1 Denizbank Anonim Şirketi Yönetim Kurulu’na:
Denizbank Anonim Şirketi’nin (Banka) 31 Mart 2004 tarihi itibariyle hazırlanan bilançosu ile aynı tarihte sona eren üç aylık döneme ait gelir tablosunu denetlemiş bulunuyoruz. Rapor konusu mali tablolar Banka yönetiminin sorumluluğundadır. Bağımsız denetimi yapan kuruluş olarak üzerimize düşen sorumluluk, denetlenen mali tablolar üzerinde görüş bildirmektir. Banka’nın bir önceki hesap dönemleri olan 31 Aralık 2003 ve 31 Mart 2003 tarihleri itibariyle hazırlanan mali tabloları bir başka bağımsız denetim firması tarafından sırasıyla denetim ve sınırlı denetime tabi tutulmuştur. Denetim firmasının 31 Aralık 2003 ve 31 Mart 2003 tarihleri itibariyle hazırlanan mali tablolar ile ilgili olarak sırasıyla 27 Şubat 2004 ve 29 Mayıs 2003 tarihli raporlarında olumlu görüş beyan edilmiştir.
Denetim, 4389 sayılı Bankalar Kanunu uyarınca yürürlüğe konulan hesap ve kayıt düzeni ile muhasebe standartlarına ve bağımsız denetim ilkelerine ilişkin düzenlemelere uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Bu düzenlemeler, bağımsız denetimin, mali tablolarda önemli bir hatanın olup olmadığı konusunda makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanmasını ve yürütülmesini gerektirmektedir. Denetim, mali tablolarda yer alan tutar ve açıklamalara ilişkin bilgi ve verilerin test edilerek incelenmesinin ve doğrulanmasının yanısıra, uygulanan muhasebe standartlarının ve yönetim tarafından yapılan önemli muhasebe tahminlerinin ve mali tabloların bir bütün olarak sunumunun değerlendirilmesini içermektedir. Gerçekleştirilen denetimin, görüşümüzün oluşturulmasına makul ve yeterli bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz.
Görüşümüze göre, ilişikteki mali tablolar, bütün önemli taraflarıyla, Denizbank Anonim Şirketi’nin 31 Mart 2004 tarihi itibariyle mali durumunu ve aynı tarihte sona eren üç aylık döneme ait faaliyet sonuçlarını Bankalar Kanunu’nun 13 üncü maddesi gereğince yürürlükte bulunan düzenlemelerde belirlenen muhasebe ilke ve standartlarına uygun olarak doğru bir biçimde yansıtmaktadır.
İstanbul, 20 Mayıs 2004
Cevdet Suner Denetim ve Yeminli Mali Müşavirlik
Anonim Şirketi
Yüksel Özay
Sorumlu Ortak, Başdenetçi
2
Denizbank Anonim Şirketi
31 Mart 2004 Tarihi İtibariyle Mali Tablolara İlişkin Dipnotlar
(Para birimi: Milyar Türk Lirası olarak enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde 31 Mart 2004 tarihindeki satınalma gücü cinsinden ifade edilmiştir.)
BİRİNCİ BÖLÜM Genel bilgiler
I. Banka’nın hizmet türü ve faaliyet alanları:
31 Mart 2004 tarihi itibariyle yurtiçindeki 166 ve yurtdışındaki 1 şubesi ile hizmet vermekte olan Denizbank A.Ş. (Banka), bir özel sektör mevduat bankasıdır.
Ana sözleşme’nin 4. maddesinde belirtildiği üzere Banka’nın faaliyet alanları aşağıda sıralanmıştır:
- Her türlü mevduat kabul edebilir ve bankacılık işlemleri yapabilir.
- İlgili mevzuat ve Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri dahilinde her türlü sermaye piyasası araçları üzerinde işlemler yapabilir.
- Ulusal ve uluslararası finansman kuruluşları ile kredi ve istihbarat anlaşmaları yapabilir.
Konsorsiyum ve sendikasyonlara katılabilir.
- Türk Lirası ve döviz cinsinden her türlü kısa, orta ve uzun vadeli krediler açabilir, garantiler verebilir.
- Sigorta şirketi kurabilir, sigorta acenteliği yapabilir, mevcut veya kurulacak sigorta şirketlerine katılabilir.
- Banka’nın faaliyet konularında kanun, kararname veya sözleşmelerle tahsis ve temin edilecek fonları amaçları doğrultusunda kullanabilir.
- Konusu ile ilgili her çeşit sözleşmeleri ve hukuki işlemleri yapabilir. Taahhütname, senet ve sair belgeleri imzalayabilir, muhabirlikler tesis edebilir.
- İhtiyacı olan her türlü menkul ve gayrimenkul mallarla her çeşit hakları satın alabilir, imal veya inşaa edebilir, sair şekillerde iktisab edebilir, kiralayabilir gerektiğinde bunları kısmen veya tamamen başkalarına satabilir, devredebilir veya kiraya verebilir. Bunlar üzerinde her çeşit ayni hak tesis ve fekkedebilir.
- Faaliyetlerinin gerektirdiği her türlü ikraz ve istikrazda bulunabilir.
- Faaliyetlerine ilişkin olarak kefalet, rehin, ipotek, işletme rehni vesair her çeşit nakdi ve ayni teminat alabilir, bunları devir ve fekkedebilir.
- Yerli ve/veya yabancı ortaklıklar kurabilir ve mevcut ortaklıklara katılabilir.
- Yürürlükteki mevzuat çerçevesinde her türlü bankacılık alanına giren tüm faaliyetleri icra edebilir.
II. Banka’nın dahil olduğu grup:
Banka’nın sermayesinde doğrudan hakimiyeti olan sermaye grubu Zorlu Grubu’dur. Özelleştirme Yüksek Kurulu; 20 Mart 1997 tarih ve 97/5 sayılı kararı ile Denizbank A.Ş. hisselerinin
%100’ünün özelleştirilmesine karar vermiş, bu kararı takiben Zorlu Holding A.Ş. ile Özelleştirme İdaresi Başkanlığı arasında 29 Mayıs 1997 tarihinde hisse satış sözleşmesi imzalanmış ve Banka 25 Ağustos 1997 tarihinde faaliyetlerine başlamıştır.
7 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Muhasebe politikaları
I. Sunum Esaslarına ilişkin açıklama ve dipnotlar
Mali tablolar ile bunlara ilişkin açıklama ve dipnotlara ilişkin uygunluk beyanı
Banka, ilişikte yer alan 31 Mart 2004 tarihli enflasyona göre düzeltilmiş konsolide olmayan mali tabloları ile bunlara ilişkin açıklama ve dipnotlarını, 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nun “Hesap ve Kayıt Düzeni” başlıklı 13. maddesi hükümleri gereğince Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından 22 Haziran 2002 tarih, 24793 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 1 Ekim 2002 tarihinde yürürlüğe konulan “Muhasebe Uygulama Yönetmeliği”
(MUY) ile bu yönetmeliğe ilişkin olarak yayımlanmış muhasebe standartları tebliğlerinde belirlenen esaslara uygun olarak hazırlamıştır.
II. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile türev ürünlere ilişkin açıklamalar
Muhasebe Uygulama Yönetmeliği’nin 1 sayılı Tebliği (MUY 1) “Finansal Araçların Muhasebeleştirilmesi Standardı” hükümleri uyarınca riskten korunma aracı olarak değerlendirilmeyen vadeli döviz alım-satım sözleşmeleri, swap, opsiyon ve futures işlemleri alım satım amaçlı işlemler olarak sınıflandırılmaktadır. Vadeli işlem sözleşmelerinin rayiç bedelle değerlenmesi gerekirken, güvenilir forward piyasa verileri bulunmaması nedeniyle, önceki yıllarda olduğu gibi düz reeskont yöntemi ile değerleme yapılmaktadır.
Banka’nın ana sözleşmeden ayrıştırılmak suretiyle oluşturulan veya riskten korunma amaçlı türev ürünleri yoktur.
Banka’nın türev işlemleri ağırlıklı olarak, yabancı para pozisyon riskini azaltmak ve yabancı para pozisyonunun kompozisyonunu korumak amacıyla yapılan, vadeli döviz alım-satım sözleşmelerinden oluşmaktadır.
