Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (TEDAŞ)

(1)

Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi

(TEDAŞ)

www.tedas.gov.tr

Elektrik Piyasasında Lisansız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik ve Tebliği

Değerlendirme Toplantısı

Bilal Şimşek Elektrik Mühendisi

16 Aralık 2011

(2)

Sunum İçeriği

1) Dağıtım Şirketleri ve Özelleştirmede Son Durum

2) Dağıtık Üretim Santralleri

3) Lisanssız Elektrik Üretimi

4) Sonuçlar

(3)

ELEKTRĠK DAĞITIM BÖLGELERĠ / ELECTRICITY DISTRIBUTION REGIONS

.

Tokat Çanakkale

Ġstanbul Anadolu Y.

Kırklareli

Tekirdağ Edirne

Balıkesir

Bursa

Manisa

Kütahya Bilecik Kocaeli Yalova

Sakarya Düzce

Zonguldak

Bartın Sinop

Çorum Çankırı

Karabük

Bolu

EskiĢehir Ankara

Konya Aksaray

Niğde

Karaman Antalya

Burdur Muğla

Denizli Aydın

Ġzmir

KırĢehir Kırıkkale

Yozgat Sivas

Kayseri Amasya

Samsun Kastamonu

Adana

Mersin

Hatay Kilis

Gaziantep ġanlıurfa

Mardin Diyarbakır

Batman Siirt

ġırnak Bitlis Van

Hakkari MuĢ

Ağrı

Bingöl Erzurum

Kars

Iğdır

Osmaniye

Tunceli Erzincan

Malatya

K.MaraĢ

Elazığ

Adıyaman

Bayburt Rize

Artvin

Trabzon Giresun

Ordu

GümüĢhane

NevĢehir

UĢak Afyon

Isparta

Ardahan Ġstanbul

Avrupa Y.

1

3 2 4

5 6

7 8

9 10 11

12 13

14

15 16 17

18

19 20 21

1. Dicle E. Dağıtım A.Ş. / Dicle Elec. Distr. Co. (Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Batman, Şırnak) 2. Vangölü Elektrik Dağıtım A.Ş. / Vangölü Electricity Distribution Co. (Bitlis, Hakkari, Muş, Van) 3. Aras E. Dağıtım A.Ş. / Aras E. Distr. Co. (Ağrı, Erzincan, Erzurum, Kars, Bayburt, Ardahan, Iğdır) 4. Çoruh Elektrik Dağıtım A.Ş. / Çoruh E. Distribution Co. (Artvin, Giresun, Gümüşhane, Rize, Trabzon) 5. Fırat Elektrik Dağıtım A.Ş. / Fırat Electricity Distribution Co. (Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli) 6. Çamlıbel Elektrik Dağıtım A.Ş. / Çamlıbel Electricity Distribution Co. (Sivas, Tokat, Yozgat) 7. Toroslar E. Dağıtım A.Ş. / Toroslar E. Distr. Co. (Adana, Gaziantep, Hatay, Mersin, Kilis, Osmaniye) 8. Meram E. Dağıtım A.Ş. / Meram E. Distr. Co. (Kırşehir, Konya, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Karaman)

12. Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş. / Uludağ Electricity Distribution Co. (Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Yalova) 13. Trakya Elektrik Dağıtım A.Ş. / Trakya Electricity Distribution Co. (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ)

14.İstanbul Anad.Y. E.Dağ. A.Ş. / İstanbul Anatolian Side E.D.Co. (İstanbul ili Anad.Yakası / İstanbul Anatolian Side) 15. Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş. / Sakarya Electricity Distribution Co. (Bolu, Kocaeli, Sakarya, Düzce)

16. Osmangazi Elektrik Dağıtım A.Ş. / Osmangazi E. Distr. Co. (Afyonkarahisar, Bilecik, Eskişehir, Kütahya, Uşak) 17. Boğaziçi Elektrik Dağ. A.Ş. / Boğaziçi Elec. Distribution Co. (İstanbul ili Avrupa Yakası / İstanbul European Side) 18. Kayseri ve Civarı Elektrik T.A.Ş. / Kayseri and Its Vicinity Electricity Turkish Inc. Co. (Kayseri)

19. Aydem Elektrik Dağıtım A.Ş. / Aydem Electricity Distribution Co. (Aydın, Denizli, Muğla)

ELEKTRĠK DAĞITIM BÖLGELERĠ / ELECTRICITY DISTRIBUTION REGIONS

.

