TMS 7 NAK‹T AKIfi TABLOLARI
Yrd. Doç. Dr. Kerem SARIO⁄LU
‹stanbul Üniversitesi ‹flletme Fakültesi Muhasebe Anabilim Dal› Ö¤retim Üyesi
3.1. STANDARDIN AMACI
Bu standard›n amac› iflletmelerin standartta belirtilen hususlara uy- gun olarak Nakit Ak›fl Tablosu’nu finansal tablolar setinin ayr›lmaz bir parças› olarak haz›rlamalar›n› sa¤lamakt›r. Bu standart, nakit ak›fl tablo- sunun afla¤›daki yararlar› sa¤layacak flekilde haz›rlanabilmesi için uyul- mas› gerekli temel prensipleri ve kurallar› aç›klar.
Nakit ak›fl tablosu, iflletmenin nakit yaratma kabiliyeti ve nakdi na- s›l kulland›¤› hakk›nda finansal tablo kullan›c›lar›na bilgi verir. Özellik- le di¤er finansal tablolarla birlikte yararlan›ld›¤›nda, NAK‹T AKIfi TAB- LOSU;
- iflletmenin net varl›klar›ndaki de¤iflmeler hakk›nda bilgi verme, - iflletmenin likidite ve borçlar› ödeme kabiliyeti dahil olmak üze- re mali yap›s› hakk›nda bilgi verme,
- de¤iflen koflullar ve f›rsatlar karfl›s›nda iflletmenin nakit ak›fl›n›n zamanlamas›n› ne flekilde de¤ifltirme kabiliyetine sahip oldu¤u hakk›n- da bilgi verme,
- gelecekteki nakit ak›fllar›n›n tahmin edilmesinde,
- ayn› türde finansal olaylar için birbirinden farkl› muhasebe poli- tikalar› kullan›lmas›n›n etkisini gidererek, farkl› iflletmelerin finansal per- formanslar›n›n karfl›laflt›r›labilirliklerini art›rma,
gibi yararlar sa¤lamaktad›r.
3.2. STANDARDIN KAPSAMI
Standart kapsam›nda iflletmenin temel finansal tablolar›ndan nakit ak›fl tablosunun haz›rlanmas› ve sunulmas› ile ilgili temel ilkeler ve ku- rallar aç›klanm›flt›r.
3.3. STANDARDIN GET‹RD‹KLER‹
Bu standartta belirtilen kural ve ilkeler Türkiye’de faaliyet gösteren baz› iflletmeler için yeni de¤ildir. Türkiye’de halka aç›k iflletmeler ile SPK mevzuat›na tabi di¤er iflletmeler uzun bir süreden beri nakit ak›fl tablo- lar›n› bu standartta belirtilen ilkeler do¤rultusunda haz›rlamaktad›rlar.
Ancak bunlar d›fl›nda finansal tablolar›n› sadece Vergi Usul Kanunu’nun
Tekdüzen Muhasebe Uygulama Genel Tebli¤lerine göre haz›rlayan ifllet- meler için ayn› durum söz konusu de¤ildir. Tekdüzen muhasebe siste- mi genel tebli¤lerinde sözü edilen nakit ak›fl tablosu, iki önemli nokta aç›s›ndan bu standartta aç›klanan nakit ak›fl tablosundan farkl›d›r. Bun- lardan birincisi, iki düzenlemenin söz konusu tabloya verdi¤i önemin farkl› olufludur. Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebli¤le- ri, nakit ak›fl tablosunu, iflletmelerin ihtiyari olarak haz›rlayacaklar› ek mali tablolardan birisi olarak nitelendirirken, TFRS’ye göre iflletmelerin haz›rlamak zorunda oldu¤u nakit ak›fl tablosu ayn› zamanda bir iflletme- nin finansal tablolar setinin ayr›lmaz bir parças› olarak nitelendirilmifltir.
‹kinci ve daha önemli farkl›l›k, bu standartta belirtilen nakit ak›fl tablo- sunun s›n›fland›rma ilkelerinin, Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebli¤lerinde nakit ak›fl tablosu için verilen flekil flart›ndan tama- men farkl› olmas›d›r. Söz konusu farkl›l›k çok önemlidir, çünkü nakit ak›fl tablosunun haz›rlanmas›n›n temel amac› iflletmenin toplam net na- kit ak›fl›n› bulmak de¤ildir. Söz konusu rakam dönem bafl› ve dönem so- nu nakit mevcutlar› aras›ndaki fark al›narak da kolayca hesaplanabilir.
