Prof. Dr. Mehmet BAHT‹YA R
Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dal›
Ö¤retim Üyesi
ORTAKLIKLAR HUKUKU
• Dersler
• Soru Örnekleri
Gözden Geçirilmifl 5. Bas›
I
Yay›n No. : 2391 Hukuk Dizisi : 1129
1. Bas› - Ocak 2005 - ‹STANBUL 2. Bas› - Eylül 2006 - ‹STANBUL 3. Bas› - Ekim 2007 - ‹STANBUL 4. Bas› - Ekim 2009 - ‹STANBUL 5. Bas› - Eylül 2010 - ‹STANBUL
ISBN 978 - 605 - 377 - 314 - 6
Copyright©Bu kitab›n bu bas›s› için Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz, da¤›t›lamaz.
Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur.
Dizgi : B e t a B a s › m A . fi .
Bask› - Cilt : Yaz›n Bas›n Yay›n Matbaac›l›k Trz.Tic.Ltd.fiti. (Sertifika No: 12028) Çiftehavuzlar Cd. Maltepe Mh. Prestij ‹fl Merkezi No: 27/806 K:9 Zeytinburnu/‹STANBUL
0212 565 01 22 - 0212 565 02 55 Kapak Tasar›m : Gülgonca Çarp›k
Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi.
Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05 - 511 36 50 www.betayayincilik.com
II
A¤abeyime ve Ablalar›ma Sayg›lar›mla
III
V
BEfi‹NC‹ BASIYA ÖNSÖZ
Daha önceki bas›lar› ilgi ile karfl›lanan ve k›sa denebilecek sürede tükenen ders notlar›m›z›n bu yeni bas›s› için, k›sa ek ve düzeltmeler yap›lm›fl, bu arada, 5983 sa- y›l› Kanun ile yap›lan de¤ifliklikler ile ikincil mevzuattaki baz› de¤ifliklikler de ilgili yerlere ifllenmifltir. Türk Ticaret Kanunu Tasar›s›n›n akibeti belirsiz oldu¤u için Ta- sar› hükümleri özellikle de¤erlendirilmemifltir. Bu bas›daki yard›mlar›ndan dolay›
da, Beta Bas›m Yay›m Da¤›t›m Afi’nin de¤erli çal›flan› Gülgonca ÇARPIK’a teflek- kür ediyorum. Ö¤rencilerimize ve temel bilgi edinmek isteyen herkese yararl› olabil- mesi dile¤i ile.
Mutlukent, 15.08.2010
DÖRDÜNCÜ BASIYA ÖNSÖZ
‹lk bas›lar› büyük ilgi ile karfl›lanan ve birçok fakültede önerilen bu ders notla- r›m›z, gelen yo¤un talepler nedeniyle, sadece mevzuata göre güncellenerek, küçük ek ve düzeltmelerle yetinilmifltir. Türk Ticaret Kanunu Tasar›s›’n›n yasalaflaca¤› bekle- nirken, bu süreç oldukça uzam›fl olup, yeni bas›n›n daha fazla gecikmemesi zorunlu- lu¤u do¤mufltur. Her zamanki yard›mlar› nedeniyle A r. Gör. Levent B‹ÇER’e, sev- gili sekreterimiz Gülsen KOÇER’e ve baflta, Beta Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’nin de-
¤erli yöneticisi Seyhan SATA R ve özverili çal›flan› Gülgonca ÇARPIK olmak üze- re tüm ilgililere teflekkür ediyorum. Kitab›n, tüm okurlar›na faydal› olmas› temen- nisiyle.
Mutlukent, 10.10.2009
ÖNSÖZ VI
ÖNSÖZ
Daha önce yay›mlanm›fl olan Ticari ‹flletme Hukuku ve K›ymetli Evrak Huku- ku Ders Notlar›m›z ilgi ile karfl›lanm›flt›. Ayn› temel amaç ve yöntemle haz›rlam›fl oldu¤umuz bu kitap ile, Ortakl›klar Hukuku derslerini ve soru örneklerini de, baflta ö¤rencilerimiz olmak üzere, temel bilgi edinmek isteyen herkesin yararlanmas›na sunmufl oluyoruz. Böylece, Kara Ticareti Hukuku’nda en az›ndan ve mutlaka bilin- mesi gerekenleri, derli-toplu ve okuyan› ayr›nt›da bo¤maks›z›n ortaya koyabilme amac›m›za k›smen de olsa ulaflabilmifl bulunmay› umuyoruz.
Ortakl›klar Hukukunun uygulamadaki önemi tart›flmas›zd›r. Fakat, konular kapsaml› ve önemli olmas›na ra¤men, ders saatlerinin çok s›n›rl› olmas›, bizi, mutla- ka bilinmesi gereken temel konular› saptayarak, anlafl›l›r biçimde ortaya koyabilme çabas›na yöneltmifltir.
Daha önceki iki kitap盤› öncelikle, Kamu Yönetimi, ‹ktisat, ‹flletme, Çal›flma Ekonomisi, Uluslararas› ‹liflkiler ve benzeri bölüm ö¤rencilerine yönelik olarak ta- sarlam›fl; ayr›ca, Hukuk Fakültelerindeki ö¤rencilerimizin de, özet bir tekrar veya s›- nava haz›rl›k kayna¤› olarak notlar›m›zdan yararlanabileceklerini düflünmüfltük.
Gösterilen ilgi nedeniyle, kolay anlafl›l›r, örnekli, teorik ayr›nt›lardan uzak, ilgili ba- z› Yarg›tay kararlar›n› da içeren temel bir bilgi sunma amac›m›z, bu kitab›n yaz›lma- s›nda da geçerli olmufltur.
