KARAPARA AKLAMA VE TERÖRİZMİN FİNANSMANIYLA MÜCADELE STANDARTLARINA UYUMUNDEĞERLENDİRİLMESİNEİLİŞKİN METODOLOJİ 2004
( Şubat 2006 İtibariyle Güncellenmiştir.) GİRİŞ
Bu belge üç bölümden oluşmaktadır. Girişbölümünden sonraki ilk bölüm metodolojinin g bir
değerlendirmesi olup metodolojinin tarihi, değerlendirmelerde nasıl kullanıldığı ve etkili bir karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele sistemi (“AML/CFT”) için gerekli şartları içermektedir.
İkinci bölüm kriterler, ilave unsurlar ve uyumu da içeren metodolojiye ilişkin kılavuz ve yorumları kapsamaktadır. Üçüncü bölüm her bir FATF Tavsiyesi için temel kriterleri ve ilave unsurların
sınırlarınıbelirtmektedir. Son kısımda ise belge içerisinde kullanılan tanımlar yada bir çok kelimenin yada deyimin anlamını içeren bir ek bulunmaktadır.
AML/CFT Değerlendirme Metodolojisi Metodolojinin Tarihi
1. Karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele sistemi (“AML/CFT”) 2004 yılı metodolojisi, değerlendirme kriterleri ile birlikte, FATF'nin 2003 Kırk Tavsiyesi ve 2001 Sekiz Özel Tavsiyesi‘nden (ikisi birlikte FATF Tavsiyeleri olarak adlandırılmaktadır) oluşan uluslar arası AML/CFT standartlarına ülkelerin uyum durumlarını değerlendirmede rehberlik etmesi amacıyla hazırlanmıştır. Bu
Metodolojideki kriterler uluslararası standartları oluşturan Kırk Tavsiye Kararlarını ve Sekiz Tavsiye Kararını genişletmek yada değiştirmek amaçlıdeğildir. Söz konusu Metodoloji AML/CFT sistemlerini uygulamak üzere ülkeler tarafından geliştirilen bir çok hukuki, düzenleyici ve mali çerçevede sistem ve mekanizmaların tanımlanmasına yardımcı olacaktır. Metodoloji ayrıca teknik yardımlaşma projeleri bağlantılı olarak kendi sistemlerini yeniden gözden geçiren ülkeler için de faydalı olacaktır.
2. Metodoloji FATF Tavsiyelerinde ortaya konan temel prensipleri yansıtmaktadır. Metodolojide ayrıca FATF ve FATF Tipi Bölgesel Kuruluşların (FSRBs) karşılıklı değerlendirmelerde ortaya çıkan tecrübeleri ile Mali Sektör Değerlendirme Programı çerçevesinde IMF (Fon) ve Dünya Bankası ve Offshore Finans Merkezi değerlendirme programından edinilen bilgilerden de yararlanılmıştır. FATF, IMF ve Dünya Bankası, 2002 yılı Ekim ayında yayımlanan AML/CFT metodoloji sistemini kullanarak 2002 ve 2003 yılında yapılan karşılıklı değerlendirmeleri yenilemiş ve bu yenilikler, metodolojinin geliştirilmesine rehberlik etmiştir.
Metodolojiyi Kullanan Değerlendirmeler
3. Metodoloji FATF Tavsiyelerinin yapısını örnek almaktadır. Ancak, Metodoloji ülkelerin FATF Tavsiyelerine ne kadar uyumlu olduklarının belirlenmesinde uzmanlara yardımcı bir araç olduğu için ayrıntılı/karşılıklı değerlendirme raporları yazılırken Metodolojinin formatı ve yapısının mutlak şekilde örnek alınması gerekmemektedir. Tercihen bu raporların formatları paragraf 6'da belirtilen dört temel alana dayandırılacaktır.
4. Değerlendirmeler karapara aklamanın öncül suçlarının türü ve miktarı, ülkelerin karapara aklama ve terörizmin finansmanına karşı duyarlılıkları, karaparanın aklanması yada terörizmin finanse edilmesinde kullanılan yöntem, teknik ve eğilimler, finans sisteminin yapısı, mali olmayan iş ve
meslek grupları ile bağlantılısektörlerin yapısı, adli yargılama sisteminin yapısı gibi farklı bilgi
kaynaklarına dayanmak ve bu kaynaklarla bağlantılı olmak durumundadır. En önemlisi söz konusu bu raporlar Tavsiyelerin tam anlamıyla ve gereği gibi uygulanıp uygulanmadığının ve AML/CFT sisteminin ne kadar etkin olduğunun değerlendirilmesine imkan verecektir. Bu, daha önceki FATF
değerlendirmelerindeki gibi nicel verilere ve elde edilmiş sonuçlara göre değerlendirilebilir yada nitel faktörlere dayanabilir.
5. AML/CFT konularının bazıülkelerde yalnızca ulusal hükümet düzeyinde değil il/eyalet yada yerel düzeyde de ele alındığına dikkat çekilmelidir. Örneğin, menfaat yaratan suçlar hem federal hem de eyalet düzeyinde ortaya çıkabilir. Gerekli her türlü AML/CFT önlemlerinin uygulanmasına imkan verecek kara para aklamayla mücadelede hükümet düzeyinde önlemler alınmalıdır. Değerlendirmeler yürütülürken, devlet/eyalet düzeyinde alınan AML/CFT önlemlerinin tatminini sağlamak üzere uygun tedbirler alınmalıdır.
Etkili bir AML/CFT sistemi için gerekli yapı
6. Etkili bir AML/CFT sistemi, aşağıdaki hususları içeren yeterli yasal ve kurumsal çerçeve gerektirir: (i) Karapara aklama ve terörizmin finansmanı suçlarını tanımlayan; terörizmi finanse eden fonlar ile suç gelirlerinin dondurulması, el konulması ve müsaderesine imkan veren kanunlar, (ii) Mali kurumlar ile mali olmayan iş ve meslek gruplarına yükümlülükler getiren kanun, yönetmelik gibi icraya ilişkin düzenlemeler, (iii) Yetkili otoritelere görev, yetki ve müeyyide uygulama gücü veren yasal ve idari çerçeveler kanunlar, (iv) Bir ülkenin büyük ölçüde uluslararası işbirliği yapmasına imkan veren kanun ve diğer tedbirler. Ayrıca yetkili otoritelerin tüm sistemin etkili bir şekilde uygulanmasını garanti etmesi de önem taşımaktadır.
7. Gerçekten etkili bir AML/CFT sistemi, burada belirtilen AML/CFT değerlendirme kriterlerinin dışında farklı şartları da gerektirmektedir. Belirli yapısal unsurlar, ulusal AML/CFT sistemlerinin bu çerçevede değerlendirilmesi ve tüm sistemin daha iyi anlaşılmasına destek olmaktadır. AML/CFT değerlendirme kriterleri bu şartlarıiçermese de tanımlanmış temel noksanlıklar karşılıklı/ayrıntılı değerlendirme raporlarında belirtilmelidir. Bu yapısal unsurlar özellikle şu hususlarıiçermektedir:
a) Şeffaflık ve iyi yönetim gibi ilkelere saygılı,
b) Hükümet, finans kurumları, mali olmayan iş ve meslek grupları, sanayi ticaret grupları ve düzenleyici kurumlar (SROs) tarafından paylaşılan ve desteklenen caydırıcı bir AML/CFT kültürü, c) Yolsuzlukla mücadele için uygun önlemler,
d) Güçlü ve sürdürülebilir makro ekonomik politikalar,
e) Yargı kararlarının doğruşekilde uygulanmasını destekleyecek etkili bir mahkeme sistemi, f)Polis, savcı ve hakimler için yüksek ahlaki ve mesleki yükümlülükler ve bunlara uyulmasını temin edecek sistem ve önlemler,
g) Müfettiş, muhasebeci, denetçi ve avukatlar gibi meslek sahibi kişilerin ahlaki ve mesleki
tutumlarınıdestekleyen bir sistem. Bu sistem, davranış kuralları, iyi örnekler ile kayıt, lisans, denetim, gözetim yöntemleriyle uyumlu olunması esasına dayanır.
Temel Kriterler, İlave Unsurlar ve Uyum Değerlendirmelerine ilişkin Kılavuz ve AML/CFT Standartları ve Metodoloji Hakkında Genel Açıklamalar
8. Bir ülkenin AML/CFT çalışmalarının yeterliliğine ilişkin değerlendirmeler tam bir süreç olmayacak ve her ülkenin karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla ilgili hassasiyetleri ve risk faktörleri ulusal ve uluslar arası koşullarına bağlıolarak farklılık gösterecektir. Karapara aklama ve terörizmin
finansmanıteknikleri zamanla gelişmekte ve bu nedenle AML/CFT politikaları ve uygulamaları da buna bağlı olarak gelişerek yeni bir takım tehditlere karşıuyarlanmak zorundadır.
9. FATF Tavsiyeleri karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadelede uluslar arası bir standart sağlamakta ve bu Tavsiyeler ve Metodolojide ortaya konan kriterler tüm ülkelere uygulanabilmektedir. Ancak, uzmanlar AML/CFT için adli, kurumsal ve denetim koşullarının bir ülkeden diğerine farklılık göstereceğine dikkat etmelidir. FATF Tavsiyeleriyle uyumlu oldukları kabul edilerek, ülkelerin her ne kadar yöntemler farklılık gösterse de kendi ulusal yasama ve kurumsal sistemleriyle uyumlu uluslar arası standartları uygulayacakları kabul edilebilir bir gerçektir. Bu bağlamda, uzmanlar her ülkenin ekonomik gelişmişlik seviyesini, idari kapasite alanını ve farklı kültürel ve hukuki şartlarını dikkate alabilirler. Ayrıca rapor, değerlendirme için şartları belirlemeli ve bu Metodolojideki uluslar arası standartlar ve kriterlerin uygulanmasında kaydedilen her gelişmeyi dikkate almalıdır.
