CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU VI

(1)

CEZA

MUHAKEMESİ HUKUKU

VI

CEZA

MUHAKEMESİ HUKUKU

VI

Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

(2)

DELİLLER DELİLLER

İspat Hukuku, Delil Serbestisi, Delillerin Türleri, Hukuka Aykırı

Elde Edilmiş Deliller.

İspat Hukuku, Delil Serbestisi, Delillerin Türleri, Hukuka Aykırı

Elde Edilmiş Deliller.

(3)

İSPAT HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ İSPAT HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ

ETNİK

• Objektif Sorumluluk

• İkrar ve Yemin

DİNİ

• Akıldışı karakter denemeleri ve Düello

• İkrar ve Yemin

KANUNİ

• Karine ve

belirtilerle ispat

• Delillere belirli bir değer tarifesi biçmek (tam delil, yarım delil vb.)

• Özel hukuka benzer

VİCDANİ

• Delil serbestisi

Küçüktaşdemir

3

(4)

DELİL DELİL

 Ceza uyuşmazlığının konusunu oluşturan olayı temsil eden araçlara delil denir.

 Ceza muhakemesinde yasal delil sistemi yoktur. (İstisnası: duruşmanın

akışının ispatı) Ceza muhakemesinde delil serbestisi geçerlidir. Bu nedenle:

 Belirli hususların belirli delillerle ispatlanması zorunlu değildir.

 Deliller ispat gücü bakımından aralarında derecelendirilmemiştir.

 Hakim mevcut delillere göre vicdani kanaatiyle hüküm verir.

 Bu keyfilik olmayıp, akla ve mantığa uygun bir değerlendirme olmalıdır.

 Deliller uyuşmazlığın maddi yönüyle ilgilidir.

 Ceza uyuşmazlığının konusunu oluşturan olayı temsil eden araçlara delil denir.

 Ceza muhakemesinde yasal delil sistemi yoktur. (İstisnası: duruşmanın

akışının ispatı) Ceza muhakemesinde delil serbestisi geçerlidir. Bu nedenle:

 Belirli hususların belirli delillerle ispatlanması zorunlu değildir.

 Deliller ispat gücü bakımından aralarında derecelendirilmemiştir.

 Hakim mevcut delillere göre vicdani kanaatiyle hüküm verir.

 Bu keyfilik olmayıp, akla ve mantığa uygun bir değerlendirme olmalıdır.

 Deliller uyuşmazlığın maddi yönüyle ilgilidir.

Küçüktaşdemir

4

(5)

DELİLLERİN ÖZELLİKLERİ DELİLLERİN ÖZELLİKLERİ

OLAYI TEMSİL EDEBİLECEK NİTELİKTE VE

GERÇEKÇİ OLMALIDIR.

DELİLLER

ALGILANABİLİR BİR MADDİ YAPIYA SAHİP

OLMALIDIR.

DELİLLER ELDE EDİLEBİLİR OLMALIDIR.

DELİLLER

HUKUKA UYGUN YOLLARDAN ELDE EDİLMİŞ

OLMALIDIR.

DELİL SAĞLAM VE GÜVENİLİR

OLMALIDIR.

DELİLLER MÜŞTEREK OLMALIDIR

Küçüktaşdemir

5

(6)

YASAK DELİLLER YASAK DELİLLER

YASAK DELİLLER

KONULARI İTİBARİYLE YASAKLANANLAR

Sır saklama yükümlülüğüne girenler, tanıklıktan

çekinme vb.

ELDE EDİLMESİNDE BAŞVURULAN

YÖNTEMLER NEDENİYLE YASAKLANANLAR

İşkence, kötü muamele vb.

Küçüktaşdemir

6

(7)

KAYNAĞINA KAYNAĞINA GÖRE

GÖRE

İNSAN İNSAN NESNE NESNE

ELDE ETME BİÇİMİNE

GÖRE

DOĞRUDAN DELİLLER

DOLAYLI DELİLLER

DELİLLER DELİLLER

Küçüktaşdemir

7

(8)

DELİLLER

(DOĞRUDAN DELİLLER)

BELGE

YAZILI

ŞEKİL SAPTAYAN

SAPTAYANSES

BEYAN

TANIĞIN BEYANI

SANIĞIN BEYANI

DİĞER KİŞİLERİN

BELİRTİLER

(DOLAYLI DELİLLER)

DOĞAL

YAPAY

Küçüktaşdemir

8

(9)

DOĞRUDAN DELİLLER DOĞRUDAN

DELİLLER

 ASIL OLAYI İSPATLARLAR.

 ASIL OLAYI TEK BAŞLARINA İSPAT GÜCÜNÜ

SAHİPTİRLER

 OLAYA ÖZELDİR.

 ASIL OLAYI İSPATLARLAR.

 ASIL OLAYI TEK BAŞLARINA İSPAT GÜCÜNÜ

SAHİPTİRLER

 OLAYA ÖZELDİR.

BELİRTİ DELİLLERİ BELİRTİ

DELİLLERİ

 OLAYDAN GERİYE KALAN İZ VE ESERLERDİR.

 GENEL NİTELİKTEDİR.

 «YAN DELİL», «DELİL

BAŞLANGICI» OLARAK DA ADLANDIRILMAKTADIR.

 DOĞRUDAN DOĞRUYA DELİLLERLE ELDE EDİLEN KANAATİ DESTEKLEYİCİ NİTELİKTE

 Birbirini destekleyen

belirtilere dayanarak hüküm verilebilir.

 OLAYDAN GERİYE KALAN İZ VE ESERLERDİR.

 GENEL NİTELİKTEDİR.

 «YAN DELİL», «DELİL

BAŞLANGICI» OLARAK DA ADLANDIRILMAKTADIR.

 DOĞRUDAN DOĞRUYA DELİLLERLE ELDE EDİLEN KANAATİ DESTEKLEYİCİ NİTELİKTE

 Birbirini destekleyen

belirtilere dayanarak hüküm verilebilir.

DELİLLER DELİLLER

Ceza muhakemesinde hiçbir delil türünün olayı kesin olarak kanıtlandığını söylemek olanaklı değildir.

Küçüktaşdemir

9

(10)

BEYAN DELİLLERİ BEYAN DELİLLERİ

• ÖN BİLGİ TOPLANMASI VE KENDİLİĞİNDEN YAPILAN AÇIKLAMALAR

• CUMHURİYET SAVCISININ VE KOLLUĞUN İFADE ALMASI

• BİLİRKİŞİNİN SORU SORMASI

• SULH CEZA HAKİMİNİN SORGUSU

• MAHKEME ÖNÜNDE YAPILAN SORGU

• TANIK BEYANI

• ÖN BİLGİ TOPLANMASI VE KENDİLİĞİNDEN YAPILAN AÇIKLAMALAR

• CUMHURİYET SAVCISININ VE KOLLUĞUN İFADE ALMASI

• BİLİRKİŞİNİN SORU SORMASI

• SULH CEZA HAKİMİNİN SORGUSU

• MAHKEME ÖNÜNDE YAPILAN SORGU

• TANIK BEYANI

ŞÜPHELİ/SANIK BEYANI ŞÜPHELİ/SANIK BEYANI

• MAĞDURUN TANIKLIĞI (Katılan sıfatını kazanmamışsa)

• TANIKLAR

• MUHAKEMEYE KATILAN DİĞER KİŞİLERİN TANIKLIĞI

• MAĞDURUN TANIKLIĞI (Katılan sıfatını kazanmamışsa)

• TANIKLAR

• MUHAKEMEYE KATILAN DİĞER KİŞİLERİN TANIKLIĞI TANIK BEYANI

TANIK BEYANI

Küçüktaşdemir

10

(11)

ŞÜPHELİ/SANIK BEYANI ŞÜPHELİ/SANIK BEYANI

 Şüpheli/sanık olay hakkında doğrudan doğruya bilgi sahibi olan kişidir.