TFRS’de belirtildi¤i gibi temel amaç iflletmenin toplam net nakit ak›fl›n›n hangi tür faaliyetler için hangi tutarlarda gerçekleflen nakit hareketleri sonucu ortaya ç›kt›¤›n›n tespitidir. Bu nedenle söz konusu standart bir bütün olarak bu tür iflletmeler için yeni bir finansal tabloyu aç›klamak- tad›r.
3.3.1. TANIMLAR
“Nakit” ile ifade edilen, iflletmedeki fiziki nakit ve her an çekilebi- lecek banka hesaplar›ndaki parad›r.
“Nakit benzerleri”, k›sa vadeli yüksek likiditeye sahip ve nakde dö- nüfltürüldü¤ünde de¤erinde dikkat çekici bir de¤ifliklik olmayacak varl›k- lar olarak tan›mlanm›fllard›r. Buna göre vadesi üç ay ya da daha k›sa olan finansal yat›r›mlar da nakit benzeri olarak tan›mlanmaktad›r. (Örne¤in re- po ifllemleri sonucu oluflan yat›r›mlar) Ancak özsermayeyi temsil eden menkul de¤erlere yap›lan yat›r›mlar nakit benzerleri aras›nda de¤erlendiril- memektedir. (Örne¤in : Hisse Senetleri’ne yap›lan yat›r›mlar)
“Nakit Ak›fllar›” ifadesiyle, nakit ve nakit benzerlerinin girifl ve ç›k›fl- lar› ifade edilmektedir. Ancak standard› okuyan herhangi bir kiflinin, bu ta- n›mdan yola ç›karak, nakit ak›fl tablosunu hedefi nakit ve nakit benzerle- rinin girifl ve ç›k›fllar›n›n alt alta s›ralanmas› ve dönem net nakit ak›fl›n›n hesaplanmas› olan bir tablo olarak alg›lamamas› gerekir. Burada tekrar be- lirtmek gerekirse, dönemin net nakit ak›fl›, (ya da nakit ve nakit benzerle- rindeki net de¤iflim) dönem bafl› ve dönem sonu bilançolar›n›n birbiri ile karfl›laflt›r›lmas› ile kolayca bulunabilir. Nakit ak›fl tablosu’nun esas amac›
bu rakam› bulmak de¤ildir. Esas amaç, nakit ve nakit benzerlerinde de¤i- flimi, dönemin nakit hareketlerini ortaya ç›k›fl sebeplerine göre s›n›fland›- rarak aç›klamakt›r. Kavramsal Çerçeve Metni ve TMS 1’de belirtildi¤i gibi bu türde bir raporlaman›n ana amac› finansal tablo kullan›c›lar›n›n alacak- lar› ekonomik kararlarda kullanabilecekleri finansal bilgiyi sunmakt›r.
3.3.2. NAK‹T AKIfi TABLOSUNUN SUNUMU VE TEMEL ‹LKELER
‹flletmenin belirli bir dönemdeki nakit ak›fllar›, finansal analize imkân verecek flekilde, afla¤›daki gibi s›n›fland›r›larak nakit ak›fl tablosunda sunu- lur:
a) ‹flletme faaliyetlerinden nakit ak›fllar›
b) Yat›r›m faaliyetlerinden nakit ak›fllar›
c) Finansman faaliyetlerinden nakit ak›fllar›
Tek bir ifllemden kaynaklanan bir nakit hareketi içeri¤inde birden fazla faaliyeti ilgilendiriyor olabilir. Geçmiflte al›nm›fl bir banka kredisi ile ilgili olarak yap›lan geri ödemelerin içerdi¤i faiz tutarlar›, (ödemenin ana- para ile ilgili k›sm› finansman faaliyetinden sa¤lanan nakit ak›fl› olarak de-
¤erlendirildi¤i halde), iflletme faaliyetleri ile ilgili bir nakit ç›k›fl› olarak de-
¤erlendirilebilir. (faiz ödemelerinin, iflletme faaliyetleriyle mi, finansman faaliyetleriyle mi yoksa yat›r›m faaliyetleriyle mi ilgili nakit ak›fl› olarak s›- n›fland›r›laca¤› yönünde standart metninde kesin bir hüküm yoktur.
Nakit ak›fl tablosu ile ilgili bir baflka temel husus ise, di¤er finansal tablolar›n aksine nakit ak›fl tablosunun tahakkuk esas›na göre de¤il nakit esas›na göre haz›rlanmas›d›r.
3.3.2.1. ‹flletme Faaliyetlerinden Nakit Ak›fl›:
‹flletme faaliyetlerinden nakit ak›fl› genellikle iflletmenin gelir getiri- ci faaliyetlerinin sonucu olarak ortaya ç›kan nakit hareketlerini içerir.