Türev işlemlerin ilk olarak kayda alınmasında elde etme maliyeti kullanılmakta ve bunlara ilişkin işlem maliyetleri elde etme maliyetine dahil edilmektedir. Ayrıca, türev işlemlerden doğan yükümlülükler ve alacaklar sözleşme tutarları üzerinden nazım hesaplara kaydedilmektedirler.
Türev işlemler kayda alınmalarını izleyen dönemlerde düz reeskont yöntemi ile değerlenmekte ve bulunan değerin pozitif veya negatif olmasına göre bilançoda sırasıyla, “Faiz ve gelir tahakkuk ve reeskontları” ve “Faiz ve gider tahakkuk ve reeskontları” içerisinde gösterilmektedir. Yapılan değerleme sonucu meydana gelen farklar alım satım amaçlı türev işlemlerde gelir tablosunda “Diğer faaliyet gelirleri/giderleri” hesaplarında yansıtılmaktadır.
III. Finansal araçların netleştirilmesi
İlişikteki mali tablolarda finansal varlık ve yükümlülüklerin netleştirilmesine ilişkin bir işlem yapılmamıştır. Ayrıca nazım hesaplarda yer alan kalemlere ilişkin de bu tür bir netleştirme işlemi yapılmamıştır.
Finansal varlıklar ve borçların, yasal olarak netleştirilmesinin mümkün olması ve varlık ve yükümlülüğün net tutarlar üzerinden tahsil etme veya ödeme niyetinin olması halinde söz konusu finansal varlık ve yükümlülükler bilançoda net tutarlarıyla gösterilebilecektir.
8 IV. Faiz gelir ve gideri
Etkin faiz oranı yöntemi kullanılarak hesaplanan faiz gelirleri ve giderleri tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmektedir. 31 Mart 2004 ve 31 Aralık 2003 tarihleri itibariyle 30 Haziran 2001 tarih ve 24448 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4672 ve 4491 Sayılı Kanunlar ile değişik 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nun 3. maddesinin 11. fıkrası ve 11. maddesinin 12. fıkrası hükmüne istinaden yayımlanan “Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik” ile 31 Ocak 2002 tarih ve 24657 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan “Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik” uyarınca donuk alacak haline gelen kredilerin faiz reeskontları iptal edilmekte ve söz konusu krediler yine aynı mevzuat uyarınca canlı krediler içinde sınıflandırılıncaya veya tahsil edilinceye kadar faiz reeskontu yapılmamaktadır. Dövize endeksli kredilerin ve menkul kıymetlerin kur farkları faiz gelir ve giderleri içinde muhasebeleştirilmektedir.
V. Ücret ve komisyon gelir ve giderleri
Komisyon ve bankacılık hizmet gelirleri tahsil edildikleri dönemde gelir kaydedilmekte, bu gelir kalemleri dışında diğer tüm gelir ve giderler tahakkuk esasına göre kayıtlara intikal ettirilmektedir.
VI. Alım-satım amaçlı menkul değerler
Alım-satım amaçlı menkul değerler bilançoya ilk olarak işlem maliyetleri de dahil olmak üzere maliyet değerleri ile yansıtılmaktadır. Alım-satım amaçlı menkul değerler, kayda alınmalarını müteakiben rayiç değerleri ile değerlemeye tabi tutulmakta ve oluşan kazanç ve kayıplar, kar/zarar hesaplarına intikal ettirilmektedir. Alım-satım amaçlı menkul değerlerin elde etme maliyeti ile rayiç değerlerine göre değerlenmiş değerleri arasındaki pozitif farklar, bilançodaki faiz gelir ve reeskontları negatif farklar ise menkul değerler değer düşüş karşılığı hesabına yansıtılmaktadır.
Banka, alım-satım amaçlı menkul değerler arasında bulunan hisse senetlerinin değerlemelerinden kaynaklanan kar ve zararları, MUY 1 “Finansal Araçların Muhasebeleştirilmesi Standardı”na uygun olarak, gelir tablosuna yansıtmaktadır.
Alım-satım amaçlı menkul değerlerin elde tutulması esnasında kazanılan faizler, faiz gelirleri içerisinde gösterilmektedir.
Bilanço tarihleri itibariyle Türk lirası devlet iç borçlanma senetlerinin rayiç değerleri, değerleme günü İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda (İMKB) işlem gören menkul kıymetler için İMKB’de oluşan son gün ağırlıklı ortalama fiyatları, işlem görmeyen menkul kıymetler için ise T.C. Merkez Bankası fiyatları kullanılarak tespit edilmiştir. Eurobond ve yabancı para devlet tahvilleri, bilançoya, ilk olarak işlem maliyetleri de dahil olmak üzere maliyet değerleri ile yansıtılmakta ve kayda alınmalarını müteakiben rayiç değerleri ile değerlemeye tabi tutulmaktadır. Rayiç değere esas teşkil eden fiyat oluşumlarının aktif piyasa koşulları içerisinde gerçekleşmediği durumlarda rayiç değerin güvenilir bir şekilde belirlenmediği kabul edilmekte ve iç verim yöntemine göre hesaplanan iskonto edilmiş değer rayiç değer olarak dikkate alınmaktadır. Hisse senetleri için ise bilanço günü dahil geriye doğru 5 işgünü boyunca oluşan günlük ağırlıklı ortalama fiyatların aritmetik ortalamaları kullanılmıştır.
9
VII. Satış ve geri alış anlaşmaları ve menkul değerlerin ödünç verilmesi işlemleri
Repo anlaşması çerçevesinde müşterilere satılan devlet tahvili ve hazine bonoları ilişikteki bilançoda aktifte “Alım Satım Amaçlı Menkul Değerler” içerisinde, repo işlemlerinden elde edilen fonlar ise pasifte “Repo İşlemlerinden Sağlanan Fonlar” içerisinde gösterilmektedir. İlgili repo anlaşmaları ile belirlenen satım ve geri alım fiyatları arasındaki farkın döneme isabet eden kısmı için gider reeskontu hesaplanmaktadır. Repo işlemlerinden elde edilen fonlar için, hesaplanan faiz gider reeskontları bilançoda “Repo İşlemlerinin Faiz ve Gider Reeskontları” hesabında izlenmektedir.
Bilanço tarihleri itibariyle ters repo işlemlerinden alacak ve ödünce konu edilmiş menkul değer bulunmamaktadır.
VIII. Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler, satılmaya hazır menkul değerler ve banka kaynaklı krediler ve alacaklar
Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler, vadesine kadar saklamak amacıyla elde tutulan, fonlama kabiliyeti dahil olmak üzere vade sonuna kadar elde tutulabilmesi için gerekli koşulların sağlanmış olduğu, sabit veya belirlenebilir ödemeleri ile sabit vadesi bulunan ve banka kaynaklı krediler ve alacaklar dışında kalan finansal varlıklardır. Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler Banka yönetimi tarafından belirlenerek mali tablolarda sınıflandırılmış olup, finansal varlıkların ilgili sınıflaması anılan varlıkların edinilmesi esnasında Banka yönetiminin kararı neticesinde yapılmaktadır.
Satılmaya hazır menkul değerler, banka kaynaklı krediler ve alacaklar ile vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetler ve alım satım amaçlılar dışında kalan finansal varlıkları ifade etmektedir.
Satılmaya hazır menkul değerlerin iskonto ve primleri iç verim oranının hesaplanmasında dikkate alınarak faiz gelirinin bir parçası olarak gelir tablosuna yansıtılır. Satılmaya hazır menkul değerlerin faiz reeskontları kâr /zarar ile ilişkilendirilmekte, rayiç değer farkları ise özkaynak kalemleri arasında bulunan “Menkul değerler değer artış fonu” hesabına kaydedilmektedir. Satılmaya hazır menkul değerler elden çıkarıldığında, birikmiş rayiç değer uyarlamaları kar ve zarar tablosuna yansıtılmaktadır.
Banka kaynaklı krediler ve alacaklar borçluya para, mal veya hizmet sağlama yoluyla yaratılan finansal varlıkları ifade etmektedir.
Finansal varlıkların sınıflandırma işlemi, ilgili finansal varlığın edinilmesi sırasında yapılmaktadır.
Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler ve banka kaynaklı krediler ve alacakların ilk kaydı maliyet değerleri ile kayıtlara yansıtılmaktadır. İlişikteki mali tablolarda, satılmaya hazır menkul değerler arasında gösterilen finansal varlık, borsada işlem görmeyen Çukurova Holding A.Ş. hisse senetleri olup, enflasyona göre düzeltilmiş maliyet değeriyle mali tablolara yansıtılmışlardır.
Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler, değer azalışı için ayrılan karşılık düşüldükten sonra, iç verim oranı yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş maliyeti ile muhasebeleştirilmiştir. Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerlerin değer azalışı için ayrılan herhangi bir karşılık bulunmamaktadır.
Önceden vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler arasında sınıflandırılan ancak, sınıflandırma esaslarına uyulmadığından iki yıl boyunca bu sınıflandırmaya tabi tutulmayacak finansal varlıklar bulunmamaktadır.
Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerlerden kazanılmış olan faizler, faiz geliri olarak kaydedilmekte olup, gelir tablosunda “Menkul Değerlerden Alınan Faizler - Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerlerden Alınan” hesabında izlenmektedir.
Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerlerle ilgili alınan kar payları bulunmamaktadır.
Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerlerin alım-satım işlemleri menkul değerlerin teslim tarihine göre muhasebeleştirilmektedir.
10
neticesinde edinmiş olduğu Türk lirası menkul kıymetleri, T.C. Merkez Bankası tarafından açıklanan fiyatlar ile değerlemiştir.
IX. Banka kaynaklı krediler ve alacaklar ve ayrılan özel karşılıklar
Banka kaynaklı kredilerin ilk kaydı “elde etme maliyeti üzerinden” yapılmaktadır. Kayda alınmalarını izleyen dönemde banka kaynaklı krediler ve alacaklar iç verim oranı yöntemi kullanılarak değerlenmiştir.
Kullandırılan nakdi krediler, MUY 1 “Finansal Araçların Muhasebeleştirilmesi Standardı”nın banka kaynaklı krediler ve alacakların muhasebeleştirilmesi ile ilgili olarak getirmiş olduğu düzenlemeler uyarınca muhasebeleştirilmektedir.
Bu doğrultuda; döviz kredileri evalüasyon işlemine tabi tutulmakta ve kur değerlemesi sonucu oluşan değerleme farkları gelir tablosunda “Kambiyo Karları/ Zararları” içerisinde muhasebeleştirilmektedir. Dövize endeksli krediler hesaplara intikal ettikleri tarihteki Türk lirası değerlerle muhasebeleştirilmekte ve bu krediler için hesaplanan kur değerleme farkları faiz gelirleri hesabında izlenmektedir. Kredilerin faiz reeskontları iç verim oranı yöntemi ile hesaplanmaktadır.
Banka yönetimi tarafından düzenli aralıklarla yapılan kredi portföyü incelemeleri neticesinde kullandırılan kredilerin tahsil edilemeyeceğine ilişkin bulguların tespiti halinde söz konusu krediler, 30 Haziran 2001 tarih ve 24448 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik” ile 31 Ocak 2002 tarih ve 24657 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış olan ‘Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik’te Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik’’in öngördüğü üzere takip hesaplarına intikal ettirilmekte ve bu kredilere özel karşılık ayrılmaktadır. Ayrılan özel karşılıklar gelir tablosuna yansıtılmaktadır.
Söz konusu kredilerle ilgili cari dönem içinde ayrılan karşılıklara ait tahsilatlar gelir tablosunda
“Krediler ve Diğer Alacaklar Karşılığı” hesabına, önceki dönemlerde karşılık ayrılmış olan kredilere ait anapara tahsilatları “Diğer Faaliyet Gelirleri” hesabına, faiz gelirleri ise “Takipteki Alacaklardan Alınan Faizler” hesabına kaydedilmektedir.
Aynı yıl içinde serbest kalan karşılıklar “Krediler ve Diğer Alacaklar Karşılığı” hesabına alacak verilerek, geçmiş yıllarda ayrılan karşılıkların serbest kalan bölümü ise “Diğer Faaliyet Gelirleri”
hesabına aktarılarak muhasebeleştirilmektedir.
X. Şerefiye ve diğer maddi olmayan duran varlıklar İlişikteki mali tablolarda şerefiye hesabı bulunmamaktadır.
Tüm maddi olmayan duran varlıklar MUY 3 “Maddi Olmayan Duran Varlıklar’ın Muhasebeleştirilmesi Standardı” uyarınca kayıtlara maliyet bedelinden alınmakta ve enflasyona göre düzeltilmiş maliyet tutarları ile izlenmektedir. İlk defa düzeltme işlemine tabi tutulacak amortismana tabi varlıkların maliyetine ilave edilmiş varsa kur farkı, finansman giderleri ve yeniden değerleme artışı ilgili varlığın maliyetinden düşülerek bulunan yeni değer üzerinden enflasyona göre düzeltme işlemi yapılmıştır. Maddi olmayan duran varlıklardan, 1 Ocak 2003 tarihinden önce alınanları için, doğrusal amortisman yöntemine göre %20 oranında, bu tarihten sonra alınanlar için ise %40 oranında azalan bakiyeler metoduna göre amortisman ayrılmaktadır.
11
Maddi olmayan duran varlıklar tahmini faydalı ömürleri olan beş yıl boyunca doğrusal amortisman yöntemi kullanılarak itfa edilmektedir. Varlığın faydalı ömrünün tespiti, varlığın beklenen kullanım süresi, teknik, teknolojik veya diğer türdeki eskime ve varlıktan beklenen ekonomik faydayı elde etmek için gerekli olan bakım masrafları gibi hususlar değerlendirilerek yapılmaktadır. Kullanılan amortisman oranı ilgili aktiflerin faydalı ömürlerine yaklaşık olarak tekabül etmektedir. Faydalı ömrün tespiti MUY 3 “Maddi Olmayan Duran Varlıkların Muhasebeleştirilmesi Standardı”nın 18.
maddesinde yer alan esaslar doğrultusunda gerçekleştirilmiştir.
Devam eden bilgisayar yazılımları ile ilgili maliyetler maddi olmayan duran varlıklar içerisinde sınıflandırılmaktadır. Bilgisayar yazılımlarını geliştirirken yapılan harcamalar yazılımın ilk maliyetine eklenmekte olup, bu kıymetler için ayrılan amortisman oranı %20 olarak belirlenmiştir.
Maddi olmayan duran varlıklar, 31 Mart 2004 tarihinden önceki dönemlerde Vergi Usul Kanunu’na göre tam yıl esası gereği amortismana tabi tutulmuştur. MUY 14 Tebliği uyarınca bilanço tarihi itibariyle aktifte bir hesap döneminden daha az bir süre bulunan maddi olmayan duran varlıklara ilişkin olarak, bir tam yıl için öngörülen amortisman tutarının, varlığın aktifte kalış süresiyle orantılanması suretiyle bulunan tutar kadar amortisman ayrılması gerekmektedir. Maddi olmayan duran varlıkların amortisman hesaplamaları 31 Mart 2004 tarihinde sona eren üç aylık döneme ait mali tablolarda MUY 14 Tebliği uyarınca yapılmış ve uygun şekilde gelir tablosuna yansıtılmıştır.
Cari dönemde yapılan bu değişikliğin mali tablolara etkisi Beşinci Bölümde bulunan “III - Gelir tablosuna ilişkin olarak açıklanması gereken hususlar” dipnotunda açıklanmıştır.
XI. Maddi duran varlıklar
Tüm maddi duran varlıklar MUY 2 “Maddi Duran Varlıkların Muhasebeleştirilmesi Standardı”
uyarınca kayıtlara maliyet bedelinden alınmaktadır.
Maddi duran varlıklar, paranın bilanço tarihinde geçerli satın alma gücü cinsinden yeniden düzenlenmesi sonucu bulunan değerleri üzerinden gösterilmiştir. İlk defa düzeltme işlemine tabi tutulacak amortismana tabi varlıkların maliyetine ilave edilmiş, varsa kur farkı, finansman giderleri ve yeniden değerleme artışı ilgili varlığın maliyetinden düşülerek bulunan yeni değer üzerinden enflasyona göre düzeltme işlemi yapılmıştır.
