Boş Konuşmamak, Boş Vaatte Bulunmamak, Bilmediği Şeyin Ardına Düşmemek
Hazırlayan: Bilgin EKŞİ
20 AĞUSTOS 2021 CUMA VAAZI
Kıymetli Müminler;
Bu hafta
MÜSLÜMANLITA 3B KURALI
üzerinde duracağız.Peki,
Bu 3B den kasıt nedir?
Gelin bunları anlamaya çalışalım.Birinci Husus, MÜSLÜMAN BOŞ KONUŞMAZ;
Kıymetli Müslümanlar,
Yüce Rabbimiz
Müminin Suresinin 3. Ayetinde
Müslümanı;َنو ُضِرْعُم ِوْغَّللا ِنَع ْمُه َنيٖذَّلاَو
Onlar ki faydasız işlerden ve boş sözlerden yüz çevirirler
sözleri ile övmüş ve Müslümanın fayda sağlamayan işlerden ve sözlerden kaçınması gerektiğini bizlere bildirmiştir.Yine bu husus ile ilgili
Peygamber efendimizin
bizleri şu ifadeler ile ikaz etmişlerdir;Abdullah İbni Mes’ûd (r.an)’den rivayet edildiğine göre,
Nebî (s.a.v) şöyle buyurdu:
َنوُعِّطَنَتُمْلا َكَلَه . ملسم هاور ، ًاثالث اَهَلاق »
َنوُعِّطنَتُمْلا « : »
. ِديِد ْشَّتلا ِع َضْوم ِرْيَغ يِف نوُدِّد َشُمْلا َنوقِّمعتُمْلا
“Söz ve davranışlarında ileri gidip haddi aşanlar helâk oldular.”
Resûl-i Ekrem bu sözü
üç defa tekrarladı.
Müslim, İlim 7.
Değerli Kardeşlerim;
Günlük yaşantımızda insanlarla devamlı diyalog halindeyiz. İnsanlarla iletişimin devamlılığının en önemli unsurlarından biriside konuşma dilimizdir. Zira insanlara güven vermeyen sözleri sarfeden kişilerin toplumdaki güvenilirliği de zedelenir.
Nitekim bir hadîs-i şerifte
Peygamber efendimiz (s.a.v):
“Allah katında en kötü kimse, ağzının bozukluğundan dolayı insanların kendisiyle buluşmayı ve görüşmeyi terk ettiği kimsedir.”
(Buhârî, Edeb, 48)
…ifadesiyle bu hususu bizlere izah etmiştir.
Kıymetli Müminler;
Yüce Rabbimiz Kaf Suresinin 18. Ayetinde;
ٌديٖتَع ٌبيٖقَر ِهْيَدَل اَّلِا ٍلْوَق ْنِم ُظِفْلَي اَم
‘’İnsan hiçbir söz söylemez ki onun yanında (yaptıklarını) gözetleyen (ve kaydeden) hazır bir melek bulunmasın.’’
…ifadesiyle söylediğimiz her sözden ahirette sorguya çekileceğimizi bizlere bildirmektedir.
Bu sebeple
bazen az ama öz konuşmak ve mutlaka hayrı konuşmak gerekir.Zira Bir gün;
Rasûlullah Efendimiz devesinin üzerinde,
arkadaşları da O’nun önünde yürüyorlardı.Muâz bin Cebel:
“–Ey Allâh’ın Rasûlü! Sen’i rahatsız etmeyeceksem, yanına
yaklaşmama izin verir misin?”
diye sordu.Efendimiz (s.a.v):
“–Yaklaş, yaklaş!” dedi. Yan yana ilerlemeye başladılar.
Muâz bin Cebel:
“–Canım Sana fedâ olsun, yâ Rasûlâllah! Cenâb-ı Mevlâ’dan niyâzım, bizim emânetimizi Sen’den önce almasıdır. Allah göstermesin, eğer Sen bizden önce vefât edersen, Sen’den sonra hangi ibadetleri yapalım?”
diye sordu.Rasûlullah Efendimiz bu soruya cevap vermedi.
Bunun üzerine
Muâz bin Cebel:
“–Allah yolunda cihâd mı edelim?”
diye sordu.Efendimiz şöyle buyurdu:
“–Allah yolunda cihâd çok güzel şeydir; ama insanlar için bundan daha hayırlı ameller vardır.”
