Y R D . D O Ç . D R . H . D E N I Z G Ü L L E R O Ğ L U
ÖLÇMENIN ANLAMI VE DÜZEYLERI, PSIKOLOJIK ÖZELLIKLERIN DOĞASI,
TEMEL KAVRAMLAR
ÖLÇME NEDİR ?
•
Ölçme basit olarak, ölçülen niteliklerin aralarındaki ilişkileri koruyacak şekilde nu niteliklere sayı veya sembollerin atanması işlemleri olarak tanımlanabilir.
•
Ölçme işleminin aşamaları;
•
Ölçülmek istenen niteliklerin ne olduğunun tespit edilmesi
•
Ölçülecek niteliklerin sayı ve sembollerle iade edileceğine karar verilmesi
•
Belirli kurallara göre niteliklerle nicelikleri eşleştirme işleminin yapılması
•
(Tan, 2012)
ÖLÇME TÜRLERİ
• Ölçme işleminin dolaylı veya dolaysız bir şekilde yapılması ölçütüne göre ölçme türleri dolaysızölçme ve dolaylı ölçme olarak iki gruba ayrılmaktadır;
• Dolaysız ölçme: Ölçülecek değişkenin doğrudan gözlenmesi sonucu yapılan ölçme işlemine denir.
• Örneğin:
• Bir sınıftaki öğrencilerin sayısını belirleme.
• Sınıfta kaç tane sıra olduğunu belirleme.
• Öğrencileri boy sırasına koyma işlemleri.
• (Tan, 2012)
ÖLÇME TÜRLERİ
• Dolaylı ölçme:
Ölçülecek değişkenin doğrudan gözlenmediği durumlarda bu ölçme türüne başvurur. Dolaylı ölçme, bir değişkenin başka bir değişken yardımıyla veya tanımlanan bir bağıntı yardımıyla ölçülmesidir.
•
Göstergeyle ölçme: Bir değişkenin başka bir değişken yardımıyla ölçülmesidir.
•
Türetilmiş ölçme: Ölçmek istediğimiz değişken üzerinde bir ölçme işlemi yapmadan, bu değişkenle diğer değişkenler arasındaki bir bağıntıdan faydalanılarak elde edilen ölçümlerdir.
•
(Tan, 2012)
ÖLÇMEDE BİRİM
• Ölçme sonuçlarını anlaşılır standart bir birimle ifade etmek, ölçümlerin anlamlılığı sorunu çözmede bize katkı sağlar.
• Ölçmeye konu olan bir bütünün miktarını belirlerken, bütünü daha küçük bir kısmının (=birim) katları cinsinden ifade ederiz. Çoktan seçmeli testlerde “0-1”
puanlama yöntemi kullanıldığında ve yanlışlar doğruları götürmediğinde, birim (doğru cevaplanmış bir soru) “1 puandır”.
• (Tan, 2012)
ÖLÇMEDE BİRİM
• Birimler doğal ve tanımlanmış olmak üzere iki grupta toplanabilir;
• Doğal birim: Bir değişkenin hangi miktarına veya hangi miktardaki niteliğine “1 birim” denileceği bilim adamları tarafından tanımlanmamış, belirlenmemiş birimlere doğal birim denir.
• Tanımlanmış birim: Bir değişkenin ne kadarlık miktarına 1 birim denileceği bilim adamları tarafından tanımlanmış birimlerdir.
• (Tan, 2012)
•
ÖLÇEK TÜRLERİ
• Ölçek kelimesi, belli bir büyüklüğü küçültme oranı, birimi, ölçme aracı gibi anlamlarda kullanılmaktadır.
• Ölçeklerin az bilgi sağlayandan çok bilgi sağlayana doğru sıralaması şöyledir;
• Sınıflama ölçekleri
• Sıralama ölçekleri
• Eşit aralıklı ölçekler
• Eşit oranlı ölçekler
(Tan, 2012)
ÖLÇEK TÜRLERİ
• Sınıflama ölçeği: bu ölçekteki değişkenler taşıdıkları özeliğe göre sınıflara tasnif edilirler.
• Sıralama ölçekleri: Bu ölçek niteliklerin belli bir boyutta, büyükten küçüğe, küçükten büyüğe, iyiden kötüye veya kötüden iyiye doğru sıralanmasıyla elde edilirler.
• Eşit aralıklı ölçekler: Eşit aralıklı ölçek birimlerinde eşitliğin sağlandığı ve sıfırın tanımlanmış olduğu ölçek türüdür.
• Eşit oranlı ölçekler: eşit oranlı ölçekler birimlerinde eşitliğin sağlandığı ve sıfırın gerçek sıfır olduğu ölçeklerdir.
• (Tan, 2012)
KAYNAKÇA
• Tan, Ş. (2012). Öğretimde Ölçme ve
Değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