Buna göre iflletmenin kâr zarar tablosunda (gelir tablosunda) raporlanan gelir ve giderler söz konusu nakit ak›fllar›n›n kayna¤›d›r.
Buna göre;
• Mal ve hizmet sat›fllar›ndan,
• Di¤er gelirlerden (komisyon, royalti v.b.)
• Faiz gelirlerinden
• Al›nan vergi iadelerinden
• Al›m sat›m amaçl› sözleflmelerin sat›fl›ndan elde edilen nakit giriflleri ile,
• Mal ve hizmetler için yap›lan ödemeler için,
• Çal›flanlara yap›lan ücret v.b. ödemeler için,
• Vergilerle ilgili yap›lan ödemeler için (finansman faaliyetleri ile ilgili vergiler hariç),
• Al›m sat›m amaçl› elde bulundurulan sözleflmeler için, gerçekleflen nakit ç›k›fllar›,
“iflletme faaliyetlerinden nakit ak›fl›” say›l›r.
‹flletme faaliyetlerinden sa¤lanan nakit ak›fllar› iki yöntemden birisi kullan›larak belirlenebilir. Bunlar:
a) Do¤rudan (Direkt) Yöntem (tercih edilen yöntem) b) Dolayl› (Endirekt) Yöntem
a) “D‹REKT YÖNTEM” (Dolays›z Yöntem)
‹flletme faaliyetlerinden sa¤lanan nakit ak›fllar›n›n, nakit ak›fl›n›n kayna¤›na göre detay›yla belirtildi¤i yöntemdir. Direkt yönteme göre ha- z›rlanm›fl “iflletme faaliyetlerinden sa¤lanan nakit ak›fllar›” içerik itibariy- le daha anlafl›l›rd›r. Ancak bu yönteme göre, iflletme faaliyetlerinden sa¤- lanan nakit ak›fllar› bölümünün haz›rlanmas› birazdan aç›klanacak di¤er yöntem olan “Endirekt Yöntem”e göre daha zordur. Standart metninde de söz konusu yönteme göre nakit ak›fl tablosunun haz›rlanmas›ndaki güçlükten bahsedilmifltir. Türkiye Muhasebe Standartlar› Kurulu haz›rla-
nacak nakit ak›fl tablolar›nda direkt (do¤rudan) yöntemin kullan›lmas›n›
uygulama birli¤inin sa¤lanmas› gerekçesi ile tercih etmektedir.
b) “END‹REKT YÖNTEM” (Dolayl› Yöntem)
‹flletme faaliyetlerinden sa¤lanan nakit ak›fllar›n›n kâr zarar tablo- sundaki (gelir tablosu) rakamlar ile bilançolarda “iflletme faaliyetleri ile ilgili varl›klardaki de¤iflimler” dikkate al›narak hesapland›¤› yöntem “en- direkt yöntem” (dolayl› yöntem) olarak adland›r›lmaktad›r. Bu yöntem- de kâr zarar tablosunda bulunan net kâr rakam›, afla¤›daki düzeltmeler yap›larak tahakkuk esas›ndan nakit esas›na dönüfltürülür.
a) Amortisman, karfl›l›k giderleri gibi nakit hareketi yaratmayan gi- derlerle ilgili düzeltmeler. (tahakkuk esas›na göre net kâr›n bulunmas›
s›ras›nda gelirlerden ç›kar›lm›fl olan bu tutarlar›n, tersi ifllem yap›larak net kâra ilave edilmesi)
b) ‹flletme faaliyetlerinden nakit ak›fllar› aras›nda de¤erlendirileme- yecek “duran varl›k sat›fl kâr›” gibi gelirlerle ilgili ya da çeflitli de¤erleme ifllemleri sonucu oluflmufl olan nakit hareketi yaratmayan gelirlerle ilgili düzeltmeler (ya da tahakkuk esas›na göre net kâr›n bulunmas› s›ras›nda gelirlere eklenmifl olan bu tutarlar›n, tersi ifllem yap›larak net kârdan ç›- kar›lmas›)
c) Dönem içinde stoklar ve faaliyetle ilgili alacak ve borçlarda ger- çekleflen de¤iflikliklere göre yap›lacak düzeltmeler.
3.3.2.2. Yat›r›m Faaliyetlerinden Nakit Ak›fl›:
‹flletmenin yapt›¤› tüm mali duran varl›k, maddi duran varl›k ve maddi olmayan duran varl›k yat›r›mlar›ndan kaynaklanan nakit ç›k›fllar›
yat›r›m faaliyetleri için yap›lm›fl say›lmaktad›r. Ayr›ca bu tür yat›r›mlar›n sat›fl›ndan kaynaklanan nakit giriflleri de yat›r›m faaliyetlerinden sa¤la- nan nakit giriflleri olarak de¤erlendirilmektedir.
