ÇÖZELTİLER. bö lü m. 5. Kimyasal formülü XmYn olan iyonik bir bileşiğin sulu çözeltisinde, aşağıdaki iyon çiftlerinden hangisinin bulunması beklenir?

(1)

1 9 9 0 - 2 0 0 3 Ö S S S O R U L A R I v e Ç Ö Z Ü M L E R İ

1. Aynı ortamda bulunan tuzlu su, şekerli su ve arı su için;

l. Donmaya başlama sıcaklıkları aynıdır.

ll. Kaynama süresince sıcaklıkları eşit olur.

lll. Kaynama süresince buhar basınçları eşit olur.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız ll B) Yalnız lll C) l ve ll D) ll ve lll E) l, ll ve lll

(1990 ÖSS)

2. Aşağıdaki sıcaklık - zaman grafiklerinden hangisi bir tuzlu su örneğinin ısınmasını gösterir?

(1990 ÖSS)

3. Eşit derişimli KOH, Nal, Hl ve HCl çözeltilerinin eşit hacimli miktarları karıştırılırsa, hangi iyonun derişimi en büyük olur?

A) l^ B) OH^ C) Na^ D) K^ E) H^ (1990 ÖSS)

4. Derişimi 0,3 M olan bir glikoz (C6H12O6) çözeltisinde 5,4 gram glikoz bulunduğuna göre, bu çözeltinin hacmi kaç mililitredir?

(C6H12O6=180)

A) 3 B) 10 C) 30 D) 50 E) 100 (1990 ÖSS) 5. Kimyasal formülü XmYn olan iyonik bir bileşiğin sulu çözeltisinde, aşağıdaki iyon çiftlerinden hangisinin bulunması beklenir?

A) X^+m,Y^-n B) X^-m,Y⁺ⁿ C) X⁺ⁿ,Y^-m D) mX⁺,nY^- E) mX^-,nY⁺

(1991 ÖSS)

6. Aşağıda, elektrik iletkenliği ile ilgili bir sınıflandırma verilmiştir:

I. Elektronların hareketi ile iletenler : Sodyum(Na), Bakır (Cu)

II. İyonların hareketi ile iletenler: Sıvı NaCl, sulu HCl

III. Hiç iletmeyenler : Grafit (C) , su

Bu üç grubun hangilerinde verilen örnekler doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III

(1991 ÖSS)

7. Yalıtılmış kaptaki bir miktar suya yeterli miktarda X tuzu katılmıştır. X tuzu suda ısı vererek çözünmektedir. Bu olaydaki, çözelti sıcaklığı, X derişimi ve katı kütlesinin zamanla değişimini göstermek için aşağıdaki grafikler çizilmiştir.

Bu grafiklerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

bö lü m 5. ÇÖZELTİLER

(2)

134 D) II ve III E) I,II ve III

(1991 ÖSS) 8. Arı su 1 atmosfer basınçta, 100 C de kaynar.

Bir kaptaki arı suyun, 100 C den daha düşük bir sıcaklıkta kaynamaya başlamasını sağlamak için,

I. Tuz koyma II. Basıncı düşürme

III. Bir karıştırıcı ile karıştırma

işlemlerinin hangilerinden yararlanılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III

(1991 ÖSS)

9. Üç ayrı kapta, eşit hacimlerde ve oda sıcaklığında su vardır. Bu kaplardan birincisine X, ikincisine Y, üçüncüsüne ise Z katısı eklenerek yeteri kadar bekletiliyor.

Çözünme süresince katı haldeki maddelerin kütle değişimleri grafikteki gibidir.

Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Z nin tamamı çözünmüştür.

B) Z nin çözünürlüğü en azdır.

C) Y nin çözeltideki derişimi X inkinden büyüktür.

D) X ve Y nin çözeltileri doymuştur.

E) X in çözünme hızı en küçüktür.