Temel Kriterler
10.Temel kriterler her bir Tavsiye Kararına ait gerekli unsurlar ile tam uyumun gösterilmesine imkan veren öğelerdir. Değerlendirilecek olan kriterler her bir Tavsiye için sırayla numaralandırılmıştır ancak kriterlerin bu sıralaması çok önemli değildir. Bazıdurumlarda ayrıntılara inme, kriterlerin
değerlendirilmesindeki önemli durumların tanımlanmasına yardım etmektedir. Ayrıca bazı kriterler için özel koşulların uygulanabileceği yada normal şartlarda uygulanabilir yükümlülükler için
istisnaların olabileceği durumlarda örnekler verilmektedir. Örnekler kriterlerin bir parçası olmamakta, sadece açıklayıcı nitelikleri bulunmaktadır ancak bu örnekler önemli kriterler için ulusal tedbirlerin uygun olup olmadığına ilişkin kılavuzluk sağlayabilirler.
Uyum Derecelendirmeleri
11.Her bir Tavsiye için dört olasıuyum derecelendirmesi mevcuttur: uyumlu, büyük ölçüde uyumlu, kısmen uyumlu ve uyumsuz. Bir Tavsiye istisnai durumlarda uygulanamaz olarak da
değerlendirilebilir. Bu derecelendirmeler sadece temel kriterlere dayandırılmakta ve aşağıdakişekilde tanımlanmaktadır:
Uyumlu Tavsiyenin tüm temel kriterleriyle uyumlu olunması
Büyük ölçüde uyumlu
Temel kriterlerin büyük ölçüde yerine
getirilmesinde, sadece bazı küçük eksikliklerin bulunması
Kısmen Ülkenin bazı önlemler almış ve bazı temel
uyumlu kriterlere uyum göstermiş olması
Uyumsuz Temel kriterlerin gereğinin yerine getirilmemiş olması, önemli eksikliklerin bulunması.
Uygulanamaz
Bir ülkenin yapısal, hukuki ve kurumsal özellikleri gereği yükümlülüğün tamamı yada bir kısmının uygulanabilir olmaması (örneğin o ülkede finansal kuruluşun belirli bir türünün olmaması gibi)
12.Uzmanlar kanun ve yönetmeliklerin uygun standartları karşılayıp karşılamadıkları ve bu kanunların yeterli kapasite ve uygulamaları olup olmadığını incelemek zorundadır. Ülkeler ancak yerinde
değerlendirme çalışmalarından sonra yada bunun hemen akabinde raporlar sonlandırılmadan ilgili kanunların, yönetmeliklerin ve AML/CFT önlemlerinin tam anlamıyla ve etkili kullanıldığının tespit edilmesi ile tam uyumlu olarak nitelendirileceklerdir.
13.Bankacılık, sigorta ve menkul kıymetler sektöründe önleyici AML/CFT yükümlülükleri getiren kanunlar denetim mekanizmasıyla uygulanmalı ve yürürlüğe konmalıdır. Bu sektörlerde, Basel
Komitesi, IAIS ve IOSCO tarafından yayınlanan temel denetim esasları da kanunlara uyarlanmalıdır. Bu denetim esasları belli bazı konular için söz konusu Metodolojide ortaya konan yükümlülüklerle birebir örtüşecek yada tamamlayıcı olacaktır. Uzmanlar değerlendirme ve kararlarda esas ilkelere yada denetim standartlarını belirleyen kuruluşlar tarafından ortaya konan esas ve standartlara dikkat edecek ve bağlı kalacaktır. Diğer tür finansal kuruluşlar için kanunların ve yükümlülüklerin hukuki ve denetleyici çerçevede yada diğerşekillerde uygulanması ve yürürlüğe konması ülkeden ülkeye farklılıklar gösterecektir.
Ek Unsurlar
14.İlave unsurlar AML/CFT sistemini daha da güçlendirebilecek seçenekler olup tercih edilebilirler.
Bunlar FATF Tavsiyelerinde bulunan zorunlu olmayan öğelerden, FATF tarafından yayımlanmış En iyi Uygulamalar ve diğer rehberler yada Bankacılık Denetimine ilişkin Basel Komitesi gibi uluslararası standart belirleyiciler tarafından ortaya konmuştur. Genel değerlendirmenin bir kısmını oluştursalar da zorlayıcıdeğillerdir ve uyum amacıyla değerlendirilmezler. Bunu daha da açıklığa kavuşturmak için söz konusu ilave unsurlar sorular şeklinde formüle edilmiştir. Uzmanlar alınmış yada alınmamış tedbirlerle ilgili olarak söz konusu ülkenin özel durumlarını göz önünde bulundurarak yorum yapabilirler. Benzer şekilde uzmanlar AML/CFT sistemini güçlendirecek yada güçlendireceğini düşündükleri diğer konuları da uygun görmeleri halinde belirtebilirler.
Etkili Uygulama
15. FATF Tavsiyelerinin etkili birşekilde uygulanması ve değerlendirmelerinde bunu doğrulaması oldukça önemlidir. Bu, örneğin gerekli kanun yada düzenlemenin yapıldığı ve uygulamada olduğunu ve gerekli herhangi bir uygulamaya ilişkin tedbirin göz önüne alındığının anlaşılmasını gerektirir. 5. ve 7. paragraflarda belirtildiği üzere burada temel nokta raporların sadece FATF Tavsiyelerine biçimsel uyumunun değerlendirilmesi değil, Tavsiyelerin bütünüyle ve gereği gibi uygulanması ve uygulamanın etkin olup olmadığı ve bunun da uyum derecelendirmelerine yansıtıldığını göstermesidir.
Genel Açıklamalar ve Kılavuz
16. FATF Tavsiyelerinde yer alan tanımlar ve bu Metodolojide kullanılan ilave terimler Ek1 de yer almaktadır. Uzmanlar bu terimlerin ve özellikle Metodolojide kullanılan : dikkate almak, ülke, belirlenen mali olamayan iş ve meslek grupları (FOİM), Finansal kuruluşlar, terörizmin finansmanı (FT), tüzel kişiler ve müesseseler gibi terimlerin anlamlarınıçok iyi bilmelidir. Özellikle Finansal kuruluşlar terimi AML/CFT değerlendirmelerinde temel öğedir ve uzmanlar, tüm değerlendirmeler için başlangıç noktası olarak tanımda belirtilen finansal aktivitelerle meşgul olan Finansal kuruluşların türlerini anlamalarını sağlayacak birtakım fikirler geliştirmek zorundadırlar. Uzmanlarkılavuzu
tutarlılığı sağlamak için genel açıklamalara ait diğer hususlarda dikkate almalıdır.
17. Karapara aklama ve terörizmin finansmanı riski-Finansal kuruluşların belli tedbirleri almakla yükümlendirildikleri her bir Tavsiye ve temel kriterler için uzmanlar uyumu genel olarak tüm Finansal kuruluşların belirlenmiş tüm yükümlülükleri yerine getirip getirmediklerine göre değerlendirmelidir.
Ancak FATF Tavsiyelerinin temelini teşkil eden bir önemli husus, belirli tür Finansal kuruluşlar yada müşteriler, ürünler yada işlemler için karapara aklama yada terörist finansmanırisk derecesidir. Bir ülke, bu nedenle risk unsurunu dikkate alacak ve aşağıda belirtilen durumlarda ilgili koşulların karşılanmasına tabi olarak bazıTavsiyelerin uygulanmasını sınırlandıracaktır:
(a) Sözlükteki “finansal kuruluş” tanımında bahsedilen finansal faaliyetler tek tük yada çok sınırlı olarak (nicel ve mutlak kriterleri göz önünde bulundurarak) karapara aklama yada terörizmin finansmanı riskinin düşük olduğu alanlarda yürütüldüğünde.
(b)Karapara aklama ve terörizmin finansmanı riskinin az oluşunun ispatlandığı diğer durumlarda, bir ülke bir yada daha fazla sayıdaki Tavsiyeye ilişkin yükümlülüklerin bir kısmı yada tamamını
uygulamama kararıalabilir. Ancak bu durum sadece sınırlı ve haklı bir gerekçeyle yapılmalıdır. Bu Metodolojiye göre uzmanlar düşük riskin ve sonuçların uygunluğunun belirlenmesi için sürecin yeterli olduğuna kanaat etmelidir.
18. 5.Tavsiyede, ülkelerin müşteri durum takibine ilişkin almaları gereken önlemlerin kapsamını belirlerken Finansal kuruluşlarının risk almalarına izin veren bazı kriterler mevcuttur. Bu durum Finansal kuruluşların tamamen almaları gereken önlemlerden kaçınmalarına izin vermemeli, belli kriterler için alınması gereken önlemleri azaltmaya yada basitleştirmeye imkan vermelidir.
Uzmanların finansal kuruluşlar tarafından alınacak riskin derecesi ve bununla nasıl mücadele edeceklerine ilişkin yöntemlerinin yetkili makamlar tarafından değerlendirildiğinden emin olmaları gerekmektedir.
19. 5. ve 9. Tavsiyelerde konuyla ilgili olarak finansal kuruluşların yapacakları ele alınmıştır. Bu ayrıca finansal kuruluşa kendi değerlendirmelerini yetkili makama ispat etme yükümlülüğü getirmiştir.
Uzmanlaryetkili makamın finansal kuruluşlara ait değerlendirmeleri yeniden gözden geçirebilecek yeterli mekanizmaya sahip olduklarına inanmalıdır .
20. Finansal kuruluşlar ve belirlenen mali olmayan iş ve meslek gruplarının yükümlülükleri-FATF Tavsiyeleri, finansal kuruluşlar yada mali olmayan iş ve meslek gruplarının bazıkanun yada
yönetmeliklerle önlem almaları yada aldırılmalarının gerekliliğini ifade etmektedir. Bu atıflar, ülkeler yada onların yetkili makamlarının finansal kuruluşlar yada mali olmayan iş ve meslek gruplarının her bir Tavsiyeye ilişkin yükümlülük getiren önlemler almalarını zorunlu kılmaktadır. Metodolojide
finansal kuruluşlarla ilgili kriterler için tek bir uygun ifade olarak “ Finansal kuruluşlar yükümlü olacaktır” ifadesi kullanılacaktır (mali olmayan işler için de benzer bir yaklaşım söz konusudur).