 Şüpheli veya sanığın beyanları ifade ve sorgu işlemiyle gerçekleşir.

 Maddi gerçeğe ulaşmak için resmi makamlar tarafından şüpheli/sanığa soru sorulması ifade ve sorguyu oluşturur.

 İfade ve sorgu Kanunla aynı usule bağlanmıştır.

 Şüpheli/sanık olay hakkında doğrudan doğruya bilgi sahibi olan kişidir.

 Şüpheli veya sanığın beyanları ifade ve sorgu işlemiyle gerçekleşir.

 Maddi gerçeğe ulaşmak için resmi makamlar tarafından şüpheli/sanığa soru sorulması ifade ve sorguyu oluşturur.

 İfade ve sorgu Kanunla aynı usule bağlanmıştır.

Küçüktaşdemir11

(12)

İFADE VE SORGU İFADE VE SORGU

İFADE

• Cumhuriyet Savcısı veya kolluk görevlileri tarafından şüpheliye soru sorulup

dinlenmesidir.

• Bilgi alma ön plandadır.

• Cumhuriyet savcısı eğer elinde başka

deliller varsa ifade almadan da iddianame düzenleyebilir.

İFADE

• Cumhuriyet Savcısı veya kolluk görevlileri tarafından şüpheliye soru sorulup

dinlenmesidir.

• Bilgi alma ön plandadır.

• Cumhuriyet savcısı eğer elinde başka

deliller varsa ifade almadan da iddianame düzenleyebilir.

SORGU

• Şüpheli veya sanığa yargı mercileri

tarafından (hakim veya mahkeme) soru sorulup dinlemesine sorgu denir.

• Savunma ön plandadır.

SORGU

• Şüpheli veya sanığa yargı mercileri

tarafından (hakim veya mahkeme) soru sorulup dinlemesine sorgu denir.

• Savunma ön plandadır.

Küçüktaşdemir 12

(13)

ÖN BİLGİ TOPLANMASI/KENDİLİĞİNDNE YAPILAN AÇIKLAMALAR

• Soruşturma sırasında suç şüphesinin belirli bir kişiyi

göstermediği durumda kolluk tarafından etrafa rastgele soru sorulması veya kolluğa o sırada yapılan açıklamalardır.

• Kurala bağlı değildir.

• YGİY md.4

ÖN BİLGİ TOPLANMASI/KENDİLİĞİNDNE YAPILAN AÇIKLAMALAR

• Soruşturma sırasında suç şüphesinin belirli bir kişiyi

göstermediği durumda kolluk tarafından etrafa rastgele soru sorulması veya kolluğa o sırada yapılan açıklamalardır.

• Kurala bağlı değildir.

• YGİY md.4

İFADE ALMA

• Şüphe belirli bir kişiyi, yani şüpheliyi gösteriyorsa söz konusu olur.

• Araştırma ifadesini  doğrulatma ifadesi izler.

İFADE ALMA

• Şüphe belirli bir kişiyi, yani şüpheliyi gösteriyorsa söz konusu olur.

• Araştırma ifadesini  doğrulatma ifadesi izler.

SORGU

• Mahkeme veya hakim karşısında gerçekleştirilir.

SORGU

• Mahkeme veya hakim karşısında gerçekleştirilir.

(14)

CUMHUİRYET SAVCISININ VE KOLLUĞUN İFADE ALMASI

YAKALAMA ÜZERİNE İFADE ALMA YAKALAMA ÜZERİNE İFADE ALMA

• Kolluk şüphelinin yakalandığını savcıya bildirir. Yakalanan ve hakları hatırlatılan kişi hakkında savcı gözaltı kararı verir.

Gözaltı sürecinde en önemli işlem ifade almadır. İfadeyi savcı alabileceği gibi kolluk da alabilir.

• Yalnız kolluk tarafından bir defa ifade alınmışsa, yeniden ifade alma işlemi ancak savcı tarafından yapılabilir. Bu süreçte birden fazla defa ifade alınabilir. Tek sınır yasak ifade alma yöntemleridir.

DAVET ÜZERİNE İFADE ALMA DAVET ÜZERİNE İFADE ALMA

• Kolluk bilgi toplamak için kişileri davet edip dinleyebilir. Eğer bir kişiden şüpheleniyorsa ona haklarını hatırlatarak şüpheli sıfatıyla dinlediğinde bu ifade alma olur. Bu işlemleri yaparken önceden

savcıdan izin almış olmalıdır. Kolluk davete uymayan şüpheliyi zorla getiremez.

• Bir kişi şüpheli olmayıp savcı tarafından dinlenecekse tanıkların tabi olduğu hükümler uygulanır. Eğer savcı şüpheleniyorsa haklarını

hatırlatarak ifadesini alır. Davet üzerine gelmeyen şüpheli için zorla getirmeye karar verebilir. (Davetiyede belirtilmeli) Davet üzerine ifade alındığında gözaltı söz konusu olmaz.

Küçüktaşdemir

14

(15)

SULH CEZA HAKİMİNİN SORUGUSU SULH CEZA HAKİMİNİN SORUGUSU

 Sulh ceza hakimi tarafından yapılan sorguyu içeren tutanaklar doğrudan belge delili olarak duruşmada okunur.

 Oysa kolluk ve savcı tarafından alınan ifadenin duruşmada

okunabilmesi, şüphelinin ifadesiyle mahkeme önündeki sorgusu arasında çelişki bulunmasına bağlıdır.

 Sulh ceza hakimi sorguya çekerken 147.maddeyle bağlıdır.

 Davete uymayan şüphelinin zorla getirilmesine karar verebilir.

(Davetiyede belirtilmişse)

 Sanık sulh ceza hakiminden kendi lehine olan delillerin araştırılmasını talep edebilir. Örn. tanık dinletmek.

 Sulh ceza hakimi tarafından yapılan sorguyu içeren tutanaklar doğrudan belge delili olarak duruşmada okunur.

 Oysa kolluk ve savcı tarafından alınan ifadenin duruşmada

okunabilmesi, şüphelinin ifadesiyle mahkeme önündeki sorgusu arasında çelişki bulunmasına bağlıdır.

 Sulh ceza hakimi sorguya çekerken 147.maddeyle bağlıdır.

 Davete uymayan şüphelinin zorla getirilmesine karar verebilir.

(Davetiyede belirtilmişse)

 Sanık sulh ceza hakiminden kendi lehine olan delillerin araştırılmasını talep edebilir. Örn. tanık dinletmek.

Küçüktaşdemir

15

(16)

MAHKEME ÖNÜNDE YAPILAN SORGU MAHKEME ÖNÜNDE YAPILAN SORGU

 Sanığın mahkeme önündeki sorgusundaki beyanları geniş anlamda bir beyan delilidir.

 Sanığa duruşmadaki sorgusundan sonra taraflarca soru yöneltilebilir. (CMK md. 201/1)

 Hakim sanığın açıklamalarının gerçeğe uygunluğunu mantık ve tecrübe kurallarıyla denetlemelidir.

 Bu nedenle sanığın ikrarıyla bağlı değildir.