Maddi duran varlıklar üzerinden 2003 yılı öncesinde alınan varlıklar için normal amortisman yöntemine göre, 2003 yılından itibaren alınan varlıklar için ise azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayrılmaktadır. Kullanılan amortisman oranları aşağıda belirtilmiştir:
2003 yılı öncesi
2003 ve sonraki yıllar Menkuller
- Büro makineleri %20 %40
- Mobilya / mefruşat %20 %40
- Nakil vasıtaları %20 %40
- Diğer teçhizat %20 %40
Gayrimenkuller %2 %2
Cari dönem bilanço tarihi itibariyle yasal kayıtlarda yer alan binalar ve elden çıkarılacak gayrimenkuller için ekspertiz çalışmaları yapılmamıştır.
Maddi duran varlıkların elden çıkarılmasından kaynaklanan kar ve zarar, net elden çıkarma hasılatı ile ilgili maddi duran varlığın enflasyon düzeltmesinden sonraki net defter değerinin farkı olarak gelir tablosunda “Diğer Faaliyet Gelirleri/Giderleri” içerisinde yansıtılmaktadır.
12
Maddi bir duran varlığa yapılan normal bakım ve onarım harcamaları gider olarak muhasebeleştirilmektedir. Maddi duran varlığın kapasitesini genişleterek kendisinden gelecekte elde edilecek faydayı artıran nitelikteki yatırım harcamaları, maddi duran varlığın maliyetine eklenmektedir. Yatırım harcamaları, varlığın faydalı ömrünü uzatan, varlığın hizmet kapasitesini artıran, üretilen mal veya hizmetin kalitesini artıran veya maliyetini azaltan giderler gibi maliyet unsurlarından oluşmaktadır.
Maddi duran varlıkların üzerinde rehin, ipotek ve diğer tedbirler veya bunların alımı için verilen taahhütler bulunmamaktadır.
Maddi duran varlıklar, 31 Mart 2004 tarihinden önceki dönemlerde Vergi Usul Kanunu’na göre tam yıl esası gereği amortismana tabi tutulmuştur. MUY 14 uyarınca bilanço tarihi itibariyle aktifte bir hesap döneminden daha az bir süre bulunan maddi duran varlıklara ilişkin olarak, bir tam yıl için öngörülen amortisman tutarının, varlığın aktifte kalış süresiyle orantılanması suretiyle bulunan tutar kadar amortisman ayrılması gerekmektedir. Maddi duran varlıkların amortisman hesaplamaları 31 Mart 2004 tarihinde sona eren üç aylık döneme ait mali tablolarda MUY 14 Tebliği uyarınca yapılmış ve uygun şekilde gelir tablosuna yansıtılmıştır. Cari dönemde yapılan bu değişikliğin mali tablolara etkisi Beşinci Bölüm’de bulunan “III - Gelir tablosuna ilişkin olarak açıklanması gereken hususlar” dipnotunda açıklanmıştır.
XII. Kiralama işlemleri
Finansal kiralama sözleşmelerinin süresi azami 4 yıldır. Finansal kiralama yoluyla edinilen sabit kıymetler maddi duran varlıklar içinde sınıflandırılmakta ve bu sabit kıymetler faydalı ömürleri esas alınmak suretiyle %20 oranında amortismana tabi tutulmaktadır. Finansal kiralama sözleşmelerinden kaynaklanan borçlar pasifte “Finansal kiralama borçları” hesabında gösterilmektedir. Finansal kiralama ile ilgili faiz giderleri ve kur farkları gelir tablosuna yansıtılmaktadır.
Faaliyet kiralaması konusu sözleşmelerin, süreleri bitmeden sona erdirilmesi durumunda, kiralayana ceza olarak ödenmesi gereken tutarlar kiralamanın sona erdiği dönemde, nakit ödemeye istinaden, gider olarak muhasebeleştirilmektedir. Süresi bitmeden sona erdirilen faaliyet kiralaması sözleşmesi bulunmamaktadır.
Banka, “Kiralayan” olma sıfatıyla finansal kiralama işlemleri gerçekleştirmemektedir.
XIII. Karşılıklar ve şarta bağlı yükümlülükler
Krediler ve diğer alacaklar için ayrılan özel ve genel karşılıklar dışında kalan karşılıklar ve şarta bağlı yükümlülükler, MUY 8 “Karşılıklar, Şarta Bağlı Yükümlülükler ve Varlıkların Muhasebeleştirilmesi Standardı” uyarınca; karşılıklar geçmiş olayların bir sonucu olarak ortaya çıktığı anda muhasebeleştirilmekte olup, bununla ilgili olarak Banka tarafından yükümlülük tutarının tahmini yapılarak mali tablolara yansıtılmaktadır. Söz konusu yükümlülük tutarının tahmin edilemediği durumlarda “Şarta bağlı” olarak kabul edilmektedir. Şarta bağlı yükümlülükler için şartın gerçekleşme olasılığı yüksek ise ve güvenilir olarak ölçülebiliyorsa karşılık ayrılmakta, güvenilir olarak ölçülemiyorsa ya da şartın gerçekleşme olasılığı yoksa veya az ise bu yükümlülük dipnotlarda açıklanmaktadır.
Banka avukatlarından edinilen hukuk beyanına göre 31 Mart 2004 tarihi itibariyle Banka aleyhine açılmış olan ve devam eden 15,899 TL, 1,266,750 ABD Doları ve 58,578 Euro tutarında toplam 63 adet dava mevcuttur. Bu davaların önemli bir kısmı ayrılan personel tarafından açılan tazminat davaları ile bazı kira borçlarının tazmini için açılan davalardır. Ayrıca, Banka tarafından açılmış olup devam eden 379,292 Euro, 1,350 ABD Doları, 11,420 TL tutarında, toplam 463 adet takip davası mevcuttur.
Banka yönetimine göre, devam eden davalar ile ilgili ayrılması gereken herhangi bir karşılık bulunmamaktadır.
13 XIV. Çalışanların haklarına ilişkin yükümlülükler
Türkiye’de mevcut kanunlar çerçevesinde, Bankalar istifa ya da kötü hal dışında görevine son verdiği veya yasal emeklilik süresini dolduran personeline beher çalışma yılı için 30 günlük ücret üzerinden ödeme yapmakla yükümlüdür. Bu kapsamda, cari dönem bilançosunda, personelin ortalama kıdem süresi, işten ayrılma oranı ve kıdem tazminatı tavanı dikkate alınarak maksimum tahmini yükümlülük üzerinden kıdem tazminatı karşılığı ayrılmıştır. MUY 10 “Banka Çalışanlarının Haklarının Muhasebeleştirilmesi Standardı” hükümleri, kıdem ve ihbar tazminatı yükümlülükleri için, bilançonun hazırlandığı dönemden önceki son beş yıl için yapılan ödemelerin toplam yükümlülük tutarlarına oranları alınarak hesaplanan fiili ödeme oranlarının ortalamasının cari yıl sonu itibariyle toplam yükümlülüğe uygulanması suretiyle karşılık ayrılmasını öngörmektedir.
Bu oran 31 Mart 2004 tarihi itibariyle %14 olmakla beraber, Banka, personelinin kıdem süresi ve kıdem tazminatı tavanını dikkate alarak maksimum tahmini yükümlülük üzerinden kıdem tazminatı karşılığı ayırmıştır.
Bilanço tarihinden itibaren 12 aydan daha uzun sürede sözleşme süresi dolacak belirli süreli sözleşme ile istihdam edilen çalışan bulunmamaktadır.
Banka çalışanlarının, üyesi bulunduğu vakıf, sandık ve benzeri kuruluşlar yoktur.
XV. Vergi uygulamaları Kurumlar vergisi
24 Nisan 2003 tarihinde yayımlanan 4842 sayılı kanunla yapılan düzenlemeler çerçevesinde, 2003 yılı gelirlerinden başlamak üzere kurumlar vergisi oranı %30 olarak uygulanmaktadır. Ancak, 2 Ocak 2004 tarihinde yayımlanan 5035 sayılı kanunla yapılan düzenlemeler çerçevesinde sadece 2004 yılı kazançlarının vergilendirilmesinde uygulanacak kurumlar vergisi oranının %33 olması hükme bağlanmıştır.