Bununla birlikte, Hukuk Fakültesi ö¤rencilerinin gereksinimlerine daha çok yan›t verebilmek için, bu kitapta, as›l amac›m›zdan sapmamak kofluluyla biraz daha ayr›nt›ya girilmifl; özellikle anonim ortakl›k konusunda önemli baz› teorik tart›flma- lar özetlenmifl; metin içerisinde mevzuat, yazar ve kararlara k›sa yollamalar yap›l- m›fl ve kitab›n sonuna, önerilen kitaplar›n bir listesi konulmufltur. Bunun nedeni, ki- tab›m›z›n temel bilgileri aktarmas› yan›nda, daha ayr›nt›l› araflt›r›labilecek konular- da bir ölçüde rehber olabilmesini de sa¤lamakt›r.
Daha öncekiler gibi, bu kitab›n sonuna da klasik, test ve uygulama tipinde se- çilmifl soru örnekleri eklenmifl; kitab›n, yaln›zca ö¤rencilerin de¤il, baflta hakimlik ve savc›l›k s›navlar› olmak üzere, tüm mesleki s›navlara haz›rlananlar için bir çal›flma kayna¤› niteli¤i kazanmas› da amaçlanm›flt›r.
Her çal›flmada rastlanabilece¤i gibi, ilk bas› olmas›n›n da etkisiyle, baz› eksik ve hatalara rastlanabilir. Fakat öneri, elefltiri ve katk›lar do¤rultusunda kitab› gelifl- tirme ve daha iyisini ortaya koyma çabam›z daima devam edecek; baflta ö¤rencileri- miz olmak üzere, ortakl›klar hukukunda temel bilgi edinmek isteyen herkes için ya- rar sa¤lad›¤› ölçüde, amac›m›z gerçekleflmifl say›lacakt›r.
VII
ÖNSÖZ
Her zaman oldu¤u gibi, maddi ve manevi desteklerinden dolay›, sevgili eflime, o¤luma ve baflta Say›n Prof. Dr. Erdo¤an MORO⁄LU olmak üzere tüm hocalar›- ma sonsuz minnettar›m. Ayr›ca, mesleki s›nav sorular›n›n temini ve düzeltmeler ko- nusundaki yard›mlar›ndan dolay› de¤erli araflt›rma görevlisi arkadafllar›m, Esra HAMAMCIO⁄LU ile Levent B‹ÇER’e, sevgili sekreterimiz Gülsen KOÇER’e, ya- y›m› içtenlikle üstlenen BETA Bas›m Yay›m Da¤›t›m Afi’nin tüm çal›flanlar›na, özellikle Say›n Rahmi ARIKAN ile Gülgonca ÇARPIK’a içtenlikle teflekkür ediyo- rum.
Bu mütevazi kitab›, kalabal›k bir ailede en küçükleri olarak daima sevgi, tefl- vik ve desteklerini gördü¤üm kardefllerime, sayg› ve flükran duygular›yla ithaf edi- yorum. Babam›z›n erken vefat›ndan sonra onun, maddi-manevi birçok görev ve so- rumluluklar›n› da özveriyle üstlenen a¤abeyim, Ziraat Yük. Müh. Ahmet BAHT‹- YA R ve baflta büyük ablam, emekli ö¤retmen Özden Ç‹FTÇ‹ olmak üzere tüm ab- lalar›m, ilgi ve flefkatlerini benden hiçbir zaman esirgemediler; en zor ve s›k›nt›l›
günlerde hep yan›m›zda oldular. Kendilerine, eflleri ve çocuklar›yla birlikte, sa¤l›kl›
ve mutlu nice y›llar diliyorum.
Mutlukent, 21 Aral›k 2004. Doç. Dr. Mehmet BAHT‹YA R
VIII
‹Ç‹NDEK‹LER
‹K‹NC‹ BASIYA ÖNSÖZ ... V ÖNSÖZ ... VII KISALTMALAR ... XXVII
§ 1. ORTAKLIKLARIN SINIFLANDIRILMASI ... 1
I. DÜZENLEYEN KANUN AÇISINDAN ORTAKLIKLAR ... 1
A. BK’da Düzenlenen Ortakl›k ... 1
B. TTK ve KoopK’da Düzenlenen Ortakl›klar ... 1
C. Özel Düzenlemelere Ba¤l› Olan Ortakl›klar ... 2
1. Kendi Özel Kanunu Bulunan Ortakl›klar ... 2
2. Belirli Faaliyet Dallar› ‹çin Ç›kar›lan Kanunlara Ba¤l› Ortakl›klar ... 2
3. 233 Say›l› KHK. Düzenlemesine Ba¤l› Ortakl›klar ... 2
II. TÜZEL K‹fi‹L‹K AÇISINDAN ORTAKLIKLAR ... 3
A. Tüzel Kiflili¤i Olmayan Ortakl›k ... 3
B. Tüzel Kiflili¤i Olan Ortakl›klar ... 3
III. K‹fi‹ (fiAHIS) - SERMAYE ORTAKLIKLARI AYIRIMI AÇISINDAN ORTAKLIKLAR ... 3
A. Kifli Ortakl›klar› ... 4
B. Sermaye Ortakl›klar› ... 5
IV. ORTAKLARIN SORUMLULU⁄U AÇISINDAN ORTAKLIKLAR ... 5
A. Birinci-‹kinci Derece Sorumluluk Ayr›m› ... 5
B. S›n›rl›-S›n›rs›z Sorumluluk Ayr›m› ... 6
§ 2. ORTAKLIK (fi‹RKET) VE UNSURLARI ... 9
I. K‹fi‹ UNSURU ... 9
II. SÖZLEfiME UNSURU ... 10