 Sanığın mahkeme önündeki sorgusundaki beyanları geniş anlamda bir beyan delilidir.

 Sanığa duruşmadaki sorgusundan sonra taraflarca soru yöneltilebilir. (CMK md. 201/1)

 Hakim sanığın açıklamalarının gerçeğe uygunluğunu mantık ve tecrübe kurallarıyla denetlemelidir.

 Bu nedenle sanığın ikrarıyla bağlı değildir. Küçüktaşdemir

16

(17)

İFADE ve SORGU YÖNTEMİ İFADE ve SORGU YÖNTEMİ

Şüpheli veya sanığın kimliği saptanır.

Şüpheli veya sanığa kendisine yüklenen

suç anlatılır.

Şüpheli veya sanığa kendisine yüklenen

suç anlatılır.

Eğer yakalanmışsa, yakınlarından birine yakalandığı bildirilir.

Müdafi yardımından yararlanma hakkının

bulunduğu hatırlatılır.

Müdafi yardımından yararlanma hakkının

bulunduğu hatırlatılır.

Susma hakkının olduğu söylenir.

Kendi lehine delillerin

toplanmasını talep edebileceği belirtilir.

Kendi lehine delillerin

toplanmasını talep edebileceği belirtilir.

Kişisel ve ekonomik durumu hakkında

bilgi alınır.

Kişisel ve ekonomik durumu hakkında

bilgi alınır.

Tutanağa geçirilir. Bu tutanakta aşağıdakiler bulunur:

• Yer ve tarih

• Bulunan kişilerin adlarıyla sıfatları, ifadesinin alınan kişinin kimliği

• Yukarıdaki işlemlerin yerine getirilip getirilmediği

• Tutanak içeriğinin okunduğuna dair imza.

Tutanağa geçirilir. Bu tutanakta aşağıdakiler bulunur:

• Yer ve tarih

• Bulunan kişilerin adlarıyla sıfatları, ifadesinin alınan kişinin kimliği

• Yukarıdaki işlemlerin yerine getirilip getirilmediği

• Tutanak içeriğinin okunduğuna dair imza.

Küçüktaşdemir

17

(18)

İFADENİN HUKUKSAL DEĞERİ İFADENİN HUKUKSAL DEĞERİ

KOLLUK TARAFINDAN YAPILDIĞINDA

• KOLLUKÇA ALINAN İFADE SIRASINDA MÜDAFİ HAZIR BULUNMALIDIR.

• KOLLUKTAKİ İFADELERLE, HAKİM VEYA MAHKEME TARAFINDAN YAPILAN SORGUDAKİ BEYANLAR ARASINDA ÇELİŞKİ

OLMALIDIR.

• BU DURUMDA KOLLUKTAKİ İFADELER DURUŞMADA OKUNUR.

KOLLUK TARAFINDAN YAPILDIĞINDA

• KOLLUKÇA ALINAN İFADE SIRASINDA MÜDAFİ HAZIR BULUNMALIDIR.

• KOLLUKTAKİ İFADELERLE, HAKİM VEYA MAHKEME TARAFINDAN YAPILAN SORGUDAKİ BEYANLAR ARASINDA ÇELİŞKİ

OLMALIDIR.

• BU DURUMDA KOLLUKTAKİ İFADELER DURUŞMADA OKUNUR.

CUMHRUİYET SAVCISI

TARAFINDAN YAPILDIĞINDA

• CUMHURİYET SAVCISI TARAFINDAN ALINAN İFADELERLE SORGUDAKİ BEYANLAR ARASINDA ÇELİŞKİ BULUNMASI YETERLİDİR.

• BU DURUMDA DURUŞMADA OKUNUR.

CUMHRUİYET SAVCISI

TARAFINDAN YAPILDIĞINDA

• CUMHURİYET SAVCISI TARAFINDAN ALINAN İFADELERLE SORGUDAKİ BEYANLAR ARASINDA ÇELİŞKİ BULUNMASI YETERLİDİR.

• BU DURUMDA DURUŞMADA OKUNUR.

BELGE DELİLİ Mİ YOKSA DELİL

DEĞERLENDİRME ARACI MI

OLDUKLARI DOKTRİNDE

TARTIŞMALIDIR.

• CMK md. 213 ile 184/4 uyumlu değildir.

• CMK md. 184/4

hükmünden belge delili olarak ele alınabilecekleri anlaşılmaktadır.

BELGE DELİLİ Mİ YOKSA DELİL

DEĞERLENDİRME ARACI MI

OLDUKLARI DOKTRİNDE

TARTIŞMALIDIR.

• CMK md. 213 ile 184/4 uyumlu değildir.

• CMK md. 184/4

hükmünden belge delili olarak ele alınabilecekleri anlaşılmaktadır.

Küçüktaşdemir

18

(19)

YASAK İFADE ALMA VE SORGU YÖNTEMLERİ

BEDENSEL VEYA RUHSAL MÜDAHELELER İLE YASAYA AKIRI BİR YARAR VAADİ YASAK İFADE

ALMA VE SORGU YÖNTEMİDİR.

BEDENSEL VEYA RUHSAL MÜDAHELELER İLE YASAYA AKIRI BİR YARAR VAADİ YASAK İFADE

ALMA VE SORGU YÖNTEMİDİR.

• Kötü Davranma

• İşkence

• İlaç Verme

• Yorma

• Aldatma

(Şüphelinin iradi karar verme özgürlüğünü kısıtlamışsa)

• Cebir veya Tehditte Bulunma

• İradeyi Bozan Diğer Müdahaleler

• Yasaya Aykırı Yarar Vaat Etme

• Kötü Davranma

• İşkence

• İlaç Verme

• Yorma

• Aldatma

(Şüphelinin iradi karar verme özgürlüğünü kısıtlamışsa)

• Cebir veya Tehditte Bulunma

• İradeyi Bozan Diğer Müdahaleler

• Yasaya Aykırı Yarar Vaat Etme

Bu yöntemlerle alınmış beyanlar hiçbir biçimde delil olarak kabul edilmez ve duruşmada okunmaz. Yalnız belirtmek

gerekir ki işkence hariç burada sözü edilen yasak ifade alma yöntemleri resmi

makamlar için geçerlidir.

(20)

TANIK BEYANI TANIK BEYANI

 Tanık uyuşmazlık konusu olayın tarafı olmamakla birlikte, bu olayla ilgili beş duyusuyla bilgi sahibi olmuş kişidir.

 Buna karşın CMK soruşturma ve kovuşturma konusu suça iştirakten şüpheli/sanık, mağdur ve hükümlü olanların tanık olarak dinleneceğini hükme bağlamıştır. Bunlar yeminsiz dinlenirler.

 Olayı dolaylı yoldan bilen kişilereyse «dolaylı tanık (tanığın tanığı)» denir.

 Tanık beyanı, tanığın mahkeme veya yetkili hakim önünde yaptığı sözlü açıklamalardır.

 Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı da tanık dinleyebilir.

 Tanıklık için ehliyet şartı yoktur; dolayısıyla uyuşmazlığın tarafları hariç herkes tanık olabilir.

 Tanık uyuşmazlık konusu olayın tarafı olmamakla birlikte, bu olayla ilgili beş duyusuyla bilgi sahibi olmuş kişidir.

 Buna karşın CMK soruşturma ve kovuşturma konusu suça iştirakten şüpheli/sanık, mağdur ve hükümlü olanların tanık olarak dinleneceğini hükme bağlamıştır. Bunlar yeminsiz dinlenirler.