(1992 ÖSS)

10. Şekildeki silin- dirlerin hacimleri, içlerindeki,

sıvı su

miktarları ve su basınçları birbirine eşittir.

Silindir 1 de sabit sıcaklıkta hacim genişletiliyor, 2 de ise sabit hacimde sıcaklık yükseltiliyor.

Bu silindirlerde,

1 de 2 de I. Su buharı basıncında artma artma II. H2O(sıvı) molekül sayısında azalma azalma III. H2O(gaz) molekül sayısında artma artma

değişmelerinden hangileri gerçekleşir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I , II ve III

(1992 ÖSS) 11. Suda çözünme tepkimesi,

X(katı) + Su  X(suda) + Isı

olan X tuzunun doymamış bir sulu çözeltisini doymuş hale getirmek için,

l. Bir miktar daha su katma ll. Bir miktar daha X tuzu katma lll. Çözeltiyi ısıtma

işlemlerinin hangilerinden yararlanılabilir?

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) ll ve lll E) l, ll ve lll

(1994 ÖSS)

12. Aşağıdakilerin hangisinde verilen sıvının kaynama noktası en düşüktür?

A) 760 mm Hg de, arı su B) 760 mm Hg de, 1 M tuzlu su C) 560 mm Hg de, arı su D) 560 mm Hg de, 1 M tuzlu su E) 560 mm Hg de, 1 M şekerli su

(1994 ÖSS)

13. Aynı ortamda bulunan iki sulu çözeltiden X in donmaya başlama noktası -aC, Y ninki ise -2a C dir.

X ve Y, aşağıdakilerin hangisinde verilen maddeler olabilir?

X Y A) 0,5 M sofra tuzu 1,0 M şeker B) 0,5 M şeker 1,0 M şeker C) 1,0 M şeker 0,5 M şeker D) 1,0 M sofra tuzu 0,5 M sofra tuzu E) 1,0 M sofra tuzu 1,0 M şeker

(1994 ÖSS)

14. Aşağıdaki örneklerin hangisinde, şeker (C6H12O6 ) miktarı en fazladır? (C6 H12 O6 = 180) A) 100 g kütlece % 10 luk şekerli su

(3)

B) 100 mililitre 1 M şekerli su C) 1 litre 0,1 M şekerli su D) 0,1 mol şeker E) 25 g şeker

(1994 ÖSS) 15. Aşağıdakilerin hangisinde, verilen çözelti

türünün karşısındaki örnek yanlıştır?

Çözelti :

Çözücü - Çözünen Örnek

A) Sıvı Katı Deniz suyu

B) Sıvı Sıvı Kolonya

C) Gaz Sıvı Gazoz

D) Gaz Gaz Hava

E) Katı Katı Tunç

(1995 ÖSS)

16. Şekildeki cam kapta hava ve sıvı sabit sıcaklıkta dengededir.

Musluklu kapta da aynı sıvıdan bulunmaktadır.

Bu sistem ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Cam kaptaki basınç, havanın basıncı ile sıvının buhar basıncının toplamına eşittir.

B) Aynı sıcaklıkta, cam kaba bir miktar daha sıvı eklenirse sıvının buhar basıncı artar.

C) Sıcaklık yükseltilirse, cam kaptaki toplam ba- sınç artar.

D) Sıcaklık düşürülürse, cam kaptaki sıvının buhar basıncı düşer.

E) Sıcaklık düşürülürse, cam kaptaki sıvı miktarı artar.

(1996 ÖSS)

17. Aynı ortamda bulunan,

l. 0,1 mol yemek tuzunun 300 gram sudaki çözeltisi

ll. 0,1 mol şekerin 300 gram sudaki çözeltisi lll. 300 gram saf alkol

lV. 300 gram saf su

ile ilgili aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi yanlıştır?

A) l. nin kaynama noktası en yüksektir.

B) ll. nin buhar basıncı l. den yüksektir.

C) lll. nün buhar basıncı en düşüktür.

D) lll. nün kaynama noktası lV. den düşüktür.