III. SERMAYE UNSURU... 12 IX
‹Ç‹NDEK‹LER
IV. ORTAK AMAÇ UNSURU ... 13
V. AFFECT‹O SOC‹ETAT‹S UNSURU ... 14
§ 3. ORTAKLI⁄IN BENZER KAVRAMLARDAN FARKLARI ... 17
I. DERNEKTEN FARKLARI ... 17
II. ÖDÜNÇ SÖZLEfiMES‹NDEN FARKLARI ... 17
III. KÂRA KATILMALI H‹ZMET SÖZLEfiMES‹NDEN FARKLARI... 17
IV. PAYLI (MÜfiTEREK) VE ELB‹RL‹⁄‹ MÜLK‹YET‹NDEN FARKLARI... 18
§ 4. AD‹ ORTAKLIK ... 19
I. ÖNEM‹ ... 19
II. AD‹ ORTAKLI⁄IN KURULUfiU ... 20
III. AD‹ ORTAKLI⁄IN KONUSU... 21
IV. AD‹ ORTAKLIKTA ‹Ç ‹L‹fiK‹LER ... 21
A. Ortaklar Aras›ndaki Mülkiyet ‹liflkisi ... 22
B. Ortaklar›n Sermaye Borcu ... 22
C. Kâr ve Zarar Paylafl›m› ... 23
D. Yönetim Hak ve Yetkisi ... 23
1. Yöneticinin Atanmas› ve Azledilmesi ... 23
2. Yöneticinin Yetkileri ... 24
3. Yöneticilerin Haklar› ve Borçlar› ... 25
a) Yöneticilerin Haklar› ... 25
aa) Yönetim ve ‹tiraz Hakk› ... 25
bb) Masraflar› ‹steme Hakk› ... 25
cc) Faiz ‹steme Hakk› ... 25
dd) Ücret Hakk› ... 25
b) Yöneticilerin Borçlar› ... 26
aa) Özen Gösterme Borcu ... 26
bb) Hesap Verme Borcu ... 26
cc) Rekabet Etmeme Borcu ... 26
dd) ‹ncelemeye ‹zin Verme Borcu ... 26
E. Denetleme Hakk› ... 26
V. AD‹ ORTAKLIKTA DIfi ‹L‹fiK‹LER... 27 X
‹Ç‹NDEK‹LER
A. Ortakl›¤›n Temsili ... 27
B. Ortaklar›n Sorumlulu¤u ... 27
VI. AD‹ ORTAKLIKTA ORTAK DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ ... 27
VII. AD‹ ORTAKLI⁄IN SONA ERMES‹ ... 28
A. Sona Erme Nedenleri ... 28
1. ‹nfisah (Da¤›lma) Nedenleri ... 28
2. Fesih (Da¤›tma) Nedenleri ... 28
B. Sona Ermenin Sonuçlar› ... 29
C. Zamanafl›m› ... 29
§ 5. T‹CARET ORTAKLIKLARININ GENEL HÜKÜMLER‹ ... 31
I. T‹CARET ORTAKLIKLARI VE UYGULANACAK HÜKÜMLER ... 31
II. T‹CARET ORTAKLIKLARININ ORTAK ÖZELL‹KLER‹... 32
III. T‹CARET ORTAKLIKLARINDA SERMAYE KOYMA BORCU VE YAPTIRIMLARI ... 33
A. Sermaye Olarak Getirilebilecek De¤erler... 33
B. Sermaye Koyma Borcunun ‹fas› ... 34
1. Tapuya Kay›tl› Tafl›nmazlar›n Sermaye Konulmas› ... 34
a) Taahhüt Aflamas› ... 35
b) Tasarruf Aflamas› ... 35
2. Alacaklar›n Sermaye Konulmas› ... 36
3. Tafl›n›r Mallar›n Sermaye Konulmas› ... 37
4. Devri fiekle Ba¤l› Haklar›n Sermaye Konulmas› ... 38
C. Sermaye Koyma Borcunda Temerrüt ve Yapt›r›mlar›... 38
IV. YARGILAMA USULÜ VE ZAMANAfiIMI ... 39
V. ORTAKLARIN K‹fi‹SEL ALACAKLILARININ DURUMU ... 39
VI. T‹CARET ORTAKLIKLARININ B‹RLEfiMES‹, T‹P (NEV‹) DE⁄‹fiT‹RMES‹ VE BÖLÜNMES‹... 40
A. Ticaret Ortakl›klar›n›n Birleflmesi... 40
1. Tan›m› ve Türleri... 40
2. Birleflmenin Önflart› ve Unsurlar› ... 40
a) Malvarl›klar›n›n Birleflmesi ... 41
b) Tasfiye Yap›lmamas› ... 41 XI
‹Ç‹NDEK‹LER
c) Birleflenlerin, Bünyesinde Birleflilen Ortakl›ktan Belirli
Oranda Pay Almalar› ... 41
3. Birleflmenin Usulü ... 41
B. Ticaret Ortakl›klar›n›n Tip De¤ifltirmesi ... 43
1. Tan›m› ve Türleri... 43
2. Tip De¤ifltirme Usulü ... 44
3. Tip De¤ifltirme- Birleflme Fark›... 45
C. Ticaret Ortakl›klar›n›n Bölünmesi ... 45
1. Kavram, Türleri ve Mevzuat ... 45
2. Bölünme Usulü ... 46
§ 6. KOLLEKT‹F ORTAKLIK ... 47
I. ÖNEM‹, YARAR VE SAKINCALARI ... 47
II. TANIMI VE UNSURLARI ... 47
III. ORTAKLI⁄IN KURULUfiU ... 48
A. Ortakl›k Sözleflmesinin Haz›rlanmas› ... 48
B. ‹mza ve Noter Onay› ... 48
C. Tescil ve ‹lan ... 48
D. Kurulufl Eksiklikleri ve Sorumluluk... 49
1. Yaz›l› Sözleflme Yap›lmadan Önceki Aflama... 49
2. Sözleflme ‹le Tescil Aras›ndaki Aflama ... 49
3. Tescilden Sonraki Aflama... 50
IV. KOLLEKT‹F ORTAKLIKTA ‹L‹fiK‹LER ... 50
A. ‹ç ‹liflkiler ... 50
1. Mali ‹liflkiler... 50
a) Sermaye Koyma Borcu ... 50