21. Kanun, Yönetmelik veya Diğer Hukuki Araçlar-Açıklayıcı Notlar “5., 10. ve 13. Tavsiyelerde
belirtilen temel yükümlülüklerin sınırları kanun ve yönetmeliklerde belirtilmelidir”demektedir. Kanun yada yönetmelik, bir yasama organı tarafından çıkarılan ve uyumsuzluğa ilişkin birtakım zorunlu şartlar getiren kanun, mahkeme kararı,uygulamaya ilişkin yönetmelikler yada diğer benzeri araçlar gibi birincil ve ikincil mevzuatları nitelemektedir. Diğer icraya ilişkin düzenlemeler uyumsuzluğa ilişkin icrai yükümlülüklerin sınırlarını belirten ve bir yetkili makam yada bağımsız düzenleme birimi
tarafından çıkarılan kılavuz, yönerge yada diğer doküman yada mekanizmaları belirtmektedir. Her iki durumda da uyumsuzluğa ilişkin yaptırımlar etkili, orantılı ve caydırıcı olmalıdır (Bkz.Tav.17). 5., 10. ve 13. Tavsiyelerdeki temel yükümlülüklere ait Metodoloji kriterleri yıldız imi (*) ile gösterilmiştir. 5., 10.
ve 13. Tavsiyelerde daha ayrıntılı olarak verilen unsurlar ve yanı sıra 6-9, 11,14-15,18 ve 21-22.
tavsiyelerdeki yükümlülükler kanun yada yönetmelikle yada yetkili bir makam tarafından çıkarılan diğer icraya ilişkin düzenlemeler ile zorunlu kılınabilir.
22. Mali olmayan iş ve mesleklere ilişkin Değerlendirmeler- 12. ve 16. Tavsiyeler gereğince mali olmayan iş ve meslek grupları bazı önlemler almakla yükümlendirilmiştir. Uzmanlar mali olmayan iş ve meslek gruplarının belirlenen tüm bölümlerinin Tavsiyenin gerektirdiği yükümlülükleri yerine getirip getirmemesine dayanarak uyum değerlendirmesi yapmalıdır. Ancak, sadece avukatlar, noterler, muhasebeciler ve diğer mali olmayan iş ve meslek grupları ile ilgili önlemlerin kanun,
yönetmelik yada diğer hukuki düzenlemelerle yükümlülük altına alınma gerekliliği yoktur zira bunların mevcut faaliyetlerine ilişkin hukuki düzenlenmeler halihazırda vardır. Uzmanlar mali olmayan iş ve meslek gruplarının gerekli tüm AML/CFT önlemlerine ilişkin uyum değerlendirmesini ancak 12. & 16.
Tavsiyeler hükmünce yapmalıdır, diğer Tavsiyeler hükmünce böyle bir şey söz konusu değildir. Söz konusu iş ve mesleklere ilişkin AML/CFT yükümlülüklerinin yerine getirilmesindeki bir ihmal diğer tavsiyelerin değerlendirilmesine yansıtılmamalıdır. Uzmanlar, belirli kriterler için kanun, yönetmelik yada diğer icraya ilişkin düzenlemelerin kullanılıp kullanılmayacağını belirlerken finansal kuruluşlar için kullanılana denk bir uygulamaya dikkat etmelidirler.
KIRK TAVSİYE
TEMEL KRİTERLER VE EK UNSURLAR A. YASAL SİSTEMLER
Karapara aklama suçunun kapsamı Tavsiye 1
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 1 ve Özel Tavsiye 2'nin metinleriyle birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
1.1. Karapara aklama, Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığına Karşı 1988 tarihli BM Sözleşmesi (Viyana Konvansiyonu) ve Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı 2000 tarihli BM Sözleşmesindeki (Palermo Konvansiyonu) esaslar gereğince suç sayılmalıdır. (Örneğin suçun fiziki ve maddi unsurları,
Viyana Konvansiyonunun 3.1b ve 3.1c maddeleri ile Palermo Konvansiyonunun 6.1 maddesinde belirtilen hususlara uygun olmalıdır.)
1.2. Kara para aklamanın kapsamı, değerinden bağımsız olarak, doğrudan veya dolaylı olarak suç gelirini temsil eden bütün varlıkları kapsayacak şekilde genişletilmelidir.
1.2.1. Varlığın suç geliri olduğunun ispatlanması için kişinin öncül suçtan mahkum olma şartı aranmamalıdır.
1.3. Kara para aklamanın öncül suçları tüm ağır suçları kapsamalı, ve ülkeler öncül suçların kapsamını genişletmeye çalışmalıdır. Asgari olarak, öncül suçlar belirlenmişher bir suç kategorisinden bir dizi suçu içermelidir. Belirlenmiş kategoride tek bir spesifik suç bulunuyorsa o suç da kapsama alınmalıdır.
1.4.Ülkeler eşik yaklaşımını veya eşik yaklaşımını içeren karma bir yaklaşımıuyguladıklarında öncül suçlar asgari olarak:
a) Ulusal hukuklarında ağır suç kapsamına giren veya
b) Ceza üst sınırı bir yıldan fazla hapis cezasını gerektiren veya
c)Ceza alt sınırı altı aydan fazla hapis cezasınıgerektiren (yasal sistemlerinde asgari ceza miktarı usulü bulunan ülkeler için)
suçları kapsamalıdır.
Ciddi suçlar kategorilerine örnek olarak “cezai kovuşturma gerektiren suçlar” (önemsiz suçların aksi), ve “cürümler”
(kabahatlerin aksi) verilebilir.
1.5. Suç fiilinin başka bir ülkede genel bir suç, ilgili ülkede öncül suç olmasıdurumunda, söz konusu fiilin başka bir ülkede işlenmiş olması, ilgili ülke için bu fiilin karapara aklamanın öncül suçu olarak kabul edilmesi için yeterli olmalıdır.
1.6. Karapara aklama suçu öncül suçları işleyen kişilere de uygulanmalıdır. Fakat yerel kanunlar gerektiriyorsa öncül suç işleyene karapara aklama suçu isnad edilmeyebilir.
1.7. Temel yerel yasalarca yasaklanmadığı takdirde, karapara aklama suçuyla ilgili teşebbüs, yardım ve yataklık, kolaylaştırmak, teşvik gibi fer'i suçlar da ihdas edilmelidir .
Ek Unsurlar
1.8 Bir başka ülkede (o ülkede suç sayılmadığı halde) işlenmişöncül suçlardan elde edilen gelirlerin aklanması da karapara aklama kapsamına alınmalı mıdır?
Tavsiye 2
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 2 metniyle birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
2.1 Aklama suçu asgari olarak kasti kara para aklama fiilini işleyen gerçek kişileri kapsamalıdır.
2.2 Yasada suçun kasıt unsuru, objektif koşullar dikkate alınarak düzenlenmelidir.
2.3 Aklama suçunda cezai sorumluluk tüzel kişilere de uyarlanmalı, bu mümkün değilse hukuki veya idari sorumluluk getirilmelidir.
2.4 Birden çok sorumluluk hallerinin mevcut olduğu ülkelerde, tüzel kişilerin cezai sorumluluğunun bulunmasıbenzer hukuki, cezai veya idari sorumluluk ihtimalini ortadan kaldırmamalıdır.
2.5 Gerçek ve tüzel kişiler aklama fiillerine karşı etkin, orantılı ve caydırıcı cezai, hukuki ve idari yaptırımlara tabi olmalıdır.
Geçici Önlemler ve Müsadere Tavsiye 3
Aşağıdaki temel kriter ve ek unsurlar 3.Tavsiye ve III. Özel Tavsiye ile birlikte okunmalıdır.
(Değerlendirme yapılırken 3.1, 3.4, 3.6. kriterler ve III.11( III.1,III.10) ‘in uyumu gözetilmelidir.) Temel kriter
3.1 Yasalar, aklanan malvarlığının, suç gelirlerinin, karapara aklama ve terörizmin finansmanından elde edilen gelirlerin, öncül suçların işlenmesinde kullanılan araçların yada bu malvarlığına tekabül eden değerlerin müsadere edilmesi için her türlü tedbirin alınmasını sağlamalıdır.
3.1.1 3.1 nolu kriter
(a) suçtan doğrudan ya da dolaylı olarak kaynaklanan gelirleri, karları ve diğer menfaatleri içeren malvarlığına,
(b) kriter 3.5'e tabi olan yukarıda sözü edilen her türlü malvarlığına, bu malvarlığının davalıya ya da 3. kişiye ait olmasına bakılmaksızın eşit olarak uygulanmalıdır.
Yukarıda 3.1 ve 3.1.1 nolu kriterlerde sözü edilen malvarlığı,bundan sonra “müsadereye tabi malvarlığı” anlamında kullanılacaktır.
3.2 Yasalar ve diğer tedbirler, müsadereye tabi olan malvarlıklarının transferini, satışını veya üzerinde yapılabilecek başka tasarrufları engellemek için el koyma ve/veya dondurma gibi geçici önlemleri kapsamalıdır.
3.3 Yasalar ve tedbirler, kendi ulusal yasalarının temel prensiplerine aykırı düşmedikçe
müsadereye tabi malvarlığını tek taraflı olarak ya da önceden tebliğ etmeksizin (doğrudan) ilk taleple, dondurma ya da malvarlığına el koymaya imkan sağlamalıdır.
3.4 Yasa uygulama birimleri, mali istihbarat birimleri ve diğer yetkili otoriteler müsadereye tabi olma ya da suç gelirlerinden kaynaklanmış olma şüphesi taşıyan malvarlığının belirlenmesi ve izlenmesi konusunda yeterli güce sahip olmalıdır.
3.5 Yasalar ve diğer tedbirler iyi niyetli üçüncü kişilerin haklarını korumalıdır. Bu koruma, Palermo Konvansiyonunda temin edilen standartlarla uyumlu olmalıdır.
3.6 Müsadereye tabi malvarlıklarının devlete intikalinin engellenmesi durumunu ortadan kaldıracak yada hükümsüz kılacak önlemleri –akdi olsun olmasın- alacak yetkili birimler olmalıdır.
Ek unsurlar 3.7. Yasalar;
a) Temel fonksiyonu yasadışı eylemleri gerçekleştirmek ya da desteklemek olan, gayri meşru kuruluşların malvarlığının müsaderesine olanak veriyor mu?
b) Cezai mahkumiyete bağlı bir müsadere sistemi yerine, şahsın mahkumiyetine bağlıolmayan bir müsaderenin (sivil müsadere) uygulanmasına olanak tanıyor mu?
c)Suçlunun müsadereye tabi malvarlığının meşru kaynağını göstermesini gerektirecek bir müsadereye olanak tanıyor mu?