 Olayı dolaylı yoldan bilen kişilereyse «dolaylı tanık (tanığın tanığı)» denir.

 Tanık beyanı, tanığın mahkeme veya yetkili hakim önünde yaptığı sözlü açıklamalardır.

 Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı da tanık dinleyebilir.

 Tanıklık için ehliyet şartı yoktur; dolayısıyla uyuşmazlığın tarafları hariç herkes tanık olabilir.

Küçüktaşdemir

20

(21)

MUHAKEMEYE KATILAN KİŞİLERN TANIKLIĞI

 Hakimin tanık olarak dinlenilmesi onun reddedilmesini gerektirir.

(Yasaklılık) Hakim henüz dinlenmemiş ama tanık olarak çağrılmışsa tarafsızlığından şüpheye düşülen bir durumun olduğu ileri sürülebilir.

 Savcı bir olayın suçtan zarar gören olarak davaya katıldığı hallerde görevine devam edememesi gerekir.

 Müdaf müvekkili izin verdiğinde tanıklık yapabilir. Yalnız tanıklık yaptığı sırada, sanığın müdafi olmayacaktır.

 Mağdur hakkında tanıklığa ilişkin hükümler uygulanır. Yalnız yeminsiz dinlenir. Mağdur, katılan olduğu durumlarda CMK md. 45’de öngörülen kişilerdense tanıklıktan çekinebilir.

 Duruşmada tanıklık yapmış olan bir bilirkişi yasaklılık nedeniyle reddedilir.

 Hakimin tanık olarak dinlenilmesi onun reddedilmesini gerektirir.

(Yasaklılık) Hakim henüz dinlenmemiş ama tanık olarak çağrılmışsa tarafsızlığından şüpheye düşülen bir durumun olduğu ileri sürülebilir.

 Savcı bir olayın suçtan zarar gören olarak davaya katıldığı hallerde görevine devam edememesi gerekir.

 Müdaf müvekkili izin verdiğinde tanıklık yapabilir. Yalnız tanıklık yaptığı sırada, sanığın müdafi olmayacaktır.

 Mağdur hakkında tanıklığa ilişkin hükümler uygulanır. Yalnız yeminsiz dinlenir. Mağdur, katılan olduğu durumlarda CMK md. 45’de öngörülen kişilerdense tanıklıktan çekinebilir.

 Duruşmada tanıklık yapmış olan bir bilirkişi yasaklılık nedeniyle reddedilir.

Küçüktaşdemir

21

(22)

TANIĞIN ÖDEVLERİ TANIĞIN ÖDEVLERİ

HAZIR BULUNMA

BİLDİKLERİNİ DOĞRU

OLARAK SÖYLEME

YEMİN ETME

(CMK md. 50-60)

• Soruşturma evresinde savcı, tutuklu işlerde tanıkların zorla getirilmesine karar verebilir. Kovuşturmada

mahkeme, tutuklu işlerde veya tanığın hemen dinlenmesini gerekli

gördüğünde aynı kararı verebilir.

• HAZIR BULUNMA İLE ÇEKİNME HAKKI BİRBİRİNDEN FARKLIDIR.

• CMK md. 43 ve 44

• İstisnaları: istinabe ve erken dinleme

•(CMK md.180 ve 84)

• TANIKLARIN YALAN SÖYLEYEBİME OLASILIĞINA KARŞI CMK’DA BAZI ÖNLEMLER ÖNGÖRÜLMÜŞTÜR.

• CMK md. 53,60)

• İstisnaları: Çekinme hakkı ve çekinme zorunluluğu.

• Bkz. TCK md. 272

• YEMİN VERDİRİLMEYEN TANIKLAR

• 15 yaşından küçükler

• Ayırt etme gücüne sahip olmayanlar

• Mağdur

• Uyuşmazlık konusu suça iştirak etmiş veya suç delillerini gizlemek, suçluyu kayırmak suçlarından şüpheli/sanık, hükümlüler.

Küçüktaşdemir

22

(23)

TANIK TANIK

 TANIĞIN HAZIR BULUNMASI ZORUNLULUĞU BİR VATANDAŞLIK GÖREVİDİR VE CUMHURBAŞKANI (CMK md.43) HARİÇ HERKES İÇİN ZORUNLUDUR.

 Tanıklar hakkında yargılama makamları tarafından zorla getirme kararı alınabilir.

 Tutuklu işler hariç tanık çağrı kağıdı ile çağırılır ve gelmemenin sonuçları bildirilir.

 Zorla getirmeye ilişkin hükümler diğer hallerdekiyle benzerdir.

 Yemin vermeyen tanık hakkında,

 Yemin etmekten çekinmeden doğan giderlere hükmedilir.

 Üç aya kadar disiplin hapsi uygulanabilir.

 Tanığın dinlenmesinde belirli bir sıra izlenir: sırasıyla CMK md. 58/1, 59, 45&48, 51, 53, 54,55,56,59, 201,212/1, 212/2, 215, 208, 52/1

 TANIĞIN HAZIR BULUNMASI ZORUNLULUĞU BİR VATANDAŞLIK GÖREVİDİR VE CUMHURBAŞKANI (CMK md.43) HARİÇ HERKES İÇİN ZORUNLUDUR.

 Tanıklar hakkında yargılama makamları tarafından zorla getirme kararı alınabilir.

 Tutuklu işler hariç tanık çağrı kağıdı ile çağırılır ve gelmemenin sonuçları bildirilir.

 Zorla getirmeye ilişkin hükümler diğer hallerdekiyle benzerdir.

 Yemin vermeyen tanık hakkında,

 Yemin etmekten çekinmeden doğan giderlere hükmedilir.

 Üç aya kadar disiplin hapsi uygulanabilir.

 Tanığın dinlenmesinde belirli bir sıra izlenir: sırasıyla CMK md. 58/1, 59, 45&48, 51, 53, 54,55,56,59, 201,212/1, 212/2, 215, 208, 52/1

Küçüktaşdemir

23

(24)

TANIK TANIK

TANIKLARIN GERÇEĞİ SÖYLEMEME İHTİMALİNE KARŞI

ALINAN ÖNLEMLER:

TANIĞIN ÇEKİNME YETKİSİ ÇEKİNME ZORUNLULUĞU

YEMİN (Yeminli tanığın yalan söylediğinin anlaşılması yargılamanın yenilenmesi nedenidir.)

TANIKLARIN AYRI AYRI DİNLENMELERİ

TARAFLARIN YÜZÜNE KARŞI VE ALENEN BEYANDA BULUNULMASI

YÜZLEŞTİRME (CMK md.52/2) YALAN BEYANIN SUÇ SAYILMASI

Küçüktaşdemir

24

(25)

TANIĞIN HAKLARI TANIĞIN HAKLARI

TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKI

• Nişanlılık, evlilik ve akrabalık nedeniyle.