b) Kâr ve Zarara Kat›lma Hak ve Borcu ... 50
c) Faiz-Masraf ve Ücret ‹steme Hakk› ... 51
d) Tasfiye Pay› Hakk› veya Borcu ... 51
2. Kiflisel ‹liflkiler ... 52
a) Yönetim (‹dare) Yetkisi ... 52
aa) Yönetim Yetkisinin Kazan›lmas› ... 52
bb) Yönetim Yetkisinin Kald›r›lmas› ve K›s›tlanmas› ... 52 XII
‹Ç‹NDEK‹LER
cc) Yönetim Yetkisinin Kapsam› ve S›n›rlar› ... 53
b) ‹tiraz Hakk› ... 53
c) Denetim Hakk› ... 54
d) Rekabet Yasa¤› ... 54
B. D›fl ‹liflkiler ... 55
1. Ortakl›¤›n Temsili ... 55
a) Temsilci S›fat›n›n Kazan›lmas› ... 55
b) Temsilcilerin Yetki S›n›rlar› ... 55
c) Temsilin Hükmü ... 56
2. Ortakl›k Borçlar›ndan Dolay› Ortaklar›n Sorumlulu¤u ... 56
a) Sorumlulu¤un Derecesi ve Niteli¤i ... 56
b) Sorumlulu¤un Do¤du¤u Haller ... 57
c) Ortaklar› Takip Yollar› ... 58
aa) ‹cra Takibi ... 58
bb) ‹flas Takibi ... 58
d) Zamanafl›m› ... 58
C. Ortaklar Aras›nda De¤ifliklikler... 59
1. Girme ... 59
2. Orta¤›n Ölümü ve Mirasç›lar›n Ortak Olmas› ... 59
3. Ǜkma ... 60
4. Ǜkarma ... 60
a) Sözleflmede Öngörülen Ç›karma Nedenleri ... 60
b) Kanunda Öngörülen Ç›karma Nedenleri ... 60
V. KOLLEKT‹F ORTAKLI⁄IN SONA ERMES‹ ... 62
A. Nedenleri ... 62
1. Fesih ... 62
a) Ortaklar›n ‹radesi ‹le ... 62
b) Mahkeme Karar› ‹le ... 62
2. ‹nfisah ... 62
B. Sona Ermenin Sonuçlar› ... 63
§ 7. AD‹ KOMAND‹T ORTAKLIK... 65
I. GENEL OLARAK ... 65 XIII
‹Ç‹NDEK‹LER
II. TANIMI VE UNSURLARI... 65
III. KURULUfiU... 66
A. Ortakl›k Sözleflmesinin Haz›rlanmas› ... 66
B. ‹mza ve Noter Onay› ... 66
C. Tescil ve ‹lan ... 66
IV. KOMAND‹T ORTAKLIKTA ‹L‹fiK‹LER... 67
A. ‹ç ‹liflkiler ... 67
1. Mali ‹liflkiler... 67
a) Sermaye Koyma Borcu... 67
b) Kâr ve Zarara Kat›lma ... 67
c) Faiz-Masraf ve Ücret ‹steme Hakk› ... 67
d) Tasfiye Pay› Hakk› veya Borcu ... 67
2. Kiflisel ‹liflkiler ... 67
a) Yönetim Yetkisi ... 67
b) ‹tiraz Hakk› ... 67
c) Denetim Hakk› ... 68
d) Rekabet Yasa¤› ... 68
B. D›fl ‹liflkiler ... 68
1. Ortakl›¤›n Temsili ... 68
2. Ortakl›k Borçlar›ndan Dolay› Ortaklar›n Sorumlulu¤u ... 68
a) Komanditerin Sorumlulu¤unun S›n›rs›z Olmas› ... 69
b) Komanditerin Sorumlulu¤unun Genifllemesi... 69
C. Ortaklar Aras›nda De¤ifliklikler... 69
IV. KOMAND‹T ORTAKLI⁄IN SONA ERMES‹ ... 69
§ 8. ANON‹M ORTAKLIK... 71
I. ÖNEM‹, YARAR VE SAKINCALARI ... 71
II. TANIMI VE UNSURLARI ... 72
A. Ticaret Ünvan› ... 73
B. Esas Sermaye ... 73
C. Malvarl›¤› ‹le Sorumluluk ... 75
D. Ortaklar›n S›n›rl› Sorumlulu¤u ... 76 XIV
‹Ç‹NDEK‹LER
III. ANON‹M ORTAKLIK TÜRLER‹... 76
A. Özel Hükümlere Ba¤l› Olup Olmama Aç›s›ndan ... 76
1. Özel Hükümlere Ba¤l› Anonim Ortakl›klar ... 77
a) Kendi Özel Kanunu Bulunan Ortakl›klar... 77
b) Belirli Faaliyet Dallar›na ‹liflkin Özel Düzenlemelere Ba¤l› Ortakl›klar ... 77
c) 233 Say›l› KHK. Düzenlemesine Ba¤l› Ortakl›klar ... 78
2. Genel Hükümlere Ba¤l› Anonim Ortakl›klar ... 78
B. Halka Aç›k Olup Olmama Aç›s›ndan ... 79
IV. ANON‹M ORTAKLIKLARIN KURULUfiU A. Kurulufl Sistemleri ... 80
1. Ferman (Octroi, Yasama) Sistemi ... 80
2. ‹zin Sistemi ... 80
3. Normatif Sistem... 81
B. Türk Hukuku’nda Durum ... 81
C. Kurulufl Türleri ve Aflamalar› ... 84
1. Kurucu S›fat›... 84
2. Ani Kurulufl Yolu ... 85
a) Anasözleflmenin Haz›rlanmas› ... 85
aa) Anasözleflmede Bulunmalar› Zorunlu Olan Hususlar... 86
bb) Öngörülmeleri Kofluluyla Anasözleflmede Bulunmas› Zorunlu Olan Hususlar ... 86
cc) Anasözleflmede Bulunabilen (‹htiyari) Hususlar ... 88
b) Kurucu ‹mzalar› ve Noter Onay› ... 89
c) Gerekiyorsa Bakanl›k ‹zni... 89
d) Tescil ve ‹lan ... 89
3. Tedrici Kurulufl Yolu ... 90