B. KARAPARA AKLAMA VE TERÖRİZMİN FİNANSMANINI ÖNLEMEK AMACIYLA MALİ KURULUŞLAR VE MALİ OLMAYAN İŞ VE MESLEK GRUPLARI TARAFINDAN ALINACAK ÖNLEMLER
Tavsiye 4
Aşağıdaki temel kriter 4. Tavsiye ile birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
4.1 Ülkeler, mali kuruluşlara ait gizlilik yasalarının FATF Tavsiyelerinin yerine getirilmesine engel teşkil etmemesini sağlamalıdır. Karapara aklama yada terörizmin finansmanı ile mücadelede gerekli olan bilgilere ulaşmak; yetkili otoriteler arasında yerel yada uluslar arası nitelikli bilgileri paylaşmak;
ve mali kuruluşlar arasında 7. , 9. tavsiye yada 7. özel tavsiyenin gerektirdiği bilgileri paylaşmak , yetkili otoritelerin sorumluluk alanındadır.
Müşterini Tanı Prensibi ve Kayıtların Tutulması Tavsiye 5
Aşağıdaki temel kriter 5 ve 8. tavsiye, VII. Özel Tavsiye, 5. , 12., ve 16. Tavsiyelere ilişkin Yorumlayıcı notla birlikte okunmalıdır. (değerlendirme yapılırken 5.2 , 5.3 ve VII.1'in uyumu dikkate alınmalıdır.) Temel kriter
5.1* Mali kuruluşların isimsiz ya da hayali isimlere ait hesaplar tutmaması gerekir.
Numaralı hesaplar (müşterinin gerçek kimliğini gizlemek için tek bir numara ile açılan hesap) söz konusu olduğunda, mali kuruluşlar FATF Tavsiyeleriyle tam uyumlu olacak şekilde bu hesapları muhafaza etmelidirler. Örneğin, finansal kuruluş bu kriterlere uygun olarak müşteriyi tespit etmeli ve müşterinin kimliğine (tespitine) ilişkin kayıtlar uyum görevlisine, ona denk görevdeki personele ve yetkili otoritelerin kullanımına hazır halde bulundurulmalıdır.
Müşterinin durum takibini gerektiren haller³
5.2* Mali kurumlar için müşterini tanı ilkesinin uygulanmasını gerektiren haller:
a) İşlem tesis ederken,
b) Belirlenen limitin (15000$/€) üzerinde geçici işlemler gerçekleştirdiklerinde,(bu işlem bir seferlik işlemi yada birbiri ile bağlantılı olan birden fazla işlemi de kapsamaktadır.)
c) Özel Tavsiye 7'ye ilişkin Yorumlayıcı Notta belirtilen, elektronik fon transferi gibi işlemleri gerçekleştirirken,
d) Hiçbir muafiyet ve limit şartını dikkate almadan, karapara aklama ve terörizmin finansmanıkonusunda şüphesi olduğunda,
e) Mali kurumların daha önce elde ettikleri müşteri kimlik bilgilerinin yeterliliği ve doğruluğu hakkında şüphesi olduğunda bu ilke uygulanır.
Müşterini tanı ilkesinin gerektirdiği tedbirler
5.3* Mali kuruluşlar, müşterinin sürekli veya geçici, gerçek veya tüzel kişi olmasına bakmaksızın- müşterinin kimliğini tespit etmeli ve kimlik bilgilerini güvenilir, geçerli belge, veri yada bilgiler kullanarak teyit etmelidir.
5.4. Mali kuruluşlar tüzel kişi olan müşterileri ve kuruluşlar için
(a)* İşlemi yapanın buna yetkili olduğunu ve kişinin kimliğini tespit edip teyit etmelidir.
(b)* Tüzel kişi veya kuruluşun tüzel statüsünü teyit etmeli ve müşterinin isim, adres, yasal konumu, yöneticileri ve tabi olduğu düzenlemeleri hakkında bilgi temin etmelidir.
5.5* Mali kuruluşlar, lehdarın kim olduğunu belirlemek ve lehdarın kimliğinin doğru olup olmadığı konusunda herhangi bir şüpheye yer vermemek için gerekli tedbirleri almalıdır.
5.5.1* Mali kuruluş tüm müşteriler için, müşterinin bir başka kişi adına hareket edip etmediğini belirlemeli ve adına hareket edilen kişinin kimlik bilgilerinin teyidinde kullanılacak yeterli kimlik verilerini elde etmek için gerekli önlemler almalıdır.
5.5.2. Mali kuruluş, tüzel kişi olan müşteri ve kurumlara ilişkin;
(a) Müşterinin mülkiyet ve denetim yapısının anlaşılması, ve
(b)* Gerçek hak sahibini ya da müşteriyi yönlendiren kişiyi belirlemek üzere gerekli tedbirleri almalıdır. Bu tedbirler, tüzel kişiliğin ya da ilişkinin esas denetiminden sorumlu kişileri de kapsamaktadır.
5.6. Mali kuruluşlar tesis edilmek istenilen işlemin türü ve gerçekleştirme amacıhakkında bilgi edinmelidir.
5.6. Mali kuruluşlar, işlem tesis ederken daima müşterini tanı ilkesini uygulamalıdır.
Bu görevin başarılı bir şekilde yerine getirilmesi için gerekli olan tedbir tiplerine örnekler:
Şirketler için, şirketin kazancını denetleyen yada onu
yöneten kişilerin kimliğinin belirlenmesi
Kayyımlık kurumları için, bu kurumların yönetiminde etkin olan kişi yada kayyımların kimliğinin belirlenmesi
Müşteri yada kazancı kontrol eden halka açık bir şirketse (public company), bu şirket açıklama yapma konusunda denetime tabi olduğundan borsada kayıtlı olan söz konusu bu şirketler için, hissedarların kimliğinin tespiti ve teyidi hakkında araştırma yapmaya gerek yoktur.
5.7.1 Müşterini tanı ilkesi, yapılan işlemin, mali kuruluşun müşterisine, işine, risk profiline ve gerektiğinde fon kaynaklarına dair bilgiler ile uyumlu olmasını sağlamak bakımından müşteri konusundaki takip ve incelemeyi işilişkisi ve işlem süresince sürdürmeyi sağlamalıdır.
5.7.2 Mali kuruluşlar özellikle yüksek risk kategorisindeki müşteriler ve iş ilişkileri için, “müşterini tanı ilkesi” prosedürü altında güncelleme ve mevcut kayıtların düzenli olarak gözden geçirilmesiyle toplanan belge, veri ve bilgileri temin etmelidir.
Risk
5.8. Mali kuruluşlar yüksek risk sınıfındaki müşteriler için, takviyeli müşterini tanı ilkesinin gerektirdiği tedbirleri uygulamalıdır.
Yüksek risk sınıfına örnekler: (Basel “Müşterini tanı ilkesi”
bildirisinden alınmıştır.)
a. Yerleşik olmayan müşteriler b. Özel bankacılık
c. Tüzel kişiler ve düzenlemeler (kayyımlık kurumları gibi) d. Temsil yetkisine sahip yada temsil eden hissedarlara ve
hamiline yazılı senetlere sahip olan şirketler
Müşterini tanı ilkesine ilişkin geliştirilmiş tedbir tipleri 6.Tavsiyede bulunmaktadır.
5.9. Ülkeler, riskin az olduğu durumlarda mali kuruluşların hafifleştirilmiş yada basitleştirilmiş tedbirler uygulamasına karar verebilirler. Genel kural, lehdarın kimliğinin belirlenmesi de dahil müşterinin “müşterini tanı ilkesine ilişkin” tedbirlere tabi tutulmasıdır. Bununla beraber, karapara aklama ve terörizmin finansmanı riskinin az olduğu ve müşterinin ve lehdarın kimliği hakkındaki bilgilere kolayca ulaşılabilen ülke sistemlerinde yeterli kontrol ve denetimin sağlandığı durumlar da vardır. Bu durumlarda, bir ülkenin müşterinin kimliğinin belirlenmesi ve teyidi konusunda mali kuruluşlarının basitleştirilmiş tedbirler uygulamasına karar vermesi makul olabilir.
Müşterinin ve işlemin daha az riskli olmasına ilişkin örnekler:
a. Karaparanın aklanması ve terörizmin finansmanı ile mücadelede FATF Tavsiyeleri ile uyumlu olan ve bu düzenlemelere uygun olarak yönetilen mali kuruluşlar b. Açıklama yapma yükümlülüğüne tabi olan halka açık
şirketler. Bu şirketler borsaya kayıtlı olan şirketleri ifade etmektedir.
c. Kamu idareleri ve teşebbüsleri
d. Yıllık primi 1000$/€'u geçmeyen yada tek ödemeli
poliçelerde 2500$/€'u geçmeyen hayat sigortası poliçeleri e. Başkasına feragat etme hakkı taşımayan emeklilik sigorta
poliçeleri ve teminat olarak kullanılamayan poliçeler f. Çalışanlara ücretlerinden kesinti yapılmak suretiyle
emeklilik hakları sağlayan emeklilik planları ve kişinin haklarını temlik etme yetkisi içermeyen düzenlemeler g. FATF Tavsiyeleri ile uyumlu, terörizmin finansmanı ve karapara aklama ile mücadelenin gerekliliklerini yerine getiren ve etkili izleme sistemine tabi belirlenen mali olmayan iş ve meslek gruplarına ilişkin (DNFBP) alanlardaki toplu hesapların ( havuz hesap) lehdarları
5.10 Mali kuruluşların başka bir ülkede yerleşik bir müşteriyle yaptıkları işlemlerde, ancak ülkesi FATF Tavsiyelerine uyumlu ve bunları etkili bir şekilde uygulamasıkoşuluyla bu kişiye “müşterini tanı ilkesine” ilişkin daha basit tedbirleri uygulanmasına izin verilebilir.
5.11 Karapara aklama ve terörizmin finansmanı konusunda özel bir risk durumunun varlığı halinde müşterini tanıilkesine ilişkin olarak daha basit nitelikteki tedbirler uygulanamaz.