E) lV. nün buhar basıncı l. ve ll. den yüksektir.

(1997 ÖSS) 18. 20 gram X katısı 80 gram suda çözündüğünde, özkütlesi 1,2 g/ml, derişimi 6 molar olan bir çözelti oluşuyor.

Buna göre X in mol kütlesi kaçtır?

A) 200 B) 100 C) 80 D) 40 E) 20 (1997 ÖSS)

19. Boş bir kaba konulan bir miktar buz erimektedir.

Bu erime süresince kaptaki buz-su karışımı ile ilgili,

I. Toplam hacmi azalır.

II. Toplam kütlesi artar.

III. Sıcaklığı düşer.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

(1998 ÖSS)

20. Bir miktar arı suyu bir miktar tuz katılarak bir çözelti oluşturuluyor. Bu arı suyun özellikleri oluşan çözeltininkilerle karşılaştırılıyor.

Aynı koşullarda, aşağıdaki özelliklerden hangisinin çözeltideki değeri arı sudaki değerinden daha küçüktür?

A) Kaynama noktası B) İletkenlik C) Buhar basıncı D) Özkütle E) Kütle

(1998 ÖSS)

21. Ağzı açık iki özdeş kaptan birine X, diğerine ise Y sıvısından eşit hacimde konulmuştur. Bir süre sonra kaplardaki sıvıların hacimleri karşılaştırıldığında, X in hacminin Y ninkinden küçük olduğu gözlenmiştir.

Aynı koşullardaki bu sıvılarla ilgi,

I. X in kaynama noktası Y ninkinden daha düşüktür.

II. X in moleküller arası çekim kuvveti Y ninkinden daha küçüktür.

III. X in buhar basıncı Y ninkinden daha küçüktür.

(4)

136 yargılarından hangilerinin doğru olması beklenir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

(1999 /İpt ÖSS) 22. Bir kapta bir miktar X katısı ile bu katının doymuş sulu çözeltisi vardır. Sabit sıcaklıkta, bu kaba azar azar su eklenmektedir.

Bu işlem sırasında, eklenen suyun hacmine bağlı olarak aşağıdaki grafiklerin hangisinde gösterilen değişmenin olması beklenir?

(1999 /İpt ÖSS)

23. Aşağıdakilerden hangisi, sulu çözeltilerin tümü için doğrudur?

A) Elektriği iyi iletir.

B) Kütlesi çözünen madde ile suyun kütlesi toplamına eşittir.

C) Hacmi, çözünen madde ile suyun hacmi toplamına eşittir.

D) Kaynama noktası suyunkinden yüksektir.

E) Yoğunluğu suyunkinden büyüktür.

(1999 /İpt ÖSS)

24. Arı haldeki X sıvısının mol kütlesi 62, oda sıcaklığındaki yoğunluğu 1,1 g/ml dir. Aynı sıcaklıkta, bu sıvının 31 mililitresi ile 250 mililitre sulu çözelti hazırlanıyor.

Bu çözeltide X in molar derişimi kaçtır?

A) 3,1 B) 2,2 C) 1,1 D) 0,55 E) 0,25 (1999 ÖSS)

25. X gazının doymuş sulu çözeltisinden bir miktar alınarak içinde hava bulunan cam bir kaba konuyor ve kabın ağzı kapatılıyor.

Bu cam kap ısıtıldığında, kabın içinde aşağıdaki değişimlerden hangisi beklenmez?

A) X gazının sudaki çözünürlüğünün artması B) X gazının basıncının artması

C) Hava basıncının artması D) Suyun buhar basıncının artması E) Sulu çözeltinin hacminin azalması

(2000 ÖSS) 26.

X in molar derişimi

X in kütlesi

X in molar derişimi

Çözeltinin hacmi

X in mol sayısı

Çözeltinin hacmi

I II III

Bu grafiklerle ilgili aşağıdaki yorumlarla hangisi yanlıştır?

