BEDEN EĞİTİMİ ÖĞRETMENLERİNİN GÖÇMEN ÖĞRENCİLERE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ: BİR DURUM ÇALIŞMASI*

BEDEN EĞİTİMİ ÖĞRETMENLERİNİN GÖÇMEN ÖĞRENCİLERE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ: BİR DURUM ÇALIŞMASI*

ARAŞTIRMA MAKALESİ

Dilek ÖZBEK¹, Faysal ÖZDA޲, Nihat KAVAN³

* Bu çalışma birinci yazarın “Beden Eğitimi Dersi Öğretmenlerinin Göçmen Öğrencilerin Durumlarına İlişkin Görüşleri” isimli tezsiz yüksek lisans projesinden türetilmiştir.

1 Antrenör, Mardin Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü, dlk.ozbek1@gmail.com, ORCID: 0000-0002-0534-9987.

2 Doç. Dr., Mardin Artuklu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, faysalozdas@artuklu.edu.tr, ORCID: 0000-0002-2261-9504.

3 Bilim Uzmanı, nihatkavan@gmail.com, ORCID: 0000-0003-4872-1002.

Geliş Tarihi: 28.06.2021 Kabul Tarihi: 04.08.2021 DOI: 10.37669 milliegitim.958966

Öz: Yapılan bu araştırmada beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğren- cilere ilişkin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması ile yürütülmüştür. Araştırma veri- lerinin toplanmasında beş sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak elde edilen veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu ise Mardin ili, Artuklu ilçesinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapmakta olan 12’si kadın, 18’i erkek 30 beden eğitimi öğretme- ni oluşturmaktadır. Araştırma bulguları sonucunda göçmen öğrencilerin; en faz- la dil sorunu yaşadığı, eğitim sürecinde yaşadıkları sorunların çözümünde sınıf içi etkinliklerin sıkça kullanıldığı, öğrencilerin okula uyumunda sosyal faaliyet- lere ağırlık verildiği, farklı kültürlerin bir arada olmasının genel olarak olumlu karşılandığı ve öğrencilerin sosyal etkinliklere katılımda çekingen davrandıkları fakat zamanla öğretmenlerinin ve sınıf arkadaşlarının desteğiyle bunu atlattıkla- rı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Göçmenlik, mülteci, göçmen öğrenci, beden eğitimi der- si, öğretmen

EXAMINATION OF PHYSICAL EDUCATION TEACHERS’ VIEWS ON IMMIGRANT STUDENTS:

A CASE STUDY

Abstract:

In this study, it was aimed to examine the views of physical education tea- chers about immigrant students. For this purpose, the research was carried out with a case study, one of the qualitative research methods. In the collection of research data, the data obtained by using a semi-structured interview form con- sisting of five questions were analyzed by content analysis. The study group of the research consists of 30 physical education teachers, 12 female and 18 male, working in schools affiliated to the Ministry of National Education in Mardin province, Artuklu district. As a result of the research findings the immigrant students have experienced language problems the most, classroom activities are frequently used to solve the problems they experience in the education process, social activities are emphasized in the adaptation of the students to the school, the coexistence of different cultures is generally welcomed, and the students are shy in participating in social activities, but in time they overcome this with the support of their teachers and classmates.

Keywords: Immigration, refugee, immigrant student, physical education, teacher

Giriş

Göç, insanların çeşitli sebeple hayatlarının bir kısmını ya da tamamını geçirmek üzere yaşam alanlarını terk ederek farklı coğrafyalara gitmesi olarak ifade edilmekte- dir (Akkayan, 1979; Akt. Kızılkaya, 2021). Türk Dil Kurumuna (TDK) (2021) göre göç;

ekonomik, toplumsal ve siyasi sebeplerle bireylerin veya toplumun bir ülkeden başka bir ülkeye, bir yerleşim alanından başka bir yerleşim alanına gitmesidir. Göçmen, ül- kesinden çeşitli sorunlar yüzünden ayrılan kişi olarak nitelendirilir. Göçmenler, gittik- leri ülkenin korumasından faydalanarak daha iyi hayat koşullarına kavuşabilmek için ülkelerini terk etmek zorunda kalmaktadırlar.

Göç olgusu sebeplerine, amaçlarına ve hedeflerine göre farklı sınıflandırmaya tabi tutulabilir. Sebeplerine göre mecburi ve gönüllü göç, amaçlarına göre çalışma yönün- den veya sığınmacı göç, hedefe göre kanuni ve kanun dışı göç gibi farklı ölçütlere uygun tanımlama yapmak mümkündür. Ayrı bilimsel disiplinler olarak sosyoloji, psikoloji, coğrafya, tarih, uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi gibi bazı ilgili disiplinler

göçle ilgili ayrı bakış açısına vurgu yapmaktadır (İçduygu ve Sirkeci, 1999). Mecburi göç savaş, sürgün, doğal afet gibi sebeplerden dolayı kendi yaşadıkları yerleri zorun- luluktan dolayı bırakmaları anlamına gelmektedir. Gönüllü göç ise bireylerin kendi rızalarıyla daha güzel iş daha güzel bir hayat kalitesine ulaşmayı amaçlar.

İnsanlar, doğdukları ve yaşamlarını sürdürdükleri toprakları değiştirmeye mecbur kılan birçok sebep bulunmaktadır. Dünyanın birçok bölgesinde insanlar savaş, açlık, doğal afetler gibi çeşitli sebeplerle mecburi olarak yaşadıkları toprakları terk ederek göç etmek zorunda kalmaktadırlar (Heywood, 2013; Özkan, 2013). Göçmenler göç ettikleri yerlerde birçok sorundan kurtulurken bununla beraber bazı yeni sorunlarla da mücadele etmek durumunda kalmaktadırlar. Gidilen yerlerde dil, din, kültür ve ırk gibi birçok farklılık göçmenlerin mücadele etmesi gereken sorunlar olarak ortaya çıkmaktadır. Göç sadece yetişkin bireyleri değil çocukları da etkilemektedir (Aksoy, 2012).

2011 yılında Suriye’den Türkiye’ye yoğun bir kitlesel göç hareketi gerçekleşmiş- tir. Türkiye uygulamış olduğu “açık kapı” politikasından dolayı göç hareketinden en fazla etkilenen ülkelerden birisi olmuştur (Aygül ve Eke, 2018). Hem göçün süresi ve göçmen sayısından dolayı Suriye’den Türkiye’ye yapılan göç hareketleri Türkiye’yi çeşitli sorunlarla karşı karşıya bırakmıştır. Göç hareketinin ilk günlerinde, göç süreci- nin kısa olacağına inanıldığı için alınan önlemler genellikle temizlik, barınma ve temel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik olmuştur. Fakat uzayan iç savaş ile beraber göçler artmaya devam etmiş ve geçici önlemler yetersiz kalmıştır.

Türkiye’ye gelen göçmenlerin önemli bir kısmını okul döneminde bulunan çocuk- lar oluşturmuştur. Göçmen çocuklar zihinsel, fiziksel ve psikolojik açılardan sorunlar yaşadıkları için desteğe ihtiyaç duymaktadırlar. Göçmen çocukların sayıca fazla olma- sı gerek Millî Eğitim Bakanlığı gerek diğer bakanlıklar tarafından bazı düzenlemelere ihtiyaç duyulmuştur. Göçmenlere yönelik faaliyetlerin birçoğu eğitim alanına yöne- liktir (Şimşek ve Kula, 2018). Seta ve Theirworld’e (2017) göre Türkiye’deki Suriyeli çocuklar eğitim sürecine dâhil olmadıklarında kayıp nesiller oluşacaktır. Bu noktada eğitim öğretim faaliyetleri okul çağındaki çocuklar için ihtiyaç karşılayıcı olmaktadır.

Eğitim faaliyetlerinin göçmen öğrencilere yönelik diğer olumlu tarafları da göç edilen yere uyum sağlanmasını kolaylaştırması ve göçmenlere yönelik ön yargının eğitim yoluyla en aza indirgenmesidir (Bosch-Supan, 1987).

Okullarda göçmen öğrenciler sportif ve kültürel faaliyetlerde bulunarak yeni ar- kadaşlar edinmekte, dil yetilerini geliştirmekte ve keyifli vakit geçirebilmektedir.