Tokat Çanakkale

Ġstanbul Anadolu Y.

Kırklareli

Tekirdağ Edirne

Balıkesir

Bursa

Manisa

Kütahya Bilecik Kocaeli Yalova

Sakarya Düzce

Zonguldak

Bartın Sinop

Çorum Çankırı

Karabük

Bolu

EskiĢehir Ankara

Konya Aksaray

Niğde

Karaman Antalya

Burdur Muğla

Denizli Aydın

Ġzmir

KırĢehir Kırıkkale

Yozgat Sivas

Kayseri Amasya

Samsun Kastamonu

Adana

Mersin

Hatay Kilis

Gaziantep ġanlıurfa

Mardin Diyarbakır

Batman Siirt

ġırnak Bitlis Van

Hakkari MuĢ

Ağrı

Bingöl Erzurum

Kars

Iğdır

Osmaniye

Tunceli Erzincan

Malatya

K.MaraĢ

Elazığ

Adıyaman

Bayburt Rize

Artvin

Trabzon Giresun

Ordu

GümüĢhane

NevĢehir

UĢak Afyon

Isparta

Ardahan Ġstanbul

Avrupa Y.

1

3 2 4

5 6

7 8

9 10 11

12 13

14

15 16 17

18

19 20 21

1. Dicle E. Dağıtım A.Ş. / Dicle Elec. Distr. Co. (Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Batman, Şırnak) 2. Vangölü Elektrik Dağıtım A.Ş. / Vangölü Electricity Distribution Co. (Bitlis, Hakkari, Muş, Van) 3. Aras E. Dağıtım A.Ş. / Aras E. Distr. Co. (Ağrı, Erzincan, Erzurum, Kars, Bayburt, Ardahan, Iğdır) 4. Çoruh Elektrik Dağıtım A.Ş. / Çoruh E. Distribution Co. (Artvin, Giresun, Gümüşhane, Rize, Trabzon) 5. Fırat Elektrik Dağıtım A.Ş. / Fırat Electricity Distribution Co. (Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli) 6. Çamlıbel Elektrik Dağıtım A.Ş. / Çamlıbel Electricity Distribution Co. (Sivas, Tokat, Yozgat) 7. Toroslar E. Dağıtım A.Ş. / Toroslar E. Distr. Co. (Adana, Gaziantep, Hatay, Mersin, Kilis, Osmaniye) 8. Meram E. Dağıtım A.Ş. / Meram E. Distr. Co. (Kırşehir, Konya, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Karaman)

12. Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş. / Uludağ Electricity Distribution Co. (Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Yalova) 13. Trakya Elektrik Dağıtım A.Ş. / Trakya Electricity Distribution Co. (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ)

14.İstanbul Anad.Y. E.Dağ. A.Ş. / İstanbul Anatolian Side E.D.Co. (İstanbul ili Anad.Yakası / İstanbul Anatolian Side) 15. Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş. / Sakarya Electricity Distribution Co. (Bolu, Kocaeli, Sakarya, Düzce)

16. Osmangazi Elektrik Dağıtım A.Ş. / Osmangazi E. Distr. Co. (Afyonkarahisar, Bilecik, Eskişehir, Kütahya, Uşak) 17. Boğaziçi Elektrik Dağ. A.Ş. / Boğaziçi Elec. Distribution Co. (İstanbul ili Avrupa Yakası / İstanbul European Side) 18. Kayseri ve Civarı Elektrik T.A.Ş. / Kayseri and Its Vicinity Electricity Turkish Inc. Co. (Kayseri)

19. Aydem Elektrik Dağıtım A.Ş. / Aydem Electricity Distribution Co. (Aydın, Denizli, Muğla)

Dağıtım Şirketleri

(4)

Özelleştirilen Şirketler

1 Aras’ın devri ile ilgili yürütmeyi durdurma kararı vardır. Nihai karar beklenmektedir

2 Özelleştirme portföyünden çıkarılan Aydın,Denizli,Muğla dağıtım bölgesinin AYDEM A.Ş.’ye devri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılmıştır.