24 Nisan 2003 tarihinden itibaren, 2002 ve önceki yıl karları da dahil olmak üzere, dönem karı, dağıtılmaması, sermayeye ilave edilmesi veya tam mükellef kurumlara dağıtılması durumlarında stopaja tabi olmazken, tam mükellef gerçek kişilere, kurumlar vergisi ve gelir vergisi mükellefiyeti olmayanlara, kurumlar vergisi ve gelir vergisinden muaf olanlara yapılacak kar dağıtımı %10 oranında stopaja tabidir (fon payı uygulamasının 31 Aralık 2003 tarihine kadar yürürlükte olması nedeniyle bu tarihe kadar yapılacak olan kar dağıtımlarında efektif vergi oranı %11 olmaktadır).
Ancak, dağıtıma konu dönem karının; 31 Aralık 1998 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançlara, 31 Aralık 2002 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen ve kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlara ve 24 Nisan 2003 tarihinden önceki müracaatlara istinaden düzenlenmiş olan teşvik belgeleri kapsamındaki harcamalara istinaden hesaplanan ve üzerinden %19.8 stopaj ödenmiş yatırım indirimi tutarından kaynaklanan kazançlara isabet eden kısmı stopaja tabi değildir.
Vergi mevzuatı uyarınca üçer aylık dönemler itibariyle oluşan kazançlar üzerinden %30 (24 Nisan 2003 tarihinden önce %25) oranında geçici vergi hesaplanarak ödenmekte, ödenen tutarlar yıllık kazanç üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir. 2 Ocak 2004 tarihinde yayımlanan 5035 sayılı kanun çerçevesinde 2004 yılı üçer aylık geçici vergilendirme dönemleri ile ilgili geçici verginin hesabında da %33 oranı dikkate alınmaktakdır. Bu tür peşin ödenen vergiler, ilgili yılın kurumlar vergisi yükümlülüğünden mahsup edilmek üzere aktifte “peşin ödenmiş vergiler”
hesabında takip edilmektedir.
14
Kurumlar vergisi, ilgili olduğu hesap döneminin sonunu takip eden dördüncü ayın on beşinci günü akşamına kadar beyan edilerek bu ayın sonuna kadar tek taksitte ödenir. 2003 ve önceki yıllarda Kurumlar Vergisi, Vergi Usul Kanunu’na uygun olarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulmamış vergiye tabi kar üzerinden hesaplanmıştır. 30 Aralık 2003 tarihinde yayımlanan 5024 sayılı Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun çerçevesinde 1 Ocak 2004 tarihinden itibaren vergiye tabi kazancın enflasyona göre düzenlenmiş mali tablolar üzerinden hesaplanması hükme bağlanmıştır. Bu çerçevede 31 Aralık 2003 tarihli bilançonun söz konusu kanunla getirilen düzenlemeler çerçevesinde düzeltilmiş aktif toplamından düzeltilmiş sermaye, düzeltilmiş hisse senetleri ihraç primleri ve düzeltilmiş hisse senedi iptal karları ile borç toplamının çıkarılması sonucu bulunan fark, geçmiş yıllar kar/zararı hesabında gösterilecek, bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl karı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmeyecektir. Yine 2003 ve önceki hesap dönemlerine ait beyannamelerde yer alan indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları 2004 ve daha sonraki hesap dönemlerinde mukayyet (kayıtlı) değerleri ile dikkate alınacaktır.
Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre beyanname üzerinde gösterilen mali zararlar 5 yılı aşmamak kaydıyla dönemin kurumlar vergisi matrahından indirilebilir. Beyanlar ve ilgili muhasebe kayıtları vergi dairesince beş yıl içerisinde incelenebilmekte ve vergi hesapları kontrol edilebilmektedir.
Dönem karı üzerinden hesaplanan kurumlar ve gelir vergisi karşılıkları pasifte “Vergi Karşılıkları”
hesabına ve gider olarak da “Vergi Karşılığı” hesabına kaydedilmektedir.
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü / aktifi
Banka, uygulanan muhasebe politikaları ve değerleme esasları ile vergi mevzuatı arasındaki geçici zamanlama farkları için ertelenmiş vergi hesaplamakta ve muhasebeleştirmektedir. Enflasyon muhasebesi uygulaması ile ilgili farklar üzerinden ertelenmiş vergi hesaplanmamıştır.
31 Mart 2004 tarihi itibariyle mali tablolara yansıtılan ertelenmiş vergi pasifi 2,381 TL (31 Aralık 2003 tarihi itibariyle ertelenmiş vergi pasifi 8,508 TL) tutarındadır.
Ertelenmiş vergi pasifi bilançoda “Diğer Yabancı Kaynaklar”, ertelenmiş vergi provizyonu ise gelir tablosunda “Vergi Karşılığı” içerisinde gösterilmiştir. Geçmiş yıla ait ertelenmiş vergi pasifinin geri çevrilmesinden doğan karlar ise “Diğer Faaliyet Gelirleri” kaleminde gösterilmiştir.
XVI. Borçlanmalara ilişkin ilave açıklamalar
Borçlanmayı temsil eden araçlar; işlem tarihinde elde etme maliyeti ile kayda alınmakta, iskonto edilmiş değerleri üzerinden izlenmektedir. İlişikteki mali tablolarda, yabancı para borçlanma araçları dönem sonu gişe alış kuru ile değerlemeye tabi tutulmuş, borçlanma tutarlarına ilişkin döneme isabet eden faiz gideri tutarları mali tablolara yansıtılmıştır.
Borçlanmayı temsil eden yükümlülükler için likidite, faiz oranı ve yabancı para kur riskine karşı genel anlamlı korunma teknikleri uygulanmaktadır. Ancak bunlar muhasebeleştirme açısından MUY 1 kapsamında riskten korunma işlemleri olarak tanımlanamamaktadır.
Bilanço tarihleri itibariyle hisse senedine dönüştürülebilir tahvil ihraç edilmemiştir.
Bilanço tarihleri itibariyle Banka’nın ihraç etmiş olduğu borçlanmayı temsil eden finansal araçlar bulunmamaktadır.
15 XVII. Ödenmiş sermaye ve hisse senetleri stoğu
Bilanço tarihleri itibariyle hisse senedi ihracı ile ilgili işlem bulunmamaktadır.
Bilanço tarihinden sonra, hisse senetleriyle ilgili kar payları ilan edilmemiştir.
XVIII. Aval ve kabuller
Aval ve kabuller, olası borç ve taahhüt olarak bilanço dışı yükümlülükler arasında izlenmektedir.
Aval ve kabullere ilişkin nakit işlem, müşterilerin ödemeleri ile eşzamanlı olarak gerçekleştirilmektedir.
Bilanço tarihleri itibariyle aktif karşılığı bir yükümlülük olarak gösterilen aval ve kabuller bulunmamaktadır.
XIX. Devlet teşvikleri
Bilanço tarihleri itibariyle Banka’nın kullandığı devlet teşviği bulunmamaktadır.
XX. Raporlamanın bölümlemeye göre yapılması
BDDK tarafından yapılan düzenlemelerle bu bölümde istenen bilgilerin 1 Ocak 2004 tarihinden itibaren hazırlanması istenmektedir, ancak bu bölüm ara dönem mali tablo açıklamalarına tabi değildir.
XXI. Yabancı para varlık ve borçlar
Banka’nın yabancı para ile yapmış olduğu işlemler, MUY 11 “Kur Değişimi Etkilerinin Muhasebeleştirilmesi Standardı” esas alınarak muhasebeleştirilmiş olup, 31 Mart 2004 tarihi itibariyle tamamlanan yabancı para işlemlerden doğan kur farkı gelirleri ve giderleri işlemin yapıldığı tarihteki geçerli kurlar üzerinden Türk Lirası’na çevrilmekte ve kayıtlara intikal ettirilmektedir. İlgili dönem sonlarında, yabancı para aktif ve pasif hesapların bakiyeleri dönem sonu Banka kurlarından Türk Lirası’na çevrilmiş ve oluşan kur farkları kambiyo karı ve zararı olarak kayıtlara yansıtılmıştır.