A) I. grafikte çözeltinin hacmi sabittir.

B) I. grafikteki doğrunun eğimi, çözeltinin hacmine eşittir.

C) II. grafikte X in mol sayısı sabittir.

D) III. grafikte X in molar derişimi sabittir.

E) III. grafikteki doğrunun eğimi, X in molar derişimine eşittir.

(2000 ÖSS)

27. X, Y, Z

maddelerinin sudaki

çözünürlüklerinin sıcaklıkla değişimi grafikteki gibidir.

Bu grafikle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?

X

Y

Z

Sıcaklık

Çözünürlük

A) X in çözünürlüğü sıcaklıkla artar B) Y çözünürken ısı alır

C) Y nin çözünürlüğünün sıcaklıkla değişimi X inkine göre daha azdır

D) Z nin çözünürlüğü sıcaklıkla azalır

E) Z nin çözeltisi soğutuldukça çökelme gözlenir (2000 ÖSS)

28. X ve Y maddelerinin (bütün derişimlerdeki) sulu çözeltilerinin kaynama noktaları, aynı koşullardaki suyunkiyle karşılaştırılıyor.

Çözeltinin kaynama noktası,

– Çözünen X maddesi ise yükseliyor, – Çözünen Y maddesi ise düşüyor.

Buna göre, X ve Y maddeleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlıştır?

(X ve Y maddelerinin su ile kimyasal tepkime vermediği varsayılacaktır.)

(5)

A) Y, sudan daha uçucudur.

B) X, sudan daha uçucudur.

C) Y, çözündüğünde moleküler halde kalmaktadır.

D) X, çözündüğünde moleküler halde kalmaktadır.

E) X, çözündüğünde iyonlarına ayrışmaktadır.

(2001 ÖSS) 29.

Şekildeki düzenekte, kaplardan birinde M, ötekinde N sıvısı vardır. X, Y, Z gazlarından oluşan bir karışım bu kaplardaki sıvılardan geçirilmektedir.

 M sıvısında X ve Z gazlarının,

 N sıvısında ise X ve Y gazlarının çözünmediği bilinmektedir.

Buna göre, çıkış borusundan X, Y, Z gazlarından hangileri kesinlikle çıkar?

A) Yalnız X B) Yalnız Y C) Yalnız Z D) X ile Y E) Y ile Z

(2002 ÖSS)

30. X ve Y arı sıvılardan oluşan homojen bir karışım, ağzı açık bir kapta ısıtılmaktadır.

Aynı koşullarda, X sıvısının kaynama noktası Y sıvısınınkinden yüksek olduğuna göre, ısıtma süresince aşağıdakilerin hangisi kesinlikle olmaz?

A) Karışımın kaynama noktasında yükselme B) Karışımdaki X in kütlece yüzdesinde artma C) Karışımdaki Y nin kütlece yüzdesinde azalma D) Karışımdaki X in kütlesinde artma

E) Karışımdaki Y nin kütlesinde azalma

(2002 ÖSS)

31. Ağzı açık iki kaptan birinde arı su. diğerinde yemek tuzunun doymamış sulu çözeltisi kaynatılmaktadır.

Kaynama süresince, I. derişim,

II. hacim, III. sıcaklık

niceliklerinden hangilerinin arı suda değişmeyip tuzlu suda değişmesi beklenir?

A) Yalnız l B) Yalnız III C) l ve III D) II ve III E) l, II ve III

(2003 ÖSS)

ÇÖZÜMLER

1. Safsızlıklar kaynama ve donma noktasını değiştirir.

Kaynama iç basıncın dış basınca eşit olmasıyla olduğuna göre buhar basınçları kaynama süresince eşit olur.

Cevap B’dir.

2. Saf su 100C’de kaynar. Tuzlu su karışım olduğundan kaynama noktası 100C’nin üstünde ve sabit değildir.

Cevap D’dir.

