Sporda Doping
Doping, sağlıklı kişilere yarışma performansını
yapay ve dürüst olmayan bir şekilde artırmak amacı ile vücuda yabancı ya da fizyolojik maddelerin
normal olmayan yöntemlerle verilmesidir (Durusoy, 1991).
Sporcular arasında “no dope, no hope” sözü
neredeyse bir kural haline gelmiştir (Meinberg,
1991). Doping maddeleri kullanılması durumunda, saldırganlık, düşmanlık gibi olumsuz davranışlara yol açmakla birlikte, kısırlık, kadınlarda
erkeksileşme gibi yan etkiler ortaya çıkmaktadır
(Simon, 2004).
Doping kullanan sporcular etik dışı davranmış olmanın yanında, sağlıklarını, hatta yaşamlarını da tehlikeye atmaktadırlar. Örneğin; 1960-1998 yılları arasında 27 sporcu doping kullanımı
sonucu yaşamını yitirmiştir (Sahin, 1998). 1998 yılında ünlü atlet Florence Griffith Joyner,
doping kaynaklı kalp krizi sonucu ölmüştür
(Cowart, 1998). 1986 yılında, United States’in
en iyi kolej basketbol oyuncusu Len Bias’ın,
kokain kullandığı için öldüğü anlaşılmıştır
(Albrecht, Anderson & Mckeag, 2001).
Kişinin kendisine saygı için doping maddelerinin yasaklanması gerektiğini belirten Simon (2007), spor yarışmalarında temel amacın vücudun belli maddelere tepkisinin değil, kişilerin spor yetenek ve becerilerinin ölçülmesi olduğunu, söz konusu maddelerin alınması durumunda kazananın sporcu olmadığını ifade etmiştir. Doping kullanan sporcu etik yarışma kuralının dışına çıkmıştır. Sporcu, kazansın ya da kaybetsin rakibine saygı duymalı, onu yarışmaya çağırırken hileli üstünlük
sağlayacak uygulamalardan kaçınmalıdır (Morgan,
2003).
Lavin’e (2007) göre, doping maddelerinin yasaklanmaması durumunda, bunları
kullanmayı hiç düşünmeyen sporcular, bazı tehlikeli maddeleri almada bir sakınca
görmeyecek ve dolaylı olarak dopinge
yöneleceklerdir. Herkesin doping yaptığı bir ortamda, kişi ben niye yapmayayım diyerek, doping yapma zorunluluğu hisseder. Doping kontrolü böyle bir nedenden dolayı dopinge
başvuracak olanları engeller (Lumpkin, Stoll &
Beller, 2003).
Son yıllarda Türk sporcularının doping kullandığına ilişkin haberler basında sıkça yer almaya başlamıştır.
1997 yılında Tayland’da yapılan Dünya Halter
Şampiyonası’nda dört Türk halterci dopingli çıkmıştır (“Tayland Faciası”, 1998). Dünya ve Olimpiyat
şampiyonu Türk Milli Halterci Halil Mutlu,
Bulgaristan’daki 2005 Avrupa Şampiyonası’nda doping yaptığı için iki yıl müsabakalardan men cezası alan
Halil Mutlu, geçmişte doping kullandığını itiraf etmiştir (“Doping Yaptım”, 2007). Doping nedeniyle, Türkiye
Halter Federasyonu iki yıl uluslararası müsabakalardan
uzaklaştırılmıştır (“Türk Halterine”, 2005).
Türk Milli Atlet Süreyya Ayhan’a doping kurallarını ikinci kez ihlal ettiği için ömür boyu yarışmalardan men cezası verilmiştir (“Sureyya Ayhan”, 2008).
Türkiye Yıldız Milli Boks Takımı’nın 15 yaşındaki iki boksörü, doping yaptıkları için iki yıl
müsabakalardan uzaklaştırma cezası almıştır (“Bebelere Doping”, 2006). Hacettepe
Üniversitesi’ndeki Türkiye Doping Kontrol Merkezi tarafından, 2003-2006 yılları arasında yapılan
kontrollerde, 19 spor federasyonunun, toplam 101 sporcusunda dopinge rastlanmıştır (“Futbol
Dopingde”, 2006).
TÜRKİYE DOPİNGLE MÜCADELE KOMİSYONU TÜRKİYE DOPİNGLE MÜCADELE TALİMATI
(20 Mart 2019)
DOPİNGLE MÜCADELE KURAL İHLALLERİ
2.1 Sporcudan Alınan Örnekte Yasaklı bir Maddenin veya Metabolitlerinin veya Belirteçlerinin Tespit Edilmesi
2.2 Yasaklı bir Madde veya Yasaklı bir Yöntemin Sporcular Tarafından Kullanılması veya Kullanılmaya Teşebbüs Edilmesi
[2.3 Örnek Vermekten Kaçınmak, Örnek Vermeyi Reddetmek veya Örnek Vermemek
2.4 Bulunabilirlik Kusurları
2.5 Doping Kontrolünün herhangi bir bölümünü Bozmak veya Bozmaya Teşebbüs Etmek, Hile Yapmak veya Hile Yapmaya Teşebbüs Etmek
2.6 Yasaklı bir Maddeyi veya Yasaklı bir Yöntemi Bulundurmak
2.7 Herhangi Yasaklı bir Maddenin veya Yasaklı bir Yöntemin Yasadışı Ticaretini Yapmak veya Yasadışı Ticaretini Yapmaya Teşebbüs Etmek
2.8 Herhangi Yasaklı bir Madde veya Yasaklı bir Yöntemi herhangi bir Sporcuya bir Müsabaka İçinde Tatbik Etmek veya Tatbik Etmeye Teşebbüs Etmek veya Müsabaka Dışında Yasak olan herhangi Yasaklı bir Madde veya Yasaklı bir Yöntemi herhangi bir Sporcuya Müsabaka Dışındaki bir dönemde Tatbik Etmek veya Tatbik Etmeye Teşebbüs Etmek
2.9 Suç Ortaklığı
2.10 Yasak İş Birliği
Bireylere Uygulanacak Yaptırımlar
10.1 Bir Dopingle Mücadele Kuralının bir Turnuva Sırasında İhlali Halinde Sonuçların İptal Edilmesi Bir Turnuva sırasında veya kapsamında gerçekleşen bir dopingle mücadele kural ihlali durumunda, Turnuvayla ilgili yetkili kuruluşun kararına bağlı olarak, Sporcunun bahsi geçen Turnuvada elde ettiği bireysel kazanımların tümü İptal edilir ve Madde 10.1.1’in hükümleri istisna olmak üzere kendisine verilen madalyalar, puanlar ve ödüller geri alınır.
