BİLEŞİK FORMÜLLERİNİN YAZILMASI VE ADLANDIRILMASI

BİLEŞİK FORMÜLLERİNİN

YAZILMASI VE ADLANDIRILMASI

METALLER ^{AMETALLER SOYGAZLAR}

Lityum Li Kadmiyum Cd Karbon C ^{Helyum He}

Sodyum Na Civa Hg Azot N ^{Neon Ne}

Potasyum K Altın Au Oksijen O ^{Argon Ar}

Berilyum Be Alüminyum Al Fosfor P ^{Kripton Kr}

Magnezyum Mg Silisyum Si Kükürt S

Kalsiyum Ca Kalay Sn Flor F

Krom Cr Kurşun Pb Klor Cl

Mangan Mn Bizmut Bi Brom Br

Demir Fe Antimon Sb Iyot I

Kolbalt Co

Nikel Ni

Bakır Cu

Çinko Zn

Gümüş Ag

-1 YÜKLÜ ANYONLAR -2 YÜKLÜ ANYONLAR -3 YÜKLÜ ANYONLAR

F ^– Florür O ^{– 2} Oksit PO₄^{- 3} Fosfat

Cl ^– Klorür S ^{– 2} Sülfür N₃^{- 3} Nitrür

Br ^– Bromür SO₄ ^{– 2} Sülfat P ^{– 3} Fosfür

I ^– İyodür SO₃ ^{– 2} Sülfit

OH ^– Hidroksit CrO₄ ^{– 2} Kromat

NO₃ ^– Nitrat Cr₂O₇ ^{– 2} Dikromat

ClO₃ ^– Klorat CO₃ ^{– 2} Karbonat

HCO₃ ^– Bikarbonat MnO₄ ^–2 Manganat

CH₃COO ^– Asetat HSO₃ ^– Bisülfit HSO₄ ^– Bisülfat IO₃ ^– İyodat BrO₃ ^– Bromat

MnO₄ ^– Permanganat

+1 YÜKLÜ KATYONLAR +2 YÜKLÜ KATYONLAR +3 YÜKLÜ KATYONLAR

H ⁺ Hidrojen Be ⁺² Berilyum Al ⁺³ Alüminyum

Li ⁺ Lidyum Mg ⁺² Magnezyum Cr ⁺³ Krom (III) Na ⁺ Sodyum Ca ⁺² Kalsiyum As ⁺³ Arsenik(III) K ⁺ Potasyum Zn ⁺² Çinko Sb ⁺³ Antimon(III) Cu⁺ Bakır (I) Cu⁺² Bakır (II) Bi ⁺³ Bizmut (III) Ag⁺ Gümüş Fe ⁺² Demir (II) Fe ⁺³ Demir (III) NH₄⁺ Amonyum Cd ⁺² Kadmiyum Mn⁺³ Mangan(III)

Ni ⁺² Nikel Cr ⁺³ Krom (III) Pb ⁺² Kurşun (II)

Mn ⁺² Mangan(II) +4 YÜKLÜ KATYONLAR Cr ⁺² Krom (II) Sn⁺⁴ Kalay (IV)

Pb⁺⁴ Kurşun (IV) Mn⁺⁴ Mangan (IV)

BİLEŞİKLER

En az 2 farklı cins atomdan oluşmuş maddelere denir. Kimyasal yöntemlerle daha basit bileşenlerine ayrıştırılabilir.

Bileşiklerin Genel Özellikleri:

•Homojen maddedirler.

•Bileşikteki elementlerin kütleleri arasında sabit bir oran vardır.

•Bileşikler formülle gösterilir.

•Bir bileşiğin molekül formülünden, bileşiği oluşturan elementlerin cinsleri, sayıları ve birleşme oranları anlaşılır.

•Bileşiklerin ayırt edici özellikleri vardır.

•Bileşiği oluşturan elementler, kendi kimyasal özelliklerini kaybederler.

•Bileşikler, bileşenlerine ancak kimyasal yollarla ayrıştırılabilirler.

Moleküller kendini meydana getiren atomlardan farklı kimyasal özellik gösterirler. Bu yüzden bileşik kedini oluşturan farklı özelliktedir. Bileşikler katı sıvı ve gaz fazında bulunabilirler.

Bileşiği elementten ayıran temel özellik; kimyasal reaksiyonlarla daha basit yapıda maddelere, hatta elementlere ayrışabilmeleridir.

Bileşiği karışımdan ayıran temel özellik ise; saf olması, yapısında elementlerin belli oranlarda bulunması, kendini meydana getiren

elementlerden tamamen farklı fiziksel ve

kimyasal özellik göstermesidir.

BİLEŞİK FORMÜLLERİ

Bir bileşiğin moleküllerindeki atomlar ve bunların sayıları farklı şekilde gösterilebilir. Molekül şekil olarak modellerle gösterilebileceği gibi açık, yarı açık ve kapalı formüllerle de gösterilebilir. Açık formüllere yarı formülde denir.Bunlara atomların birbiriyle yaptıkları bağlar da belirtilebilmektedir. Fakat reaksiyon kimyasında daha çok kapalı formül kullanılır. AlCl₃ yazılışında atomların ad ve sayıları belirtilmiştir. AlCl₃ molekülü; bir alüminyum ve 3 adet klor atomundan oluşur.

Kaba formülle molekül formülü arasındaki farkın anlaşılmasında yarar vardır. Kaba formül sadece bileşiği oluşturan elementlerin bileşikteki bağıl atom sayıları arasındaki oranı gösterir. Fakat gerçekte bileşiğin moleküllerinde kaçar atom bulunduğunu ifade etmez.Molekül formülü ise bileşiğin molekülündeki atomların gerçek sayısını gösterir.Gerçek formül veya kimyasal formül olarak da adlandırılır.

BİLEŞİKLERİN ADLANDIRILMASI

1-Metal-Ametal İkili Bileşiklerinin Adlandırılması

İyonik karakterli metal-ametal ikili bileşiklerinin adlandırılmasında şu kural izlenir;

1) Metalin adı olduğu gibi söylenir,

2) Ametalin adının sonuna “ür” eki getirilir.

***Not: Farklı değerliklere sahip metal iyonları farklı formüllere sahip bileşikler oluşturacağı için, bunların isimlendirilmesinde, metal iyonunun yükseltgenme basamağı da belirtilir.

Dikkat edilmesi gereken nokta, bileşiklerin oluşumunda elektriksel olarak nötralliğin sağlanmış olduğudur.

NaCl: Sodyum klorür Kalsiyum Nitrür: Ca₃N₂

MgI₂: Magnezyum iyodür Alüminyum oksit: Al₂O₃

Farklı değerlikler içeren metal-ametal ikili bileşiklerinin adlandırılması

FeCl₃: Demir(III) klorür FeCl₂: Demir (II) klorür Sn(NO₃)₂: Kalay (II) nitrat Sn(NO₃)₄: Kalay (IV) nitrat

2-İki Ametalden Oluşan Bileşiklerinin Adlandırılması

Bu bileşikler adlandırılırken;

1.Ametalin sayısı + Adı + 2.Ametalin sayısı + Adı + “ür” Eki

Sayıların Latince Karşılıkları;

1.Mono 6.Hekza

2.Di 7.Hepta

3.Tri 8.Okta

4.Tetra 9.Nona

5.Penta 10.Deka

NO: Azot monoksit N₂O3: Di azot trioksit PCl3 : Fosfor triklorür

P4S3 : Tetrafosfor trisülfür