İlgili dönem sonları itibariyle değerlemeye esas alınan Banka döviz alış kurları aşağıdaki gibidir:
31 Mart 2004 31 Aralık 2003 31 Mart 2003 ABD Doları 1,310,219 1,393,278 1,700,073 Euro 1,602,266 1,757,480 1,850,359 XXII. Bağlı ortaklık ve iştirakler
Türk Lirası bağlı ortaklıklar enflasyona göre düzeltme işlemine tabi tutulmuş değerlerinden varsa değer düşüklüğü indirilmiş tutarlarıyla yansıtılmıştır. Enflasyona göre düzeltilmiş değerler, maliyet bedellerinden bu kuruluşların oluşturmalarına izin verilen yeniden değerleme değer artış gibi fonların sermayelerine eklenmesi nedeniyle elde edilen tutarlar indirildikten sonra kalan tutarları üzerinden, satın alma veya sermaye artırımının tahsil tarihleri dikkate alınarak hesaplanan düzeltme katsayıları kullanılarak bulunmuştur. Yabancı para cinsinden bağlı ortaklıkların düzeltilmiş tutarları bu yatırımların döviz cinsinden elde etme maliyetlerinin bilanço tarihindeki döviz kurları kullanılarak Türk Lirasına çevrilmesi suretiyle hesaplanmıştır.
Bilanço tarihleri itibariyle borsaya kote olan Türk Lirası iştirak İMKB’de açıklanan bilanço tarihinden önceki son beş iş gününün kapanış fiyatlarının ortalaması üzerinden değerlenmek suretiyle mali tablolara yansıtılmıştır.
16 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Mali bünyeye ilişkin bilgiler
I. Finansal araçların kullanım stratejisi ve yabancı para cinsinden işlemlere ilişkin açıklamalar:
Banka kaynakları çeşitli vade dilimlerinde mevduat ve kısa vadeli dış kaynaklı borçlardan oluşmaktadır. Sağlanan kaynaklar genelde sabit oranlı olup, yüksek getirisi olan finansal aktiflerde değerlendirilmektedir. Kaynakların önemli bir bölümü, getiriyi artırmak ve likiditeyi desteklemek amacı ile yüksek getirili ve değişken faizli Türk Lirası ve yabancı para devlet iç borçlanma senetleri ile eurobond gibi enstrümanlara dikkatli ve seçici bir yaklaşımla belirlenen kredilere tahsis edilmektedir. Vadesi gelmiş bütün yükümlülüklerin karşılanabilirliğini sağlayıcı likidite yapısı, fonlama kaynaklarını çeşitlendirerek, yeterli düzeyde nakit ve nakde dönüşebilir varlık bulundurularak oluşturulmaktadır. Kaynakların vade yapısı ile plasmanların vade yapısı ve getirisi piyasa şartları elverdiğince dikkate alınmakta, uzun vadeli plasmanlarda daha yüksek getiri ilkesi benimsenmektedir.
Banka’nın faaliyet alanları için hesaplanan ortalama getirinin üzerinde getiri elde edilen faaliyet alanı bulunmamaktadır. Ayrıca, Banka’nın önemli tutarda bilanço dışı risk alanı bulunmamaktadır.
Banka para ve sermaye piyasalarındaki kısa vadeli kur, faiz ve fiyat hareketleri karşısında ve piyasa koşullarına göre risk limitleri dahilinde çeşitli riskler alabilmektedir.
Banka’nın Risk Yönetimi Sisteminde bu pozisyonlar sürekli olarak izlenmekte; aşım ya da piyasa verilerindeki değişimler sonucunda gerekli tedbirler alınmaktadır.
Faiz riskinden korunmak için, sabit ve değişken faizli aktifler ile pasifler, vade yapıları da gözetilerek, dengede tutulmaktadır.
Gerek döviz cinsi gerekse vade yapıları gözetilerek bilançonun aktif-pasif dengesi günlük olarak izlenmektedir. Kısa süreli alınan pozisyon riskleri ise, forward, swap ve option gibi türev ürünleri ile karşılanmaktadır.
ABD Doları ve Euro döviz cinslerinin dışındaki döviz cinslerinde risk alınmamakta, müşteri işlemleri dolayısıyla alınan pozisyon bilanço büyüklüğünün yaklaşık %0.01 kadarını aştığında, türev ürünleri ile pozisyon kapatılmaktadır.
Banka’nın yabancı işletmelerdeki net yabancı para pozisyonu, Banka’nın pozisyonu ile birlikte değerlendirilmekte ve oluşan her türlü pozisyon risk limitleri çerçevesinde değerlendirilmektedir.
II. Sermaye yeterliliği standart oranı
31 Mart 2004 tarihi itibariyle konsolide olmayan sermaye yeterliliği standart oranı %19,25 (31 Aralık 2003: %18,24)’tir. Bu oran ilgili mevzuatta belirlenen asgari oran olan %8’in üzerindedir.
1. Sermaye yeterliliği standart oranının tespitinde kullanılan risk ölçüm yöntemleri:
Sermaye yeterliliği standart oranının hesaplanması 31 Ocak 2002 tarih ve 24657 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış “Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” çerçevesinde yapılmaktadır. Sermaye yeterliliği standart oranının hesaplanmasında hesap ve kayıt düzenine ilişkin mevzuata uygun olarak düzenlenen veriler kullanılır. Ayrıca “Bankaların İç Denetim ve Risk Yönetimi Sistemleri Hakkındaki Yönetmelik”
esaslarına göre piyasa riski tutarı hesaplanarak sermaye yeterliliği standart oranına dahil edilmiştir.
Özkaynak hesabında sermayeden indirilen değer olarak dikkate alınan tutarlar risk ağırlıklı varlıklar, gayrinakdi krediler ve yükümlülüklerin hesaplanmasına dahil edilmez. Risk ağırlıklı varlıkların hesaplanmasında, tükenme ve değer kaybı ile karşı karşıya olan varlıklar, ilgili amortismanlar ve karşılıklar düşüldükten sonra kalan net tutarlar üzerinden hesaplara alınır.
17
Gayrinakdi krediler ile ilgili işlemlerde, kredi riskine esas tutarların hesaplanmasında, karşı taraftan olan alacaklar, varsa bu işlemler için “Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Kredilere İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik”in 21. maddesinin (1) numaralı fıkrasında belirtilen oranlar ile çarpıldıktan sonra ilgili risk grubuna dahil edilerek, risk grubunun ağırlığı ile ağırlıklandırılır.
Döviz ve faiz haddi ile ilgili işlemlerde, kredi riskine esas tutarların hesaplanmasında, karşı taraftan olan alacaklar, “Bankaların Kuruluş ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik”in 21. maddesinin (2) numaralı fıkrasında belirtilen krediye dönüştürme oranlarında ilgili risk grubuna dahil edilerek, ilgili risk grubunun ağırlığı ile ikinci defa ağırlıklandırılır.
2. Sermaye yeterliliği standart oranına ilişkin bilgiler:
Risk Ağırlıkları Banka
0% 20% 50% 100%
Risk Ağır. Varlık, Yüküm., Gnakdi Kredi
Bilanço Kalemleri (Net) 674,344 595,636 173,334 1,623,233
Nakit Değerler 68,288 -- -- --
Bankalar 89,308 593,142 -- --
Bankalararası Para Piyasası 128,000 -- -- --
Ters Repo İşlemlerinden Alacaklar -- -- -- --
Zorunlu Karşılıklar 187,337 -- -- --
Özel Finans Kurumları -- -- -- --
Krediler 156,273 2,236 150,631 1,363,744
Takipteki Alacaklar (Net) -- -- -- 14,088
İştirak, Bağlı Ortak. Ve VKET Men. Değ. -- -- -- 162,974
Muhtelif Alacaklar -- -- -- 4,957
Vadeye Kadar Elde Tutul Men.Değ (Net) 33,114 -- -- --
Finansal Kira. Amaç. Varlık.Veril Avans -- -- -- --
Finansal Kira. İşlemlerinden Alacaklar -- -- -- --
Finansal Kira. Konusu Varlıklar (Net) -- -- 22,703 --
Sabit Kıymetler (Net) -- -- -- 55,175
Diğer Aktifler 12,024 258 -- 22,295
Bilanço Dışı Kalemler 122,907 601,532 335,696 199,028
Garanti ve Kefaletler 115,589 588,434 143,573 172,837
Taahhütler 681 -- 190,040 --
Diğer Nazım Hesaplar -- -- -- --
Türev Finansal Araçlar ile İlgili İşlemler -- 12,832 -- 7,329
Faiz ve Gelir Tahakkuk ve Reeskontları 6,637 266 2,083 18,862
Risk Ağırlığı Verilmemiş Hesaplar -- -- -- --
Toplam Risk Ağırlıklı Varlıklar 797,251 1,197,168 509,030 1,822,261
18
3. Konsolide olmayan sermaye yeterliliği standart oranına ilişkin özet bilgi:
Risk Ağırlıkları Banka
Cari Dönem Önceki Dönem
Toplam Risk Ağırlıklı Varlıklar (*) 2,767,072 2,688,322
Özkaynak 532,758 490,223
Özkaynak/RAV (SRY (%)) %19,25 %18,24
(*) 450,862 TL (31 Aralık 2003: 476,203 TL) tutarında piyasa riskinin de ilavesinden sonraki tutardır.