Bu sayede içinde bulundukları topluma uyum sağlamakta ve göçün vermiş olduğu olumsuz durumlardan kurtulabilmektedirler. Reynold, Miller ve Weiner’e (2003) göre öğretmenler öğrencilerine çevre, destek ve etkinlikler sunarken bunları sadece öğren- cilerin duyuşsal açıdan iyi olmaları için değil sosyal yaşam içinde uyum sağlamaları için de düzenlemelidir. Öğretmenlerin öğrencilerin kültüründeki ve yaşam biçimle-

rindeki farklılıkları tespit edebilmesi için öğrencilerle ve velilerle iyi bir iletişim kur- ması gerekmektedir (Başar, Akan ve Çiftçi, 2018). Öğretmenler bu sayede göçmen öğrencileri tespit ederek ihtiyaçlarını belirleyebilir ve kendilerine daha fazla yardımcı olabilecektir.

İnsanların boş zamanlarını değerlendirme, güzel ve hoş vakit geçirme faaliyetle- rinin başında fiziksel etkinlikler gelmektedir (Humphreys, McLeod ve Ruseski, 2014;

Reiner vd., 2013). Fiziksel etkinlikler insanların bilişsel, psikolojik ve duyuşsal açıdan mutlu olmasını sağlamaktadır. Beden eğitimi dersi yapısı gereği fiziksel etkinliklerle zenginleştirilmiştir. Eğitim öğretim sürecinde çocuklar beden eğitimi dersi ile belli bir sistem dâhilinde fiziksel aktivitelere ve spora katılım göstermektedir (Uğraş ve Serbes, 2019).

Göçmen öğrencilerin akademik ihtiyaçlarının dışında sosyal, duyuşsal ve fiziksel ihtiyaçları da vardır. Öğrenim çağındaki göçmen öğrencilerin bu ihtiyaçlarını gider- mesi okullarda yürütülen faaliyetlerle sağlanabilmektedir. Beden eğitimi dersi göç- men öğrencilere diğer öğrencilerle sosyal etkileşimde bulunma, enerjilerini boşaltma, yeteneklerini keşfetme ve eğitim sürecinden keyif alma gibi imkânlar sunmaktadır.

Beden eğitimi öğretmenleri bu süreçte göçmen öğrencilere destek olmakta, göçmen öğrencilerle diğer öğrenciler arasında sosyal etkileşim ortamı yaratmakta, göçmen öğ- rencilerin yeteneklerini açığa çıkartmaktadır. Beden eğitimi dersi uygulamaya dönük bir ders olduğu için beden eğitimi öğretmenleri öğrencilerle doğrudan etkileşim içine girebilmekte ve öğrencileri daha detaylı olarak gözlemleyebilmektedir.

Göçmen öğrencilerle ilgili yapılan çalışmaların göçmen öğrencilerin eğitim öğre- tim sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin çeşitli çalışmalar (Arslan ve Uslu, 2020;

Başar, akan ve Çiftçi, 2018; Börü ve Boyacı, 2016; Demircan, 2019; Eren, 2019; Ersoy ve Turan, 2019; Gökmen, 2020; Güngör ve Şenel, 2018; Mercan ve Bütün, 2016; Yenilmez ve Çöplü, 2019) tespit edilmiştir. Sportif etkinliklerin göçmen öğrenciler üzerindeki etkisini inceleyen çalışmalar (Sağın ve Güllü, 2020; Yaşara, Şemşeka, Bilena, Çalıka ve Kayab, 2018) tespit edilmiştir. Ancak beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğrenci- lere ilişkin görüşlerinin incelendiği bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Buradan hareketle göçmen öğrencilerin beden eğitimi dersinde yaşadıkları sorunlara ilişkin çalışmalara rastlanılmamış olması bu çalışmayı önemli kılmıştır. Bu araştırma ile beden eğitimi öğretmenlerinin tüm öğrenciler gibi sportif faaliyetlere ihtiyaç duyan göçmen öğren- cilerle ilgili görüşlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma göçmen öğrencilerin beden eğitimi dersinde yaşadığı sorunların giderilmesine yönelik öğretmen görüşleri alınarak eğitim sürecine katkıda bulunulması, Türkiye’ye gelen göçmen öğrencilerin eğitim sistemine entegrasyon ve uyum sürecinde yaşadıkları sorunların tespit edil- mesi ve çözüm önerileri üretilmesi bakımından önemlidir. Araştırmanın amacından hareketle aşağıdaki alt amaçlara cevap aranmıştır:

1. Göçmen öğrenciler beden eğitimi dersinde hangi sorunları yaşamaktadırlar?

2. Göçmen öğrencilerin beden eğitimi dersinde yaşadıkları sorunları çözmek için neler yapmaktasınız?

3. Göçmen öğrencilerin okula uyumları için beden eğitimi dersinde neler yapmak- tasınız?

4. Beden eğitimi dersinde farklı kültürlerin bir arada olmasına ilişkin görüşleriniz nelerdir?

5. Beden eğitimi dersinde göçmen öğrencilerin sosyal etkinliklere katılma durum- ları nasıldır?

Yöntem

Araştırmanın Modeli

Beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğrencilere ilişkin görüşlerinin incelendiği bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması yöntemi kullanılmış- tır. Durum çalışmalarının “nasıl” ve “neden” sorularına dayandığı ve araştırmacıların kontrolü dışındaki fenomen veya olayların derinlemesine incelenmesi için fırsatlar sağladığı söylenebilir (Yıldırım & Şimşek, 2018). Nitel durum çalışmasının en önemli özelliği belli bir zamanda gerçekleşen durumların bütüncül bir yaklaşımla derinleme- sine ortaya koyulmasıdır (Yin, 1984; Creswell ve Plano Clark, 2007; Yıldırım ve Şimşek, 2018).

Çalışma Grubu

Bu araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim, öğretim yılında Mardin ili Artuklu ilçesinde görev yapmakta olan 30 beden eğitimi öğretmeni oluşturmaktadır.

Çalışma grubunun seçiminde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî okullarda görev ya- pan beden eğitimi öğretmenleri seçilmiştir. Örneklemin seçiminde ise olasılık dışı ör- neklem yöntemlerinden amaçlı örnekleme yöntemi seçilmiştir. Örnekleme grubunun seçiminde çalışmanın amacına hizmet etmesi için göçmen öğrencilere eğitim veren farklı cinsiyet, kurum kademesi ve hizmet yılına sahip beden eğitimi öğretmenlerinin seçilmesine dikkat edilmiştir. Araştırmaya katılımda bulunan beden eğitimi öğret- menleri ile ilgili veriler Tablo 1’de sunulmuştur.

Tablo 1. Çalışma Grubuna İlişkin Veriler

Öğretmen Cinsiyet Kurumun Kademesi Hizmet Yılı

Ö1 Kadın Ortaokul 1-5 Yıl

Ö₂ Erkek Ortaokul 11-15 Yıl

Ö₃ Erkek Ortaokul 1-5 Yıl

Ö4 Kadın Ortaokul 1-5 Yıl

Ö₅ Kadın Ortaokul 1-5 Yıl

Ö₆ Erkek Ortaokul 6-10 Yıl

Ö7 Erkek Ortaokul 6-10 Yıl

Ö8 Erkek Ortaokul 6-10 Yıl

Ö₉ Kadın İlkokul 1-5 Yıl

Ö₁₀ Kadın Lise 1-5 Yıl

Ö₁₁ Erkek Lise 1-5 Yıl

Ö12 Kadın Ortaokul 6-10 Yıl

Ö13 Erkek Lise 6-10 Yıl

Ö14 Kadın İlkokul 1-5 Yıl

Ö₁₅ Erkek Ortaokul 1-5 Yıl

Ö₁₆ Erkek Ortaokul 1-5 Yıl

Ö17 Kadın Ortaokul 1-5 Yıl

Ö18 Kadın Ortaokul 16 Yıl ve Üstü

Ö₁₉ Erkek Ortaokul 6-10 Yıl

Ö₂₀ Erkek Ortaokul 1-5 Yıl

Ö21 Erkek Ortaokul 6-10 Yıl

Ö₂₂ Erkek Ortaokul 1-5 Yıl

Ö₂₃ Erkek İlkokul 1-5 Yıl

Ö24 Erkek Ortaokul 1-5 Yıl

Ö25 Erkek Ortaokul 6-10 Yıl

Ö₂₆ Kadın Ortaokul 6-10 Yıl

Ö27 Kadın Lise 6-10 Yıl

Ö28 Kadın Ortaokul 6-10 Yıl

Ö₂₉ Erkek Ortaokul 1-5 Yıl

Ö₃₀ Erkek Lise 6-10 Yıl

Tablo 1’de yer alan veriler incelendiğinde çalışma grubunu oluşturan 30 öğretme- nin 12’sinin kadın, 18’inin erkek öğretmenlerden oluştuğu; 3’ünün ilkokul, 22’sinin ortaokul, 5’inin lise kademesinde çalıştığı; 16’sının 1-5 yıl, 12’sinin 6-10 yıl, 1’inin 11-15 yıl, 1’inin 16 yıl ve üstünde çalıştığı görülmektedir. Araştırmada tek bir branş öğret- menlerinden veri toplanması amaçlanması ve salgın sürecinden dolayı katılımcı sayı- sının veri doyumu açısından yeterli olduğuna karar verilmiştir.

