngüsü

Bafll›yor

Gelecek günefl döngülerini izlemek üzere gelifltirilen bir teleskop, yeni bafllayacak olan 24. döngünün ilk bafllang›ç iflaretlerini belirledi. Genellikle 11 y›ll›k aral›klar› kapsa-yan günefl döngüleri, y›ld›z›m›z›n yüzeyinde-ki görece so¤uk bölgeler olan ‘günefl lekele-ri’nde, manyetik f›rt›nalarda ve parlama de-nen plazma f›flk›rmalar›ndaki art›fl ve azal›fl-larla belirleniyor. Döngülerin seyri, tüm Gü-nefl Sistemi üzerinde etki yap›yor. Manyetik f›rt›nalar Dünyam›zdaki elektronik haberlefl-me ve uydular üzerinde de olumsuz etki

ya-p›yor. 23 döngünün en zay›f noktaya 2007 fiubat ay›nda düflece¤i öngörülmekteydi. Fa-aliyetlerde h›zl› bir art›flsa, yeni döngünün güçlü olaca¤›n›n bir iflareti.

NASA Bas›n Bülteni, 16 A¤ustos 2006

Yeni Günefl D›fl›

Gezegen

Mars’ta Yüksek

Bulutlar

23. Günefl döngüsü öngörüleri haberEylul12 8/29/05 7:34 PM Page 13

Referanslar

Benzer Belgeler

Daha önceki çalışmalar da dalga boyu 670 nm dolayında olan kırmızı ışığın, “su seven” maddelere yakın su moleküllerini daha hareketli hale getirebildiği ortaya

Çap› yaklafl›k 50.000 km olarak hesaplanan cismin bizim gaz devlerinin yap›s›nda oldu¤u varsay›ld›¤›nda, bu kadar s›cak kalabilmesinin tek yolu, devasa bir

Nedeni, ekibin bu cismi ilk kez 21 Ekim 2003 tarihinde rutin bir Kuiper Kufla¤› taramas› s›ras›nda belirle- mifl olmas›.. Ancak, cismin çok uzak olmas› ve ve çok

Araflt›rmac›lara göre Hadrocodium’un kafatas›, me- melilerin iskelet yap›s›n›n ad›m ad›m olufltu¤unu ve günümüzde yaflayan memeli türlerinin ortaya

Elde edilen bu sonuç, ileride akciğer kanseri kuşkusu taşıyan hastalarda non- invaziv tanısal bir testin geliştirilmesi için kullanılabilir.” diyor ve ekliyor

Özel ha vuz lar da üre ti len yo sun lar su dan sü zül dük ten son ra ku ru tu lu yor ve hiç bir kim ya sal ifl lem uy gu lan ma dan do ¤al ha liy le toz ve ya tab let flek li ne

Bu ola¤anüstü düflük cama geçifl s›cakl›¤›, kristalleflmeye karfl› direnciyle birleflince, malzeme çok farkl› kullan›m alanlar› için ideal hale geliyor?. Nature,

Halen ABD Savunma Bakanl›¤›’na izomerik hafniyum sa¤layan SRS Technologies flirketi araflt›rma bölümü baflkan› Hill Roberts, gram ölçeklerinde hammadde elde