3. Ortamdaki H⁺ iyonlarından biri OH^– iyonuyla tepkime verir. Bu durumda derişimi en büyük olan I^– iyonu olur.

Cevap A’dır.

4. 0,03mol

180 4 , n 5 M n M

A







ml 100 litre 1 , 3 0 , 0

03 , 0 M V n V

M n     

Cevap E’dir.

5. Çaprazlanma kuralına göre XmYn bileşiği X⁺ⁿ, Y^–m iyonlarından oluşur.

Cevap C’dir.

(6)

138 6. Grafit C elementlerinden oluştuğu için elektriği iletir.

Elementler elektronların hareketiyle, iyonik bileşikler iyonların hareketi ile elektriği iletirler.

Cevap D’dir.

7. X suda ısı vererek çözündüğü için çözünme bitene kadar sıcaklık artar daha sonra sabit kalır, I. grafik doğru. Çözeltiye X eklendikçe X’in mol sayısı artar, doygunluk noktasından sonra derişim sabit olur, II.

grafik doğru. X çözündüğünden doygunluk noktasına kadar katı X kütlesi azalır. Doygunluk noktasından sonra eklenen X’ler çökeceğinden sabit kalır.

Cevap E’dir.

8. Safsızlıklar kaynama noktasını yükseltir. Tuz koyma yükseltir. Kaynama iç basıncının dış basınca eşit olduğunda gerçekleştiğinden basınç düşerse kaynama noktası düşer. Karıştırıcı ile karıştırma çözünmeyen safsızlıkların çözünmesini sağlar. Kaynama noktası yükselir.

Cevap B’dir.

9. Z diğerlerinden çok çözündüğü için bitmiştir.

Dolayısıyla çözünürlüğü en büyük olan Z’dir.

Cevap B’dir.

10. Buhar basıncı sıcaklık değiştikçe değişir. Buna göre buhar basıncı I’de sabit kalırken, II.’de artma olur. Su miktarları eşit ve hacimler eşit olduğundan hacim artarsa sıvı su miktarı azalır. Buhar fazındaki su molekülleri sayısı artar. Sıcaklık artışıyla sıvı su buharlaşır.

Cevap B’dir.

11. Doymamış çözeltiyi doymuş hale getirmek için bir miktar daha X tuzu katılabilir. X’in çözünmesi ekzotermik olduğundan sıcaklık artarsa çözelti daha az X çözebileceğinden doygunlaşır.

Doymamış çözeltiye su katılırsa doymamışlık oranı artar.

Cevap D’dir.

12. Kaynama iç basıncın dış basınca eşit olması ile olduğuna göre dış basıncı azalırsa kaynama noktası düşer. Safsızlıklar kaynama noktasını yükselteceğinden madde saf olmalı.

Cevap C’dir.

13. Y’nin donma noktası X’in donma noktasının 2 katı küçük olduğuna göre Y’nin iyon derişiminin X’in iyon derişiminden 2 kat büyük olmalıdır. Yemek tuzu iki iyon vererek, şeker moleküler halde çözünür.

Cevap B’dir.

14. Şıklardaki şeker miktarları tek tek hesaplanırsa;

A) 100g 10g şeker 100

10 

B) M= 0,1mol

1 , 0 1 n V

n   

1 mol = 180 g  0,1 mol = 18 g şeker

C) n 0,1mol 18g

1 1 n , V 0

M n      şeker

D) 0,1 mol şeker 18 g’dır. E seçeneğindeki 25 g şeker en fazladır.

Cevap E’dir.

15. Gazozda çözücü sıvı, çözünen CO2 gazıdır.

Cevap C’dir.

16. Buhar basıncı sıvının miktarına bağlı değildir.

Cevap B’dir.

18. Alkolün kaynama noktası 78C, saf suyun kaynama noktası 100C’dir. Bu durumda alkolün buhar basıncı daha büyüktür. Safsızlıklar kaynama noktasını yükseltirken buhar basıncını düşürür. Bu durumda buhar basıncı en büyük olan saf alkoldür.

