nasil.calisir@tubitak.gov.tr
Nasıl Çalışır?
Otofaji
Hücredeki ortamdan uzaklaştırılması ve geri dönüştürülmesi
gereken hücre bileşenleri (örneğin proteinler,
sitoplazma kısımları ya da bütün haldeki organeller)
otofaji adı verilen süreçle parçalanarak
yapı taşlarına ayrıştırılır.
Otofaji, yıkıma uğratılacak bileşenleri içine alan
otofagozom adlı keseciklerin oluşumuyla gerçekleşir.
Otofaji süreci bazı temel aşamalar içerir:
A
Başlangıç:
Otofajiyi tetikleyen koşullar oluştuğunda fagofor adı verilen zarsı bir yapı oluşmaya başlar. Fagofor, kaynağını otofagozomun bir öncülü kabul edilen fagofor oluşum merkezinden (PAS) alır.
B
Genişleme:
Yapıya daha fazla lipit katılması fagoforun genişlemesini ve yıkılması hedeflenen materyalin içeri alınmasını sağlar.
C
Keseciğin Oluşumu:
Fagoforu oluşturan lipit tabakasının iç ve dış katmanları birbiriyle uç uca birleşir ve biri içeride biri dışarıda olmak üzere belirgin iki zar oluşur. Sonuçta otofagozom oluşumu
tamamlanmış olur.
D
Birleşme:
Otofagozom lizozomla (memelilerde) ya da vakuolle (mayada ve bitkilerde) birleşir.
Lizozomdaki (ya da vakuoldeki) hidrolitik (su kullanarak parçalayan) enzimler otofagozomun iç zarını parçalayarak içeride parçalanmayı bekleyen bileşenlere ulaşır.
E
Parçalanma ve Geri Dönüşüm:
Sonuçta otofagozomun içindeki atık hücre bileşenleri
bu enzimler tarafından parçalanarak temel yapı taşları olan moleküllere indirgenir. Sitoplazmaya bırakılan bu moleküller ya enerji kaynağı olarak ya da
yeni hücre bileşenlerinin oluşumunda yapı taşı olarak kullanılır.
İlay Çelik Sezer
Bu yılki
Nobel Fizy
oloji veya
Tıp Ödülü
’ne
otofajinin i
şleyişinin
ayrıntılı o
larak
ortaya çıka
rılmasına y
önelik
yaptığı bü
yük katkı
lardan
dolayı
Yoshinor
i Ohsumi ad
lı
bilim insa
nı
layık görü
ldü.
PAS
Parçalarına ayrılan
bileşenlerin
sitoplazmaya
taşınması
PARÇALANMA ve
GERİ DÖNÜŞÜM
E
60_61_nasil_calisir_kasim_2016.indd 60 25.10.2016 13:47Bilim ve Teknik Kasım 2016
Çizim: Erhan Balıkçı
http://www.the-scientist.com/?articles.view/article-No/31626/title/The-Enigmatic-Membrane/