5.12 Mali kuruluşların, müşterini tanı ilkesine ilişkin tedbirlerinin kapsamını risk unsurunu gözeterek belirlemelerine karar verildiğinde, alınan bu tedbirlerin yetkili otoritelerce yayımlanan ilkelerle uyumlu olması gerekmektedir.
Kimlik Teyit Zamanı
5.13 Mali kuruluşlar müşteri yada lehdarın kimliğini, iş ilişkisinin ihdasından önce yada bu esnada, seyrek karşılaştıkları müşterileri için ise işlemi yaparken teyit etmelidir.
5.14 Ülkeler, mali kuruluşların yapacağı kimlik tespit işlemlerini daha sonra ihdas edilecek iş ilişkisinde tamamlamalarına;
(a) bunun elverişli olması
(b) işilişkisinin normal akışını kesintiye uğratmaması
(c) kara para aklama riskinin etkili biçimde giderilebilmesi koşuluyla karar verebilirler.
Bunun uygulanabilme koşullarına ilişkin örnekler:
Yüz yüze yapılmayan işlemler
Menkul kıymet işlemleri ( Menkul kıymet sektöründe şirketler ve aracı kurumlar işlemleri çok hızlı bir şekilde yapabilirler, müşteri o andaki piyasa koşullarına göre bu kurumlar ile ilişki kurabilir ve işlem müşterinin kimliği tespit ve teyit edilmeden önce gerçekleştirilebilir.)
Poliçede adı geçen hamilin kimlik tespiti ve teyidi ile bağlantılı olan hayat sigortası işlemleri.
5.14.1 Kimliğinin teyit edilmesinden önce, bir müşteriyle iş ilişkisinin ihdas edilmesi halinde, mali kuruluşlar ortaya çıkabilecek risklere karşı “risk yönetim metotlarını”benimsemelidir. Bu metotlar işlem sayısının sınırlanması, işlem tipi ve miktarının sınırlanması ve olağandışı, geniş çaplı ve karmaşık işlemlerin izlenmesi şeklindeki tedbirleri içermelidir.
Müşterini tanı ilkesine ilişkin uygulamadaki başarısızlık
5.15 Bir mali kuruluş 5.3 ve 5.5 nolu kriterlerin gereklerini yerine getiremiyorsa, mali kuruluşun a) müşteri ile iş ilişkisi kurmasına, işlem yapmasına, hesap açmasına izin verilmemelidir
b) mali kuruluş şüpheli işlem bildiriminde bulunmalıdır.
5.16 İşilişkisine halihazırda başlamış olan bir mali kuruluş, (örneğin 5.2(e), 5.13 ve 5.16. maddelere göre), 5.3, 5.4 ve 5.5 nolu kriterlere uyumlu değilse, bu kuruluşun müşteri ile olan iş ilişkisi sona erdirilmeli ve kuruluş, şüpheli işlem bildiriminde bulunmalıdır.
Mevcut Müşteriler
5.17 Mali kuruluşlar, müşterini tanı ilkesine ilişkin gerekleri mevcut müşterilerine ve iş ilişkilerine risk durumu ve önemine göre uygulamalıdır.
Bankacılık sektöründe faaliyet gösteren mali kuruluşların (ve ilişkili olduğu diğer mali kuruluşlar) “müşterini tanı ilkesini”
uygulayacağı durumlar: (a) işlemin önemi gerektirdiğinde, (b) müşteri belgeleme standartları önemli ölçüde değiştiğinde, (c) hesabın açılmasına ilişkin önemli bir değişiklik varsa, (d) mali kuruluş mevcut müşterisi hakkında yeterli bilgiden yoksun olduğunun farkına vardığında
5.18 Mali kuruluşlar 5.1'de yapılan tanımlanan müşterilerine, müşterini tanı ilkesine ilişkin tedbirleri uygulamalıdır.
Tavsiye 6
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 6'nın metni ve Açıklayıcı Notuyla birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
6.1 Mali kuruluşlar 5. tavsiyede getirilen müşterini tanı ilkesinin gerektirdiği tedbirlere ilaveten, potansiyel müşteri, müşteri veya lehdarın siyasi nüfuz sahibi kişiler olup olmadıklarını tespit edebilmek için uygun risk yönetimi sistemleri geliştirmelidir.
Böylesi, bir risk yönetimde alınacak önlemlere örnek olarak müşteriden ilgili bilginin alınmaya çalışılması, kamuya açık bilgi kaynaklarına başvurulması veya siyasi nüfuz sahibi kişilere(PEPs) ilişkin elektronik ticari veri bankasına erişim sağlanması verilebilir 6.2 Mali kuruluşların siyasi nüfuz sahibi kişilerle işlem tesis etmek için üst seviyedeki yöneticisinden onayı alması gerekmelidir.
6.2.1 Mali kuruluşlar müşteri olarak kabul ettikleri kişi yada lehdarın daha sonra siyasi nüfuz sahibi kişiler olduğunu anlaması üzerine iş ilişkisinin devam etmesi için yine üst seviyedeki yöneticisinden onay almalıdır.
6.3 Mali kuruluşlar, siyasi nüfuz sahibi müşterileriyle ilgili olarak, malvarlıklarının ve fonlarının kaynağını tespit etmek için gerekli önlemleri almalıdır.
6.4 Siyasi nüfuz sahibi kişilerle iş ilişkisinde bulunan mali kuruluşlar sürekli ve sağlıklı bir gözetim fonksiyonu gibi tedbirleri uygulamalıdır.
Ek Unsurlar
6.5 Ülkeler, 6. tavsiye gerekliliklerini ülke içinde önemli kamu fonksiyonlarını elinde bulunduran kişileri kapsayacak şekilde genişletmeli midir?
6.6 2003 tarihli Yolsuzluğa Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi imzalanmış, onaylanmış ve tamamen yürürlüğe konmuş mudur?
Tavsiye 7
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 7 metniyle birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
Mali kuruluşlar, sınır aşan muhabir bankacılık ilişkileri ve diğer benzeri ilişkiler dahil olmak üzere tavsiye 5'de belirtilen müşterini tanı ilkesinin gerektirdiği önlemlere ek olarak;
7.1 Muhatap kurumun kara para aklama veya terörün finansmanı yönünden soruşturma geçirip geçirmediği ve ceza alıp almadığıhususları da dahil olmak üzere; kurumun iş konusu, itibarı ve üzerindeki denetim yeterliliği konusunda kamuya açık bilgilerden yararlanarak sıhhatli bilgi edinmek, 7.2 Muhatap kurumun tabi olduğu karapara aklama ve terör finansmanı kontrolleri değerlendirilmeli ve bunların uygun ve etkin olduğundan emin olmak,
7.3 Yeni muhabir ilişkiler kurmadan önce üst düzey yönetici onayı almak,
7.4 Her bir kurumun karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele (AML/CFT) ve müşterini tanı ilkesine ilişkin sorumluluklarını ayrı ayrı belgeye bağlamak,
7.5 Mali kuruluşlar muhabir hesaplarla ilgili olarak:
(a) Muhabir bankanın hesaplarına doğrudan ulaşabilen müşterilere ait 5. Tavsiyede belirtilen dikkat yükümlülüğünün yerine getirildiğinden,
(b)Talep üzerine ilgili müşterinin kimlik bilgilerinin muhabir bankaya sunulabileceği konusunda emin olmak,
gibi tedbirleri de almalıdır.
Tavsiye 8
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 8 metniyle birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
8.1 Mali kuruluşlar, yeni ve gelişen teknolojilerin getirdiği kimlik bilgilerini gizlemeye imkan veren karapara aklama tehlikesine karşı özel dikkat göstermeli ve bu teknolojilerin karapara aklama ve terörün finansmanı amacıyla kullanılmasınıönlemek için gereken tedbirleri almalı.
8.2 Mali Kuruluşların yüz yüze gerçekleştirilmeyen iş ilişkileri ve işlemler için risklerin ortaya konulduğu prosedürleri ve politikaları olmalıdır. Bu politika ve prosedürler yeni ilişki kurulurken ve hali hazırda devam eden ilişkiler için de geçerli olmalıdır.
Yüz yüze gerçekleşmeyen işlemlere örnek olarak: internet üzerinden veya posta gibi araçlarla sonuçlandırılan ticari ilişkiler, menkul kıymet ticareti de dahil internet veya diğer interaktif bilgisayar sistemleri aracılığıyla yürütülen hizmet ve işlemler, ATM makinelerinin kullanılması, telefon bankacılığı, talimatların veya taleplerin suret belgelerle yapıldığı işlemler, önceden ödenmiş- para yüklenebilen veya hesaba bağlı değer kartlarıya yürütülen işlemler verilebilir.
8.2.1. Yüz yüze gerçekleştirilmeyen iş ilişkilerine dair risk yönetimi önlemleri müşterini tanıilkesine ilişkin önlemleri de içermelidir.
Bu tür prosedürlere örnek olarak; sunulan belgelerin tasdik edilmesi, yüzyüze işlemlerde istenen belgelerin bu işlemler için de ek olarak talep edilmesi, müşteriyle irtibat kurulması, üçüncü taraflara başvurulması ve ilk ödemenin müşterinin ismine açılmış ve müşterini tanı ilkesini uygulayan bir bankadaki hesabından yapılmasının talep edilmesi verilebilir.
Mali kuruluşlar müşterini tanı ilkesine ilişkin Dokümanın 2.2.6 kısmını referans almalıdır.
Elektronik işlemlerle ilgili olarak mali kuruluşlar Basel Komitesinin 2003 Temmuz ayında çıkardığı “Elektronik Bankacılıkta Risk Yönetimi Prebsipleri”ni referans almalıdır.
Tavsiye 9
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 9 metniyle ve Açıklayıcı Notla birlikte okunmalıdır.
Temel Kriter
Mali kuruluşlar müşterini tanı ilkesine ilişkin sürecin bazı aşamalarını yerine getirirken yada iş ilişkisi kurarken 3. kişilere başvurabilirler. Bu durumda aşağıdaki kriterleri yerine getirmeleri gerekir.
9.1 3. kişilere başvurarak işlemlerini yapan mali kuruluşlar müşterini tanı ilkesi kapsamında (5.3 ten 5.6 kadar Kriterlerde belirtilen süreç) gerekli bilgiyi bu kişilerden derhal temin etmelidir.