Veri Toplama Aracı

Araştırma verilerinin toplanmasında 5 soruluk yarı yapılandırılmış görüşme for- mu kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme, yapılandırılmış görüşme tekniğine göre daha esnek olup araştırmacının önceden sormayı planladığı soruların hazırlan- dığı bir tekniktir (Smith, 2004). Görüşme formunun oluşturulmasında alanyazın ta- raması yapıldıktan sonra uzman görüşlerine başvurulmuştur. Uzman görüşlerinden hareketle formda yer alan demografik verilere ve araştırma sorularına son şekilleri verilmiştir.

Verilerin Toplanması

Araştırmaya başlanmadan önce Mardin Artuklu Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu etik kurulunda etik kurul alınmış, daha sonra Mardin İl Millî Eğitim Müdürlüğünden araştırma izni alınmıştır. Araştırma için farklı okul kademele- rine gidilerek beden eğitimi öğretmenleri ile görüşme yapılıp gerekli bilgilendirmeler yapılmıştır. Gönüllülük esaslı olarak katılımda bulunan öğretmenlere yarı yapılandı- rılmış görüşme formu sunularak veri toplanmıştır.

Bu araştırma 2020-2021 eğitim öğretim yılında Mardin ili Artuklu ilçesinde görev yapıp araştırmaya gönüllü katılan 30 beden eğitimi öğretmeni ve öğretmenlere sunu- lan yarı yapılandırılmış görüşme formu soruları ile sınırlıdır.

Verilerin Analizi

Araştırma verilerinin analizi sürecinde beden eğitimi öğretmenlerinin görüşle- ri alındıktan sonra içerik analizi tekniği kullanılmıştır. İçerik analizi tekniği, verile- rin belirli kurallara bağlı kalınarak kodlanıp özetlendiği, sistematik ve yenilenebilir analiz tekniğidir (Büyüköztürk, vd. 2016). Araştırma verilerinin analizi sürecinde yarı yapılandırılmış görüşme formu ile beden eğitimi öğretmenlerinden toplanan veriler kodlanmış ve kodlardan temalar oluşturulmuştur. Oluşturulan kod ve temalar tab- lolar şeklinde sunulmuştur. Verilerin analizinde katılımcılardan kişisel veriler talep edilmediği için her bir görüşme formuna “Öğretmen” kelimesinin baş harfi ve bir sayı (Ö₁, Ö₂, Ö₃, vb.) verilerek kodlama yapılmıştır.

Geçerlik ve Güvenirlik

Nitel çalışmalarda geçerlik ve güvenirlik ölçütlerinin adil ve eksiksiz bir şekilde bulgularda sunularak okuyucuların ikna edilmesi sağlanmalıdır (Arastaman, Öztürk

Fidan ve Fidan, 2018). Nitel çalışmaların kabul edilebilir olması ve inandırıcılık araş- tırmanın kalitesini arttırmaktadır (Başkale, 2016). Yapılan bu araştırmada da geçerlik ve güvenirliği sağlamada aşağıdaki önlemler alınmıştır:

• Görüşme formu katılımcılara sunulmadan önce uzman görüşlerine başvurularak gerekli düzeltme ve eklemeler yapılmıştır.

• Araştırmacılar, araştırma boyunca objektif davranarak araştırma verileri üzerin- de tahrifat veya oynama yapmamıştır.

• Veri analizinde ortaya çıkan kod ve temalarda araştırmacılar tarafından objektif bir şekilde analiz edilmiştir.

• Her alt amaç ile ilgili katılımcı görüşlerinden doğrudan alıntılar yapılarak sunul- muştur.

Etik Kurul Onayı

Araştırma süreci başlatılmadan önce Mardin Artuklu Üniversitesi Bilimsel Araştır- ma ve Yayın Etiği Kurulundan etik kurul onayı, Mardin İl Millî Eğitim Müdürlüğün- den de araştırma izni alındıktan sonra veri toplama süreci başlatılmıştır.

Kurul Adı: Mardin Artuklu Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Kurul Tarihi: 09.11.2020

Oturum Sayısı: 8

Bulgular

Araştırmanın bu bölümünde beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğrencilere yönelik görüşleri ile ilgili cevap aranan alt amaçlara ilişkin veriler yer almaktadır. Ula- şılan veriler tema ve kodlara ayrılarak tablolar hâlinde sunulmuştur.

Birinci Alt Amaca İlişkin Bulgular ve Yorum

Araştırmanın birinci alt amacını oluşturan “Göçmen öğrenciler beden eğitimi der- sinde hangi sorunları yaşamaktadırlar?” sorusuna ilişkin öğretmen görüşleri Tablo 2’de sunulmuştur.

Tablo 2. Beden Eğitimi Dersinde Yaşanan Sorunlara İlişkin Görüşler

Tema Kodlar f

Toplumsal

İletişim kopukluğu (Ö1, 12, 13, 28, 30), Kültür farklılıkları (Ö2, 14, 29), Dışlanma (Ö2, 28), Uyum sorunu (Ö9, 11, 13, 14, 15, 17, 22, 24, 26, 27, 29), Asosyallik (Ö12, 15, 16, 22), Hemşehrilerle gruplaşma (Ö26), Ön yargı (Ö29)

27

Dilsel Türkçeyi bilmemek (Ö1, 3, 4, 7, 8, 11, 14, 16, 17, 18, 23, 25, 29),

Kendini ifade edememe (Ö4, 6, 10, 15, 23) 18

Duygusal İçe kapanıklık (Ö1), Özlem (Ö2), Çekingenlik (Ö5, 8, 10, 11, 19, 26), Rahat edememe (Ö16, 19), Öz güven eksikliği (Ö17, 20), Kaynaşmada zorlanma (Ö18, 21), Mutsuzluk (Ö21) 15

Akademik Öğrenmede zorluk (Ö8), Dikkat dağınıklığı (Ö9), Etkinliklere katılmama (10, 20, 21), Eğitim sistemine alışamama (Ö15, 27),

Karma eğitime alışamama (Ö5) 8

Ekonomik Kılık, kıyafet eksikliği (Ö6, 12, 22, 24, 30) 5

Toplam 73

Tablo 2 incelendiğinde beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğrencilerin yaşadı- ğı sorunlara ilişkin görüşlerinin toplumsal, dilsel, duygusal, akademik ve ekonomik temala- rı altında toplandığı görülmektedir. Temalara bağlı olarak 22 kod (f=73) ortaya çıktığı ve toplumsal sorunlara ilişkin kodların daha fazla olduğu görülmektedir.