• Meslek nedeniyle

CEVAP VERMEKTEN

ÇEKİNME

(CMK md. 48)

YEMİNDEN ÇEKİNME

( CMK md. 51) HAKLARINI

ÖĞRENME HAKKI

(Çekinmeye ilişkin yukarıdaki hakları)

TAZMİNAT VE MASRAF ALMA

HAKKI

(CMK md.61)

KORUNMA HAKKI

(Tanık Koruma Kanunu)

Küçüktaşdemir

25

(26)

Ceza Muhakemesi Kanunu’ndaki çekinme hallerini 3

grup altında toplamak mümkündür:

Ceza Muhakemesi Kanunu’ndaki çekinme hallerini 3

grup altında toplamak mümkündür:

Belirli hısımlık ilişkileri nedeniyle tanıklıktan çekinme (md.45)

Meslek ve uğraşları sebebiyle tanıklıktan çekinme (md.46)

Tanığın kendisi veya yakınları

aleyhinde tanıklıkta bulunmaması

(md.47)

TANIKLIKTAN ÇEKİNME TANIKLIKTAN ÇEKİNME

Küçüktaşdemir

26

(27)

ZORUNLU (md.46) ZORUNLU (md.46)

 BAZI MESLEK GRUPARINA GETİRİLMİŞTİR.

 AVUKATLAR, STJ. AVUKATLAR

 HEKİMLER

 BÜTÜN TIP MESLEK VE SAĞLIK BİLİMLERİ MENSUPLARI

 MALİ MÜŞAVİRLER

 NOTERLER

 BAZI MESLEK GRUPARINA GETİRİLMİŞTİR.

 AVUKATLAR, STJ. AVUKATLAR

 HEKİMLER

 BÜTÜN TIP MESLEK VE SAĞLIK BİLİMLERİ MENSUPLARI

 MALİ MÜŞAVİRLER

 NOTERLER

İHTİYARİ (md.45,48) İHTİYARİ (md.45,48)

 Nişanlı

 Eş

 Alt soy-üst soy

 3.derece kan, 2.derece kayın hısımları

 Evlatlık bağı bulunanlar

 «Tanık, kendisini veya 45 inci Maddenin birinci fıkrasında gösterilen kişileri ceza kovuşturmasına uğratabilecek nitelikte olan sorulara cevap vermekten

çekinebilir.»

 Yukarıdaki kişilere dinlenmeden önce tanıklıktan çekinme hakları olduğu bildirilir.

 Nişanlı

 Eş

 Alt soy-üst soy

 3.derece kan, 2.derece kayın hısımları

 Evlatlık bağı bulunanlar

 «Tanık, kendisini veya 45 inci Maddenin birinci fıkrasında gösterilen kişileri ceza kovuşturmasına uğratabilecek nitelikte olan sorulara cevap vermekten

çekinebilir.»

 Yukarıdaki kişilere dinlenmeden önce tanıklıktan çekinme hakları olduğu bildirilir.

TANIKLIKTAN ÇEKİNME TANIKLIKTAN ÇEKİNME

Küçüktaşdemir

27

(28)

GİZLİ TANIK GİZLİ TANIK

ÖRGÜTLÜ SUÇLARDA ÖRGÜTLÜ SUÇLARDA

TANIK OLARAK DİNLENECEK KİŞİNİN KİMLİĞİNİN ORTAYA

ÇIKMASI KENDİSİ VEYA YAKINLARI İÇİN AĞIR TEHLİKE OLUŞTURACAKSA TANIK OLARAK DİNLENECEK

KİŞİNİN KİMLİĞİNİN ORTAYA ÇIKMASI KENDİSİ VEYA

YAKINLARI İÇİN AĞIR TEHLİKE OLUŞTURACAKSA

TANIK KORUMA PROGRAMINA ALINIR

TANIK KORUMA PROGRAMINA ALINIR KİMLİĞİ GİZLİ TUTULUR

KİMLİĞİ GİZLİ TUTULUR Küçüktaşdemir

28

(29)

DEVLET SIRRI NİTELİĞİNDEKİ BİLGİLERLE İLGİLİ TANIKLIK

«Açıklanması, Devletin dış ilişkilerine, milli savunmasına ve milli

güvenliğine zarar verebilecek, anayasal

düzeni ve dış ilişkilerinde tehlike

yaratabilecek» bir bilgi olmalı

«Açıklanması, Devletin dış ilişkilerine, milli savunmasına ve milli

güvenliğine zarar verebilecek, anayasal

düzeni ve dış ilişkilerinde tehlike

yaratabilecek» bir bilgi olmalı

Bu bilgi, alt sınırı beş yıl veya daha fazla olan bir suçla

ilgili olmalı Bu bilgi, alt sınırı beş yıl veya daha fazla olan bir suçla

ilgili olmalı

Tanık bu durumda sadece mahkeme hakimi veya heyeti tarafından dinlenir.

(salonda zabıt katibi dahi bulunmaz.)

Tanığın

açıklamalarından sadece atılı suçu açığa kavuşturacak

kadarı tutanağa geçirilir.

Tanık bu durumda sadece mahkeme hakimi veya heyeti tarafından dinlenir.

(salonda zabıt katibi dahi bulunmaz.)

Tanığın

açıklamalarından sadece atılı suçu açığa kavuşturacak

kadarı tutanağa geçirilir.

Küçüktaşdemi r

29

(30)

TANIĞIN DİNLENME USULÜ TANIĞIN DİNLENME USULÜ

Her tanık ayrı ayrı ve önceki tanıklar yanında olmaksızın

dinlenir.

Her tanık ayrı ayrı ve önceki tanıklar yanında olmaksızın

dinlenir.

Tanığa kimlik bilgileri, şahsi özellikleri, sonraysa olayla ilgili olduğu ölçüde kişisel

ilişkileri sorulur.

Tanığa kimlik bilgileri, şahsi özellikleri, sonraysa olayla ilgili olduğu ölçüde kişisel

ilişkileri sorulur.

Tanığa hakları söylenir ve görevinin

önemi belirtilir.

Tanığa hakları söylenir ve görevinin

önemi belirtilir.

Tanıklık yapacağı olayla ilgili kendisine

bilgi verilir.

Tanıklık yapacağı olayla ilgili kendisine

bilgi verilir.

Tanığın dinlenmesine geçilir ve bu

aşamada sözü kesilmez.

Tanığın dinlenmesine geçilir ve bu

aşamada sözü kesilmez.

Kovuşturma

aşamasında tanığın dinlenmesinden sonra taraflara bir diyecekleri olup olmadığı sorulur.

•Bu aşamada tanığa doğrudan soru yöneltilebilir.

Kovuşturma

aşamasında tanığın dinlenmesinden sonra taraflara bir diyecekleri olup olmadığı sorulur.

•Bu aşamada tanığa doğrudan soru yöneltilebilir.

Mağdur çocukların, maddi gerçeğin ortaya çıkartılması

için tanıklığı gerekli olup da duruşmaya getirilemeyen tanıkların beyanlarının kayda

alınması zorunludur. (CMK md.52)

Mağdur çocukların, maddi gerçeğin ortaya çıkartılması

için tanıklığı gerekli olup da duruşmaya getirilemeyen tanıkların beyanlarının kayda

alınması zorunludur. (CMK md.52)

Küçüktaşdemi r

30

(31)

TANIK TANIK

 Suçun etkisiyle psikolojisi bozulmuş mağdurlar, zorunluluk

bulunmadıkça yalnızca bir defa dinlenebilirler ve dinlenmeleri sırasında yanlarında uzman bir kişi bulunur.

 Kovuşturma evresinde, hakim önünde, beyanları birbiriyle çelişen tanıklar birbirleriyle veya sanıkla yüzleştirilebilir.

 Soruşturma evresinde gecikmesinde sakınca bulunan veya kimliğin belirlenmesine ilişkin hallerde tanıklar birbirleriyle ya da şüpheliyle savcı veya sulh ceza hakimi önünde yüzleştirilebilirler.