3 Göksu EDAŞ 2009 yılında özelleştirme portföyünden çıkarılmıştır.Bu bölgenin devir süreci, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yürütülmüştür.

4 Gediz EDAŞ ihalesi yeniden yapılacak.

Boğaziçi Trakya

Uludağ

Gediz

Akdeniz Osmangazi

Ayedaş Sakarya

Başkent

Meram

Toroslar

Çamlıbel Yeşilırmak

Çoruh

Aras

¹

Fırat

Dicle

Van Gölü

Göksu

³

Kcetaş

Menderes

²

Sakarya

Onay/devir süreci devam etmekte olan bölgeler

Özel sektöre

devredilmiş bölgeler

(5)

Dünyada Rüzgar Enerjisi

(6)

Dünyada Güneş Enerjisi

(7)

Güneş Enerjisinin Ülkelere Göre Dağılımı

(8)

Lisans Çeşitleri

1) Üretim lisansı,

2) Otoprodüktör lisansı,

3) Otoprodüktör grubu lisansı, 4) İletim lisansı,

5) Dağıtım lisansı,

6) Toptan satış lisansı,

7) Perakende satış lisansı.

(9)

Yeni Düzenleme

Elektrik Piyasasında

Lisanssız Elektrik Üretimi

(10)

Süreç

Tarih

Temmuz 2008 5784 sayılı Kanunda yapılan değişiklik

Eylül 2008 EPDK tarafından yayınlanan ilk yönetmelik taslağı

23 Ocak 2009 EPDK tarafından Yönetmelik 2.kez revize edildi

13 Temmuz 2009 EPDK tarafından Yönetmelik 3.kez revize edildi

3 Aralık 2010 Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin ilk hali yayınlandı.

(Resmi Gazete) 29 Aralık 2010

6094 -Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’un bazı maddeleri Yönetmeliğinin yeniden düzenlenmesini gerektirdi. (HES-İl Özel İdareleri, Gerçek ve Tüzel kişilere ödeme konusu gibi)

21 Temmuz 2011 EPDK tarafından hazırlanan ve revize edilen Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik tekrar yayınlandı. (Resmi Gazete)

24 Kasım 2011

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair

Tebliğ Taslağı (Tebliğ Taslağı) ve Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin

Yönetmelik (Yönetmelik Taslağı) yayınlandı ve görüşler alındı.

(11)

Lisanssız Elektrik Üretimi (Mevzuat)

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik 4628

Elektrik Piyasası Kanunu

5346

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun

(Teşvik)

5627

Enerji Verimliliği Kanunu

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına

Dair Tebliğ

(12)

Genel Esaslar 1

1) Üretim tesisi kurabilmek için tüketim tesisi sahibi olması gerekiyor.

2) Yalnızca dağıtım sistemine ve aynı dağıtım bölgesi içinde olması gerekiyor (üretim ve tüketim tesisi aynı veya ayrı yerde olabilir ancak aynı dağıtım bölgesi içinde olmalıdır).

3) 25/10/2008 tarihli “Enerji Kaynaklarının ve Enerji Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik” Madde 29 ile verimlilik oranı %80 olarak belirlenmiştir.

4) Her bir tüketim noktası için bir mikrokojenerayon (<50 kW) veya toplam 500 kW’ı aşmamak üzere YEK tesisi kurabilir.

5) Rüzgar ve Güneş santralleri için TEİAŞ’ın her bir transformatör merkezine

yönlendirilen toplam güç miktarı 2 MW’a ulaşıncaya kadar dağıtım şirketince ilgili

esas ve usullere göre bağlantı kapasitesi tahsisi yapılabilir.

(13)

6) AG seviyesinden bağlantılarda mevcut dağıtım trafosunun %30’u kadar bağlantıya izin verilmiştir.

7) Dağıtım şirketine yapılan başvurular aylık olarak biriktirilmesi ve takip eden ay içinde toplu olarak değerlendirilmesi öngörülmüştür.

8) Yapılacak toplu değerlendirmede sırası ile dikkate alınacak öncelikler;

a) Yenilenebilirler,

b) Üretim-tüketim tesisi aynı yerde olan projeler,

c) Daha önce tesis kurmamış/kurması uygun bulunmamış kişiler, d) Başvuru sırası,

e) Son bir yıl içindeki tüketim miktarının diğer başvurulardan yüksek olması,

9) Bağlanabilir kapasitenin tahsisinde kısıt getirilmiştir.