19 4. Özkaynak kalemlerine ilişkin bilgiler
Cari Dönem
Önceki Dönem ANA SERMAYE
Ödenmiş Sermaye 202,000 202,000
Nominal Sermaye 202,000 202,000
Sermaye Taahhütleri (-) -- --
Ödenmiş Sermayenin Enflasyona Göre Düzeltilmesinden Kaynaklanan Sermaye Yedekleri 249,736 249,736
Hisse Senedi İhraç Primleri ve İptal Kârları -- --
Yasal Yedekler 5,276 5,276
I. Tertip Kanuni Yedek Akçe (TTK 466/1) 1,531 1,531
II. Tertip Kanuni Yedek Akçe (TTK 466/2) 3,745 3,745
Özel Kanunlar Gereği Ayrılan Yedek Akçe -- --
Statü Yedekleri -- --
Olağanüstü Yedekler 14,957 14,957
Genel Kurul Kararı Uyarınca Ayrılan Yedek Akçe 14,957 14,957
Dağıtılmamış Kârlar -- --
Birikmiş Zararlar -- --
Yabancı Para Sermaye Kur Farkı -- --
Kâr 37,240 100,924
Dönem Kârı 37,240 100,924
Geçmiş Yıllan Kârı -- --
Zarar (-) (61,357) (162,281)
Dönem Zararı -- --
Geçmiş Yıllar Zararı (61,357) (162,281)
Ana Sermaye Toplamı 447,852 410,612
KATKI SERMAYE
Yeniden Değerleme Fonu -- --
Menkuller -- --
Gayrimenkuller -- --
Sermayeye Eklenecek İştirak ve Bağlı Ortaklık Hisseleri ile Gayrim. Satış Kazanç. -- --
Özel Maliyet Bedelleri Yeniden Değerleme Fonu -- --
Yeniden Değerleme Değer Artışı 27,518 28,064
Kur Farkları (2) (289)
Genel Karşılıklar 13,061 12,196
Muhtemel Riskler İçin Ayrılan Serbest Karşılıklar 599 4,062
Alınan Sermaye Benzeri Krediler -- --
Menkul Değerler Değer Artış Fonu 117,155 111,575
İştirakler ve Bağlı Ortaklıklardan 117,155 111,575
Satılmaya Hazır Menkul Değerlerden -- --
Yapısal Pozisyona Konu Edilen Menkul Değerler Değer Artışı -- --
Katkı Sermaye Toplamı 158,331 155,608
ÜÇÜNCÜ KUŞAK SERMAYE -- --
SERMAYE 606,183 566,220
SERMAYEDEN İNDİRİLEN DEĞERLER 73,425 75,997
Ana Faaliyet Konuları Para ve Sermaye Piyasaları ile Sigortacılık Olan ve Bu Konudaki Özel Kanunlara Göre Izin ve Ruhsat ile Faaliyet Gösteren Mali Kurumlara Yapılan Tüm Sermaye Katılımlarına İlişkin Tutarlar ile Özsermaye Yöntemi Uygulanmış
Ancak Aktif ve Pasifleri Konsolide Edilmemiş Bu Tür Mali Ortaklıklara İlişkin Sermaye Payları 56,325 62,025
Özel Maliyet Bedelleri 12,170 9,248
İlk Tesis Bedelleri 1,132 986
Peşin Ödenmiş Giderler 3,798 3,738
İştirakler, Bağlı Ortaklıkların, Sermayesine Katılınan Diğer Ortaklıkların, Özsermaye Yöntemi Uygulanmış Ancak Aktif ve Pasifleri Konsolide Edilmemiş Bu Tür Mali Ortaklıkların ve Konsolide Sabit Kıymetlerin Rayiç Değerleri Bilançoda Kayıtlı
Değerlerinin Altında ise Aradaki Fark -- --
Türkiye’de Faaliyet Gösteren Diğer Bankalara Verilen Sermaye Benzeri Krediler -- --
Şerefiye (Net) -- --
Aktifleştirilmiş Giderler -- --
Toplam Özkaynak 532,758 490,223
20 III. Kredi riski
Ara dönem mali tablo açıklamalarına tabi değildir.
IV. Piyasa riski
Banka’nın finansal risk yönetimi amaçları çerçevesinde piyasa riskinden korunmak amacıyla önlem alıp almadığı, piyasa riskine maruz kalınması nedeniyle banka yönetim kurulunun risk yönetimine ilişkin olarak almış olduğu önlemler, piyasa riskinin ölçümünde kullanılan yöntemler ile piyasa riski ölçümlerinin aralıkları
Finansal risk yönetimi amaçları çerçevesinde piyasa riskinden korunmak amacıyla “Bankaların İç Denetim ve Risk Yönetimi Sistemleri Hakkında Yönetmelik” ve “Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” kapsamında piyasa riski yönetimi faaliyetlerini belirleyerek gerekli önlemler alınmıştır. Piyasa riskine maruz kalınması nedeniyle banka yönetim kurulunun risk yönetimine ilişkin almış olduğu önlemlerin başında ekonomik sermaye kapsamında belirlenen risk limitleri gelmektedir.
Piyasa riskinin ölçümünde standart metod ve iç model uygulanmaktadır. Standart metod, BDDK tarafından kriterleri belirlenmiş uygulama olup aylık olarak yapılmaktadır. İç model ile risk ölçümü ise günlük olarak takip edilmektedir.
Tutar Faiz Oranı Riski İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü – Standart Metot 17,474
Genel Piyasa Riski İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü 16,180
Spesifik Risk İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü 913
Faiz Oranı Riskine Tabi Opsiyonlar İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü 381 Hisse Senedi Pozisyon Riski İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü – Standart Metot 14,516
Genel Piyasa Riski İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü 7,258
Spesifik Risk İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü 7,258
Hisse Senedi Pozisyon Riskine Tabi Opsiyonlar İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü -- Kur Riski İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü – Standart Metot 4,079
Sermaye Yükümlülüğü 3,996
Kur Riskine Tabi Opsiyonlar İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü 83
Toplam RMD-İç Model 47,931
Piyasa Riski İçin Hesaplanan Toplam Sermaye Yükümlülüğü 36,069
Piyasa Riskine Maruz Tutar 450,862
V. Kur riski
1. Banka’nın maruz kaldığı kur riski, bu durumun etkilerinin tahmin edilmesi, Banka Yönetim Kurulu’nun günlük olarak izlenen pozisyonlar için belirlediği limitler,
Banka olarak parite ve kur riski alınmamakta TCMB döviz sepetine uygun olarak, işlem anında hedge edilmektedir. Ölçülebilir ve yönetilebilir riskler, uyulması gereken yasal limitler dahilinde alınmaktadır.
“Bankaların İç Denetim ve Risk Yönetimi Sistemleri Hakkındaki Yönetmelik” esaslarına göre kur riski izlenmekte ve yabancı para işlemlerde oluşması muhtemel değer değişiklikleri gözlenmektedir.
Kur riskinin ölçülmesinde, Standart Metod Yöntemi kullanılmaktadır. Standart Metod kapsamında yapılan ölçümler haftalık bazda gerçekleştirilmektedir.
Banka Yönetim Kurulu günlük olarak; genel ekonomik durum ve piyasalardaki gelişmelere göre risk limitlerini gözden geçirerek gerekli hallerde yeni limitler belirlemektedir.
21
2. Önemli olması durumunda yabancı para cinsinden borçlanma araçlarının ve net yabancı para yatırımlarının riskten korunma amaçlı türev araçları ile korunmasının boyutu
Yabancı para cinsinden borçlanma araçlarının ve net yabancı para yatırımlarının riskten korunma amaçlı türev araçları ile korunması durumu söz konusu değildir.