Muâz bin Cebel:
“–Yani oruç tutmak, zekât vermek mi?”
Peygamber Efendimiz (s.a.v);
“–Oruç tutmak, zekât vermek de güzeldir.”
Muâz bin Cebel:
Bu minvâl üzere insanoğlunun yaptığı bütün iyilikleri sayıp döktü.
Rasûl-i Ekrem her defasında:
“–İnsanlar için bundan daha hayırlısı vardır.” diyordu.
Muâz bin Cebel:
“–Anam, babam Sana kurban olsun yâ Rasûlâllah! İnsanlar için bunlardan daha hayırlı ne olabilir?”
diye sordu.Efendimiz ağzını gösterdi:
“–Hayır konuşmayacaksan sus.” buyurdu.
Muâz bin Cebel:
“–Yâ Rasûlâllah! Konuştuklarımızdan dolayı hesâba mı çekileceğiz?”
diye sordu.Bunun üzerine Rasûlullah Efendimiz,
Muâz’ın dizine hafifçe dokundu, şunları söyledi:–Allah hayrını versin Muâz!
İnsanları yüzüstü Cehennem’e sürükleyen,
dillerinin söylediğinden başka nedir ki?Kim Allâh’a ve âhiret gününe inanıyorsa,
ya faydalı söz söylesin veya sussun, zararlı söz söylemesin!’’(Hâkim, IV, 319/7774)
Kıymetli Müminler;
Boş söz konuşmak bahsini
Yunus Emre’nin sözleri
ile sonlandırmak istiyorum;Sözünü bilen kişinin, yüzünü ağ ede bir söz.
Sözü pişirip diyenin, işini sağ ede bir söz.
Söz ola kese savaşı, söz ola kestire başı, Söz ola zehirli aşı, bal ile yağ ede bir söz.
İkinci Bahsimiz;
MÜSLÜMAN BOŞ VAATLERDE BULUNMAZKıymetli Müminler;
Günlük yaşantımızda en çok karşılaştığımız durumlardan birisidir, bir insana bir şey için vaatte bulunmak. O anki şartlarda verdiğimiz sözler zamanı geldiğinde şartların değişmesi ile yerine getirilememektedir.
İşte bu sebeple
gelecekteki durumu önceden kestirmek mümkün olmadığı için bir iş ile ilgili kesin vaatte bulunmak yerine “İnşallah”,“Allah izin verirse”
gibi sözler kullanmak daha uygun olacaktır.İşte bu hususla ilgili yüce Rabbimiz;
اًدَغ َكِلٰذ ٌلِعاَف ىٖ نِا ٍء ْىاَشِل َّنَلوُقَت اَلَو
Hiçbir şey hakkında sakın "yarın şunu yapacağım"
deme!
(Kehf Suresi 23.Ayet)
…ikazında bulunmuş,
bir sonraki ayette ise bizden bir şey isteyenlerenasıl cevap vereceğimiz hususunu;
ُهّٰللا َءاَشَي ْنَا اَّلِا
Ancak,
"Allah dilerse yapacağım"
ifadesiyle bizlere aktarmıştır.Kıymetli Müminler;
Yüce Rabbimiz
Saf Suresinin 2. Ayetinde;
َنوُلَعْفَت اَل اَم َنوُلوُقَت َمِل اوُنَمَا َنيٖذَّلا اَهُّيَا اَي
Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyleri niçin söylüyorsunuz?
…ifadeleri ile
bizleri boş vaatlerde bulunma hususunda ikaz etmiştir.Değerli Müminler;
Söz ve davranışlarıyla ümmeti için en güzel örnek olan
Allah Resulü
(s.a.v),
yalan konusunda o kadar hassas davranmıştır ki çocuklara yalan söylemeyi hatta yalan söyleyerek şaka yapmayı dahi yasaklamıştır.Nitekim bir defasında,
bir kadının çocuğunu çağırıp,“Gel sana bir şey vereceğim”
dediğini işitince ona,“Ne vereceksin?”
diye sormuş,“Kuru hurma”
cevabını alınca“Dikkatli ol, ona bir şey vermemiş olsaydın,
bu senin için bir yalan olarak yazılacaktı”Ebû Dâvûd, Edeb, 80.