3.3.2.3. Finansman Faaliyetlerinden Sa¤lanan Nakit Ak›fl›:
Hisse senedi ihrac› gibi yöntemlerle gerçeklefltirilen özsermaye ar- t›fllar› ile elde edilen nakit, sermaye art›r›m› ve azalt›lmas›, temettü gelir-
leri ya da kâr pay› ödemeleri, k›sa ve uzun vadeli krediler ile ilgili nakit tahsilatlar› ya da ödemeleri, finansal kiralama ifllemleri ile ilgili nakit ödemeleri, finansman faaliyetleriyle ilgili nakit ak›fllar› olarak de¤erlen- dirilir.
Yukar›daki aç›klamalar do¤rultusunda nakit ak›fl tablosuna nakit ak›fl› yaratmayan gelir ve giderler dahil edilmezler.
3.4 ÖRNEK
ELMA ‹fiLETMES‹
ELMA ‹flletmesi’nin 31.12.2007 ve 31.12.2008 tarihli karfl›laflt›rmal›
bilânçolar› ile 2008 y›l› Kapsaml› Gelir Tablosu afla¤›daki gibidir. Verilen Ek bilgilerden de yararlanarak iflletmenin 2008 y›l› Nakit Ak›fl Tablosu- nu haz›rlay›n›z.
ELMA ‹fiLETMES‹ B‹LANÇOLARI
31.12.2007 31.12.2008
VARLIKLAR 3.745 6.695
10 HAZIR DE⁄ERLER (çekler d›fl›nda) 300 3.085
12 T‹CAR‹ ALACAKLAR 800 780
120 ALICILAR 800 780
15 STOKLAR 0 400
25 MADD‹ DURAN VARLIKLAR (net) 2.645 2.430
255 DEM‹RBAfiLAR 3.100 2.900
257 B‹R‹KM‹fi AMORT‹SMANLAR -455 470
BORÇLAR 1.845 3.445
30 K.V. MAL‹ BORÇLAR 1.495 3.000
32 T‹CAR‹ BORÇLAR 300 100
37 D.K. YASAL YÜK. KARfi. 50 335
38 GEL.AYL.A‹T GEL. VE G‹DER TAH. 0 10
381 G‹DER TAHAKKUKLARI 0 10
ÖZ KAYNAKLAR 1.900 3.250
50 SERMAYE 1.400 1.400
57 GEÇM‹fi YIL KÂRLARI 500 1.850
Borçlar ve Özkaynaklar Toplam› 3.745 6.695
ELMA ‹fiLETMES‹ 2008 YILI KAPSAMLI GEL‹R TABLOSU
- Maliyeti 200 TL, birikmifl amortisman› 130 TL olan bir demirbafl 105 TL'ye sat›lm›flt›r.
- Dönemin Amortisman Gideri tutar› 145 TL dir.
- Dönem içinde 20 TL kâr pay› da¤›t›m› yap›lm›flt›r.
3.4.1. D‹REKT YÖNTEM: ÇÖZÜM, HESAPLAMA VE AÇIKLAMALAR Elma ‹flletmesi 2008 y›l› Nakit Ak›fl Tablosu’nun direkt yönteme göre haz›rlanm›fl flekli afla¤›daki gibidir:
ELMA ‹fiLETMES‹ 2008 YILI NAK‹T AKIfi TABLOSU (Direkt Yöntem)
SATIfiLAR 26.000
-SATILAN T‹CAR‹ MAL MAL‹YET‹ -22.100
BRÜT KÂR 3.900
-GENEL YÖNET‹M G‹D. -700
-PAZARLAMA SATIfi VE D. G‹D. -1.300
FAAL‹YET KÂRI 1.900
-FA‹Z G‹DER‹ -230
MDV SATIfi KÂRI 35
VERG‹ ÖNCES‹ KÂR 1.705
-VERG‹ -335
‹flletme Faaliyetlerinden Nakit Ak›fl› 1.425 Sat›fllardan sa¤lanan nakit giriflleri (müflterilerden tahsilat) 26.020
Sat›c›lara ödemeler -22.700
Faaliyet giderleri için ödemeler -1.845
Vergi ödemesi -50
Yat›r›m Faaliyetlerinden Nakit Ak›fl› 105
Demirbafl Sat›fl›ndan Nakit Girifli 105
Finansman Faaliyetlerinden Nakit Ak›fl› 1.255
Banka kredisi al›m› 1.505
Faiz ödemeleri -230
Kâr pay› ödemesi -20
Dönem net nakit ak›fl› 2.785
Dönem bafl› nakit 300
Dönem sonu nakit 3.085
Dönem bafl› nakit – dönem sonu nakit 2.785
‹fiLETME FAAL‹YETLER‹NDEN NAK‹T AKIfiI
‹LE ‹LG‹L‹ HESAPLAMA VE AÇIKLAMALAR
a) Sat›fllardan Sa¤lanan Nakit Giriflleri ve (Müflterilerden Tahsilat) Hesaplanmas›:
“Sat›fllardan Sa¤lanan Nakit Giriflleri” ifadesi, ilk bak›flta sadece ilgi- li dönemin sat›fllar›ndan elde edilen nakit tahsilat› olarak alg›lanmakta- d›r. Halbuki iflletmecilik faaliyetlerinden sa¤lanan nakit ak›fl›n›n en önemli bölümünü oluflturan bu tutar, sadece bu dönemin sat›fllar›ndan yap›lan tahsilatlar› de¤il, geçmifl dönemlerdeki kredili sat›fllarla ilgili ca- ri döneme devrolan alacaklardan bu dönem yap›lan tahsilatlar› da içer- mektedir. Bu nedenle söz konusu tutar “Müflterilerden Tahsilat” sözü ile ifade edildi¤inde daha anlafl›l›rd›r. Bir baflka deyiflle, esas olan bu dö- nem müflterilerden yap›lan toplam nakit tahsilat›n›n bulunmas›d›r. Buna göre, söz konusu nakit tahsilata sebep olan sat›fl›n, hangi dönemde ya- p›lm›fl oldu¤unun bir önemi yoktur (Benzer bir aç›klama, gelecek dö- nemlerde gerçekleflmesi beklenen sat›fllarla ilgili bu dönem tahsilat› ya- p›lm›fl olan avans tutarlar› için de yap›labilir. Bu tür tahsilatlar da sat›fl›n ne hangi dönemde gerçekleflece¤inden ba¤›ms›z olarak, cari dönemde müflterilerden tahsilat kapsam›nda de¤erlendirilmelidir).
Müflterilerden tahsilat afla¤›daki flekilde hesaplanabilir:
Dönem Bafl› Ticari Alacaklar + Dönemin Net Sat›fllar› – D.S.
Ticari Alacaklar
Bu hesaplaman›n dayand›¤› varsay›m flu flekilde aç›klanabilir. Ön- celikle dönem bafl› alacaklarla dönemin sat›fllar› toplan›r. Bu tutar, dö- nem içinde hiçbir müflteriden herhangi bir tahsilat yap›lmam›fl olmas›
durumunda ulafl›lacak dönem sonu Ticari Alacak tutar›n› verir. Ticari alacaklar›n gerçekte dönem sonu bakiyesi ise bu tutardan farkl›d›r. Hiç tahsilat yap›lmam›fl olmas› durumunda olmas› gereken Ticari Alacak tu- tar›ndan, dönem sonu itibariyle gerçek Ticari Alacak tutar› ç›kar›ld›¤›n- da aradaki fark dönem içinde müflterilerden yap›lm›fl tahsilatlar› verir.
Yukar›daki hesaplama, önce sat›fl›n daha sonra tahsilat›n gerçeklefl- ti¤i varsay›m› ile yap›lm›flt›r. Bu nedenle, her iflletme için müflterilerden tahsilat rakam›n› tam olarak göstermeyebilir. Bilindi¤i gibi iflletmeler sa- t›fl›n gerçekleflmesinden önce de müflterilerinden tahsilat yapabilirler. Bir iflletmenin tüm sat›fllar› ile ilgili sat›fl bedellerini önceden yapt›¤› varsa- y›m› ile müflterilerden tahsilat afla¤›daki flekilde hesaplan›r.
Bir iflletme ticari hayat›n normal ak›fl› içinde zaman zaman kredili sat›fl yapabilece¤i gibi zaman zaman da ticarete konu mal ve hizmetle- rin sat›fl bedelini sat›fl ifllemini gerçeklefltirmeden tahsil edebilir. Bu du- rumda müflterilerden yap›lan tüm tahsilat›n hesaplanmas› için yukar›da gösterilen iki hesaplama birlefltirilmelidir. Hesaplama Elma ‹flletmesi için afla¤›daki flekilde yap›lm›flt›r.
b) Sat›c›lara Yap›lan Ödemelerin Hesaplanmas›:
Sat›c›lara yap›lan ödemelerin hesaplanmas›nda Ticari Borçlar He- sap Grubundaki de¤iflim dikkate al›n›r. Bir ticaret iflletmesi için yap›lan bu hesaplamadaki temel varsay›m, sat›lmak üzere sat›nal›nan tüm ticari mallarla ilgili ortaya ç›kan borçlar›n, “Ticari Borçlar” hesap grubunda ta- kip muhasebelefltirmifl olmas›d›r. Buna ek olarak “Ticari Borçlar” hesap grubunun iflletmenin baflka hiçbir faaliyeti ile ilgili do¤an borçlar›n taki- binde kullan›lm›yor olmas› da gereklidir. Örne¤in iflletmenin gelir tablo- sunda raporlanan faaliyet giderleri ile ilgili do¤an borçlar›n tamam›n›n, Ticari Borçlar d›fl›nda, örne¤in Gider Tahakkuklar› hesap grubunda iz- lenmesi durumunda afla¤›da aç›klanan hesaplama geçerli olacakt›r.
