Vatandaşına 12.4 YKr'den elektrik satan Türkiye, Karadeniz Holding'e ait KARTET kanalıyla Irak'a 8.8 YKr'den elektrik ihraç ediyor. Ülkedeki açık ise İran'dan 14.6 YKr'ye elektrik alınarak kapatılmaya çalışıyor.
Üretimi kendi ihtiyacını karşılamakta yetersiz kalan Türkiye'nin uyguladığı elektrik ihracat politikası, 'Bu nasıl ticaret' dedirtecek bir hal aldı. Irak'a Karadeniz Holding bünyesindeki Karadeniz Toptan Elektrik Ticareti A.ş. (KARTET) aracılığıyla 8.8 YKr'den elektrik satan Türkiye, arz sorunuyla karşı karşıya kalınca İran'dan elektrik alma arayışına girdi. Anlaşma sağlanırsa İran'dan 14.6 kuruşa elektrik satın almak zorunda kalacağız.
Irak'a elektrik ihracatından tek kazançlı çıkanın ise, özel bir yasa maddesiyle, TETAŞ yerine daha ucuz fiyata EÜAŞ'den elektrik alma imkânı elde eden KARTET olduğu belirlendi.
TETAŞ elektrik dağıtım şirketi TEDAŞ'a elektriği 9.8 kuruştan satarken, KARTET, Irak'a ihraç edeceği elektriği EÜAŞ'den 6.8 kuruşa satın alıyor.
Türkiye, son yıllarda giderek artan bir şekilde elektrik arzında sıkıntı yaşarken Irak'a elektrik ihraç ediyor. Elektrik ihracatı, Karadeniz Holding bünyesinde 2002 yılında kurulan KARTET tarafından gerçekleştiriliyor.
KARTET'e indirim
KARTET ilk başta sadece fuel oil ile çalışan kendi mobil santralında ürettiği elektriği satma niyetiyle yola çıktığı Irak'a ihracatta daha sonra talep artışıyla karşılaşınca devletten de elektrik satın alma yoluna gitti. Toptan elektrik satışı yapan devlet şirketi TETAŞ'ın fiyatını yüksek bulan KARTET, elektriği doğrudan üreticiden, yani yine devlete ait Elektrik Üretim A.Ş.'den (EÜAŞ) alma arayışına girdi. Ancak bu konuda yasal engel vardı.
Bununla birlikte hükümet 2005 yılında petrol piyasasıyla ilgili kanuna madde koyarak elektrik ihraç eden firmaların doğrudan EÜAŞ'den elektrik almasına olanak sağladı. Böylece Türkiye'nin o an fiilen tek elektrik ihracatçısı
KARTET, EÜAŞ'dan 1 kilovat/saat elektriği 5.1 cent'e (6.8 YKr) alma olanağına kavuştu. Şirket, yıllık 1.8 milyar kilovat/saate ulaşan elektriği ise Irak'a kilovatı 6.6 cent'e (8.8 YKr) satıyor.
Vatandaşın günahı ne?
Oysa toptan elektrik satışı yapan TETAŞ, elektriği Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.'ye (TEDAŞ) 9.8 Yeni Kuruş'tan veriyor. Bir başka ifadeyle, devlete ait TEDAŞ elektriği devlete ait şirketten, KARTET'ten yüzde 11 oranında daha pahalı fiyata satın alabiliyor.
Üzerine işletme giderlerini ve kârını ekleyen TEDAŞ bu elektriği sanayiciye 11-12 kuruştan, konutlara da 12.4 kuruştan satıyor.
Şimdi Türkiye daha vahim bir tabloyla karşı karşıya görünüyor. Üretim ve tüketim dengesinin bıçak sırtında olması nedeniyle yaz aylarında elektrikte arz sıkıntısı yaşanmasından korkan Enerji Bakanlığı bir süreden beri arayışlara girdi. Bakanlık bir yandan özel elektrik üreticilerinin atıl kapasitelerini değerlendirmek için otoprodüktörlerle fiyat pazarlığı yaparken, diğer yandan da komşu ülkelerden elektrik satın alma olanaklarını araştırıyor.
İran'la pazarlık yapılıyor
Bu çerçevede TETAŞ yetkilileri iki ay önce İran'a giderek temaslarda bulundu fakat bu temaslarda somut bir sonuç elde edemeden döndüler. Ancak, İran Enerji Bakanı Perviz Fettah'ın iki hafta önce Türkiye'yi ziyareti sırasında bu konuda ilginç bir gelişme oldu. Devlet kurumunun doğrudan satın alamadığı elektriğin bir özel şirket vasıtasıyla İran'dan satın alımı konusunda prensipte uzlaşıldı. Anlaşma henüz sonuçlanmadığı ve resmi makamlar teyit etmediği için bu şirketin ismini veremiyoruz ancak kaynaklar, İran'ın elektriği bu özel şirkete 7.1 cent'ten (9.4 yeni kuruş) satacağı, bu şirketin de Türkiye'ye 11 cent'e (14.6 Yeni Kuruş) vereceği bildiriliyor.
Fakat, aynı kaynaklar, iletim masrafları ve iletim kaybıyla birlikte İran'dan alınması planlanan elektriğin kilovatının Türkiye'ye 14 cent'e (18.6 Yeni Kuruş) mal olacağını bildiriyorlar.
İthalatı Kamer'e ait Şavk Elektrik yapacak
Türkiye ile İran arasındaki mevcut iletim hatlarının yıllık kapasitesi 1.5 milyar kilovat saat düzeyinde. Dolayısıyla İran'dan ilk etapta bu kadarlık elektrik alınabilecek. Şu anda İran'dan elektrik ithal etmeye sadece, Başbakan Tayyip Erdoğan'a yakınlığıyla bilinen Cihan Kamer'e ait Şavk Elektrik yetkili. Şavk Elektrik İran'dan yıllık 600 milyon kilovat saat elektrik ithal etmek için 2004 Nisan ayında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan (EPDK) beş yıl süreli lisans aldı. Ancak bugüne kadar fiilen hiç ithalat gerçekleştirmedi. Bununla birlikte Şavk Elektrik sürenin bitimine kadar lisans üzerindeki hakkını koruyacak.
Yüksek maliyet tüketiciyi vuracak
İran'dan elektrik ithali konusunda şu an devrede olan şirketin ise başka bir şirket olduğu bildirildi.
Mevzuata göre, Türkiye-İran arasındaki mevcut iletim hattının Şavk Elektrik'e tahsis edilen 600 milyon kilovat/saatten
arta kalan 900 milyon kilovat/saatlik bölümünün başka bir şirkete tahsis edilmesi mümkün. Bu durumda, İran'dan elektrik ithalatını bu iki şirketin birlikte gerçekleştirmesi gerekecek. Yüksek fiyatlı İran elektriği, TEDAŞ'ın paçal elektrik maliyetini oldukça yükseltecek. Bu da bir sonraki aşamada Türk tüketicisine yansıtılacak.
20/06/2007 radikal