a) Anasözleflmenin Haz›rlanmas› ... 90
b) Kurucu ‹mzalar› ve Noter Onay› ... 90
c) Bakanl›k ‹zni ... 90
d) Halka Baflvuru ve Kurulufl Genel Kurullar›n›n Yap›lmas› ... 90
e) Tescil ve ‹lan ... 91 XV
‹Ç‹NDEK‹LER
D. Kurulufl ‹fllemlerindeki Eksiklik ve Ayk›r›l›klar›n Yapt›r›m›
Sorunu ... 91
E. Kurulufl S›ras›nda Yap›lan ‹fllemlerden Ortakl›¤›n Sorumlulu¤u ... 92
F. Kurucular›n Sorumlulu¤u ... 93
1. Kurulufltan Do¤an Sorumluluk Nedenleri ... 93
a) Belgelerin Do¤ru Olmamas› ... 93
b) Esas Sermaye Hakk›nda Yanl›fl Beyanda Bulunma ... 93
c) Ay›n Sermayeye De¤er Biçilmesinde Hile ... 93
d) Kuruluflta Yolsuzluk Yap›l›p Yap›lmad›¤›n› ‹ncelememe... 94
2. Sorumluluk Davas› ... 94
3. ‹bra Yasa¤› ... 94
G. Kurulufltan Sonra Devralma ... 95
V. ANON‹M ORTAKLI⁄IN ORGANLARI VE ‹fiLEY‹fi‹... 96
A. Zorunlu Organlar ve ‹liflkileri ... 96
B. Genel Kurul... 97
1. GK’n›n Yetkileri ve Yetki Devri ... 97
2. GK. Yetkilerinin S›n›rlar› ... 98
a) fiirketin ‹flletme Konusu ... 98
b) Di¤er Organlara Özgü Yetkiler ... 98
c) ‹mtiyazl› (Ayr›cal›kl›) Paylar ... 98
d) Az›nl›k Haklar› ... 99
e) Bireysel Haklar ... 99
f) Üçüncü Kiflilerin Haklar› ... 100
3. Genel Kurul Toplant›lar› ... 100
a) Toplant› Türleri, Zamanlar› ve Gündemleri ... 100
b) Toplant›ya Ça¤›rmaya Yetkili Olanlar ... 101
aa) Yönetim Kurulu ... 101
bb) Denetçiler ... 101
cc) Az›nl›k Pay Sahipleri ... 101
dd) Tasfiye Memurlar› ... 102
ee) ‹flas ‹daresi ... 102
ff) Kayy›m ... 102
gg) Tüm ortaklar ... 102 XVI
‹Ç‹NDEK‹LER
c) Toplant›ya Ça¤r› Usulü ... 102
aa) Davetli GK ... 102
bb) Davetsiz GK ... 103
d) Genel Kurul Toplant›lar›na Kat›lma Yetkisi ve Oy Hakk› .... 104
e) Genel Kurul Toplant› ve Karar Yetersay›lar› ... 105
aa) Basit (Ola¤an) Yetersay›lar ... 105
bb) A¤›rlaflt›r›lm›fl Yetersay›lar ... 105
cc) Yetersay›lar›n Anasözleflme ‹le De¤ifltirilebilmesi ... 106
f) Oy Sözleflmeleri ... 107
g) Toplant›lar›n Yap›lmas› ve Yürütülmesi... 107
4. Genel Kurul Kararlar›n›n Hükümsüzlü¤ü ... 109
a) Yokluk ... 109
b) Butlan ... 110
c) Ask›da Hükümsüzlük ... 111
d) ‹ptal Davas› ... 111
aa) ‹ptal Davas›n›n Maddi Hukuka ‹liflkin fiartlar› ... 111
aaa) Bir GK. Karar›n›n Mevcut Olmas› ... 111
bbb) Karar›n Kanuna, Anasözleflmeye ve Objektif ‹yiniyet Kural›na Ayk›r›l›k Tafl›mas› ... 112
ccc) Karar ‹le Ayk›r›l›k Aras›nda ‹lliyet Ba¤› Bulunmas› ... 114
bb) ‹ptal Davas›, Taraflar› ve Usuli fiartlar› ... 115
aaa) Davac› S›fat› ... 115
bbb) Daval› S›fat› ... 116
ccc) Dava Açma Süresi, Yetkili Mahkeme ve Usul ... 116
ddd) Karar›n Uygulanmas›n›n Ertelenmesi ... 117
eee) ‹ptal Davas›n›n Sonuçlar› ... 117
C. Yönetim Kurulu ... 118
1. YK’n›n Görev ve Yetkileri ... 118
a) Yönetim Görev ve Yetkileri ... 119
aa) Görev ve Yetkilerin Kullan›lmas› (Toplant›lar) ... 120
aaa) YK’n›n Toplant›ya Daveti ... 121
bbb) Toplant› Yeri, Zaman›, Usulü ve Karar ... 121 XVII
‹Ç‹NDEK‹LER
ccc) YK Üyelerinin Toplant›ya Kat›lma Yasa¤›... 122
ddd) Toplant› ve Karar Yetersay›s› ... 122
bb) Kararlar›n Geçerlili¤i ... 123
aaa) Yokluk ve Butlan ... 123
bbb) ‹ptal Davas› ... 123
cc) Yönetim Yetkisinin Bölünmesi ve Terhisi ... 125
b) Temsile ‹liflkin Görev ve Yetkiler ... 125
aa) Temsil Yetkisi ve Kullan›lmas› ... 126
bb) Temsil Yetkisinin Bölünmesi ve Terhisi ... 126
cc) Temsil Yetkisinin S›n›rlar› ... 127
dd) Haks›z Fiillerden Sorumluluk ... 128
2. YK. Üyeli¤i ve Üyelerin Hukuki Durumu ... 128
a) YK. Üyesinin Nitelikleri ... 129
b) YK. Üyeli¤inin Kazan›lmas› ... 130
c) YK. Üyeli¤inin Kaybedilmesi ... 130
d) YK. Üyelerinin Haklar› ... 132