Dönem Sonu Dönem Bafl›
“Al›nan Siparifl Avanslar› + Net Sat›fllar – “Al›nan Siparifl Avanslar› Hes.”
Hesab›” bakiyesi bakiyesi
Net Sat›fllar 26.000
+ D.Bafl› Ticari Alacaklar + 800
- D.Sonu Ticari Alacaklar - 780
+ D.Sonu Al›nan Siparifl Avanslar› 0
- D.Bafl› Al›nan Siparifl Avanslar› 0
Müflterilerden Tahsilat 26.020
Sat›c›lara ödemeler afla¤›daki flekilde hesaplanabilir:
Dönem Bafl› (D.B.) Ticari Borçlar + Dönemin Net Al›fllar› – Dönem Sonu (D.S.)Ticari Borçlar
Bu hesaplamada ticari borçlar›n dönem bafl› ve dönem sonu baki- yeleri ilgili tarihli bilançolardan kolayl›kla tespit edilebilir. Ancak Döne- min Net Al›fllar› ise ayr›ca afla¤›da gösterildi¤i flekilde hesaplanmal›d›r.
Al›fllar = Sat›lan Ticari Mal Maliyeti + D.S. Ticari Mal Stoklar›
– D.B. Ticari Mal Stoklar›
‹flletmenin 2007 y›l›nda sat›c›lara yapm›fl oldu¤u ödemeler afla¤›da- ki gibi hesaplanm›flt›r:
Yukar›daki hesaplama, ödemelerin mal al›fllar›n›n gerçekleflmesin- den daha sonra gerçekleflti¤i varsay›m›na dayanarak yap›lm›flt›r. Bilindi-
¤i gibi iflletmeler mal al›fllar› için al›fltan daha önce avans ödemesi yapa- bilmektedirler. Bu durumda yukar›daki hesaplamaya ilave olarak dönem bafl› ve dönem sonu “Ticari Mallarla ‹lgili Verilen Siparifl Avanslar›” he- sab› dikkate al›narak bu hesaplaman›n yap›lmas› gerekir.
Buna göre;
22.700 + D.S. Verilen Siparifl Avanslar› – D.B. Verilen Siparifl Avanslar›
ifllemi, sat›c›lara yap›lm›fl tüm ödemeleri dikkate alarak hesaplama- n›n tamamlanmas›n› sa¤lar.
Tekdüzen hesap plan›nda “Stoklar” hesap grubunun toplam tutar- lar›, D.B. ve D.S. Ticari Mal Stoku yerine kullan›ld›¤›nda verilen siparifl avanslar›n›n ayr›ca dikkate al›nmas›na gerek kalmaz. Çünkü “Verilen Si- parifl Avanslar› Hesab›” Tekdüzen hesap plan›nda zaten Stoklar hesap grubu içinde takip edilmektedir.
Sat›lan Ticari Mal Maliyeti 22.100
+ D.Sonu Ticari Mal Stoku + 400
- D.Bafl› Ticari Mal Stoku 0
+ D.Bafl› Ticari Borçlar 300
- D.Sonu Ticari Borçlar - 100
Sat›c›lara Ödemeler 22.700
Bu hesaplama ile ilgili hat›rlat›lmas› gerekli bir baflka husus da amor- tismanlar ile ilgilidir. Yukar›daki örnek bir ticaret iflletmesi için verilmifltir.
