- ETKİN YAZI YAZMA

2. HAFTA: YAZI ve YAZI ÇEŞİTLERİ

- YAZI

- YAZI ÇEŞİTLERİ

- ETKİN YAZI YAZMA

YAZI ÇEŞİTLERİ

Yazı

insanların konuşma dışında; duygu, düşünce ve isteklerini anlatmak için kullandıkları belli işaretler ve işaret sisteminden meydana gelmiş bir ifade aracıdır (Altınöz, 2007, s. 11).

İlk çağlardaki ilkel işaretler ve resimlerle temeli atılan yazı, kısa süre içerisinde bulunmamıştır. Binlerce yıllık gelişme sonucunda bugünkü halini almıştır. Bazı uzmanlar, medeniyetin başlangıcını yazının bulunmasıyla başladığını belirtmektedirler.

Yazı, insanların duygu ve düşüncelerini belirtmesi, bunları paylaşması, kayıt altına

alması ve kendinden sonraki kuşaklara aktarmasında yazı önemli bir rol oynamıştır.

YAZI ÇEŞİTLERİ

İlk çağlarda kullanılan ilkel yazılara, resim yazı adı verilmiştir. Dil gibi ulusal olan yazının geçirdiği değişim, toplumsal ve kültürel koşullarda meydana gelen değişimler ile bağlantılıdır. 3000 yıl öncesine kadar uzanan resim yazının geliştirildiği ve kullanıldığı ilk uluslar; Mısırlılar, Sümerler, Asurlar ve Çinlilerdir.

Resim yazıdan geliştirilmiş olan şekil yazısı, Çin’de ilk çağlardan beri evrimleşerek her nesne için bir şekil oluşturmaya dönüşmüştür. Çin yazısı günümüze kadar varlığını korumuştur.

Resim yazısının iletişimdeki yarattığı eksiklik, toplumları farklı arayışlara itmiştir.

YAZI ÇEŞİTLERİ

Resim yazısındaki eksiklik, şekil yazısını; şekil yazısındaki sınırlılık ise alfabeyi doğurmuştur. İlk çağlardan itibaren insanların, çeşitli amaçlar için kullandıkları düğüm, çentik, işaret, vb. alfabenin ortaya çıkışında etkili olan unsurlardır.

Alfabenin kullanılmasıyla birlikte önceki semboller ortadan kalkmış, harf

sistemine dayanan yazı toplumlar arasında yaygın hale gelmiştir. Bazı toplumlar

yazıyı belirli aşamalardan geçerek kazanmıştır bazıları ise etkileşime girdikleri

diğer toplumlardan edinip kendi ihtiyaçları doğrultusunda değiştirerek

kullanmışlardır.

YAZI YAZMA

Yazının gelişmesi zaman ve yer açısından birbirlerinden uzak, birbirlerini tanımayan insanlar ya da toplumlar arasında iletişim kurma imkanı sağlamıştır. Bazı kesimler tarafından yazı, yalnızca konuşmanın yazılması olarak nitelendirirler. Ancak bu doğru değildir. Yazı, konuşma dilinin içermediği biçimlere sahiptir ve özel bir eğitimi gerektirir. Konuşma belli bir eğitimi gerektirmeyebilir. Konuşmayı bilenler belli bir eğitim almadan yazı yazamazlar.

Yazı yazma, duygu ve düşünceleri, dilek ve istekleri, fikirleri, öngörüleri veya çeşitli

işleri belli bir düzen, disiplin ve ahenk içinde kağıda ya da elektronik ortama aktarma

işidir.

YAZI YAZMA

Ruffon’un belirttiği gibi «iyi yazmak demek, aynı zamanda iyi düşünmek, iyi duymak, iyi anlamak, yani hem kafa, hem ruh, hem de gönül sahibi olmak demektir» (Tutar, 2002, s. 31).

Yazı yazmak için bilgi sahibi olmak gerekir. Yazı yazmak cümlelerin yan yana

getirilmesinden ibaret değildir. Başkalarına aktarılmak istenen düşüncenin ve

fikrin aktarılmasında, sağlam bir kültüre, zengin kelime dağarcığına, düzenleme

ve dilbilgisine sahip olunması gerekmektedir.

YAZI YAZMA

Etkili bir yazıda; verilmek istenen mesaj veya anlatılmak istenen konu,

okuyucunun en kolay anlayabileceği şekilde yazılmalı ve kullanılan sözcüklerin

seçimine özen gösterilmelidir. Bu durum ise belirli bir seviyede bilgi, beceri,

duygu ve düşünce birikimine sahip olmayı gerektirmektedir. İyi bir biçimde yazı

yazabilme öncelikle açık ve doğru düşünebilmeye bağlı olmaktadır. Anlatıcının

zihninde netliğe kavuşamamış düşünceleri yazıya dökmesi olanaksızdır. Bunun

yanı sıra aktarılmak istenen konuda yeterli bir bilgi birikimine sahip olmama

durumu da yazı yazma sürecinin en büyük problemleri arasındadır.