aa) Kiflisel Haklar ... 132
bb) Mali Haklar ... 132
e) YK. Üyelerinin Görev ve Yükümlülükleri ... 133
f) YK. Üyelerinin Sorumlulu¤u... 135
aa) Sorumlulu¤un Nitelikleri ... 136
aaa) Kusura Dayal› Olmas› ... 136
bbb) Sözleflmesel (Akdi) Olmas› ... 136
ccc) Müteselsil Olmas› ... 136
bb) YK. Üyelerinin Sorumluluk Nedenleri ... 137
cc) Sorumluluk Davas›n›n Özellikleri ve Zamanafl›m› Süresi... 137
aaa) Davac› S›fat› ... 137
bbb) Yetki ve Muhakeme Usulü ... 139
ccc) Zamanafl›m› Süreleri ... 139
dd) Sorumlulu¤un Ortadan Kalkmas› ve ‹bra ... 139
ee) Kamu Borçlar›ndan Dolay› Sorumluluk ... 140
g) Müdür ... 140 XVIII
‹Ç‹NDEK‹LER
D. Denetçiler ... 141
1. ‹ç Denetim ... 141
a) Denetçi S›fat›n›n Kazan›lmas› ... 142
b) Denetçilerin Nitelikleri ... 142
c) Görev ve Yetkileri ... 143
d) Hak ve Yükümlülükleri ... 144
e) Denetçilerin Sorumlulu¤u ... 144
f) Denetçi S›fat›n›n Sona Ermesi ... 144
g) Özel Denetçi ... 144
2. D›fl Denetim ... 145
a) Genel D›fl Denetim ... 145
b) Özel D›fl Denetim... 146
VI. ANON‹M ORTAKLIKTA PAY KAVRAMI VE PAY TÜRLER‹ ... 147
A. Pay›n Çeflitli Anlamlar› ... 147
B. Paya ‹liflkin ‹lkeler... 147
C. Pay Türleri ... 148
1. Nakit/ Ay›n Karfl›l›¤› Pay ... 148
2. Oy Hakk› Olan/ Oydan Yoksun Pay ... 149
3. ‹tibari De¤eri Olan/Olmayan Pay ... 149
4. ‹mtiyazl›/ Adi Pay ... 149
5. Bedelli /Bedelsiz Pay ... 151
VII. ANON‹M ORTAKLIKTA PAY SAH‹PL‹⁄‹ ... 151
A. Pay Sahipli¤inin Kazan›lmas› ... 151
1. Kazanma Türleri ... 151
2. Pay›n Serbestçe Devredilebilmesi ‹lkesi ve ‹stisnalar› ... 152
a) Kanundan Do¤an ‹stisnalar ... 153
aa) TTK’da Öngörülen ‹stisnalar ... 154
aaa) Ortakl›¤›n Kendi Paylar›n› Edinme Yasa¤› ... 154
bbb) Ay›n Karfl›l›¤› Paylar›n Devri Yasa¤› ... 154
ccc) Tescilinden Önce Pay›n Devri Yasa¤›... 155
ddd) Bedeli Tamamen ‹fa Edilmemifl Pay›n Devrinde Ortakl›¤›n Devri Kabul Etmeme Yetkisi ... 155
bb) Di¤er Kanunlarda Öngörülen ‹stisnalar ... 155 XIX
‹Ç‹NDEK‹LER
b) ‹radeden Do¤an ‹stisnalar ... 157
B. Pay Sahipli¤inin Kaybedilmesi ... 157
C. Pay Sahibinin Borç ve Yükümlülükleri ... 158
1. Sermaye Borcu (Tek Borç ‹lkesi) ... 158
a) Borçlu S›fat› ... 158
b) Sermaye Borcunun ‹fas› ... 159
c) Sermaye Borcuna Ayk›r›l›¤›n Yapt›r›mlar› ... 159
aa) Temerrüt Faizi ... 160
bb) Ǜkarma (Iskat) ... 160
cc) Cezai fiart ... 160
dd) Tazminat ... 160
2. Tali Yükümlülükler ... 160
3. Sadakat Yükümlülü¤ü ... 161
4. S›r Saklama Yükümlülü¤ü ... 161
D. Pay Sahibinin Haklar› ... 162
1. Nitelikleri Aç›s›ndan ... 162
a) Mali Haklar ... 162
aa) Kâr Pay› Hakk› ... 162
aaa) Da¤›t›m Yetkisi ve fiartlar› ... 162
bbb) Yedek Akçe Kavram› ve Türleri ... 163
ccc) Kâr Da¤›t›m Zorunlulu¤u Sorunu ve HAAO’larda Kâr Pay›... 164
bb) Yeni Pay Alma Hakk› ... 165
cc) Haz›rl›k Devresi Faizi Hakk› ... 167
dd) Tasfiye Pay› Hakk› ... 168
b) Kiflisel Haklar ... 168
aa) GK. Toplant›lar›na Kat›lma ve ‹lgili Haklar ... 168
bb) Ortakl›k Yönetimini ve Denetimini Etkileme Hakk› ... 170
cc) Bilgi Alma ve ‹nceleme Hakk› ... 170
2. Kullan›l›fl fiekilleri Aç›s›ndan ... 171
a) Ço¤unluk Haklar› ... 171
b) Az›nl›k Haklar›... 171
aa) Olumsuz Az›nl›k Haklar› ... 172 XX
‹Ç‹NDEK‹LER
bb) Olumlu Az›nl›k Haklar› ... 172
cc) Az›nl›k Haklar›na Dair Anasözleflme Hükümleri ... 173
c) Bireysel Haklar ... 175
VIII. ANON‹M ORTAKLIKLARDA MENKUL KIYMETLER ... 176
A. Pay (Hisse) Senetleri ... 177
1. Tan›m›, Niteli¤i ve Ç›kar›lmas› ... 177
2. Devir fiekli Aç›s›ndan Pay ve Senet Türleri ... 180
a) Senetsiz Paylar ... 180
aa) Kaydi Sistemdeki Paylar›n Devri ... 180