Ancak bir üretim iflletmesi söz konusu oldu¤unda, sat›c›lara ödemeler, “Sa- t›lan Mamul Maliyeti” tutar› içeri¤indeki amortisman giderleri d›flar›da b›ra- k›lacak flekilde hesaplanmal›d›r. Üretim faaliyetinde kullan›lan her türlü maddi ve maddi olmayan duran varl›kla ilgili ayr›lan amortisman ve itfa paylar› önce tamamlanan ve mamul ambar›na devredilen mallar›n maliyet- lerinde, daha sonra da bu mamuller sat›ld›¤›nda sat›lan mamul maliyetle- rinde muhasebelefltirilmektedir. Bilindi¤i gibi amortisman, dönemsellik il- kesi gere¤i duran varl›k maliyetlerinin ekonomik ömür boyunca dönemle- re da¤›t›lmas› ifllemidir. Bu nedenle, bu giderler muhasebelefltirildikleri dö- nemlerde ayr›ca bir nakit ç›k›fl›na sebep olmazlar. Nakit esas›na göre ha- z›rlanan Nakit Ak›fl Tablosunda amortisman giderleri nakit ç›k›fl› olarak dikkate al›nmamal›d›r.
c) Faaliyet Giderleri ‹çin Yap›lan Ödemelerin Hesaplanmas›:
Faaliyet giderleri için yap›lan ödemelerde dikkat edilmesi gereken en önemli husus, nakit ç›k›fl› gerektirmeyen giderlerin hesaplama d›fl› b›rak›l- mas›d›r. Örnekte verilen ek bilgilerden de yararlan›larak Faaliyet Giderleri için nakit ç›k›fllar› afla¤›daki hesaplanabilir:
D.B. Gider Tahakkuklar› + Amortisman D›fl›ndaki Faaliyet Giderleri – D.S.Gid.Ta- hakkuklar›
Yukar›daki hesaplamaya ek olarak, iflletme taraf›ndan dönem içinde pe- flin ödenen, ancak henüz giderleflmemifl olan “Gelecek Aylara Ait Giderler”
hesab› da göz önünde bulundurulmal›d›r. Buna göre giderler için bir dönem de yap›lan toplam ödeme afla¤›daki flekilde hesaplanabilir:
Amortisman D›fl› Faaliyet Gid. 1.855
+ D.Bafl› Gider Tahakkuklar› 0
- D.Sonu Gider Tahakkuklar› -10
+ D.S. Gel.Ayl.Ait Giderler 0
- D.B. Gel.Ayl.Aid Giderler 0
Sat›c›lara Ödemeler 1.845
Daha önce sat›c›lara yap›lan ödemelerin hesaplanmas› s›ras›nda aç›kland›¤› flekilde, yukar›daki hesaplama faaliyet gideri ile ilgili borçla- r›n tamam›n›n “Gider Tahakkuklar›” hesab›nda izlendi¤i varsay›m›na da- yanmaktad›r. Ayn› flekilde peflin ödenmifl giderlerle ilgili olarak da “Ge- lecek Aylara Ait Giderler” hesab›ndan baflka bir hesab›n muhasebelefltir- mede kullan›lmad›¤› varsay›lm›flt›r.
d) Vergi ‹çin Yap›lan Ödemelerin Hesaplanmas›
Vergi için yap›lan ödemeler kapsaml› gelir tablosundaki vergi bilgi- si ve dönem bafl› ve dönem sonu bilançolar›nda vergi ile ilgili raporlan- m›fl varl›k ve borç kalemlerindeki de¤iflim dikkate al›narak kolayl›kla he- saplanabilir.
Buna göre dönemin vergi ödemesi 50 TL olarak hesaplanm›flt›r.
ELMA ‹fiLETMES‹ 2008 YILI
NAK‹T AKIfi TABLOSU (Endirekt Yöntem)
Yukar›da verilen endirekt yönteme göre haz›rlanm›fl nakit ak›fl tab- losunun, direkt yönteme göre haz›rlanm›fl olandan tek fark› iflleme faali- yetlerinden sa¤lanan nakit ak›fllar›n› hesaplama yöntemidir.Endirekt yöntemdeki hesaplama yönteminin daha iyi anlafl›labilmesi için, direkt yöntemde yap›lan ve yukar›da ayr›nt›s› aç›klanan hesaplamalar dikkatle incelenmelidir.
Standard›n öngördü¤ü nakit ak›fl tablosu örne¤i afla¤›daki gibidir.
Yukar›daki örnekteki gösterim flekli TMSK taraf›ndan verilen afla¤›daki nakit ak›fl tablosu örne¤ine de kolayl›kla uygulanabilir.