YAZI YAZMA

Yazı yazma konusunda başarılı olmak için bazı kurallara uymak gereklidir. Bunlar;

• İyi gözlemci olmak: Yaşadığımız ya da bulunduğumuz ortamı dikkatlice izleme, meydana gelen olayları kavrama, iyi anlayarak analiz etme edinilen bilgilerin aktarılmasında ve yazılmasında önemlidir.

• Çok okumak: İnsanlar okuyarak bilgi sahibi olurlar. Gündelik hayatımızda yiyerek, uyuyarak fiziksel gelişimimizi sağlarken zihin gelişimimiz için de okumalıyız.

Okuyarak düşünme yeteneğimizi, hayal kurmayı ve yorumlamayı geliştiririz. İyi

konuşabilmek ve yazabilmek okuma ile olur.

YAZI YAZMA

• Düşünmeye önem vermek: İnsana özgü olan düşünme ve düşündüklerini yazıya aktarabilmek iyi iyi ifade etmek gerekir. Düşüncenin en önemli unsuru ise duygudur. Konuşma ve yazmanın en önemli kaynağı düşünmektir.

• Zengin bir kelime dağarcığına sahip olmak: Duygu ve düşüncenin güçlü olması

kadar yazım ve dil açısından da güçlü olmak gereklidir. Bozuk yazım ve dil

etkinliği azaltır. İyi bir yazı yazmak için dilbilgisine ve yazıyı düzenleme

becerisine sahip olmak ve geniş kelime dağarcığına sahip olmak gerektir.

ETKİN YAZI YAZMA

Yazılı ve sözlü iletişimde kullanılan dil, iletişimin temel unsurudur. Dil, karmaşık bir biçimde kullanıldığında iletişim engeline dönüşür. Bu nedenle iletişimde basit, yalın ve açıklayıcı bir dil kullanılmalıdır.

İletişimi sağlayan yazıların okunup anlaşılması; yazan ile okuyan arasında anlam

birlikteliğinin sağlanması, içerik ve şekilsel olarak bazı esasların uygulanması ile

mümkündür. Bu nedenle yazışmalarda hem konunun anlatımı hem de yazının formatının

belirli kurallar çerçevesinde düzenlenmesi önemlidir.

ETKİN YAZI YAZMA

Yazılı iletişimin etkinliğini arttırabilmek için aşağıdaki kurallara uyulmalıdır:

• Yazı planlı olmalıdır: Yazılar belirli bir amaç için yazılır. Bu nedenle verilmek istenen mesaj ya da verilmek istenen bilgi, bir plan dahilinde sıralanmalı, bilgiler birbirine bağlantılı ve bütünlük içerisinde olacak şekilde düzenlenmelidir.

• Yazı, doğal ve içten anlatım ile yazılmalıdır: İletilmek istenen mesaj ya da bilgi karşı

tarafı mümkün olduğunca olumlu yönde etkilemeli, olumsuz ifadeler içermemeli ve

yapıcı olmalıdır. Yazının içerisinde anlaşılması güç sözcük bulunması, ağdalı ve

abartılı bir dilin kullanılması uygun değildir.

ETKİN YAZI YAZMA

• Yazı açık yazılmalıdır: Yazılan yazı birkaç kere okunmaya gerek kalmadan, rahatlıkla anlaşılabilir bir şekilde yazılmalıdır. Bunun için yöresel ifade, anlam ve yazılışından emin olunmayan kelime kullanımından kaçınılmalı, yazıda gramer ve noktalama işaretlerine uyulmalıdır.

• Yazıda doğruluk ilkesine uyulmalıdır: Yazılarda gerçek dışı olaylardan, aktarılmak istenen düşünceyi yanlı bir şekilde aktaracak ifadelerden uzak durulmalıdır.

Rakamlar, yer ve kişi adları gibi anahtar sözcükler dikkatle yazılmalıdır.

ETKİN YAZI YAZMA

• Saygılı dil kullanılmalı ve okuyucuya hitaben yazılmalıdır: İletilmek istenen mesaj, alıcıda rahatsızlık oluşturmayacak şekilde nezaket kurallarına uygun yazılmalıdır.

Yazının başlangıcında, arz, rica, istek ve önerilerde ve özellikle de yazı bitiminde karşıdaki kişinin sempatisini kazanacak kelimelerin kullanılmasına özen gösterilmelidir.

• Yazı yalın ve kısa olmalıdır: Cümlenin yapısı ve uzunluğu yazının anlaşılabilirliğini

doğrudan etkileyeceğinden, yazıda gereksiz ayrıntıdan kaçınılmalı, alıcının zamanını

alacak ve dikkatini dağıtacak ifadelerden uzak durulmalıdır. Ayrıca uzun yazı, konunun

özünden kopmasına ve karmaşaya neden olur.

3 . HAFTA: DİL BİLGİSİ VE İMLA KURALLARI

- DİLBİLGİSİ VE İMLA KURALLARI