 Tanığın duruşma sırasında hazır bulunamayacağı veya bulunduğu yer itibariyle bulunmasının güç olduğu anlaşılırsa duruşma

hazırlığı aşamasında mahkeme tanığı erken dinleyebilir. Bu

dinlemede şüpheli/sanık, mağdur veya bunların müdafi ile vekilleri hazır bulunabilir. Buna ilişkin tutanaklar duruşmada belge delili

olarak okunur.

 Suçun etkisiyle psikolojisi bozulmuş mağdurlar, zorunluluk

bulunmadıkça yalnızca bir defa dinlenebilirler ve dinlenmeleri sırasında yanlarında uzman bir kişi bulunur.

 Kovuşturma evresinde, hakim önünde, beyanları birbiriyle çelişen tanıklar birbirleriyle veya sanıkla yüzleştirilebilir.

 Soruşturma evresinde gecikmesinde sakınca bulunan veya kimliğin belirlenmesine ilişkin hallerde tanıklar birbirleriyle ya da şüpheliyle savcı veya sulh ceza hakimi önünde yüzleştirilebilirler.

 Tanığın duruşma sırasında hazır bulunamayacağı veya bulunduğu yer itibariyle bulunmasının güç olduğu anlaşılırsa duruşma

hazırlığı aşamasında mahkeme tanığı erken dinleyebilir. Bu

dinlemede şüpheli/sanık, mağdur veya bunların müdafi ile vekilleri hazır bulunabilir. Buna ilişkin tutanaklar duruşmada belge delili

olarak okunur.

Küçüktaşdemir

31

(32)

BELGE DELİLLERİ BELGE DELİLLERİ

 Olayın taşıyıcısı insansa tanıktan, bir nesneyse belgeden söz edilir.

 Ses ve görüntü, şekil taşıyan araçların belge niteliğinde mi olduğu yoksa belirti mi olduğu öğretide tartışmalıdır.

 CMK’da belgenin okunmasından söz edildiğinden dar yorumla bunların belirti olduğunu söylemek olanaklıdır.

 Anayasa Mahkemesi’ne göre ses veya görüntü saptayan bu tip delillerin başka delilerle desteklenmeleri gerekmektedir.

 Bir görüşe göre dijital veriler görüntü ve sese dönüştüğünde belirti, okunabilir hale geldiklerindeyse belge delili niteliğini gösterir. (Tartışmalıdır.)

 Belge delilinin hükme esas alınabilmesi için sağlamlığından emin olmak gerekir.

 Belge delillerin duruşmada okunabilir, sağlam olmadığı iddia edildiğinde bilirkişi incelemesinin konusu olur, hakim tarafından incelendiğinde keşif faaliyetinden söz edilir.

 Olayın taşıyıcısı insansa tanıktan, bir nesneyse belgeden söz edilir.

 Ses ve görüntü, şekil taşıyan araçların belge niteliğinde mi olduğu yoksa belirti mi olduğu öğretide tartışmalıdır.

 CMK’da belgenin okunmasından söz edildiğinden dar yorumla bunların belirti olduğunu söylemek olanaklıdır.

 Anayasa Mahkemesi’ne göre ses veya görüntü saptayan bu tip delillerin başka delilerle desteklenmeleri gerekmektedir.

 Bir görüşe göre dijital veriler görüntü ve sese dönüştüğünde belirti, okunabilir hale geldiklerindeyse belge delili niteliğini gösterir. (Tartışmalıdır.)

 Belge delilinin hükme esas alınabilmesi için sağlamlığından emin olmak gerekir.

 Belge delillerin duruşmada okunabilir, sağlam olmadığı iddia edildiğinde bilirkişi incelemesinin konusu olur, hakim tarafından incelendiğinde keşif faaliyetinden söz edilir.

Küçüktaşdemir

32

(33)

BELGELER

YAZILI

BELGELER

ŞEKİL

SAPTAYAN BELGELER

SES SAPTAYAN BELGELER

BELGE DELİLLERİ BELGE DELİLLERİ

Küçüktaşdemir

33

(34)

BELGE BELGE

3 unsurdan oluşur.

Düzenleyenin Belli Olması Düzenleyenin

Belli Olması

Kişiselleştirmeli veya teşhis edilebilir kılmalıdır.

Belli Bir İçeriğinin

Olması Belli Bir İçeriğinin

Olması

Hukuki etkiye sahip ve ispata elverişli olmalıdır.

Yazılılık Yazılılık

Maddi varlık ve gözle algılnabilmedir.

34

BELGE KAVRAMI BELGE KAVRAMI

Küçüktaşdemir

(35)

YAZILI BELGE TÜRLERİ YAZILI BELGE TÜRLERİ

BELGELER

RESMİ BELGELER

SAHTELİĞİ SABİT OLUNCAYA KADAR GEÇERLİ

BELGELER

AKSİ SABİT OLUNCAYA KADAR GEÇERLİ

BELGELER ÖZEL BELGELER

RESMİ BELGE HÜKMÜNDE

BELGELER TCK Md. 210

35 Küçüktaşdemir

(36)

BELGE DELİLLERİNİN OKUNMASI BELGE DELİLLERİNİN OKUNMASI

 Kovuşturma evresinin, duruşma devresinde belge delilleri okunur ve bir belgenin okunmasından sonra taraflara bir diyecekleri olup

olmadığı sorulur.

 Ne kadar uzun olursa olsun bir belge okunması ve hazır bulunanlar tarafından tartışılması zorunludur.

 Devlet sırrı niteliğindeki belgelerin okunması özel düzenlenmiştir.

(Tanıklıkla paralel)

 Soruşturma evresindeki tutanaklar belirli şartlarda kovuşturmada belge delili olarak okunabilir.

 Kovuşturma evresinin, duruşma devresinde belge delilleri okunur ve bir belgenin okunmasından sonra taraflara bir diyecekleri olup

olmadığı sorulur.

 Ne kadar uzun olursa olsun bir belge okunması ve hazır bulunanlar tarafından tartışılması zorunludur.

 Devlet sırrı niteliğindeki belgelerin okunması özel düzenlenmiştir.

(Tanıklıkla paralel)

 Soruşturma evresindeki tutanaklar belirli şartlarda kovuşturmada belge delili olarak okunabilir.

(37)

DELİLLERİN REDDİ DELİLLERİN REDDİ

• DELİLİN KANUNA AYKIRI OLARAK ELDE EDİLMİŞ OLMASI

• DELİL İLE İSPAT EDİLMEK İSTENEN OLAYIN KARARA ETKİSİNİN OLMAMASI

• İSTEMİN DAVAYI UZATMAK AMACIYLA YAPILMASI

MAHKEMEYE SUNULAN DELİLLERİN MAHKEMECE REDDEDİLMESİ

SAVUNMA HAKKININ

KISITLANMAMASI İÇİN CMK

206/2’DE SINIR SAYIDA

BELİRLENMİŞTİR.

BUNA GÖRE:

MAHKEMEYE SUNULAN DELİLLERİN MAHKEMECE REDDEDİLMESİ

SAVUNMA HAKKININ

KISITLANMAMASI İÇİN CMK

206/2’DE SINIR SAYIDA

BELİRLENMİŞTİR.