9.2 Mali kuruluşlar, kimlik bilgilerinin ve mali yükümlülüklere ilişkin diğer dokümanların fotokopilerinin istek üzerine gecikmeksizin 3. kişiler tarafından hazır edilmesi konusunda gerekli tedbirleri almalıdır.
9.3 Mali kuruluşlar, üçüncü kişilerin düzenleme ve denetlemelere tabi olduğundan (23 24. ve 29.
tavsiyeler uyarınca) ve kimlik tespiti ve kayıtların tutulmasına yönelik tavsiyeler (tavsiye 5 ve 10) kapsamında müşterini tanı ilkesinin gereklerini sağlayacak tedbirleri aldığından emin olmalıdır.
9.4 FATF Tavsiyelerine hiç yada yeterince uymayan ülkelerle ilgili mevcut bilgileri dikkate alarak, kriterleri yerine getiren 3.tarafın hangi ülkelerde esas alınacağının tespiti, her ülkenin kendisine aittir.
9.5 Müşteri kimlik tespiti ve teyidi yükümlülüğü yine mali kuruluşun kendisinde kalmalıdır.
Tavsiye 10
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 10 metniyle ve Açıklayıcı Notu ile birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
10.1* Mali kuruluşların, ulusal ve uluslararası işlemlere ilişkin gerekli tüm kayıtları işlemin tamamlanmasını takiben en az 5 yıl süreyle (veya yetkili makamlardan özel durumlarda gelecek talepler için daha uzun bir süre) saklamaları sağlanmalıdır. Bu koşul hesap ya da iş ilişkisinin devam etmesi veya sona ermesine bakılmaksızın uygulanır.
10.1.1 İşlem kayıtları, suç fiillerinin soruşturulmasında delil olarak kullanılabilecek özellikte ve yapılan bireysel işlemlerin yeniden tesisine imkan verecek nitelikte olmasıgerekmektedir.
İşlem kayıtlarının önemli unsurları şunlardır: müşterinin (ve lehdarın) adı, adresi (veya tanımlayıcı bilgi), işlemin tarihi ve
içeriği, işlem tutarı ve paranın cinsi ve işlemle ilgili hesapların yazılması ve tanımlanması.
10.2* Mali kuruluşların, kimlik tespiti verileri, hesap dosyaları ve ticari haberleşme ile ilgili kayıtlarını hesabın kapanmasıve iş ilişkisinin sona ermesini takiben en az 5 yıl (veya yetkili birim tarafından özel durumlarda talep edildiğinde daha uzun bir süre için) saklamaları sağlanmalıdır.
10.3* Mali kuruluşların, tüm müşteri ve işlem kayıtlarını ve bilgileri yetkili otoritelere zamanında sunması sağlanmalıdır.
Tavsiye 11
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 11 metniyle ve Açıklayıcı Notuyla birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
11.1 Mali kuruluşların görünürde yasal ve ekonomik amacı olmayan bütün karmaşık, olağandışı büyük ölçekli işlemlere yada olağandışı işlem türlerine özel dikkat göstermeleri sağlanmalıdır.
Bunlara örnek olarak; belirli limitlerin üstündeki işlemler, hesap bakiyesiyle orantısız biçimde yüksek işlemler veya hesap hareketlerinin normal seyrine uymayan işlemler verilebilir.
11.2 Mali kuruluşların, bu tür işlemlerin esasını ve amacını mümkün olduğunca araştırmaları ve edindikleri bulguları yazılı olarak beyan etmeleri sağlanmalıdır.
11.3 Mali kuruluşların, bu tür bulguları yetkili birimlere ve denetçilere sunmak için en az 5 yıl süre ile saklamalarısağlanmalıdır.
Tavsiye 12
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 12'nin metni, Tavsiye 5, 12, 16'nın Açıklayıcı Notlarıyla Tavsiye 5, 6, 8-11 temel kriteri ve ek unsurlarıyla birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
12.1 Mali olmayan iş ve meslek gruplarının 5. tavsiyede (5.1-5.20) yer alan yükümlülükleri aşağıdaki durumlarda uygulamaları sağlanmalıdır:
a) Kumarhaneler- Müşterileri ile 3000 USD/Euro muadili veya üzeri işlem yaptıklarında (internet üzerinden de dahil).
Kumarhanelerde yapılan mali işlemlere örnek olarak jeton ve markalarının satın alınması veya paraya çevrilmesi, hesap açılması, transferler ve döviz bozulması verilebilir. Mali işlemler sadece jeton veya markalar aracılığıyla yapılan kumar fiilleri ile sınırlı değildir.
b) Emlakçılar – müşterileri için gayrimenkul alım satımı ile ilgili işlemler yaptıklarında.
c) Değerli maden ve taş alım satımı ile uğraşanlar –müşterileri ile 15.000 USD/Euro muadili veya üzeri nakit işlem yaptıklarında.
d) Aşağıdaki faaliyetler çerçevesinde müşterileri adına işlem hazırlıkları yapan veya bu işlemleri devam ettiren avukat, noter, bağımsız hukuk işleriyle uğraşanlar ve muhasebeciler:
Gayrimenkul alım satımı ;
para, menkul değer ve varlıkların idaresi;
Banka, tasarruf veya menkul kıymet hesaplarının idaresi;
Şirketlerin kurulması, faaliyette bulunması ve idaresi için gereken işlemlerin organizasyonu;
Tüzel kişilerin yada düzenlemelerin kurulması,faaliyette bulunması yada idaresi işleri ve işletmenin tüzel kişiliğinin alım satımı.
e) Kayyımlık kurumları ve Şirket Hizmeti Sağlayanlar– müşterisi için aşağıdaki faaliyetlerle ilgili işlemleri düzenledikleri yada gerçekleştirdiklerinde:
Tüzel kişiliğin kurucu acentesi gibi hareket etmeleri;”
Şirketin yöneticisi veya sekreteri, bir ortaklığın ortağı yada diğer tüzel kişilerle ilgili benzer görevde bulunanlar gibi hareket etmeleri ya da bir başka kişiye bu yetkiyi verme amacıyla düzenleme yapmaları;
Bir şirkete, ortaklığa veya tüzel kişiye merkez büro; iş adresi ve yazışma adresi sağlanması,
Bir ekspres kayyımlık kurumunun kayyımı gibi hareket edilmesi ya da bir başka kişiye bu yetkiyi verme amacıyla düzenleme yapması;
Bir başka kişi adına gerçek hissedar gibi hareket etmesi.
Mali olmayan iş ve meslek grupları, 5. tavsiyede (kriter5.3- 5.6) yer alan müşterini tanı ilkesine ilişkin önlemlerle uyumlu olmalı, fakat bu önlemlerin kapsamını müşteri, iş ilişkisi veya işlemlere göre ve risk hassasiyetine bağlıolarak belirlemelidir.
12.2 Kriter 12.1'de belirtilen durumlarda, mali olmayan iş ve meslek grupları, 6. Tavsiye'de ve 8-11.
Tavsiyeler arasında belirtilen kriterlerle uyumlu hale getirilmelidir.
12.3 Ülkeler 17.1-17.41 (Tavsiye 7'de), Tavsiye 12'de belirtilen yükümlülüklere de uygulanmalıdır.
Şüpheli İşlem Bildirimi ve Uyum
Tavsiye 13
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 1, Tavsiye 13 ve Açıklayıcı Notu ile Özel Tavsiye IV'ün metniyle birlikte okunmalıdır (Kriter 13.1-13.4 ve Kriter IV.1-IV.2'nin değerlendirmesinin tutarlı olması sağlanmalıdır).
Temel kriter
13.1* Bir mali kuruluşun; fonların yasadışı yollardan elde edildiği konusunda bir şüphe yada şüpheyi gerektirecek geçerli bir neden bulunması durumunda bu şüphelerini derhal ve doğrudan kanun yada düzenleme ile mali istihbarat birimine bildirmeleri sağlanmalıdır. En azından, bildirimde bulunma yükümlülüğü, 1. Tavsiyede sözü edilen öncül suçlardan elde edilen fonlar için getirilmelidir. Bu yükümlülük kendiliğinden yerine getirilmesi gereken zorunlu bir yükümlülüktür. Karapara aklama suçu veya herhangi başka suçların muhtemel soruşturmaları sebebiyle dolaylı veya zorunlu olarak şüpheli işlem bildiriminde bulunulması durumunda yükümlülük yerine getirilmiş sayılmaz.
13.2* Bildirim yükümlülüğü aynı zamanda fonların, terörizm veya terörist eylemlerle ilgili veya bağlantılı olan yada bu amaçla kullanıldığından şüphe yada şüpheyi gerektirecek geçerli nedenler bulunmasıdurumunda uygulanmalıdır.
13.3* Tüm şüpheli işlemler, miktar şartı aranmaksızın teşebbüs aşaması dahil bildirilmelidir.
13.4 Şüpheli işlem bildirim yükümlülüğü, işlemlerin vergi nitelikli olup olmadığına bakılmaksızın uygulanmalıdır.
Ek Unsurlar
13.5. Mali kuruluşlar, fonların karapara aklama için öncül suç oluşturacak yasadışı yollardan elde edildiğinden bir şüphe yadaşüpheyi gerektirecek geçerli bir neden bulunması durumunda mali istihbarat birimine bildirimde bulunmakla yükümlü müdür?
Tavsiye 14
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 14'üncü metni ve Açıklayıcı Notu ile birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
14.1.- Mali kuruluşlar, bunların yöneticileri, yetkilileri ve çalışanlarını (devamlı yada geçici); iyi niyetle şüpheli bir işlemi mali istihbarat birimine bildirdiklerinde, sözleşme yada herhangi bir yasal veya idari düzenlemeyle getirilmiş sır saklama yükümlülüğünü ihlal ettikleri gerekçesiyle cezai yada hukuki sorumluluktan koruyacak yasal hükümler tesis edilmelidir. Bu koruma, bu kişilerin suç fiilinin ne olduğunu tam olarak bilip bilmediklerine ve yasadışıfaaliyetin gerçekten meydana gelip
gelmediğine bakılmaksızın geçerli olmalıdır.
14.2.- Mali kuruluşlar, bunların yöneticileri, yetkilileri ve çalışanları (devamlı yada geçici), şüpheli bir işlemin veya ilgili bilginin mali istihbarat birimine bildirdiğini açıklamaları kanun ile yasaklanmalıdır.