10) Satış izni olmayan tesislerin sisteme enerji kaçırmayacak şekilde tasarlanması gerekiyor.

Genel Esaslar 2

(14)

Elektrik Ağacımız

Santral

154 kV

154 kV Enerji İletim Hattı

154.34.5 kV İndirici Güç Transformatörü

34,5 kV Bara

34,5 kV Dağıtım /Hatları Yeraltı kabloları 34,5/0,4

kV

0,4 kV Bara

Ev Yükseltici Güç

Transformatörü

(15)

Bağlantı Noktası Türleri

(34,5-15,8-10,5-6,3 kV)

0,4 kV

154 kV

Müşteriler

380 kV

1 5 4 3 3

2 Sisteme Bağlantı Noktaları:

1- AG’den bağlantı (Lisanssız Üretim)

2-Gerilim düşümü ve güç kaybı hesaplarına göre hattın

kapasitesine bağlı olarak OG

dağıtım şebekesine gömülü olarak bağlanan santraller,

3- Genelde kurulu gücü 10 MW ile 50 MW arasında olan üretim

tesisleri, müstakil hat ve fiderle TM’lere direk bağlı santraller,

4- Rüzgar çiftliği, güneş tarlaları gibi büyük ölçekli santrallerin 154 /OG TM üzerinden iletime bağlı

santraller)

5- Kurulu gücü 50 MW’nın üzerinde

olan üretim tesisleri, 154 kV gerilim

(16)

Başvuru Adımları

Projelerin Hazırlanması ve Onaylanması

Değerlendirme Başvuru Yapılması

Anlaşmaların İmzalanması

Tesisin Yapımı

Kabul İşlemleri ve Onay

İşletme

Faturalama ve Ödeme

(17)

OG Bağlantı Tahsisleri

Rüzgar & Güneş > 2MW

TEİAŞ Görüşü Alınacak!

F1 F2 F3 F4 F5 F7

154 kV

31,5 kV F6

L1=12 km

477 MCM

=

~

0,4 kV 31,5 kV

L2=2 km 3/0 AWG

Yeni Dağıtım

Merkezi

(18)

OG’den Bağlantı Esasları

TR 50 MVA

34,5 kV

Mevcut DM veya KÖK

154 kV

3x3/0 AWG

11,3 km

630 kVA 3x3/0 AWG

TEDAŞ OTOP FİDER TEİAŞ

OTOP FİDERİ

GES 500 kW

~ =

0,4 kV

34,5 kV

(19)

Mevcut Tesisinde Üretici Olmak

154/34,5 kV TR-B 50 MVA 154/34,5 kV

TR-A 50 MVA

154 kV E.İ.H

Bara-A 34,5 kV Bara-B

G

DM

Müşteri DM

… .kV/34,5 kV

AG Pano Fabrika 34,5/0,4 kV

1600 KVA OTOPRODÜKTÖR

Lisanslı Müşteri

ö

(20)

Teknik Değerlendirme

Genel olarak üretim santralının dağıtım sistemine bağlantısında;

1) Mevcut dağıtım hattının gerilim düşümü ve güç kaybı yönünden teknik olarak uygun olması,

2) E.P. Şebeke Yönetmeliğinin 5. maddesinde yer alan 50 MW kısıtının aşılmaması,

3) Sistem kısa devre arıza akım limiti olan 16 kA’in aşılmaması (TEİAŞ tarafından hesaplanmakta),

4) Rüzgar santralleri için; bağlanacak toplam RES kapasitesinin, bağlantı noktasının minimum kısa devre gücünün en çok yüzde beşi (%5)’i kadar olması ve bu gücü aşmaması,

şartlarının sağlanması halinde uygun bağlantı görüşü verilmektedir.