Göçmen öğrencilerin beden eğitimi dersinde yaşadıkları sorunlara ilişkin bazı öğ- retmen görüşleri aşağıda doğrudan alıntı yapılarak sunulmuştur:

“Göçmen öğrencilerimiz kendilerini iyi ifade edemiyorlar. Beden eğitimi dersi demek her bireyin kendisini fiziksel olarak ifade etmesi demektir. Fakat yabancı öğrencilerimiz dil bilme- diklerinden dolayı kendilerini ifade edemiyorlar.” (Ö₄)

“Öncelikle dil sorunu sorunların başında gelmektedir. Akranlarına karşı çekingen davran- ma ve adaptasyon sorunu yaşanıyor.” (Ö₁₁)

“Ülkemizdeki müfredata alışmaları zaman alıyor. Akranlarıyla farklı dile sahip oldukları için kaynaşma ve uyum sorunu ortaya çıkıyor.” (Ö₁₅)

“Arkadaşlarıyla uyum konusunda ve genel kıyafet ihtiyaçları konusunda sorun yaşamak- tadırlar.” (Ö₂₄)

“Grup hâlinde oynatılan oyunlarda dışlanma ve akranlarıyla iletişim kurma sorunu yaşı- yorlar.” (Ö₂₈)

Öğretmen görüşleri incelendiğinde göçmen öğrencilerin Türkçeyi yeterince bilme- melerinden dolayı beden eğitimi derslerinde kendilerini ifade edemedikleri için ders-

lerde etkileşime geçmekten uzak durdukları anlaşılmaktadır. Dil sorunu beraberinde duyuşsal sorunlar getirmekte ve göçmen öğrencilerin bireysel hareket etmelerine, grup çalışmalarından kopuk olmalarına sebep olmaktadır. Yaşça büyük olan göçmen bireyler ve öğrenciler dil açısından kritik evreleri aştıkları için Türkçeyi öğrenmede ya çok zorlanmış ya da öğrenememişlerdir. Fakat uzun zamandır Türkiye’ye yerleşmiş olan çoğu göçmen ailenin çocuğu, eğitimine Türkiye’de başladığı için dil sorununu aş- mada biraz daha avantajlı durumdadır. Türkçeyi öğrenerek dil sorunu aşan öğrenciler derslerde ve gündelik hayatta akranlarına oranla daha öz güvenli davranabilmektedir.

Beden eğitimi öğretmenleri de dil sorununu vurgulamaktadır.

İkinci Alt Amaca İlişkin Bulgular ve Yorum

Araştırmanın ikinci alt amacını oluşturan “Göçmen öğrencilerin beden eğitimi der- sinde yaşadıkları sorunları çözmek için neler yapmaktasınız?” sorusuna ilişkin öğret- men görüşleri Tablo 3’te sunulmuştur.

Tablo 3. Beden Eğitimi Dersinde Yaşanan Sorunların Çözümüne İlişkin Görüşler

Tema Kodlar F

Etkinliklerle Destekleme

Etkinliklerde aktif kılma (Ö1, 11, 12, 19, 23, 27, 28), Görev ve sorumluluk verme (Ö6, 16, 20, 26), Dersi zevkli hâle getir- me (Ö8, 13), Sözsüz oyunlar oynatma (Ö15, 18), Yarışma ve turnuva düzenleme (Ö17, 19), Fiziksel gelişime destek olma (Ö29), Sosyal etkileşim ortamı yaratma (Ö14, 16, 24, 29), Ülkelerindeki oyunları oynatma (Ö2, 8, 13, 21, 26, 29),

28

Bireysel Destek Sunma

Onlarla bire bir etkinlik yapma (Ö4), Yakından ilgilenme (Ö9, 12, 23), Derste öncelik verme (Ö14), Öz güven kazandırma (Ö14, 16, 17, 27), Yeteneğini tespit etmeye çalışma (Ö17), Problemi araştırma (Ö3, 5),

12

Akran Öğretimi Karma gruplar kurma (Ö2, 10, 19, 21, 24, 28, 29, 30), Arkadaş desteği sağlama (Ö28, 29), Grup ödevleri verme (Ö19) 11 İletişim

Becerilerini Geliştirme

Onların dilini kullanma (Ö1), İşaret dilini kullanma (Ö7), Dil

becerisi kazandırma (Ö11, 23, 25, 29), 6

Çevreyle İş Birliği

Sağlama Başka kurumlardan destek alma (Ö3), Velilerle iş birliği yap-

ma (Ö9), Maddi destek sağlama (Ö22), 3

Toplam 60

Tablo 3 incelendiğinde beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğrencilerin yaşa- dığı sorunlara ilişkin çözümlerinin etkinliklerle destekleme, bireysel destek sunma, akran öğretimi, iletişim becerilerini geliştirme ve çevreyle iş birliği sağlama temaları altında toplan- dığı görülmektedir. Temalara bağlı olarak 23 kod (f=60) ortaya çıktığı ve etkinliklerle desteklemeye ilişkin kodların daha fazla olduğu görülmektedir.

Göçmen öğrencilerin beden eğitimi dersinde yaşadıkları sorunların çözümüne iliş- kin bazı öğretmen görüşleri aşağıda doğrudan alıntı yapılarak sunulmuştur:

“Göçmen öğrencilerimiz dilimizi öğrenmekte zorluk çektiği için onların dilinden güzel ke- limeler kullanıp onları aktivitelere dâhil etmeye çalışırım.” (Ö₁)

“Öğrencilerimle daha sık iletişime giriyorum. Adapte olmaları için göçmen öğrencilerimi etkinliklere dâhil etmeye çalışıyorum.” (Ö₁₂)

“Etkinlikleri sırasında yapabilecekleri görevleri onlara verip hem öz güvenlerini arttırmak hem de sosyalleşmelerini sağlamak için çalışmalar yapıyorum.” (Ö₁₅)

“Öğrencilerin oyunlarda daha aktif olması için onlardan bir lider seçip takım kaptanı yap- tırırım.” (Ö₂₀)

“Beden eğitimi dersinde uyum sağlamaları için grup şeklinde sınıftaki bireyler ile takım birliğini sağlayarak, aktiviteler yaparak, bireyler arasındaki diyaloğu sağlayarak, dil gelişimle- rini ve fiziksel gelişimlerini en üst düzeyde tutuyorum.” (Ö₂₉)

Beden eğitimi dersi diğer derslere göre yapısı gereği psikomotor beceri ağırlıklı bir derstir. Diğer derslerin bilişsel beceri ağırlıklı yürütülmesi göçmen öğrencilerin algıla- ma ve anlamlandırma durumlarını güç kılmaktadır. Fakat beden eğitimi dersinde bu durum göçmen öğrenciler ve öğretmen için olumlu bir durum yaratmaktadır. Beden eğitimi öğretmenleri de olumlu bu durumu değerlendirerek göçmen öğrencileri çeşitli etkinlik, oyun ve sporlara yönlendirerek derslerden keyif almalarını sağlamaktadırlar.

Öğretmen görüşlerinin çoğu da bu durumu desteklemektedir.

Üçüncü Alt Amaca İlişkin Bulgular ve Yorum

Araştırmanın üçüncü alt amacını oluşturan “Göçmen öğrencilerin okula uyumları için beden eğitimi dersinde neler yapmaktasınız” sorusuna ilişkin öğretmen görüşleri Tablo 4’te sunulmuştur.

Tablo 4. Okula Uyum İçin Yapılanlara İlişkin Görüşler

Tema Kodlar F

Sosyal Faaliyetler

Sosyal etkinliklere dâhil etme (Ö1, 4, 7, 9, 11, 12, 15, 16, 17, 20, 21, 25, 29, 30), Spor kulüplerine yönlendirme (Ö2, 8), Turnuvalarda görev verme (Ö2, 5, 7, 16, 19, 22, 26), Karma grup çalışmaları yaptırma (Ö3, 9, 12, 23, 25, 29), Akran desteği sağlama (Ö17, 28, 29), Öğrencilerden görüş alma (Ö24)

33

Bireysel Faaliyetler

Psikolojik destek sağlama (Ö16, 18, 28, 30), Teşvik etme (Ö2, 10, 15, 19, 22), Görev ve sorumluluk verme (Ö3, 14, 20), Sevdikleri etkinlikler yapma (Ö6, 10, 26, 27, 29), Dil eğitimi verme (Ö1), Derse aktif katılım sağlatma (Ö4, 8, 11, 18)

22

Kültürel Faaliyetler Ülkelerindeki oyunları oynatma (Ö3, 13, 24), Projeler yapma

(Ö4, 14, 23) 6

Toplam 61

Tablo 4 incelendiğinde beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğrencilerin okula uyumlarına ilişkin çözümlerinin sosyal faaliyetler, bireysel faaliyetler ve kültürel faaliyetler temaları altında toplandığı görülmektedir. Temalara bağlı olarak 14 kod (f=61) ortaya çıktığı ve sosyal faaliyetlere ilişkin kodların daha fazla olduğu görülmektedir.