Ek Unsurlar
14.3.- Yasa veya yönetmelikler veya diğer önlemler, şüpheli işlem bildiriminde bulunan mali kuruluşçalışanlarının detaylı kimlik bilgilerinin mali istihbarat birimi tarafından gizli tutulmasını sağlıyor mu?
Tavsiye 15
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 16 ve Açıklayıcı Notu ile birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
Aşağıda yer alan her bir yükümlülük için alınan önlemlerin türü ve kapsamı, karapara aklama ve terörizmin finansmanı riski ve işletmenin boyutu dikkate alınarak belirlenmelidir.
15.1- Mali kuruluşlar, karapara aklama ve terörizmin finansmanını önlemek için dahili politika, prosedür ve denetim mekanizmaları tesis etmek ve sürdürmekle yükümlü olmalı ve bunları
çalışanlarına açıklamalıdır. Bu politika, prosedür ve denetim mekanizmaları müşterini tanı ilkesi, kayıt tutulması, olağandışı ve şüpheli işlemlerin araştırılması ve bildirim yükümlülüğünü içermelidir.
15.1.1.-Mali kuruluşlar, uygun uyum yönetim düzenlemeleri geliştirmeli ve örneğin en azından idari düzeyde yüksek nitelikli bir personeli karapara aklama/terörizmin finansmanı uyum görevlisi olarak atamalıdır.
15.1.2.- Karapara aklama/terörizmin finansmanı uyum görevlisi ve diğer yetkili kişiler müşteri kimlik bilgileri ile diğer müşteri takip bilgilerine, işlem kayıtları ve ilgili bilgilere her zaman erişebilmelidirler.
15.2.- Mali kuruluşlar, bu politika, prosedür ve denetimlerle uyumu test etmek (örneklem testi içerecek şekilde) için, yeterli kaynağa ve bağımsız denetim mekanizmalarına sahip olmalıdır.
15.3.- Mali kuruluşlar, karapara aklama ve terörizmin finansmanı konularında yeni metot, eğilim ve teknik gelişmelerden çalışanlarını bilgilendirmek için sürekli eğitim programları hazırlamalıdır;
özellikle müşterini tanı ilkesi ve şüpheli işlem bildirimi yükümlülüklerinin ve karapara aklama ve terörizmin finansmanı yasa ve yükümlülüklerinin gerekçeleri açıklanmalı ve çalışanların bu konuda nedenleri anlaması sağlanmalıdır.
15.4.- Mali kurumlar çalışanlarını işe alırken yüksek standartları sağlamak için gerekli izleme prosedürlerine sahip olmalıdır.
15.5.- Karapara aklama ve terörizmin finansmanı uyum görevlisi bağımsız hareket edebiliyor mu ve üst düzey yönetici veya yönetim kuruluna bildirimde bulunabiliyor mu?
Tavsiye 16
Aşağıda yer alan temel kriter ve ek unsurlar Tavsiye 16 ve Açıklayıcı Notu, , Tavsiye 13-15 ve AçıklayıcıNotları, temel kriter ve ek unsurları ile Özel Tavsiye IV'ün metniyle birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
16.1- 13 üncü ( 13.1-13.4) Tavsiyede belirtilen yükümlülükler aşağıdaki durumlarda Mali olmayan iş ve meslek gruplarına da uygulanmalıdır:
a) Kumarhaneler (internet üzerinden dahil) ve emlakçılar-Tavsiye 13'de yer alan durumlarda, b) Değerli maden ve taş alım satımı yapanlar-15.000 USD/Euro veya üzeri nakit işlemde bulunduklarında.
c) Avukatlar, noterler, diğer bağımsız hukuk işlerini yürütenler ve muhasebeciler, müşterileri için veya onlar adına aşağıda belirtilen faaliyetlerle ilgili mali işlemlerde bulunduklarında:
gayrimenkul alım satımı,
para, menkul kıymet yada diğer varlıklarının idare edilmesi,
Banka, tasarruf veya menkul kıymet hesaplarının idaresi;
Şirketlerin kurulması, faaliyette bulunması ve idaresi için gereken işlemlerin organizasyonu;
Tüzel kişilerin yada düzenlemelerin kurulması, faaliyette bulunması yada idaresi işleri ve işletmenin tüzel kişiliğinin alım satımı.
Avukatlar, noterler, diğer bağımsız hukuk işleri ile uğraşanlar ve bağımsız hukuk işleri ile uğraşanlar gibi hareket eden
muhasebeciler tarafından elde edilen bilgiler, onların mesleki gizlilik veya yasal mesleki ayrıcalığa tabi oldukları durumlarda edindikleri bilgiler kapsamında ise, şüpheli işlem bildirmekle yükümlü tutulmazlar. Her bir ülke veya bölge hangi konuların meslek sırrı veya yasal mesleki ayrıcalık sayılacağını kendi belirler.
Bu bilgiler,avukatlar, noterler, diğer bağımsız hukuk işleri ile uğraşanlar ve muhasebecilerin müşterilerinden aldığı veya elde ettiği bilgilerdir; (a) müşterinin yasal durumunu araştırdığında (b) müşteriyi adli ve idari davalarda temsil ederken, müşteri adına hakemlik ve arabuluculuk görevini yerini getirdiğinde.
Muhasebeciler de aynı konumda sır saklama ve mesleki ayrıcalığın söz konusu olduğu durumlarda şüpheli işlem bildirmekle yükümlü tutulmazlar
d) Kayyımlık kurumları ve Şirket Hizmeti Sağlayanlar– müşterisi için aşağıdaki faaliyetlerle ilgili işlemleri düzenledikleri yada gerçekleştirdiklerinde:
Tüzel kişiliğin kurucu acentesi gibi hareket etmeleri;
Şirketin yöneticisi veya sekreteri, bir ortaklığın ortağı yada diğer tüzel kişilerle ilgili benzer görevde bulunanlar gibi hareket etmeleri ya da bir başka kişiye bu yetkiyi verme amacıyla düzenleme yapmaları;
Bir şirkete, ortaklığa veya tüzel kişiye merkez büro; iş adresi ve yazışma adresi sağlanması,
Bir ekspres kayyımlık kurumunun kayyımı gibi hareket edilmesi ya da bir başka kişiye bu yetkiyi verme amacıyla düzenleme yapması;
bir başka kişi adına gerçek hissedar gibi hareket etmesi.
16.2.- Avukatlar, noterler, diğer bağımsız hukuk işleri ile uğraşanlar ve muhasebecilerin kendi mesleki örgütleri aracılığıyla şüpheli işlem bildirimi göndermeleri için izin veren ülkelerde bu mesleki örgütlerle mali istihbarat birimi arasında uygun işbirliği formları olmalıdır. Her bir ülke, bir mesleki örgütün mali istihbarat birimi ile nasıl işbirliği yapacağının detayını belirlemelidir.
16.3.- Kriter 16.1.'de yer alan durumlarda, Tavsiye 14, 15 ve 21'de belirtilen kriterler“mali olmayan ve iş ve meslek gruplarına” da uygulanmalıdır.
16.4.- Ülkeler 17.1-17.4 nolu kriterlerin, Tavsiye 16 ile getirilen yükümlülüklere ilişkin olarak da uygulanmasınısağlamalıdır.
Ek Unsurlar
16.5. - Bildirim yükümlülüğü, muhasebecilerin diğer mesleki ve denetim faaliyetlerini de içerecek şekilde, genişletildi mi?
16.6 .- Mali olmayan iş ve meslek grupları, fonların karapara aklama için öncül suç oluşturacak yasadışı yollardan elde edildiğinden bir şüphe yadaşüpheyi gerektirecek geçerli bir neden bulunması durumunda mali istihbarat birimine bildirimde bulunmakla yükümlü müdür?
Karapara Aklama Ve Terörün Finansmanı İle Mücadelede Diğer Tedbirler Tavsiye 17
Aşağıda yer alan kriter Tavsiye 17 ve Özel Tavsiye IV, VI, VII bağlamında okunmalıdır.
Temel kriter
17.1- Ülkeler, FATF tavsiyeleri kapsamına giren gerçek veya tüzel kişilerin karaparanın aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele yükümlülüklerine uymamalarıdurumunda onlara yasal, toplumsal yada idari olarak etkili, fiillerine uygun ve caydırıcı yaptırımlar uygulanmasını sağlamalıdır.
17.2- Ülkeler yetkili bir otoriteyi (örneğin; denetçi, tavsiye 24 de belirtilen düzenleyici kuruluşlar veya Mali İstihbarat Birimi) bu yaptırımları uygulamak üzere atamalıdır. Yerine getirilmeyen yükümlülüğün yapısına göre yaptırım farklı otoritelerin sorumluluğuna bırakılabilir.
17.3- Söz konusu yaptırımlar sadece mali kuruluşlar yada meslek grupları olan tüzel kişiler için değil aynı zamanda bunların idareci veya üst düzey yöneticileri içinde geçerli olmalıdır.
17.4- Yaptırımların kapsamı olayın önemine göre fiiline uygun olmalıdır. Yaptırımlar, disiplin cezası ve ekonomik ceza verme yetkisi ve mümkünse, mali kurumların izinlerini iptal etme, sınırlama veya geçici olarak durdurma yetkisini de kapsamalıdır.
Ceza çeşidine örnek olarak: yazılı uyarılar (ayrı bir mektup veya denetim raporu içersinde), belirli yönergelere uyum için talimatlar (muhtemelen uyumsuzluğa günlük para cezası ile birlikte), almış olduğu tedbirlere ilişkin kurumlardan düzenli rapor isteme, uyumsuzluk için para cezaları, kişilerin o sektör içersinde iş bulmalarının engellenmesi, yönetici, direktör ve denetçilerin yetkilerinin sınırlandırılması veya yenilenmemesi, ödemeleri durdurma veya lisansın geri alınması veya izin verilmesi durumunda cezai müeyyideler.”
Tavsiye 18
Aşağıda yer alan kriter Tavsiye 18 ile bağlantılıolarak okunmalıdır.
Temel kriter
18.1- Ülkeler tabela (paravan) bankaların kurulmasına onay vermemeli yada işlemlerini sürdürmemelerini kabul etmemelidir.