(21)

AG’den Bağlantı Kapasitesi

Trafo Gücü S (kVA)

Bağlanabilir Toplam Kapasite

Pt (kW)

Bir kişiye bir yıl içerisinde

tahsis edilebilecek kapasite (kW)

t.g. < 100

Trafo Gücü (S) x 0,3

7,5

100 ≤ t.g. ≤ 1000 t.g. x 0,1

t.g. >1000 100 kW

(22)

Güç Kalitesi

 Tasarım

 Kurulum

 İşletme

Harmonikler

Toplam Talep Bozulması < %5

Fliker Şiddeti (YG):

P

_st

≤ 1.0 P

_lt

≤ 0.8 Fliker Şiddeti (AG):

P

_st

≤ 1.0 P

_lt

≤ 0.65

Gerilim Dalgalanmaları (YG-AG):

Devreye Girerken/Çıkarken: %3,3 Enjekte Edilen Doğru Akım < %0,5 Kısa Devre Gücü Artışı

Aktif Güç Kontrolü

Reaktif Güç Kontrolü

Topraklama

(23)

Sayaç ve Ölçme Sistemi

B A

A: Bağlantı ve ölçme sistemi B: Üretim tesisi

Not 1: Yapılan gruplandırma, yerleşimi göstermek için düşünülmemiştir. Sadece ana kısımları belirtmektedir.

Not 2: Ölçme sistemleri mühürlenebilir ve erişilebilir özellikte olmalıdır.

~400/230 V

KKS Faturalamaya

esas çift yönlü sayaç

Bağlantı Hattı

kWh

* Ayırma Düzeni için açıklama:

Dağıtım şirketi tarafından dağıtım şirketi personelinin ihtiyaç duyduğu anda kolayca ulaşabileceği, dağıtım şirketince bağlantı noktasında kilitlenebilir, kontaklarının pozisyonu gözle görülebilir (üretim tesisinin dağıtım sisteminden ayrıldığının görülebildiği), ayırma düzeni.

Bu ayırma düzeni kullanıcının ihtiyacına ve isteğine bağlı olarak gösterilen noktalardan sadece birine tesis edilmelidir.

Alçak Gerilim Dağıtım Şebekesi

Koruma ve kontrol sisteminin (KKS) fonksiyonları:

Aşırı Gerilim Koruma Düşük Gerilim Koruma Aşırı Frekans Koruma Düşük Frekans Koruma Kısa devre koruma Aşırı yük koruma Vektör Kayması**

ROCOF (df/dt) (ANSI 81R)**

** Generatör, adalanma durumunda çalışmaya elverişli teknik özellikte ise ilave olarak bu koruma rölelerinden en az biri kullanılmalıdır.

Not: Eğer gerilim ve frekans kontrollü ve şebeke empedans ölçümlü otomatik ayrılma ile koruma düzeneği de varsa yeterli olabilir.

Ayırma düzeni*

Generatör (veya Evirici) G

~

˜

Generatör (veya Evirici)

B

C A

A: Bağlantı ve ölçme sistemi B: Üretim tesisi C: Tüketim Tesisi

Not 1: Yapılan gruplandırma, yerleşimi göstermek için düşünülmemiştir. Sadece ana kısımları belirtmektedir.

~400/230 V

KKS

~400/230 V Yapı Bağlantı Hattı

Yapı Bağlantı Kutusu

kWh

* Ayırma Düzeni için açıklama:

Dağıtım şirketi tarafından dağıtım şirketi personelinin ihtiyaç duyduğu anda kolayca ulaşabileceği, dağıtım şirketince bağlantı noktasında kilitlenebilir, kontaklarının pozisyonu gözle görülebilir (üretim tesisinin dağıtım sisteminden ayrıldığının görülebildiği), ayırma düzeni.

Bu ayırma düzeni kullanıcının ihtiyacına ve isteğine bağlı olarak gösterilen noktalardan sadece birine tesis edilmelidir.

Alçak Gerilim Dağıtım Şebekesi

kWh

Tüketim tesisi yükleri

Koruma ve kontrol sisteminin (KKS) fonksiyonları:

Aşırı Gerilim Koruma Düşük Gerilim Koruma Aşırı Frekans Koruma Düşük Frekans Koruma Kısa devre koruma Aşırı yük koruma Vektör Kayması**

ROCOF (df/dt) (ANSI 81R)**

** Generatör, adalanma durumunda çalışmaya elverişli teknik özellikte ise ilave olarak bu koruma rölelerinden en az biri kullanılmalıdır.

Not: Eğer gerilim ve frekans kontrollü ve şebeke empedans ölçümlü otomatik ayrılma ile koruma düzeneği de varsa yeterli olabilir.