BUNA GÖRE:

(38)

DELİL YASAKLARI DELİL YASAKLARI

• Yasak ifade alma ve sorgu yöntemleri

• Hakların hatırlatılmaması

• Delillerin elde edilmesi sırasındaki hukuka aykırılıklar

• Yasak ifade alma ve sorgu yöntemleri

• Hakların hatırlatılmaması

• Delillerin elde edilmesi sırasındaki hukuka aykırılıklar DELİL ELDE ETME YASAKLARI

DELİL ELDE ETME YASAKLARI

• Hukuka aykırı olarak elde edilen delillerin duruşmada ortaya konması ve tartışılması hükme esas alınmayacak olsalar dahi olanaklı değildir.

DELİL DEĞERLENDİRME YASAĞI DELİL DEĞERLENDİRME YASAĞI

• Bir görüşe göre delil yasakları sadece resmi makamlar için değil özel kişiler için de geçerlidir. Tersi düşünceler de vardır. Bkz. Centel/Zafer. Tartışmalıdır.

ÖZEL KİŞİLERCE ELDE EDİLEN DELİLLER ÖZEL KİŞİLERCE ELDE EDİLEN DELİLLER

• «Zehir ağacın meyvesi zehirli olur.»

DELİL YASAKLARININ UZAK ETKİSİ DELİL YASAKLARININ UZAK ETKİSİ

• Dosyaya girmemesi gerekir. Ama eğer dosyaya girmişse çıkarılmaz.

YASAK DELİLLERİN DOSYADAN ÇIKARILMASI YASAK DELİLLERİN DOSYADAN ÇIKARILMASI

Küçüktaşdemir

38

(39)

DELİLLERİN

DEĞERLENDİRİLMESİ DELİLLERİN

DEĞERLENDİRİLMESİ

Bilirkişilik, Keşif, Ölünün Muayenesi, Yer Gösterme, Gözlem Altına Alma, Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması,

Moleküler Genetik İnceleme, Fizik Kimliğin Tespiti

Bilirkişilik, Keşif, Ölünün Muayenesi, Yer Gösterme, Gözlem Altına Alma, Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması,

Moleküler Genetik İnceleme, Fizik Kimliğin Tespiti

(40)

BİLİRKİŞİ BİLİRKİŞİ

 BİLİRKİŞİ, TEKNİK UZMANLIĞI NEDENİYLE YARGICA YARDIMCI OLAN TARAFSIZ KİŞİDİR.

 Soruşturma evresinde savcı da bilirkişiye başvurabilir.

 Bilirkişiden muhakemeye katılan her süje yararlanır.

 Tarafların seçtiği bilirkişi CMK’da «uzman» olarak adlandırılmaktadır.

 BİLİRKİŞİ «MÜTALAASI» BİR DELİL DEĞİL, DELİL DEĞERLENDİRME ARACIDIR.

 Çözümü uzmanlığı ve teknik bilgiyi gerektiren durumlarda bilirkişiye başvurulur.

 Kanun, hakimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuksal bilgi ile çözümlenebilecek olaylar için bilirkişiye başvurulmasını yasaklamıştır.

 BİLİRKİŞİ, TEKNİK UZMANLIĞI NEDENİYLE YARGICA YARDIMCI OLAN TARAFSIZ KİŞİDİR.

 Soruşturma evresinde savcı da bilirkişiye başvurabilir.

 Bilirkişiden muhakemeye katılan her süje yararlanır.

 Tarafların seçtiği bilirkişi CMK’da «uzman» olarak adlandırılmaktadır.

 BİLİRKİŞİ «MÜTALAASI» BİR DELİL DEĞİL, DELİL DEĞERLENDİRME ARACIDIR.

 Çözümü uzmanlığı ve teknik bilgiyi gerektiren durumlarda bilirkişiye başvurulur.

 Kanun, hakimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuksal bilgi ile çözümlenebilecek olaylar için bilirkişiye başvurulmasını yasaklamıştır.

Küçüktaşdemir

40

(41)

BİLİRKİŞİYE BAŞVURAMA ZORUNLULUĞU BİLİRKİŞİYE BAŞVURAMA ZORUNLULUĞU

SANIĞIN AKIL HASTASI OLUP OLMADIĞININ İNCELENMESİ (CMK md.

74)

SANIĞIN AKIL HASTASI OLUP OLMADIĞININ İNCELENMESİ (CMK md.

74)

BEDEN MUAYENESİ VE VÜCUTTAN ÖRNEK ALINMASI BEDEN MUAYENESİ VE VÜCUTTAN ÖRNEK ALINMASI ÖLÜNÜN ADLİ MUAYENESİ (CMK md. 86)

ÖLÜNÜN ADLİ MUAYENESİ (CMK md. 86) OTOPSİ (CMK md. 87)

OTOPSİ (CMK md. 87)

ZEHİRLENME ŞÜPHESİNİN BULUNMASI (CMK md. 89) ZEHİRLENME ŞÜPHESİNİN BULUNMASI (CMK md. 89) MOLEKÜLER GENETİ İNCELEMELER

MOLEKÜLER GENETİ İNCELEMELER

SAHTE PARA VE DEĞERLER ÜZERİNDE İNCELEME SAHTE PARA VE DEĞERLER ÜZERİNDE İNCELEME

Küçüktaşdemir

41

(42)

BİLİRKİŞİNİN

ÖDEVLERİ VE HAKLARI BİLİRKİŞİNİN

ÖDEVLERİ VE HAKLARI

BİLİRKİŞİNİ N ÖDEVLERİ

HAZIR BULUNMA

•YEMİN ETME

MÜHÜRLERİN AÇILMASINI VE

YENİDEN KONULMASINI

TUTANAKLA BELİRLEME

KENDİSİNİ ATAYAN MERCİ İLE

İLİŞKİ İÇİNDE OLMA

İNCELEMEYE YAPMA VE SONUÇLARI

BİLDİRME

BİLİRKİŞİNİ

N HAKLARI BİLİKİŞLİKTEN

ÇEKİNME ÜCRET ALMA

BİLİRKİŞİNİ

N YEKİLERİ YÖNELTEBİLİR^SORU

MUAYENE GÖREVİNİ YAPAN

HER DURUMDA DOĞRUDAN SORU

SORAR

KENDİSİNİ GÖREVE ATAMIŞ

MERCİİDEN YARARLI GÖRDÜĞÜ TEDBİRLERİ İSTER

ALANINA GİRMEYEN BİR KONUDA İZİNLE

BAŞKA UZMANLARA DANIŞABİLİR Küçüktaşdemir

42

(43)

BİLİRKİŞİ BİLİRKİŞİ

 Teknik bilgi ve uzmanlığa sahip olan kişiler kural olarak bilirkişililk görevini yapmak zorunda değildirler.

 İstisnaları: resmi bilirkişiler, bilirkişilik listesinde bulunanlar, incelemenin yapılması için gereken fen ve sanatları münhasıran bilenler, incelemenin yapılması için gerekli mesleği yapmaya resmen yetkili olanlar.

 Bilirkişi, kabul ettiği görevi yargıcın yardımcı sıfatıyla dürüst ve objektif bir biçimde yapmak zorundadır.

 Bilirkişinin reddi mümkündür.

 Kasten gerçeğe aykırı mütalaa vermek suç sayılmıştır.

 Bilirkişilik görevini gerçekleştiren kişi mütalaa vermek zorunadır.

 Aksi halde neden olduğu giderler kendisinden alınır ve disiplin hapsi uygulanır.

 Mütalaasını içeren raporu belirli süre içinde vermelidir. (3 ay + 3 ay)

 Teknik bilgi ve uzmanlığa sahip olan kişiler kural olarak bilirkişililk görevini yapmak zorunda değildirler.