18.2- Mali kuruluşların tabela (paravan) bankalarla muhabir bankacılık ilişkisine girmesine veya bunu sürdürmelerine izin verilmemelidir.
18.3- Mali kuruluşlar, hesaplarının tabela (paravan) bankalar tarafından kullanılmasına izin veren muhatap yabancı mali kuruluşlarla iş ilişkisi kurmaktan sakınmalıdır..
Tavsiye 19
Aşağıda yer alan kriter Tavsiye 19 ve bunun açıklayıcı notu ile bağlantılı olarak okunmalıdır.
Temel kriter
19.1- Ülkeler nakit ve nakit yerine geçen değerlerin sınır ötesi fiziki hareketlerini tespit etmek veyaizlemek için olası tedbirleri uygulamayı dikkate almalıdır.
Ek Unsurlar
19.2- Sınır ötesi yada büyük meblağlı işlemlerin bildirilmesine yönelik sistemler mevcut ise bilgisayar ortamında oluşturulan raporlar AML/CFT ye yönelik olarak yetkili otoritelerin kullanımına
elverişlimidir?
19.3- Sınır ötesi yada büyük meblağlı işlemlerin bildirilmesine yönelik sistemler, bildirilen yada kaydedilen veri yada bilginin uygun kullanımını sağlayacak sıkı koruma önlemlerine tabi midir?
Tavsiye 20
Aşağıda yer alan kriter Tavsiye 20 ile bağlantılıolarak okunmalıdır.
Temel kriter
20.1- Ülkeler; karapara aklama için nispeten az risk taşıyan modern ve güvenli para yönetim tekniklerinin geliştirilmesini ve kullanılmasını daha fazla teşvik edecek önlemler almalıdırlar.
Daha az risk taşıyan teknik veya önlemlere örnek olarak:
Nakit kullanımının azaltılması,
Çok yüksek miktarlı banknotların piyasaya sürülmemesi,
Güvenli otomatik transfer sistemleri.
20.2- Ülkeler 5, 6, 8-11, 13-15, 17 ve 21. Tavsiyeleri, karapara aklama ve terörün finansmanıriski taşıdığı belirtilen mali olmayan iş ve meslekler dışındaki iş ve mesleklere de uygulamayı dikkate almalıdır.
Risk altında bulunan iş ve mesleklere örnek olarak: Değerli ve lüks eşya satıcıları, tefeciler, kumarhaneler, açık artırma şirketleri , vergi ve yatırım danışmanları, gösterilebilir
Tavsiye 21
Aşağıda yer alan temel kriter Tavsiye 21'in metniyle birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
21.1.- Mali kuruluşlar, FATF Tavsiyelerini uygulamayan yada eksik uygulayan ülkelerin vatandaşları,şirketleri ve mali kuruluşları ile girecekleri iş ilişkilerine ve işlemlere özel dikkat göstermelidir.
21.1.1 .- Diğer ülkelerin karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele sistemlerindeki yetersizliklere ilişkin kaygılarından dolayı mali kurumlara yol gösterecek etkili önlemler bulunmalıdır.
21.2.- Bu işlemlerin görünürde hukuki ve ekonomik amacıyoksa, işlemlerin esası ve amacı araştırılmalı ve bulgular mümkün olduğu ölçüde yetkili makamlara (denetleyiciler, yasa uygulama birimleri ve mali istihbarat birimine ) ve denetleyicilere yardımcı olabilecek şekilde yazılı kayda geçirilmelidir.
21.3.- Ülke, FATF tavsiyelerine uymamaya yada yeterli olarak uyum göstermemeye devam ederse, ülkeler buna karşıuygun önlemleri uygulamaya haiz olmalıdırlar.
Alınacak karşı önlem örnekleri:
Bu ülke ve bölgelerin vatandaşları ve kuruluşlarıyla iş ilişkisi kurulmadan önce lehdarın kimlik tespitinin yapılmasına yönelik sıkı tedbirlerin uygulanması ve bu tedbirlerin uygulanması hususunda danışmanlığın artırılması,
İşbirliği yapmayan ülke ve bölgeler kapsamındaki ülkelerle gerçekleştirilen mali işlemlerin şüpheli olması daha muhtemel olduğundan mali işlemlerin sistematik bildiriminin veya konu ile ilgili bildirim mekanizmalarının artırılması,
FATF üyesi bir ülkede bankaların şube veya temsilcilik kurma talepleri değerlendirilirken, söz konusu bankanın işbirliği yapmayan bir ülke bankası olduğunun dikkate alınması,,
İşbirliği yapmayan ülke ve bölgelerdeki kuruluşlarla gerçekleştirilen işlemlerin karapara aklama riski taşıyabileceği konusunda mali olmayan sektör
işletmelerinin uyarılması
Belirli ülke veya bu ülkeden kişilerle iş ilişkilerinin veya mali işlemlerin sınırlanması
Tavsiye 22
Aşağıda yer alan temel kriter Tavsiye 22'nin metniyle birlikte okunmalıdır.
Temel kriter
22.1.- Mali kuruluşlar, karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele önlemlerini ve FATF tavsiyelerini, yurt dışında bulunan şube ve iştiraklerininde uygulamasını, o ülkenin kanun ve
düzenlemelerinin izin verdiği ölçüde sağlamalıdır.
22.1.1 .- Mali kuruluşlar, FATF tavsiyelerini hiç uygulamayan veya eksik uygulayan ülkelerde bulunan şube ve iştirakleriyle ilgili, bu ilkelerin gözetildiğine özel dikkat göstermelidir.
22.1.2 .- Bu ülkelerde yürürlükte olan yasalar ve yönetmelikler karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele yükümlülüklerinin yerine getirilmesine izin vermiyorsa, yabancı ülkedeki söz konusuşube ve iştiraklerin, o yer kanun ve düzenlemelerinin izin verdiği ölçüde, yüksek standartları uygulamalı sağlanmalıdır.
22.2 .- Faaliyette bulunulan ülkedeki yasalar, yönetmelikler ve diğer düzenlemeler karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele önlemlerinin yerine getirilmesine izin vermiyor ise, mali kuruluş ana kurumun bulunduğu ülkedeki yetkili makamlaraşube ve iştiraklerinin bu önlemleri uygulayamadıklarını bildirmelidir.
Ek Unsurlar
22.3 .- Temel Prensiplere tabi mali kuruluşlar, dünya üzerindeki tüm şube ve iştiraklerindeki müşterinin faaliyetlerini göz önünde tutarak müşterini tanı ilkesine ilişkin önlemlerini uygulamakla yükümlü müdür?
Tavsiye 23
Aşağıda yer alan kriter Tavsiye 23 ve bunun açılayıcı notu ile Özel Tavsiye VI ve bunun açıklayıcı notu ile bağlantılıolarak okunmalıdır.
Temel kriter
23.1- Ülkeler; mali kuruluşların yeterli düzenleme ve denetime tabi olmalarını ve FATF tavsiyelerini etkin biçimde uygulamalarını sağlamalıdırlar.
23.2- Ülkeler; atanmış bir yetkili otorite veya otoritelerin, mali kuruluşların karapara aklama ve terörün finansmanı ile mücadele yükümlülüklerinin yeterli derecede yerine getirilmesi konusunda sorumlu olmalarını sağlamalıdırlar.
23.3- Denetçiler yada yetkili makamlar, suçluların veya onlara bağlı kişilerin bir mali kuruluşda önemli bir hisse sahibi, lehdar yada yönetici olmasını engelleyecek gerekli yasal ve düzenleyici önlemleri almalıdırlar.
23.3.1- Temel Prensiplere tabi mali kuruluşun yöneticileri veya üst düzey yetkilileri doğruluk ve tecrübe ile ilgili olanlar dahil “uygunluk” kriterleri temel alınarak değerlendirilmelidir.
23.4- Temel Prensiplere tabi olan mali kuruluşlar için düzenleme ve denetlemeye yönelik olan ve karapara aklamayla ilgili bulunan tedbirler , aynı zamanda karapara aklama ve terörün finansmanının önlenmesi amaçları içinde geçerli olmalıdır. (Metodolojideki belli bir kriterin aynı içeriği vurguladığı durum hariç)
Kendi alanında uygulanan ve aynı zamanda karapara aklama ile mücadele için de gerekli olan düzenleme ve denetlemeye ilişkin tedbirlere örnek olarak: (i)izin verme; (ii) Risklerin tanımlanması, ölçülmesi, izlenmesi ve denetimi için risk yönetim metotları; (iii) devam eden denetim ve (İV) Temel prensiplerde olduğu gibi global konsolide denetim.
23.5- Para veya kıymet transferi veya döviz bozdurma işi gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişiler ruhsata bağlanmalı veya kayıt altına alınmalıdır.
23.6- Para veya kıymet transferi veya döviz bozdurma işi gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişiler, karapara aklanması ve terörün finansmanı ile mücadeleye yönelik ulusal yükümlülüklere ilişkin yasa ve düzenlemelere tabi olmalı ve uyumlarının takibi için etkin yasal düzenleme ve prosedürleri uygulamaya konulmalıdır.
23.7- Sektördeki karapara aklama ve terörün finansmanı riskine bağlı olarak, kriter 23.4 de
belirtilenlerin dışındaki mali kuruluşlar, ruhsatlı veya tescilli ve de uygun düzenlemeye sahip olmalı ve karapara aklama ve terörizmin finansmanına yönelik denetim veya gözetime tabi tutulmalıdır. Eğer fazla risk taşımıyorsa söz konusu tedbirler daha hafif uygulanabilecektir.
Tavsiye 24
Aşağıda yer alan kriter Tavsiye 24 ile bağlantılıolarak okunmalıdır.
Temel kriter
24.1- Ülkeler, (internet üzerinden olanlar dahil) kumarhanelerin FATF tavsiyelerinde yer alan karapara aklama ve terörizmin finansmanı tedbirlerini etkili bir şekilde uygulamalarınısağlayan kapsamlı
düzenleme ve denetim rejimine tabi olmalarınısağlamalıdırlar.
24.1.1- Ülkeler bir yetkili otoritenin karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele konusunda düzenleme ve denetimden sorumlu olmasını sağlamalıdır.
24.1.2- Kumarhanelere bir yetkili otorite tarafından ruhsat verilmelidir.