Göçmen öğrencilerin okula uyumu için beden eğitimi dersinde yapılanlara ilişkin bazı öğretmen görüşleri aşağıda doğrudan alıntı yapılarak sunulmuştur:

“Göçmen öğrencilerin geldikleri ülkedeki popüler oyunları oynatırım. Kendi yerli öğrenci- lerime de aynı oyunları oynatırım. Öğrenciler arasında görev paylaşımı yaparım.” (Ö₃)

“Şehirler arası turnuvalara göçmen öğrencileri ekleyip okula daha çok uyum sağlamalarına yardımcı olurum.” (Ö₅)

“Göçmen öğrencilerime çeşitli proje, müsabaka ve etkinliklerde görev ve sorumluluk yük- lerim. Bunların gerçekleştirilme sırasında az da olsa çekingenliklerini giderebiliyorlar.” (Ö₁₄)

“Okulumuzun düzenlediği gezi, tiyatro gibi etkinliklere onları dâhil ederek okuldaki her yaştan öğrenciyi tanımalarını sağlarım.” (Ö₁₇)

“Belirlediğim birkaç öğrenciye göçmen öğrencilerle kalmaları, onlara okul hakkında, müfre- dat hakkında ve uyum konusunda yardımcı olmaları için sorumluluk veririm.” (Ö₂₈)

Beden eğitimi öğretmenleri göçmen öğrencilerin okula uyum sağlamaları için sos- yal etkinliklerden sıkça yararlanmaktadır. Okul faaliyetleri kapsamında yürütülen bir- çok etkinlikte beden eğitimi öğretmenleri yer almaktadır. Beden eğitimi öğretmenleri bu etkinliklere göçmen öğrencileri de dâhil ederek öğrencilerin okula uyum sağlaya- rak eğitimi sürecini içselleştirmelerine yardımcı olmaktadır. Beden eğitimi öğretmen- leri okul etkinlikleri dışında derslerde de çeşitli sportif ve kültürel etkinlikler yaparak öğrencileri aktif kılmaya çalışmaktadırlar.

Dördüncü Alt Amaca İlişkin Bulgular ve Yorum

Araştırmanın dördüncü alt amacını oluşturan “Beden eğitimi dersinde farklı kül- türlerin bir arada olmasına ilişkin görüşleriniz nelerdir?” sorusuna ilişkin öğretmen görüşleri Tablo 5’te sunulmuştur.

Tablo 5. Farklı Kültürlerin Bir Arada Olmasına İlişkin Görüşler

Tema Kodlar F

Olumlu Yaklaşım

Yeni şeyler öğrenme (Ö1, 2, 4, 6, 8, 10, 12,14, 20, 23, 26, 28, 30), Kültür alışverişi sağlama (Ö3, 7, 8, 11, 13, 16, 17, 20, 22, 23, 30), Yeni bireyler tanıma (Ö5, 14, 25), Kültürel farkındalık oluşması (Ö9, 11, 12, 15, 16), Paylaşmayı öğrenme (Ö9), Bilinçlenme (Ö12, 28), Empati kurma (Ö13, 19, 21, 22, 25, 30), Farklı etkinliklerin ortaya çıkması (Ö24, 27), Dayanışma (Ö27, 29)

45

Olumsuz Yaklaşım

Ön yargıyla yaklaşma (Ö1, 9, 18, 26), Uyum sorunu (Ö15, 17),

Kültür çatışması (Ö21) 7

Toplam 52

Tablo 5 incelendiğinde beden eğitimi öğretmenlerinin farklı kültürlerin bir arada olmasına ilişkin görüşlerinin olumlu yaklaşım ve olumsuz yaklaşım temaları altında top- landığı görülmektedir. Temalara bağlı olarak 12 kod (f=52) ortaya çıktığı ve olumlu yaklaşımlara ilişkin kodların daha fazla olduğu görülmektedir.

Beden eğitimi dersinde farklı kültürlerin bir arada olmasına ilişkin bazı öğretmen görüşleri aşağıda doğrudan alıntı yapılarak sunulmuştur:

“Farklı kültürlerin bir arada olmasını öğrenciler için büyük bir avantaj olarak görüyorum.

Öğrenciler kendi kültürleri dışında farklı kültürler tanıyarak daha bilinçli oluyorlar.” (Ö₁₂)

“Farklı kültürlerin bir arada olmasının sadece beden eğitimi dersi için değil tüm dersler için faydalı olduğunu düşünüyorum. Her ne kadar göçmen öğrenciler için uyum sağlamak zor olsa da.” (Ö₁₅)

“Farklı kültürlerdeki öğrencilerin gelenek, görenek, örf ve âdetleri birbirine karışması bü- tün mutlulukların ve acıların bir olmasını sağlıyor.” (Ö₂₂)

“Farklı kültürlerin bir arada olması başta öğrenciler tarafından yadırgansa da ilerleyen zamanlarda birbirlerinin kültürlerine merak salıp kaynaşıyorlar.” (Ö₁)

“Kültürlerarası farklılık öğrenciler arasında nadir de olsa sıkıntı çıkarabiliyor.” (Ö₁₈) Beden eğitimi öğretmenlerinin farklı kültürler bir arada olmasına ilişkin olumlu yaklaşımları incelendiğinde, öğrencilerin kültürel etkileşimden dolayı derslerde yeni şeyler öğrendiğini ifade etmektedirler. Olumsuz yaklaşımlar açısından bakıldığında ise öğrenciler arasında ilk başlarda ön yargı olduğu fakat ilerleyen süreçlerde bu soru- nun ortadan kalktığı ifade edilmektedir.

Beşinci Alt Amaca İlişkin Bulgular ve Yorum

Araştırmanın beşinci alt amacını oluşturan “Beden eğitimi dersinde göçmen öğ- rencilerin sosyal etkinliklere katılma durumları nasıldır?” sorusuna ilişkin öğretmen görüşleri Tablo 6’da sunulmuştur.

Tablo 6. Öğrencilerin Sosyal Etkinliklere Katılma Durumuna İlişkin Görüşler

Tema Kodlar f

İstekli

Uyum sağlayıcı (Ö1, 3, 4, 11, 13, 19), Katılımcı (Ö1, 2, 22, 30), Öğrenme- yi içselleştirici (Ö4, 9, 19), Meraklı (Ö8), Yeniliklere açık (Ö8), Sosyal- leşme amaçlı (Ö11, 12, 17, 23, 24, 25, 29, 30), Mutlu olmak için katılma (Ö9, 12), Olumlu bakış açısı (Ö16, 21, 23, 28, 29)

30

Kararsız Etkinliğe göre hareket etme (Ö18, 27) 2

İsteksiz

Çekingen (Ö3, 5, 6, 7, 13, 14, 15, 17, 19, 25, 26, 27, 30), Dışlanmış hisse- dici (Ö7, 18, 19), Dil sorunundan dolayı utanma (Ö10, 20), Ön yargılı (Ö4, 13, 14, 18), Kendini eksik hissetme (Ö10, 20, 22), Yabancılık çekme (Ö15, 25)

27

Toplam 59

Tablo 6 incelendiğinde beden eğitimi öğretmenlerinin farklı kültürlerin bir arada olmasına ilişkin görüşlerinin istekli, kararsız ve isteksiz yaklaşım temaları altında top- landığı görülmektedir. Temalara bağlı olarak 12 kod (f=59) ortaya çıktığı ve istekli ka- tılımlara ilişkin kodların daha fazla olduğu görülmektedir.

Beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğrencilerin sosyal etkinliklere katılma durumlarını nasıl karşıladıklarına ilişkin bazı öğretmen görüşleri aşağıda doğrudan alıntı yapılarak sunulmuştur:

“İlk başlarda yabancılık çekmelerine rağmen daha sonra hızla uyum sağladıklarını söyle- yebilirim.” (Ö₁₃)

“Göçmen öğrenciler sosyal etkinliklere sıcak bakmıyor ve çekiniyorlar. Biz öğretmenler, on- ları etkinliklere dâhil ettiğimizde bu ön yargıyı kırmış oluruz.” (Ö₁₄)

“Sosyal etkinlikler göçmen öğrenciler için çok faydalıdır. Öğrenci yaşadığı dil sorunu nede- niyle geri durmak istese de katıldığı etkinliklerde sosyalleşir.” (Ö₁₇)

“Göçmen öğrenciler çekingen oluyorlar ve kendilerini dışlanmış hissediyorlar.” (Ö₂₃)

“Göçmen öğrencilerin diğer öğrencilerle birlikte beden eğitimi dersini görmesi onlar açısın- dan fiziksel anlamda, sosyalleşme anlamında ve Türkçeye entegre olma konusunda çok faydalı olmaktadır.” (Ö₂₉)

Beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleri ele alındığında göçmen öğrencilerin sos- yal etkinliklere katılmakta istekli oldukları fakat katılımda çekingen davrandıkları görülmektedir. Göçmen öğrencilerdeki çekingen davranışı onların sınıf etkinliklerine ve arkadaş ortamlarına katılımlarını engellemektedir. Kendini ifade edememe, başka- sının kendisiyle alay edeceği düşüncesi, göçmen olma gibi durumlar göçmen öğren- cileri sosyal etkinliklerde olumsuz etkilemektedir. Bu gibi olumsuz durumlar göçmen öğrencileri olumsuz etkilese de bu durum öğrencilerin sosyal etkinliklerden uzak dur- mak istediğini yansıtmamaktadır. Bu tür olumsuz durumları aşan göçmen öğrenciler genel anlamda ders ve sınıfla uyum sağlamakta, akademik ve sportif açıdan başarı elde etmektedir.

Sonuç, Tartışma ve Öneriler

Savaş, felaketler, göç ve mültecilik gibi durumlar her bireyin ve her toplumun kar- şı karşıya kalabileceği olumsuz durumlardır. Bunlara maruz kalan çoğu insan yerini, yurdunu terk etmek zorunda kalmaktadır. Bundan en fazla ise çocuklar etkilenmek- tedir. Gidilen yerlerde çeşitli sorunlar baş göstermektedir. Beden eğitimi öğretmenle- rinin göçmen öğrencilere ilişkin görüşlerinin incelendiği bu çalışmada beş alt amaçla ilgili öğretmen görüşleri incelenmiş ve analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara ilişkin sonuçlar aşağıda sunulmuştur.

Araştırmanın birinci alt amacı olan “Göçmen öğrenciler beden eğitimi dersinde hangi sorunları yaşamaktadırlar?” sorusuna ilişkin beden eğitimi öğretmenlerinin gö- rüşleri incelenmiş toplumsal, dilsel, duygusal, akademik ve ekonomik temaları ortaya çıkmıştır. Elde edilen bulgular değerlendirildiğinde beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğrencilerin eğitim sürecinde en fazla dil sorunu yaşadığını ve bunun temel sebeplerinden birisinin öğrencilerin Türkçeyi yeteri kadar bilmemelerinden kaynak- landığını düşündükleri sonucuna ulaşmaktadır. Bu durum öğretmenlerin göçmen öğrencilerle iletişim kurmasında da sorun yaratmaktadır. Akkaya ve Ulum (2018) yap- tıkları araştırmada göçmenlerin dil öğrenmeye karşı olumlu tutuma sahip olduğunu fakat bunun için desteklenmeleri gerektiğini tespit etmişlerdir. Yurdakul ve Tok (2018) yaptıkları araştırmada öğretmenlerin, göçmen öğrenciler ile ilgili en fazla dil sorunları, kültürel farklılık sorunları ve duygusal sorunlarla karşılaştıklarını tespit etmişlerdir.

Arslan ve Uslu (2020) ise yaptıkları araştırmada göçmen öğrencilerin Türkçeyi tam olarak okuyup yazamadıkları için dil ile ilgili sorunlar yaşadıklarını tespit etmişlerdir.

Börü ve Boyacı (2016) yaptıkları araştırmada göçmen öğrencilerin dil yeterliliği, aile bütünlüğünün sağlanamaması ve ekonomik sorunlar yaşadıklarını tespit etmişlerdir.

Yenilmez ve Çöplü (2019) yaptıkları araştırmada öğrencilerin derslerde dil problemi yaşadıklarını tespit etmişlerdir. Fazel vd. (2012), Measham vd. (2014), Ryan, Dooley ve Benson (2008), Scheppers vd. (2006) yaptıkları araştırmalarda göçmen öğrencilerin dil sorunu yaşadıklarını ve bu sorunun sadece eğitim alanında değil, sağlık alanında ve sosyal etkileşimde de göçmenlere sorun olduğunu tespit etmişlerdir.

Araştırmanın ikinci alt amacı olan “Göçmen öğrencilerin beden eğitimi dersinde yaşadıkları sorunları çözmek için neler yapmaktasınız” sorusuna ilişkin beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleri incelenmiş etkinliklerle destekleme, bireysel destek sunma, akran öğretimi, iletişim becerilerini geliştirme ve çevreyle iş birliği sağlama temaları ortaya çıkmıştır. Elde edilen bulgular değerlendirildiğinde beden eğitimi öğretmenle- rinin göçmen öğrencilerin yaşadıkları sorunların çözümünde sınıf içi etkinliklere çok yer verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Sağlam ve Kanbur (2017) yaptıkları araştırmada çok kültürlü yapıdaki okullarda görev yapan öğretmenlerin göçmen öğrencilerin eği- timinde kendilerini yetersiz hissettiklerini tespit etmişlerdir. Mercan Uzun ve Bütün (2016) yaptıkları araştırmada göçmen öğrencilerin sosyoekonomik şartlardan dolayı temel bakım becerilerini ve ihtiyaçlarını karşılayamadıkları için öğretmenlerin sorun- ları çözme konusunda kendilerini yetersiz hissettiklerini tespit etmişlerdir. Eren (2019) yapmış olduğu araştırmada göçmen öğrencilerin eğitim sürecinde yaşadığı sorunların çözümünde öğretmenlerin, öğrenci ve velilere dil eğitimi verilmesi gerektiğini ifade ettiklerini belirtmiştir. Şeker ve Arslan (2013) çok kültürlü öğretmen eğitimlerinin öğ- retmenler açısından önemli bir role sahip olduğunu ve öğretmenlerin bilgi, tutum ve becerilerinin göz önünde tutulması gerektiğini ifade etmişlerdir. Yapılan araştırma- lar öğretmenlerin göçmen öğrencilerin eğitiminde kendilerini yetersiz hissettiklerini göstermektedir. Yapılan bu araştırma ise beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğ- rencilerin eğitim sürecinde yaşadıkları sorunları çözmek için çeşitli çözümler geliş- tirdiklerini ve öğrencileri eğitim sürecine dâhil ettiklerini göstermektedir. Sezgin ve Yolcu (2016) yaptıkları araştırmada Suriye’de yaşanan olaylara dair ayrıntılı ve nesnel bilginin bireylere ve topluma aktarılması, psikolojik ve toplumsal açıdan da empati kurulması gerektiği belirtilmiştir.

Araştırmanın üçüncü alt amacı olan “Göçmen öğrencilerin okula uyumları için be- den eğitimi dersinde neler yapmaktasınız?” sorusuna ilişkin beden eğitimi öğretmen- lerinin görüşleri incelenmiş sosyal faaliyetler, bireysel faaliyetler ve kültürel faaliyetler temaları ortaya çıkmıştır. Elde edilen bulgular değerlendirildiğinde beden eğitimi öğ- retmenlerinin göçmen öğrencilerin okula uyumunu sağlamak için sosyal etkinliklere ağırlık verdiği sonucuna ulaşılmıştır. Beden eğitimi dersinin psikomotor becerilere dayalı bir ders olduğu düşünüldüğünde beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğ- rencilerin okula uyumunu sağlamada başarılı oldukları görülmektedir. Beden eğitimi öğretmenlerinin bu faaliyetleri öğrencileri okula uyum konusunda teşvik edici olmak- tadır. Ersoy ve Turan (2019) yaptıkları araştırmada okullardaki öğretmenlerin ve diğer personelin göçmen öğrencilerin okula uyum konusunda bir şey yapmadıklarını tespit etmişlerdir. Gökmen (2020) yaptığı çalışmada göçmen öğrencilerin okula uyumların- da, göçmen öğrencilerin Türkçe öğrenim süreçlerinin hızlanması ve iletişimlerinin ge- lişmesi için öğrencilerin tek bir sınıfta toplanmayıp Türk öğrencilerle birlikte eğitim gördüğü ifade edilmiştir. Demircan (2019) yaptığı araştırmada okul müdürlerinin göç- men öğrencileri diğer öğrencilerle bir tuttuğunu bu sebeple göçmen öğrencilerin okula uyumları için bir şey yapmadıkları sonucuna ulaşmıştır.