Cevap C’dir.

17. Toplam madde miktarı = 20 + 80 = 100g olduğuna göre bu çözelti %20’liktir.

(7)

Çözeltinin yoğunluğu

L 10 g . 2 , V 1 80 V 20 V m V d m

d₁ ₂ ¹ ²    ³

 litre

12 V 1

g 40 m 12 . 1 M 6 20 V . M m m v

m n _A

A A















Cevap D’dir.

19. Buz eridiği zaman hacmi azalır. Kütlesi değişmez.

Buz saf olduğundan erirken sıcaklığı değişmez.

Cevap A’dır.

20. Tuzlu suyun yoğunluğu, madde miktarı arttığında saf suyun yoğunluğundan büyüktür. İletkenlik de artar. Kaynama noktası yükselir, buhar basıncı düşer.

Cevap C’dir.

21. X’in hacmi Y’den küçük olduğuna göre X’in buharlaşma hızı Y’den büyüktür. Bu durumda X’in kaynama noktası, moleküller arası çekim kuvveti Y’den küçük, buhar basıncı Y’den büyüktür.

Cevap C’dir.

22. Su eklendikçe katı X çözünür. Çözünürlük eklenen su miktarına bağlı değildir.

Cevap D’dir.

23. Bütün çözeltilerin kütlesi çözünen madde ile suyun kütlesi toplamına eşittir.

Cevap B’dir.

24. m 31.1,1g

31 1 m , V 1

dm    

1 mol x 62 g a mol 31.1,1 g

mol 55 , 62 0

1 , 1 . a31 

Çözeltinin hacmi 250 ml = 0,25 l olduğuna göre;

l / g 2 , 25 2 , 0

55 , M 0 V

M n   

Cevap B’dir.

25. Çözünmüş gaz ısıtıldığında tekrar gaz fazına geçer.

Gazın çözünürlüğü artmaz.

Cevap A’dır.

26. I. grafik X’in derişimine karşı kütlesinin grafiğidir.

Çözeltinin hacminin bulunması için X’in mol sayının bilinmesi gerekir. Mol sayısının bilinmesi için X’in mol kütlesi gerekir.

Cevap B’dir.

27. Z’nin çözünürlüğü grafiğe göre sıcaklık azaldıkça artmaktadır. Bu durumda Z çözeltisi soğutulursa çökelme olmaz aksine daha çok çözünme olur.

Cevap E’dir.

28. Çözünen X maddesi yükselip, çözünen Y maddesi düşüyorsa Y daha uçucudur.

Cevap B’dir.

29. Gazlar M sıvısına geldiğinde soruda verilen bilgilere göre Y çözünür, X ve Z çözünmez.

Çözünmeyen X ve Z gazları M sıvısına gider. M sıvısında da Z’nin çözündüğü bilindiğine göre X çözünmeden çıkış borusundan çıkar.

Cevap A’dır.

30. Y sıvısının kaynama noktası daha düşük olduğuna göre zamanla Y sıvısı buharlaşır. Daha sonra da X sıvısı buharlaşmaya başlar. Dolayısıyla zamanla karışımdaki X’in kütlece yüzdesi artarken, Y’nin kütlece yüzdesi azalır. Yani önce Y’nin kütlesi, daha sonra da X’in kütlesi azalmaya başlar.

Dolayısıyla karışımdaki herhangi bir maddenin kütlesinde artma olamaz.

(8)

140 Cevap D’dir.

31. Arı suda sudan başka hiçbir madde bulunmadığından arı suyun derişimi değişmez, tuzlu suda ise buharlaşmadan dolayı hacim azalır.

Dolayısıyla derişim artar. Kaynama süresince her iki kapta da buharlaşmadan dolayı hacim azalır.

Saf maddelerin kaynama süresince sıcaklığı değişmezken, doymamış çözeltilerin sıcaklığı artar.

Cevap C’dir.