 İstisnaları: resmi bilirkişiler, bilirkişilik listesinde bulunanlar, incelemenin yapılması için gereken fen ve sanatları münhasıran bilenler, incelemenin yapılması için gerekli mesleği yapmaya resmen yetkili olanlar.

 Bilirkişi, kabul ettiği görevi yargıcın yardımcı sıfatıyla dürüst ve objektif bir biçimde yapmak zorundadır.

 Bilirkişinin reddi mümkündür.

 Kasten gerçeğe aykırı mütalaa vermek suç sayılmıştır.

 Bilirkişilik görevini gerçekleştiren kişi mütalaa vermek zorunadır.

 Aksi halde neden olduğu giderler kendisinden alınır ve disiplin hapsi uygulanır.

 Mütalaasını içeren raporu belirli süre içinde vermelidir. (3 ay + 3 ay)

Küçüktaşdemir

43

(44)

RESMİ BİLİRKİŞİLER RESMİ BİLİRKİŞİLER

ADLİ HEKİMLERİN OLMADIĞI YERLERDE DİĞER RESMİ HEKİMLER

YÜKSEK SAĞLIK ŞÜRASI YÜKSEK SAĞLIK ŞÜRASI

ÜNİVERSİTELERİN TIP FAKÜLTELERİNİN ADLİ TIP ANABİLİM DALLARI

ADLİ TIP KURUMU ADLİ TIP KURUMU

Küçüktaşdemir

44

(45)

BİLİRKİŞİNİN ATANMASI VE SAYISI BİLİRKİŞİNİN ATANMASI VE SAYISI

KANUNDA BİLİRKİŞİ SAYISINA İLİŞKİN HERHANGİ BİR SINIRLAMA

ÖNGÖRÜLMEMİŞTİR.

KANUNDA BİLİRKİŞİ SAYISINA İLİŞKİN HERHANGİ BİR SINIRLAMA

ÖNGÖRÜLMEMİŞTİR.

KURAL OLARAK BİLİRKİŞİLİĞİ KABUL ETMEK ZORUNLU DEĞİLDİR. ANCAK AŞAĞIDAKİ

HALLERDE ZORUNLUDUR:

KURAL OLARAK BİLİRKİŞİLİĞİ KABUL ETMEK ZORUNLU DEĞİLDİR. ANCAK AŞAĞIDAKİ

HALLERDE ZORUNLUDUR:

• Resmi bilirkişilikle görevlendirilmiş olanlar ile 64.maddede belirtilen listede yer alanlar

• İncelemenin yapılması için bilinmesi gerekli fen ve sanatları meslek edinenler.

• İncelemenin yapılması için gerekli mesleği yapmaya resmen yetkili olanlar.

Küçüktaşdemir

45

(46)

BİLRİKİŞİNİN REDDİ VE ÇEKİNMESİ BİLRİKİŞİNİN REDDİ VE ÇEKİNMESİ

 RET SEBEPLERİ: Hakimin reddi nedenleriyle aynıdır. Ancak ek olarak bilirkişinin hakimlik görevi yapmış olması da ret sebebidir.

 RET TALEBİNDE BULUNABİLECEKLER: Cumhuriyet savcısı, katılan, katılan vekili, şüpheli/sanık, müdafi veya kanuni temsilcisi

 RET MUHAKEMESİ: Hakim veya mahkeme inceler. Soruşturma evresinde savcı kabul etmezse sulh ceza hakimi inceler.

 BİLİRKİŞİLİKTEN ÇEKİNME: Tanıklıktan çekinme nedenleriyle aynıdır.

 RET SEBEPLERİ: Hakimin reddi nedenleriyle aynıdır. Ancak ek olarak bilirkişinin hakimlik görevi yapmış olması da ret sebebidir.

 RET TALEBİNDE BULUNABİLECEKLER: Cumhuriyet savcısı, katılan, katılan vekili, şüpheli/sanık, müdafi veya kanuni temsilcisi

 RET MUHAKEMESİ: Hakim veya mahkeme inceler. Soruşturma evresinde savcı kabul etmezse sulh ceza hakimi inceler.

 BİLİRKİŞİLİKTEN ÇEKİNME: Tanıklıktan çekinme nedenleriyle aynıdır.

Küçüktaşdem ir

46

(47)

UZMAN MÜTALAASI UZMAN MÜTALAASI



Yargılama konusu olayla ilgili, bilirkişi raporunun

hazırlanmasında değerlendirilmek üzere ya da bilirkişi raporu hakkında uzmanından bilimsel mütalaa alınabilir.



Taraf bilirkişisi de denir.



Bu kişileri soruşturma evresinde cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde mahkeme GÖREVLENDİREMEZ.



Uzman mütalaası da bilirkişi raporu gibi tartışmaya açılır ve değerlendirilir.



Yargılama konusu olayla ilgili, bilirkişi raporunun

hazırlanmasında değerlendirilmek üzere ya da bilirkişi raporu hakkında uzmanından bilimsel mütalaa alınabilir.



Taraf bilirkişisi de denir.



Bu kişileri soruşturma evresinde cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde mahkeme GÖREVLENDİREMEZ.



Uzman mütalaası da bilirkişi raporu gibi tartışmaya açılır

ve değerlendirilir.

(48)

BEDEN MUAYENESİ VE

VÜCUTTAN ÖRNEK ALINMASI BEDEN MUAYENESİ VE

VÜCUTTAN ÖRNEK ALINMASI

 Kişinin elbiselerinde delil araştırılması üst aramasıdır. Beden muayenesi ve vücuttan örnek alınması, çıplak vücuda yapılan müdahalelerdir.

 İnsan bedenine müdahaleler yapılması ve böylelikle belirti delillerinin araştırılması uzmanlık gerektirir. Bu nedenle bilirkişilerce yapılır.

 Vücuda müdahaleler hakim kararıyla olanaklı olup, koruma tedbirlerine paralel bir şekilde düzenlenmiştir.

 Kolluğa yetki tanınmamıştır.

 Kişinin elbiselerinde delil araştırılması üst aramasıdır. Beden muayenesi ve vücuttan örnek alınması, çıplak vücuda yapılan müdahalelerdir.

 İnsan bedenine müdahaleler yapılması ve böylelikle belirti delillerinin araştırılması uzmanlık gerektirir. Bu nedenle bilirkişilerce yapılır.

 Vücuda müdahaleler hakim kararıyla olanaklı olup, koruma tedbirlerine paralel bir şekilde düzenlenmiştir.

 Kolluğa yetki tanınmamıştır.

Küçüktaşdemir

48

(49)

BEDEN MUAYENESİ TÜRLERİ BEDEN MUAYENESİ TÜRLERİ

İÇ BEDEN MUAYENESİ

• SANIĞIN VEYA ŞÜPHELİNİN

• Sağlığa zarar vermemelidir.

• Üst sınırı 2 yıl ve daha yukarı hapis cezasını gerektirmeli

• Cumhuriyet savcısı veya mağdur + sulh ceza hakimi

• Hekim tarafından yapılır.

• DİĞER KİŞİLERİN

• Mağdurun rızası halinde yargı makamının kararına ihtiyaç duyulmaz.

• Tanıklıktan çekinme hakkına sahip olanlar, muayeneden çekinebilir.

DIŞ BEDEN MUAYENESİ

(Muayene Yönetmeliği md.5)

DIŞ BEDEN MUAYENESİ

(Muayene Yönetmeliği md.5)

• Karar verilmesine gerek yok.

• Hekim tarafından veya gözetimininde.