Araştırmanın dördüncü alt amacı olan “Beden eğitimi dersinde farklı kültürlerin bir arada olmasını ilişkin görüşleriniz nelerdir?” sorusuna ilişkin beden eğitimi öğret- menlerinin görüşleri incelenmiş olumlu yaklaşımlar ve olumsuz yaklaşımlar temaları ortaya çıkmıştır. Kültürel zenginlikler toplumu bir arada tutan öncül değerlerdendir.

Toplumdaki farklı kültürler birbirini etkileyerek zengin yeni değerler oluşmasına zemin hazırlamaktadır. Beden eğitimi öğretmenlerinin bu yöndeki görüşleri incelen- diğinde farklı kültürlerin bir arada olmasının genel olarak olumlu karşılandığı gö- rülmektedir. Buna karşın bazı öğretmenler ise öğrenciler arasında ön yargı olduğuna değinerek bunun sorun teşkil ettiğini belirtmektedir. Fakat genel kanı göçmen öğren- cilerin kültürel zenginlik yarattığı hususunda birleşmektedir. İbrahimoğlu (2018) yap- tığı araştırmada kültürel iletişimi önemli bir görev olarak görüldüğü ve bu çerçevede farklı kültürel geçmişlere sahip öğrencilerin de vatandaş olarak bu sürece katılmaları gerektiği belirtilmiştir. Güngör ve Şenel (2018) yaptıkları araştırmada göçmen öğren- cilerin farklı bir kültürle karşılaştıklarında yaşıtlarına göre başarısız olduklarını tespit etmişlerdir. Polat (2012) yapmış olduğu araştırmada göçmen öğrencilerin dilsel, kül- türel ve duygusal ihtiyaçlarının öğrencilerin eğitim başarısı için çok önemli olduğunu belirtmiştir. Karabenick ve Noda (2004) yapmış oldukları araştırmada öğretmenlerin göçmen öğrencilerle ilgili olumlu tutuma sahip olduklarında öğrencilerin eğitim süre- cinde daha başarılı olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Kiremit, Akpınar ve Tüfekci Ak- can (2018) yapmış oldukları araştırmada bazı öğretmenlerin, sınıfında göçmen öğrenci bulunmasını avantaj olarak görürken bazı öğretmenlerin ise bunu dezavantaj olarak gördükleri sonucuna ulaşmışlardır. Cırık (2008) ise yapmış olduğu araştırmada eğitim kademelerinde farklı kültürlere sahip öğrencilerin olmasının, öğrencilerin gelişimleri- ni desteklediği ve olumlu bir eğitim ortamı yarattığını belirtmektedir.

Araştırmanın beşinci alt amacı olan “Beden eğitimi dersinde göçmen öğrencile- rin sosyal etkinliklere katılma durumlarını nasıl karşılamaktasınız?” sorusuna ilişkin beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleri incelenmiş istekli, kararsız ve isteksiz tema- ları ortaya çıkmıştır. Elde edilen bulgular değerlendirildiğinde göçmen öğrencilerin eğitim sürecinde genel olarak çekingen davrandıklarını fakat öğretmenlerinin ve sınıf arkadaşlarının desteğiyle bunu atlatarak sınıf etkinliklerine katılım gösterdikleri sonu- cuna ulaşılmıştır. Göçmen öğrencilerin yaşadıkları çekingenlik, ön yargı ve yetersizlik duyguları ise temel olarak Türkçe konuşamamalarından kaynaklanmaktadır. Temiz (2020) yaptığı araştırmada göçmen öğrencilerin arkadaşları tarafından dalga geçilece- ği korkusuyla sınıf içi etkinliklerde iletişime geçmekten çekindikleri bu yüzden etkile- şimde bulunmadıklarını tespit edilmiştir.

İster göç eden olsun ister olmasın her birey ve toplum gezmek, eğlenmek, dikkat dağıtmak gibi sosyal etkinliklere ihtiyaç duyar. Söz konusu göçmen insanlar olunca bu ihtiyaç biraz daha ağır basmaktadır. Göçmen öğrenciler maddi yetersizlik, alışama- ma, psikolojik çöküntü, kendini ifade edememe gibi sorunlar yaşadıklarından ötürü sosyokültürel etkinliklere ihtiyaç duymaktadır. Bunun eksikliğini hissetmektedirler.

Bu hususta bakanlıklar, kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ve öğretmenler de çeşitli çalışmalar yürütmekte ve göçmenlere yönelik maddi ve manevi birçok proje ve sosyal çalışmalar yürütmektedirler. Göçmen öğrencilerin beden eğitimi dersine yöne- lik durumları bir bütün olarak değerlendirildiğinde derslerde kendilerini ifade ede- medikleri için duyuşsal sorunlar yaşadıkları ön plana çıkmaktadır.

Yapılan araştırmanın sonuçlarından hareketle aşağıdaki önerilerde bulunulmak- tadır:

• Beden eğitimi dersine yönelik yapılan bu araştırmaya benzer araştırmaların di- ğer derslerde de yürütülmesinde fayda vardır.

• Beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleri ile yürütülen bu araştırmanın benzeri- nin göçmen öğrenciler ve göçmen öğrencilerin velilerinin görüşleri ile yürütül- mesinde fayda vardır.

• Bu araştırma nitel olarak yürütülmüştür. Yapılacak nicel bir araştırma ile daha genellenebilir sonuçlara ulaşılabilir.

• Eğitim kurumlarında öğretmen, öğrenci, yönetici ve velilere göç ve göçmenlik üzerine seminerler verilerek farkındalık arttırılabilir.

• Göçmen öğrencilere yönelik dil eğitimi çalışmalarına ve kurslara daha fazla önem verilmesinde fayda vardır.

• Konu ile ilgili yapılacak ileri araştırmalarda göçmen öğrencilerin beden eğitimi dersine yönelik tutumlarını ya da görüşlerini yansıtan nicel verilerin kullanıl- ması daha kapsamlı sonuçlar verecektir

• Millî Eğitim Bakanlığına göç ve göçmenlik ile ilgili projeler sunularak eğitim ve araştırma faaliyetlerine katkı sunulabilir.

• Öğretmenlere, göçmen öğrencilerle ilgili seminerler verilerek öğretmenler mes- leki açıdan hazır hâle getirilebilir.

Kaynakça

Akkaya, A. ve Ulum, Ö. G. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen Suriyeli sığınmacıların dil öğrenmeye ilişkin inançları. International Journal of Languages Education, 6(4), 1-11. DOI:

http://dx.doi.org/10.18298/ijlet.3226

Aksoy, Z. (2012). Uluslararası göç ve kültürlerarası iletişim. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Der- gisi, 5(20), 292-303.

Arastaman, G., Öztürk Fidan, İ. ve Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik:

Kuramsal bir inceleme. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 37-75. DOI:

http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2018.61

Arslan, Ü. G. ve Uslu, F. (2020). Türkiye’de ortaöğretim düzeyinde eğitim-öğretim gören göç- men öğrencilerin öğrenim sürecinde yaşadıkları zorluklar. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 203-216. DOI: https://doi.org/10.51119/ereegf.2020.6 Aygül, H. H. ve Eke, E. (2018). 21. yüzyılda uluslararası göç ve mülteciler bir Türkiye perspektifi. An-

kara: Nobel Yayınları.

Balkırı, C., Karaman, Z. T. ve Kırkulak, B. (2008). Yabancı emekli göçünün sosyal ve ekonomik etki- leri: Antalya ve çevresi üzerine ampirik bir çalışma. C. Balkır, Uluslararası Emekli Göçünün Sosyal ve Ekonomik Etkileri: Antalya Örneği. Antalya Büyükşehir Belediyesi Yayınları.

https://www.researchgate.net/publication/324226425

Başar, M, Akan, D. ve Çiftçi, M. (2018). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğrenme süre- cinde karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1571-1578. DOI: https://doi.

org/10.24106/kefdergi.427432

Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlen- mesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.

Bosch-Supan, A. (1987). The role of education: Mobility increasing or mobility impeding? NBER Working, 2329. DOI: https://doi.org/10.3386/w2329

Börü, N. ve Boyacı, A. (2016). Göçmen öğrencilerin eğitim-öğretim ortamlarında karşılaştıkla- rı sorunlar: Eskişehir ili örneği. Turkish Studies, 11(14), 123-158. DOI: http://dx.doi.

org/10.7827/TurkishStudies.9818

Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araş- tırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.