Kıymetli Müminler;
Boş vaatlerde bulunma bahsinde;
içi boş lakin süslü cümleler kullanan insanların davranışlarına da yer vermek yerinde olacaktır.Zira insanları inandırmak için
gerçeği yansıtmamasına rağmen kulağa hoş gelen süslü cümleler kurmak Rabbimizin rıza göstermediği bir durumdur.Nitekim Rabbimiz
En’am Suresinin 112. Ayetinde;
اًروُرُغ ِلْوَقْلا َفُرْخُز ٍضْعَب ىٰلِا ْمُه ُضْعَب ى ٖحوُي
‘’Birbirlerini aldatmak için yaldızlı (süslü) laflar kullanırlar’’
…ifadesiyle
bu çirkin davranış şeklini bizlere bildirmiştir.Bu hususla ilgili
Peygamber Efendimiz (s.a.v) da şöyle buyurmuştur:“Kim, insanların kalbini çelmek
(kendine çekmek)için kelâmın
(şatafatlı)kullanılışını öğrenir,
(insanları bıktırırcasına)sözü gereğinden fazla uzatırsa;
-Allah kıyâmet günü ondan
ne farz ne nâfile hiçbir ibâdetini kabul etmez!”(Ebû Dâvud, Edeb, 86/5006)
Üçüncü Bahsimiz İse:
MÜSLÜMAN BİLGİ SAHİBİ OLMADIĞI ŞEYLERİN ARDINA DÜŞMEZKıymetli Müminler;
Yüce Rabbimiz,
İsra Suresinin 36. Ayetinde
bizleri;ٌمْلِع ٖهِب َكَل َسْيَل اَم ُفْقَت اَلَو
Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine
düşmememiz
hususunda uyarmış, devamında ise;اًلُؤْسَم ُهْنَع َناَك َكِئٰلوُا ُّلُك َداَؤُفْلاَو َر َصَبْلاَو َعْمَّسلا َّنِا
Kulak, göz ve kalp gibi uzuvlarımızın isimlerini zikrederek,
bunların hepsinin duyduğu, gördüğü ve hissettiği şeylerin hepsinden ahirette sorumlu olacağını bizlere aktarmıştır.Değerli Müminler;
Peygamber Efendimiz (s.a.v);
ِعمس ام ِّلُكِب َثِّد َحُي ْنأ ًابِذَك ِءرَملاب يفك
"Her duyduğunu nakletmesi kişiye yalan olarak yeter. "
Müslim, Mukaddime 5
…ifadesiyle
her duyulanı başkalarına aktarma hususunda bizleri uyarmış, duyduğu şeyleri araştırmadan başkalarına aktarmanın kişiyi günaha düşürecek kötü bir davranış biçimi olduğunu ifade etmiştir.Zira duyduğumuz şeyler
bazen gerçeği yansıtmayan bilgiler olabileceği için, bu sözü söyleyeni de duyanları da zanna düşürmektedir.Zira Zan hususunda Rabbimiz
Hucurat suresinin 12. Ayetinde;
ِّنَّظلا َضْعَب َّنِا ِّنَّظلا َنِم اًريٖثَك اوُبِنَتْجا اوُنَمٰا َنيٖذَّلا اَهُّيَا اَي
Ey iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır
ifadeleriyle bizleri uyarmıştır.Kıymetli Müminler;
Sohbetimizi Hz. Nuh (a.s)’ın şu duası ile bitirmek istiyorum;
ِّبَر َلاَق
Rabbim;
ٌمْلِع ٖهِب ىٖل َسْيَل اَم َكَلَپْسَا ْنَا َكِب ُذوُعَا ىٖ نِا
Şüphesiz ben senden hakkında bilgim olmayan şeyi istemekten sana sığınırım.
َنيٖر ِساَخْلا َنِم ْنُكَا ىٖنْمَحْرَتَو ىٖل ْرِفْغَت اَّلِاَو
Eğer beni bağışlamaz ve bana acımazsan, şüphesiz ziyana uğrayanlardan olurum"
(Hud Suresi 47. Ayet)Rabbimiz cümlemizi bağışladığı ve rahmeti ile muamele edeceği kullarından eylesin.
Cumanız mübarek olsun…