Ayırma düzeni*

Tek yönlü Sayaç (2 nolu Sayaç)

G

˜

Faturalamaya esas çift yönlü sayaç (1 nolu Sayaç)

(24)

Sayaç ve Fiyatlandırma

1) Tüketim tesisi ile aynı yerde olan üretim tesisleri için çift yönlü ölçüm yapabilen sayaçlar takılması gerekiyor.

2) Tüketim tesisi ile farklı yerde olan üretim tesisleri için de tüketim

noktalarındaki sayaçlarda bir değişiklik yapılmayacak, üretim noktasında uzaktan okuma özelliği olan sayaç takılacak.

3) “Net ölçüm” yapılacak ve her fatura dönemi sonunda ilgili kişinin net üretici ise belirlenen fiyattan ödeme yapılacak, net tüketici ise tarife üzerinden tüketim bedeli ödeyecek.

4) Tüketim tesisi ile aynı yerde üretim tesislerine sahip gerçek veya tüzel kişilere net üretici ise sisteme verdiği enerji miktarı, net tüketici ise sistemden çektiği enerji miktarı üzerinden sistem kullanım bedeli ödeyecek.

5) Farklı ise, hem çektikleri hem de verdikleri enerji miktarı için sistem kullanım bedeli ödeyecek.

6) YEK’ler için 5346 sayılı kanun çerçevesinde belirlenen fiyat esas alınacak.

(25)

Güç Akışı

3/0AWG (Pigeon) TEİAŞ 380 kV

veya 154 kV

Şebeke TEİAŞ TM

154/31,5 KV 25+25 MVA

Kojenerasyon

3 MW RES (Üretim) 3,3 MW Yük

4,54 MW

P

PV (Üretim) 1 MW

Avantajlar

 Dağıtım ve iletim kayıplarını azaltırlar,

 Genelde yenilenebilir kaynaklara dayalı, sera gazı emisyonu yaratmamaları ve çevre ile uyumlu olmaları,

 İnşaat sürelerinin kısa oluşu ve kolay geliştirilmeleri,

Dezavantajlar

 Kısa devre gücünün artması ve çift yönlü yük akışı için koruma ve işletme sorunları,

 Güç kalitesi parametrelerini etkilemesi,

 Enerji üretimi, meteorolojik ve mevsimsel

koşullara bağlıdır,

(26)

Mikro Şebeke ve Dağıtık Üretim Kavramı

Mikro Şebeke:

Mikro şebekeler bağımsız olarak kontrol edilen

(küçük), dağıtık üretimle birlikte güç sağlayan elektrik şebekeleridir (dağıtık üretim).

Üretim Birimleri = Mikro kaynaklar (<100 kW)

•PV modülleri,

•Küçük rüzgar santralleri

•Yakıt pilleri (hücreleri)

•Mikro türbinler

Enerji Depolama (güç profili)

•Bataryalar

•Süper kondansatörler

•Volanlar Yükler

•Elektronik yükler

•Tak çalıştır elektrikli/hibrit arabalar

•Ana şebeke

Güç Elektroniği arayüzleri

•DC-DC dönüştürücüler

•İnverterler (eviriciler)

•Doğrultucular

(27)

Akıllı Şebekeden Beklentiler

Esneklik

Güvenilirlik Karlılık

Erişilebilirlik

 Kendi kendini onaran şebeke

 Artan tüketici katılımı

 Yüksek arz kalitesi

 Her türlü üretim ve

depolama ünitesinin sisteme bağlanabilmesi

 Pazar gelişimi

 Varlıkların optimizasyonu

 Statik şebeke

altyapılarından - esnek şebeke altyapılarına

 Dinamik, yaşayan altyapılar,

(28)

Bugün ve Gelecekteki Şebeke Yapısı

(29)

Mevcut Akıllı Şebeke Uygulamaları

Arz Güvenirliği

 Enerji Yönetim Sistemi / Dağıtım Yönetim Sistemi

 Trafo Merkezi Otomasyonu

 Dağıtım Fideri Otomasyonu

 Gerilim regülasyonu

 Reaktif güç kompanzasyonu

Talep Yönetimi

 Gelişmiş Sayaç Altyapısı

 Hizmet sağlayıcı: doğru ve hızlı faturalandırma

 Müşteri: fatura izleme, tarife denetimi

 Arıza yeri algılama, çağrı yönetimi

 Uzaktan ev denetimi

 Akıllı beyaz eşya, yük denetimi

Varlık Yönetimi

 Gelişmiş ülkelerde primer teçhizatın ortalama yaşı = 35 – 40

 Artan talep ve rekabet

 Coğrafi Bilgi Sistemi (GIS)