Casado-Diaz, M. A. (2006). Retiring to the costa blanca: A cross-national analysis. Journal of Ethnic and Migration Studies, 32(8), 1321-1339.

Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 27-40.

Creswell, J. W. ve Clark, V. L. P. (2007). Designing and conducting mixed methods research. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.

Demircan, N. (2019). Suriyeli göçmen öğrencilerin sorunlarının giderilmesinde okul müdürü li- derliği. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 1(1), 16-34.

Eren, Z. (2019). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre göçmen çocukların eğitim sorunları ve çö- züm önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 213-234. DOI:

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.43815-476805

Ersoy, A. F. ve Turan, N. (2019). Sığınmacı ve Göçmen öğrencilerde sosyal dışlanma ve çeteleşme.

Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 54(2), 828-840. DOI: http://dx.doi.org/10.15659/3.sek- tor-sosyal-ekonomi.19.05.1103

Fazel, M., Reed, R. V., Panter-Brick, C. ve Stein, A. (2012). Mental health of displaced and refugee children resettled in high-income countries: Risk and protective factors. Lancet (London, England), 379(9812), 266–282. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(11)60051-2

Gökmen, H. (2020). Suriyeli göçmen öğrencilerin Türk eğitim sistemine entegrasyon sorunu (Bursa Yıl- dırım ilçesi örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.

Güngör, F. ve Şenel, E. (2018). Yabancı uyruklu ilkokul öğrencilerinin eğitim – öğretiminde yaşa- nan sorunlara ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Anadolu Journal of Educational Scien- ces International, 8(2), 24-173.

Heywood, A. (2013). Siyasi ideolojiler (A. K. Bayram, Çev.). Ankara: Adres Yayınları.

Humphreys, B. R., Mcleod, L. ve Ruseski, J. E. (2014). Physical activity and health outcomes:

Evidence from Canada. Health Economics, 23(1), 33-54. DOI: https://doi.org/10.1002/

hec.2900

İbrahimoğlu, Z. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kültür kavramına ve farklı kültürlere yaklaşımı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 119-152. DOI: https://doi.

org/10.19171/uefad.450064

İçduygu, A. ve Sirkeci, İ. (1998). Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde göç hareketleri, 75. yılda köylerden şehirlere, (Ed.). Oya Baydar. Tarih Vakfı Yayınları.

Karabenick, S. A. ve Noda, P. A. C. (2004). Professional development implications of teachers’

beliefs and attitudes toward English language learners. Bilingual Research Journal, 28(1), 55-75.

Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Kızılkaya, O. (2021). Ortaokul öğrencilerinin Suriyeli göçmen öğrencilerin eğitim ortamlarındaki uyum- larına yönelik görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bi- limleri Enstitüsü, Ankara.

King, R., Warnes, A. M. ve Williams, A. M. (1998). International retirement migration in Europe. Population, Space and Place, 4(2), 91-111. DOI: https://doi.org/10.1002/(SI- CI)1099-1220(199806)4:2%3c91::AID-IJPG97%3e3.0.CO;2-S

Kiremit, R, Akpınar, Ü. ve Tüfekci Akcan, A. (2018). Suriyeli öğrencilerin okula uyumları hak- kında öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(6), 2139-2149. DOI: https://doi.

org/10.24106/kefdergi.428598

Measham, T., Guzder, J., Rousseau, C., Pacione, L., Blais-McPherson, M. ve Nadeau, L. (2014).

Refugee children and their families: Supporting psychological well-being and positive adaptation following migration. Current problems in pediatric and adolescent health care, 44(7), 208–215. DOI: https://doi.org/10.1016/j.cppeds.2014.03.005

Mercan Uzun, E. ve Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı ço- cukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 72-83.

Özkan, I. (2013). Göç, iltica ve sığınma hukuku. Ankara: Seçkin Yayınları.

Polat, S. (2012). Okul Müdürlerinin çok kültürlülüğe ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eği- tim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education, (42), 334-343.

Reiner, M., Niermann, C., Jekauc, D. ve Woll, A. (2013). Long-Term health benefits of physical activity–a systematic review of longitudinal studies. Bmc Public Health, 13(1), 813. DOI:

http://dx.doi.org/10.1186/1471-2458-13-813

Ryan, D., Dooley, B. ve Benson, C. (2008). Theoretical Perspectives on Post-Migration Adaptation and Psychological Well-Being among Refugees: Towards a Resource-Based Model. Jour- nal of Refugee Studies, 21(1), 1-18. DOI: https://doi.org/10.1093/jrs/fem047

Sağın, A. E. ve Güllü, M. (2020). Suriyeli öğrencilerin okula uyum süreci; Sportif etkinliklerin rolü. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 22(3), 86-99.

Sağlam, H. ve Kanbur, N. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310- 323. DOI: https://doi.org/10.19126/suje.335877

Scheppers, E., Van Dongen, E., Dekker, J., Geertzen, J. ve Dekker, J. (2006). Potential barriers to the use of health services among ethnic minorities: A review. Family practice, 23(3), 325–348.

DOI: https://doi.org/10.1093/fampra/cmi113

SETA ve Theirworld (2017). Engelleri aşmak: Türkiye’de Suriyeli çocukları okullaştırmak. https://se- tav.org/assets/uploads/2017/11/Engelleri-A%C5%9Fmak adresinden 25 Haziran 2021 tarihinde çekilmiştir.

Sezgin, A. A. ve Yolcu, T. (2016). Göç ile gelen uluslararası öğrencilerin sosyal uyum ve toplum- sal kabul süreci. Humanitas, 4(7), 417-436. DOI: http://dx.doi.org/10.20304/husbd.14985 Smith, J. A. (2004). Reflecting on the development of interpretative phenomenological analysis and its contribution to qualitative research in psychology. Qualitative Research in Psycho- logy, 1(1), 39–54. DOI: http://dx.doi.org/10.1191/1478088704qp004oa

Şeker, B. ve Aslan, Z. (2015). Eğitim Sürecinde Mülteci Çocuklar: Sosyal Psikolojik Bir Değer- lendirme. Journal of Theoretical Educational Science, 8(1), 86-105. DOI: http://dx.doi.

org/10.5578/keg.8234

Şimşek, H. ve Kula, S. (2018). Türkiye’nin göçmen politikasında ihmal edilen boyut: Eğitsel uyum programı. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 5-21.

Temiz, D. N. (2020). Göçmen ve mülteci öğrencilere Türkçe öğretiminde okulda yapılan oryantas- yon çalışmalarının rolü. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi (ULED), 2(2), 45-59.

Türk Dil Kurumu (2021). Güncel Türkçe sözlük. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/

Uğraş, S. ve Serbes, Ş. (2019). Beden Eğitimi dersi mutluluk düzeyi ölçeği geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Journal of Global Sport and Education Research, 2(2), 1-10.

Ündücü, C., Erdoğan, M. ve Işık, Ö. (2009). Avrupa’da uluslararası emeklilik göçü ve bütünleşme kapsamında yönetime katılım üzerine inceleme: Costa Del Sol, Tuscany, Algarve ve Mal- ta örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(1), 159-188.

Warnes, A. M. ve Williams, A. (2006). Older migrants in Europe: A new focus for migrati- on Studies. Journal of Ethnic and Migration Studies, 32(8), 1257-1281. DOI: https://doi.

org/10.1080/13691830600927617

Williams, A. M. ve Hall, C. M. (2000). Tourism and migration: New relationships betwe- en production and consumption. Tourism Geographies, 2(1), 5-27. DOI: https://doi.

org/10.1080/146166800363420.

Yaşara, T. S., Şemşeka, N. S., Bilena, O., Çalıka, F. ve Kayab, A. (2018). Göçmen Çocukların Spor Yoluyla Topluma Kazandırılması. ERPA, 588-594.

Yenilmez, K. ve Çöplü, F. (2019). Göçmen öğrencilerin eğitiminde öğretmenlerin karşılaştığı zor- luklar. Journal of Research in Education and Teaching, 8(3), 26-36.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.

Yin, R. (1984). Case study research: Design & methods. Beverly Hills, CA: Sage Publications.

Yurdakul, A. ve Tok, N. T. (2018). Öğretmen gözüyle mülteci/göçmen öğrenci. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 9(2), 46-58.