bb) Kaydi Sisteme Girmeyen Paylar›n Devri ... 181
b) Pay Senetleri ... 182
aa) Hamiline Yaz›l› Pay Senetleri ... 182
aaa) Devir fiekli ... 182
bbb) Devrin Sonuçlar› ... 183
bb) Nama Yaz›l› Pay Senetleri ... 183
aaa) Ciro ile Devrin Anlam› ... 183
bbb) Devrin fiekli ... 184
cc) Ba¤l› Nama Yaz›l› Pay Senetleri ... 185
aaa) Ba¤lam Oluflturulmas› ... 185
bbb) Devir fiekli ve Kayd›n Reddedilmesinin Sonuçlar› . 186 ccc) Ba¤lam›n Etkisini Yitirmesi ... 187
dd) Gerçek Nama Yaz›l› Pay Senetleri ... 188
B. ‹lmühaberler ... 188
C. ‹ntifa Senetleri ... 189
D. Tahviller ... 190
E. Pay Senediyle De¤ifltirilebilir Tahviller ... 191
IX. ANASÖZLEfiME DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹ ... 192
A. Genel Olarak ... 192
B. De¤ifliklik Usulü ... 193
1. Teklif ... 193
2. Gerekiyorsa, Bakanl›k ‹zni ... 193
3. GK. Karar› ... 193 XXI
‹Ç‹NDEK‹LER
4. Gerekiyorsa, ‹mtiyazl› Paysahipleri Kurulu Onay› ... 194
5. Tescil ve ‹lan ... 194
X. SERMAYE ARTIRIMI... 194
A. Nedenleri, Bafll›ca Türleri ve Mevzuat ... 194
B. Esas Sermaye Sisteminde Art›r›m... 195
1. D›fl Kaynaklardan Art›r›m ... 197
a) Yeni Pay Ç›kar›larak Yap›lan Art›r›m... 197
aa) Önflart ... 197
bb) Türleri ... 198
aaa) Halka Kapal› Ortakl›¤›n Halka Arzda Bulunmaks›z›n Yapaca¤› (Ola¤an) Art›r›m ... 198
bbb) Halka Aç›k veya Kapal› Ortakl›¤›n Halka 198 Aç›k Art›r›m›... 199
ccc) K›sa Yoldan Art›r›m ... 200
b) Mevcut Paylar›n ‹tibari De¤eri Yükseltilerek Yap›lan Art›r›m... 200
2. ‹ç Kaynaklardan Art›r›m ... 201
a) Yeni Paylar Ç›kar›larak Yap›lan Art›r›m ... 202
b) Mevcut Paylar›n ‹tibari De¤eri Yükseltilerek Yap›lan Art›r›m... 202
C. Kay›tl› Sermaye Sisteminde Art›r›m ... 202
1. Genel Olarak Kay›tl› Sermaye Sistemi ... 201
a) Kay›tl› Sermaye ... 203
b) Bafllangݍ Sermayesi ... 204
c) Ç›kar›lm›fl Sermaye... 205
2. Art›r›m Kavram›, Niteli¤i, Türleri ve Uygulanacak Hükümler ... 205
a) D›fl Kaynaklardan Art›r›m... 206
aa) Önflart ... 207
bb) Usulü ... 207
b) ‹ç Kaynaklardan Art›r›m ... 208
XI. ANON‹M ORTAKLI⁄IN SONA ERMES‹ ... 208
A. Nedenleri ... 208 XXII
‹Ç‹NDEK‹LER
1. ‹nfisah ... 208
2. Fesih ... 211
a) Mahkemece Fesih ... 211
b) Genel Kurulca Fesih ... 212
B. Sona Ermenin Sonuçlar› ve Tasfiye ... 212
1. Tasfiye ‹lkeleri ... 213
2. Tasfiye Memurlar› ... 213
3. Tasfiye ‹flleri ... 214
§ 9. PAYLI KOMAND‹T ORTAKLIK ... 215
I. GENEL OLARAK ... 215
II. TANIMI VE UNSURLARI... 215
III. KURULUfiU... 215
IV. PAYLI KOMAND‹T ORTAKLIKTA ‹L‹fiK‹LER ... 216
A. ‹ç ‹liflkiler ... 216
B. D›fl ‹liflkiler ... 216
V. PAYLI KOMAND‹T ORTAKLI⁄IN SONA ERMES‹ ... 216
§ 10. L‹M‹TED ORTAKLIK ... 217
I. TANIMI VE UNSURLARI... 218
A. Ortak Say›s› ... 218
B. Ticaret Ünvan› ... 218
C. Ortakl›k Borçlar›ndan Sorumluluk ... 218
D. ‹flletme Konusu... 218
E. Asgari Esas Sermaye ... 219
F. Tüzel Kiflilik ... 219
II. ORTAKLI⁄IN KURULUfiU... 219
A. Anasözleflme Haz›rlanmas›, ‹mzalanmas› ve Noter Onay› ... 219
B. Tescil ve ‹lan ... 220
III. ORTAKLI⁄IN ORGANLARI VE ‹fiLEY‹fi‹... 220
A. Ortaklar Genel Kurulu ... 220
1. Yetkileri ve Yetki S›n›rlar› ... 220
2. Toplant›lar ve Davet ... 221 XXIII
‹Ç‹NDEK‹LER
3. Yetersay›lar ... 221
a) Kural ... 221
b) Oybirli¤i Gereken Haller ... 221
c) A¤›rlaflt›r›lm›fl Yetersay› Gereken Haller ... 221
4. Kararlar›n›n Hükümsüzlü¤ü ... 221
B. Müdür/ Müdürler (Yönetim ve Temsil Organ›) ... 221
1. Uygulanacak Hükümler ... 221
2. Müdür S›fat›n›n Kazan›lmas› ... 222
a) Anasözleflme Gere¤i ... 222
b) Ortaklar Kurulu Karar› Gere¤i... 222
c) Kanun Gere¤i ... 222
3. Müdür Orta¤›n Rekabet Yasa¤› ... 223