 Trafo izleme (gaz, sıcaklık, nem)

 Kesici izleme (kısa devre akımı,

(30)

Teşvik Fiyatları (5346 Sayılı YEK Kanunu)

Tesis Tipi

Cetvel-1 (Dolar sent/kWh)

Cetvel-2 katkı (Yurt İçinde Gerçekleşen

İmalata göre alınabilecek en yüksek değer) (Dolar

sent/kWh)

Toplam En Yüksek Değer

(Dolar sent/kWh)

Hidroelektrik 7,3 2,3 9,6

Rüzgar 7,3 3,7 11

Fotovoltaik Güneş 13,3 6,7 20

Yoğunlaştırılmış Güneş 13,3 9,2 22,5

Biyokütle 13,3 5,6 18,9

Jeotermal Enerjisi 10,5 2,7 13,2

(31)

Teşvik Fiyatları Uygulaması

 18/5/2005 tarihinden 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek YEK Destekleme Mekanizmasına tabi üretim lisansı sahipleri için, bu Kanuna ekli I sayılı Cetvelde yer alan fiyatlar, on yıl süre ile uygulanır.

 Ancak, arz güvenliği başta olmak üzere diğer gelişmeler doğrultusunda 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için bu Kanuna göre uygulanacak miktar, fiyat ve süreler ile kaynaklar Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.

 Lisans sahibi tüzel kişilerin bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı ve 31/12/2015 tarihinden önce işletmeye giren üretim tesislerinde kullanılan mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamın yurt içinde imal edilmiş olması halinde; bu tesislerde üretilerek iletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi için, I sayılı Cetvelde belirtilen fiyatlara, üretim tesisinin işletmeye giriş tarihinden itibaren beş yıl süreyle; bu Kanuna ekli II sayılı Cetvelde belirtilen fiyatlar ilave edilir.

 II sayılı Cetvelde yer alan yurt içinde imalatın kapsamının tanımı, standartları, sertifikasyonu ve denetimi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için yerli katkı

ilavesine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından

(32)

Teşvik Fiyatları Uygulaması (Lisanssız)

 Muafiyetli üretim kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten gerçek ve tüzel kişiler; ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisini dağıtım sistemine vermeleri halinde, I sayılı Cetveldeki fiyatlardan on yıl süre ile faydalanabilir.

 Bu kapsamda dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisinin perakende satış lisansını haiz ilgili dağıtım şirketi tarafından satın alınması zorunludur.

 İlgili şirketlerin bu kapsamda satın aldıkları elektrik enerjisi, söz konusu dağıtım şirketlerince YEK Destekleme Mekanizması kapsamında üretilmiş ve sisteme verilmiş kabul edilir. YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tabi olmak isteyenler YEK Belgesi almak ve 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır.

 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için yerli katkı ilavesine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenerek ilan edilir.

 YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olanlar,uygulamaya dâhil oldukları yıl içerisinde uygulamanın dışına çıkamaz.

 EPDK tarafından lisans başvuruları değerlendirilirken bağlantı görüşünün oluşturulması

aşamasında, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim

tesislerine öncelik tanınır.

(33)

Şebeke Açısından

Tüketici Açısından

Çevre Açısından

Teknoloji Açısından

• Güvenirlilik

• Esneklik

• Şebeke

modernizasyon fırsatı

• Üretimin tüketim noktasına

yaklaştırılması

• İletim/dağıtım kayıplarının azaltılması

• Güç kalitesinde değişim

• Karlılık

• Verimlilik

• Elektrik ihtiyacının lokal ve karlı bir şekilde karşılanması

• Rekabet gücü avantajı

• Tedarik sürekliliği

• Sürdürülebilir çevre

• Karbon emisyonunun azaltılması

•Tasarımı, kurulumu ve çalışması çok kolaydır.

• Yerli üretimin

geliştirilmesine olanak sağlayabilir.

Sonuçlar

(34)