10.2.1.2 İlgili dopingle mücadele kural ihlalinin Tanımlanmış bir Madde ile gerçekleştiği ve Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu’nun veya yargılama makamının dopingle
mücadele kural ihlalinin kasten olduğunu ispat ettiği
durumlarda. 10.2.2 Madde 10.2.1’de belirtilen durumların dışında Hak Mahrumiyeti Ceza süresi iki yıl olacaktır.
Bireylere Uygulanacak Yaptırımlar
10.3.1 Madde 2.3’ün(2.3 Örnek Vermekten Kaçınmak, Örnek
Vermeyi Reddetmek veya Örnek Vermemek ) veya Madde 2.5’in(2.5 Doping Kontrolünün herhangi bir bölümünü Bozmak veya
Bozmaya Teşebbüs Etmek, Hile Yapmak veya Hile Yapmaya Teşebbüs Etmek ) ihlali durumunda, uygulanacak Hak Mahrumiyeti Ceza süresi dört yıldır, ancak Sporcunun Örnek alım işlemlerine
katılmaması durumunda Sporcunun dopingle mücadele kural ihlalinin Madde 10.2.3’te tanımlandığı şekilde kasten olmadığını ispatlayabildiği durumlarda Hak Mahrumiyeti Cezası iki yıl olacaktır.
10.3.2 Madde 2.4’ün(2.4 Bulunabilirlik Kusurları Kayıtlı Doping Kontrol Havuzunda bulunan bir Sporcunun on iki aylık bir süre içinde, Doping Kontrolü ve Soruşturmalara İlişkin Uluslararası Standarda uygun olarak üç kez Doping Kontrolünü kaçırması ve/veya bildirim kusuru eylemlerinin bileşimi.) ihlali durumunda, uygulanacak Hak Mahrumiyeti Ceza süresi iki yıldır.
Bireylere Uygulanacak Yaptırımlar
10.7.2 Üçüncü kez Dopingle Mücadele Kural İhlali
Üçüncü kez gerçekleştirilen dopingle
mücadele kural ihlali, Madde 10.4 ve 10.5 kapsamında cezanın iptali veya
hafifletilmesini gerektiren koşulun yerine getirilmiş olması veya Madde 2.4’te
tanımlanan bir ihlal niteliğinde olması istisna olmak üzere, her durumda ömür boyu Hak
Mahrumiyeti Cezası ile cezalandırılır.
11.2 Takımlara Uygulanacak Yaptırımlar
Bir takımın iki oyuncusundan daha fazlasının bir Turnuva
Döneminde dopingle mücadele kural ihlalinde bulunduklarının tespit edilmesi durumunda, Turnuvayı düzenleyen kuruluş,
dopingle mücadele kural ihlalinde bulunan Sporculara
uygulanacak yaptırımların yanı sıra, takıma da gerekli cezaları verecektir (örneğin, puanların silinmesi, bir Müsabakadan
veya Turnuvadan Diskalifiye Etme veya diğer yaptırımlar).
11.3 Turnuvayı Düzenleyen Kuruluş Takım Sporları için Daha Ağır Yaptırımlar Öngörebilir
Turnuvayı düzenleyen kuruluş, Turnuva ile ilgili olarak Takım Sporları için Madde 11.2’de belirtilenlerden daha ağır
Yaptırımlar öngörebilir.
MADDE 12: ULUSAL FEDERASYONLARA VE DİĞER SPOR KURULUŞLARINA UYGULANACAK YAPTIRIMLAR
12.1 Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu, işbu dopingle mücadele talimatlarına uygun hareket etmedikleri gerekçesi ile ilgili resmi makamlardan, Ulusal Federasyonlara ve diğer spor kuruluşlarına verilen ödeneklerin bir kısmını veya
tamamını ya da diğer mali olmayan destekleri durdurmalarını talep etme yetkisine sahiptir.
12.2 Ulusal Federasyonlar ya da diğer spor kuruluşları, kendilerine bağlı bir Sporcu ya da diğer bir Kişi tarafından Dopingle Mücadele Kurallarının ihlal edilmesi ile ilişkin
ortaya çıkan bütün masrafları (Doping Kontrolü, laboratuvar, yargılama ve seyahat harcamaları da dahil ancak bunlarla sınırlı kalmamak üzere) Türkiye Dopingle Mücadele
Komisyonu’na ödeyecektir ya da Sporcu veya diğer Kişi tarafından ödenmesini sağlayacaktır.
