Para ve mali kurumlar
AÜHF İktisat – F. Kemal Kızılca
Para
Paranın işlevleri:
1. Değişim aracı
2. Hesap birimi
3. Değer saklama aracı
4. (Borç ödeme aracı)
Hesap birimi
• Paranın olmadığı durumda, her bir malın fiyatı, diğerleri cinsinden ifade edilmek durumundadır.
N adet malın üretildiği bir ekonomide, N(N-1)/2
adet fiyat tanımlamak gerekir.
Değer saklama aracı
Birçok varlık (gayrimenkul, mücevher, sanat eserleri, antika…) değer saklama açısından paraya göre daha avantajlı olabilir.
Zaman içinde kıymetlenebilir ya da faiz kazandırabilir.
Paranın değer saklama aracı olarak kullanılması için ne sebep var?
Para
M1 = Dolaşımdaki Para + Vadesiz Mevduat (TL,YP)
M2 = M1 + Vadeli Mevduat (TL,YP)
M3 = M2 + Repo + Para Piyasası Fonları”
Mevduat ve Kredi Yaratılması
Banka Mevduat
Artışı Kredi
Artışı Rezerv Artışı
A 1000 900 100
B 900 810 90
C 810 729 81
D 729 656.1 72.9
E … … …
F … … …
Toplam 10,000 9,000 1,000
Mevduat Çarpanı (çoğaltanı)
ΔD : Mevduatta gerçekleşen toplam değişme
ΔR : Bankacılık sistemine toplam nakit girişi
r : Zorunlu karşılık oranı
Mevduat çarpanı
r R
D
1
Basitleştirici varsayımları kaldırırsak:
Gerçek hayatta kişiler paralarının bir kısmını nakit olarak
tutarlar; bankalar ise zorunlu rezervlerin üzerinde de rezerv tutabilirler.
Bu durumda bankacılık kesiminin yarattığı para miktarı, basit mevduat çarpanı modelinin gösterdiğinden daha az olacaktır.
R) (C
taban Parasal
: 1 1
MB
e MB r
c
M c
Birincil ve İkincil Piyasalar:
“Birincil Piyasa (Primary Market):
İlk ihraçların yapıldığı piyasadır. Bir yatırım aracının örneğin bir menkul kıymetin ilk defa piyasaya sürülmesi (satılması) birincil piyasa işlemidir. Benzer şekilde, devlet iç borçlanma senetlerinin, Hazine Müsteşarlığı tarafından ihale yöntemi ile satımı da bir birincil piyasa işlemidir.”
Kaynak: www.tcmb.gov.tr
Birincil ve İkincil Piyasalar:
“İkincil Piyasa (Secondary Market): Kıymetlerin ilk ihraçları sonrası işlem gördükleri piyasaları ifade eder. Örneğin, Hazine Müşteşarlığı tarafından ihraç edilen borçlanma senetlerinin ihraç sonrası alınıp-satıldığı İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Tahvil Bono Piyasası ikincil piyasaya bir örnektir.”
Kaynak: www.tcmb.gov.tr