NAK‹T AKIfi TABLOSU (...TL)
Cari Önceki
Dönem Dönem
A. ‹fiLETME FAAL‹YETLER‹NE ‹L‹fiK‹N NAK‹T AKIfiLARI
1.Esas Faaliyet Gelirlerinden Sa¤lanan Nakit Giriflleri (+) * a) Sat›fllardan sa¤lanan nakit giriflleri (+)
b) ... Gelirlerden sa¤lanan nakit giriflleri(+) 2 Esas Faaliyet Giderlerine ‹liflkin Nakit Ç›k›fllar›** (-)
a) Sat›lan mal ve h›zmet maliyetleri ve stok de¤iflimlerine iliflkin nakit ç›k›fllar›(+)
b) Faaliyet Giderlerine ‹liflkin Nakit Ç›k›fllar› (+) Esas Faaliyet Sonucu Sa¤lanan Net Nakit Ak›fl› (1-2) 3. Di¤er Gelir ve Karlardan Sa¤lanan Nakit Giriflleri + 4. Di¤er Gider ve Zararlardan Kaynaklanan Nakit Ç›k›fllar›(-) 5.Finansman Giderlerinden Kaynaklanan Nakit Ç›k›fllar› (-) 6. ‹flletme Faaliyetleriyle ‹lgili Varl›k ve Yabanc›
Kaynaklardaki De¤iflikliklere ‹liflkin Nakit Ak›fllar› (+) (-) a) Varl›k Art›fllar› (-)
b) Varl›k Azal›fllar› (+)
c) Yabanc› Kaynak Art›fllar› (+) d) Yabanc› Kaynak Azal›fllar› (-)
7. Dönem Kar› Vergi ve Di¤er Yasal Yükümlülüklere ‹liflkin Nakit Ç›k›fllar› (-)
a) Önceki Dönem Kar›ndan Ödenen (+) b) Geçici Vergiler(+)
B. YATIRIM FAAL‹YETLER‹NE ‹L‹fiK‹N NAK‹T AKIfiLARI 1.Yat›r›m Faaliyetinden Sa¤lanan Nakit Giriflleri(+)
a) Mali Duran Varl›k Sat›fllar›ndan Sa¤lanan Nakit Giriflleri (+) b) Maddi Duran Varl›k Sat›fllar›ndan Sa¤lanan Nakit Giriflleri (+)
c) Di¤er Duran Varl›k Sat›fllar›ndan Sa¤lanan Nakit Giriflleri (+)
d) Mali Duran Varl›klarla ‹lgili Al›nan Temettülerden Sa¤lanan Nakit Giriflleri (+)
e) Yat›r›m Faaliyetleriyle ‹lgili Faizlerden Sa¤lanan Nakit Giriflleri (+)
f) Üçüncü Kiflilere Verilen Avans ve Kredilere ‹liflkin Tahsilatlardan Sa¤lanan Nakit Giriflleri(+)
g) Di¤er Yat›r›m Faaliyetlerinden Sa¤lanan Nakit Giriflleri (+)
2. Yat›r›m Faaliyetlerine ‹liflkin Nakit Ç›k›fllar› (-) a) Mali Duran Varl›k Al›fllar› (+)
b) Maddi Duran Varl›k Al›fllar› (+)
c) Maddi Olmayan Duran Varl›k Art›fllar› (+) d) Özel Tükenmeye Tabi Varl›klardaki Art›fllar (+) e) Di¤er Duran Varl›k Art›fllar› (+)
f) Üçüncü Kiflilere Verilen Avans ve Kredilerle ‹lgili Nakit Ç›k›fllar›(+)
g) Di¤er Yat›r›m faaliyetiyle ‹lgili Nakit Ç›k›fllar›(+)
C. F‹NANSMAN FAAL‹YETLER‹NE ‹L‹fiK‹N NAK‹T AKIfiLARI
1. Finansman Faaliyetlerinden Sa¤lanan Nakit Giriflleri
a) K›sa Vadeli Mali Borçlardan Sa¤lanan Nakit(+) b) Uzun Vadeli Mali Borçlardan Sa¤lanan Nakit (+) c) Sermaye Art›r›m›ndan Sa¤lanan Nakit (+)
d) Hisse Senedi ‹hraç Primlerinden Sa¤lanan Nakit (+) e) Di¤er Finansman Faaliyetlerinden Sa¤lanan
Nakit Giriflleri (+)
2. Finansman Faaliyetlerine ‹liflkin Nakit Ç›k›fllar› (-) a) K›sa Vadeli Mali Borç Ödemeleri (-)
b) Uzun Vadeli Mali Borç Ödemeleri (-)
c) Ödenen Temettüler (-) d) Sermayenin Azalt›lmas› (-)
e) Di¤er Finansman Faaliyetlerine iliflkin Nakit Ç›k›fllar›
D. KUR FARKLARININ NAK‹T VE
NAK‹T BENZERLER‹NE ETK‹LER‹ (+), (-)
E. NAK‹T VE NAK‹T BENZERLER‹NDE MEYDANA GELEN NET ARTIfi (+) (AZALIfi) (-)
F. DÖNEM BAfiI NAK‹T VE
NAK‹T BENZERLER‹ MEVCUDU G. DÖNEM SONU NAK‹T VE
NAK‹T BENZERLER‹ MEVCUDU