C. Denetçiler (Ortakl›¤›n ‹ç Denetimi) ... 223
IV. ORTAKLIK SIFATININ KAZANILMASI VE KAYBED‹LMES‹ A. Pay Defteri ve Ortaklar Listesi ... 223
B. Ortak S›fat›n›n Kazan›lmas› ... 223
1. Aslen Kazanma ... 223
2. Devren Kazanma ... 223
a) Pay›n Sözleflme ‹le Devri ... 224
b) Pay›n Kanun Uyar›nca Geçifli ... 224
c) Pay›n Özellikli Baz› Devirler Uyar›nca Geçifli ... 225
C. Ortak S›fat›n›n Kaybedilmesi ... 225
1. Ǜkma ... 225
2. Ç›kar›lma ... 225
3. Kayb›n Sonuçlar› ... 225
V. ORTA⁄IN HAKLARI, YÜKÜMLÜLÜKLER‹ VE SORUMLULU⁄U ... 226
A. Ortaklar›n Haklar› ... 226
1. Mali Haklar ... 226
a) Kâr Pay› Hakk› ... 226
b) Tasfiye Pay› Hakk› ... 226
c) Yeni Pay Alma Hakk› ... 226
2. Kiflisel Haklar ... 226 XXIV
‹Ç‹NDEK‹LER
a) GK Toplant›lar›na Kat›lma ve ‹lgili Haklar ... 226
b) Ortakl›k Yönetimine ve Temsiline Kat›lma ... 226
c) Denetleme Hakk›... 227
d) Ç›kma Hakk› ... 227
e) Hakl› Nedenle Fesih Yetkisi ... 227
B. Ortaklar›n Yükümlülükleri... 227
C. Ortaklar›n Sorumlulu¤u ... 227
1. Kural ... 227
2. ‹stisnalar ... 227
a) A盤› Kapatma Yükümlülü¤ü ... 227
b) Selef S›fat›yla Sorumluluk ... 228
c) Kamu Borçlar›ndan Sorumluluk ... 228
VI. ORTAKLIK ANASÖZLEfiMES‹N‹N DE⁄‹fiT‹R‹LMES‹ ... 228
A. Genel De¤ifliklikler... 228
B. Özel De¤ifliklikler ... 228
1. Sermaye Art›r›m› ... 228
2. Sermaye Azalt›lmas› ... 228
VII. L‹M‹TED fi‹RKET‹N SONA ERMES‹... 229
A. Nedenleri ... 229
B. Sonuçlar› ... 229
§ 11. EK (SORU ÖRNEKLER‹) ... 231
I. KLAS‹K SORULAR (128 Adet)... 231
II. TEST SORULARI (70 Adet)... 238
III. UYGULAMA SORULARI (20 Adet) ... 256
MADDE ENDEKS‹ ... 275
KAVRAM ENDEKS‹ ... 285
ÖNER‹LEN ESERLER ... 275 XXV
‹Ç‹NDEK‹LER XXVI
XXVII
KISALTMALAR
AATUHK : Amme Alacaklar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanun
Any. : Anayasa
AO., Afi. : Anonim Ortakl›k
AvK. : Avukatl›k Kanunu
BanK. : Bankac›l›k Kanunu
BDDK. : Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu
BK. : Borçlar Kanunu
bkz. : bak›n›z
D. : Daire
DMK. : Devlet Memurlar› Kanunu
DVK. : Damga Vergisi Kanunu
E. : Esas no.
FK. : Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine ‹liflkin Kanun
FSEK. : Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu
HAAO. : Halka Aç›k Anonim Ortakl›k
HD. : Hukuk Dairesi
HGK. : Hukuk Genel Kurulu
HUMK. : Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
HYPS. : Hamiline Yaz›l› Pay Senedi
‹BK. : Yarg›tay ‹çtihad› Birlefltirme Karar›
‹DT. : ‹ktisadi Devlet Teflekkülü
‹‹K. : ‹cra ve ‹flas Kanunu
‹MKB. : ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›
K. : Karar No
Karfl. : karfl›laflt›r›n›z
KHK. : Kanun Hükmünde Kararname
K‹K. : Kamu ‹ktisadi Kurumu
K‹T. : Kamu ‹ktisadi Teflebbüsü
Kom. Yön. : Sermaye fiirketlerinin Genel Kurul Toplant›lar› ve Bu Toplant›lar- da Bulunacak Hükümet Komiserleri Hakk›nda Yönetmelik
KISALTMALAR
KoopK. : Kooperatifler Kanunu
KVK : Kurumlar Vergisi Kanunu
LtdO, Ltdfi. : Limited Ortakl›k
m. : madde
MK. : Türk Medeni Kanunu
N. : Numara
NotK. : Noterlik Kanunu
NYPS. : Nama Yaz›l› Pay Senedi
PSDT. : Pay Senediyle De¤ifltirilebilir Tahvil
RG. : Resmi Gazete
s. : sayfa
SerPK. : Sermaye Piyasas› Kanunu
SPK : Sermaye Piyasas› Kurulu
STb. : Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›
T. : Tarih
TCK. : Türk Ceza Kanunu
TD. : Ticaret Dairesi
Teb. : Tebli¤
TMK. : Türk Medeni Kanunu
TTSG. : Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi
TST : Ticaret Sicili Tüzü¤ü
TTK : Türk Ticaret Kanunu
vb. : ve benzeri
vd. : ve devam›
VUK. : Vergi Usul Kanunu
YO. : Yat›r›m Ortakl›¤›
XXVIII