3. Yabancı para risk yönetim politikası:
Banka olarak parite ve kur riski alınmamakta TCMB döviz sepetine uygun olarak, işlem anında hedge edilmektedir. Ölçülebilir ve yönetilebilir riskler, uyulması gereken yasal limitler dahilinde alınmaktadır.
4. Banka’nın mali tablo tarihi ile bu tarihten geriye doğru son beş iş günü kamuya duyurulan cari döviz alış kurları:
Bilanço tarihindeki ABD Doları Gişe Döviz Alış Kuru 1,310,219 Bilanço tarihindeki Euro Gişe Döviz Alış Kuru 1,602,266
Tarih ABD Doları Euro
24.03.2004 1,312,463 1,608,292 25.03.2004 1,319,127 1,600,628 26.03.2004 1,315,613 1,598,864 29.03.2004 1,313,257 1,590,223 30.03.2004 1,311,286 1,599,769
5. Banka’nın cari döviz alış kurunun mali tablo tarihinden geriye doğru son otuz günlük basit aritmetik ortalama değeri:
2004 yılı Mart ayı basit aritmetik ortalama ile ABD doları döviz alış kuru 1,315,376 TL, Euro döviz alış kuru 1,613,828 TL’dir.
22 Banka’nın kur riskine ilişkin bilgiler: (milyar TL)
EURO ABD Doları Yen Diğer Toplam
Cari Dönem Varlıklar
Nakit Değerler (Kasa, Efektif Deposu, Yoldaki Paralar, Satın Alınan Çekler) ve
T.C. Merkez Bnk. 14,912 87,725 27 2,618 105,282
Bankalar ve Diğer Mali Kuruluşlardan
Alacaklar 200,936 227,817 43 9,187 437,983
Alım Satım Amaçlı Menkul Değer. -- -- -- -- --
Satılmaya Hazır Menkul Değerler 53,185 451,499 -- -- 504,684
Verilen Krediler * 184,375 815,569 -- 964 1,000,908
İştirak ve Bağlı Ortaklıklardaki Yat. 33,130 4,208 -- -- 37,338
Vadeye Kadar Elde Tutulacak M. D. (*) 10,918 46,240 -- -- 57,158
Maddi Duran Varlıklar -- 65 -- -- 65
Şerefiye -- -- -- -- --
Diğer Varlıklar(*) 37,677 149,697 5,639 3,870 196,883
Toplam Varlıklar 535,133 1,782,820 5,709 16,639 2,340,301
Yükümlülükler
Bankalararası Mevduat 36,376 114,788 3 10,653 161,820
Döviz Tevdiat Hesabı 513,946 1,005,772 1,399 20,813 1,541,930
Diğer Mali Kuruluşlar. Sağl. Fonlar 38,619 468,002 -- 1,547 508,168
İhraç Edilen Menkul Değerler -- -- -- -- --
Muhtelif Borçlar 2,414 11,077 -- 100 13,591
Diğer Yükümlülükler 13,786 30,361 1,101 1,000 46,248
Toplam Yükümlülükler 605,141 1,630,000 2,503 34,113 2,271,757
Net Bilanço Pozisyonu (70,008) 152,820 3,206 (17,474) 68,544
Net Bilanço Dışı Pozisyon 65,783 (115,862) 5,443 17,293 (27,343)
Türev Finansal Araçlardan Alacak. 537,100 578,689 159,530 115,189 1,390,508
Türev Finansal Araçlardan Borçlar 471,317 694,551 154,087 97,896 1,417,851
Gayrinakdi Krediler 358,434 889,321 3,536 49,856 1,301,147
Önceki Dönem
Toplam Varlıklar 616,297 2,251,158 2,224 16,959 2,886,638
Toplam Yükümlülükler 554,185 2,219,989 5,575 52,848 2,832,597
Net Bilanço Pozisyonu 62,112 31,169 (3,351) (35,889) 54,041
Bilanço Dışı Pozisyon (53,500) (19,904) 864 30,702 (41,838)
Gayrinakdi Krediler 498,857 928,329 11,758 47,789 1,486,733
(*): Dövize Endeksli Varlıklar dahil edilmiştir.
23 VI. Faiz oranı riski
1. Varlıkların, yükümlülüklerin ve bilanço dışı kalemlerin faize duyarlılığı
Varlık ve yükümlülükler ve bilanço dışı kalemlerin faiz oranı riskinin ölçülmesinde Standart Metod Yöntemi kullanılmaktadır.
2. Piyasa faiz oranlarındaki dalgalanmaların Banka’nın finansal pozisyonları ve nakit akışları üzerindeki beklenen etkileri, faiz gelirlerine ilişkin beklentileri, banka yönetim kurulunun günlük faiz oranlarına getirdiği sınırlamalar
Banka tarafından, piyasadaki muhtemel olumsuz gelişmelere özellikle kriz anlarına ilişkin, tarihsel dayanıklılık verileri ışığı altında limitler belirlenerek bu kapsamda izlemeler yapılmaktadır.
Günlük olarak piyasadaki faiz oranları takip edilmekte, gerektikçe faiz oranları yeniden belirlenmektedir.
3. Banka’nın, cari yılda karşılaştığı faiz oranı riski dolayısıyla alınan önlemler ve bunun gelecek dönemde net gelir ve özkaynaklarda beklenen etkileri:
Banka cari yılda karşılaştığı faiz oranı riskine karşı, riske maruz değer, tarihsel stres testi, gaping ve duration gap metodlarıyla analiz yapmakta ve önlem almaktadır. Tarihsel stres testi sonuçları ile faiz riski minumuma indirilmiştir.
Varlıkların, yükümlülüklerin ve bilanço dışı kalemlerin faize duyarlılığı (Yeniden fiyatlandırmaya kalan süreler itibariyle):
Cari Dönem Sonu 1 Aya Kadar 1-3 Ay 3-6 Ay 6-12 Ay 1 Yıl ve
Üzeri Faizsiz Toplam
Varlıklar
Nakit Değerler (Kasa, Efektif Deposu, Yoldaki Paralar, Satın Alınan Çekler) ve
T.C. Merkez Bankası 89,308 -- -- -- -- 68,288 157,596
Bankalar ve Diğer Mali Kuruluşlardan
Alacaklar 720,892 250 -- -- -- -- 721,142
Alım Satım Amaçlı Menkul Değerler 2,449 30,106 19,742 21,247 9,968 90,387 173,899
Satılmaya Hazır Menkul Değerler 86,827 255,913 39,406 23,197 777,750 3,200 1,186,293
Verilen Krediler 400,199 396,301 184,926 274,228 417,230 14,088 1,686,972
Vadeye Kadar Elde Tut. Men. Değ. -- 86,201 -- -- 10,918 -- 97,119
Diğer Varlıklar 47,601 214,201 5,847 7,790 28,369 350,617 * 654,425
Toplam Varlıklar 1,347,276 982,972 249,921 326,462 1,244,235 526,580 4,677,446
Yükümlülükler
Bankalararası Mevduat 386,413 3,848 3 1,255 -- -- 391,519
Diğer Mevduat 2,339,634 373,534 79,989 58,086 294 -- 2,851,537
Muhtelif Borçlar -- -- -- -- -- 62,731 62,731
İhraç Edilen Menkul Değerler -- -- -- -- -- -- --
Diğer Mali Kuruluşlar. Sağl. Fonlar 165,783 41,157 98,389 300,923 -- -- 606,252
Diğer Yükümlülükler 36,479 6,007 1,959 1,356 5,167 714,439 ** 765,407
Toplam Yükümlülükler 2,928,309 424,546 180,340 361,620 5,461 777,170 4,677,446 Bilançodaki Faize Duyarlı Açık (1,581,033) 558,426 69,581 (35,158) 1,238,774 (250,590) --
Bilanço Dışı Faize Duyarlı Açık 6,338 1,211 (1,577) (523) -- 1,453 6,902
Toplam Faize Duyarlı Açık (1,574,695) 559,637 68,004 (35,681) 1,238,774 (249,137) 6,902 (*) 88,048 TL tutarında maddi duran varlıklar, 11,336 TL tutarında maddi olmayan duran varlıklar, 147,771 TL
tutarında iştirakler ve 68,329 TL tutarında bağlı ortaklıklar bakiyelerini içermektedir.
(**) 592,523 TL tutarında özkaynaklar bakiyesini içermektedir.
