-40°C ile 1800°C ARALI ĞINDA RADYASYON SICAKLIĞI KARŞILAŞTIRMASI
TEKNİK PROTOKOLÜ
TÜBİTAK UME
SICAKLIK GRUBU LABORATUVARLARI
Ocak 2013
İÇİNDEKİLER
1. Kapsam ... 3
2. Katılımcılar... 3
3. Laboratuvarlar Arası Dolaşan Cihaz (LADC) ... 3
4. Zaman Çizelgesi ... 4
5. Karşılaştırma Paketi ... 6
6. Sigorta ... 6
7. Sonuçların Geçerliliği ... 6
8. LADC’nin Transferi ... 6
9. Ön Kontrol (LADC Teslim Alınırken) ... 7
10. Ölçümler İle İlgili Esaslar ... 7
10.1. Ölçüme Başlamadan ... 7
10.2. Ölçüm Yöntemi ... 7
10.3. Ölçüm Şartları ... 8
10.4. Ölçüm Noktaları ... 8
11. Son Kontrol (LADC Teslim Edilirken) ... 8
12. Sonuçların Sunulması ... 9
13. Değerlendirme ... 9
14. Referanslar ... 10
Ek A Katılımcı Listesi ... 11
Ek B Karşılaştırma Paketi İçeriği Kontrol Formu ... 15
Ek C Teslim Alma/Teslim Etme Formu ... 16
Ek D Örnek Belirsizlik Bütçesi Tablosu ... 17
Ek E Belirsizlik Bütçesi Bileşenlerinin Belirlenmesi ... 18
EK F Protokol Kabul Formu ... 20
1. Kapsam
Laboratuvarlar arası karşılaştırmalar (LAK) ve yeterlilik deneyleri (YT) kalibrasyon ve/veya test laboratuvarlarının teknik yeterliliklerini değerlendirmek için gerçekleştirilen önemli araçlardır. Bu husus, TS EN ISO/IEC 17025 standardı [1] ve TÜRKAK dokümanında [2] da belirtilir. Akredite laboratuvarların veya akreditasyon için başvuran laboratuvarların, akreditasyon kapsamlarındaki ölçüm büyüklükleri ile ilgili YT programına ve/veya LAK’lara katılmaları ve başarılı sonuçlar elde etmiş olmaları TÜRKAK tarafından aranan bir gerekliliktir.
Ülke içinde akredite olmuş veya akredite olmayı planlayan kalibrasyon laboratuvarlarının Radyasyon Sıcaklığı kalibrasyonları için karşılaştırma ihtiyacı dikkate alınarak, TÜRKAK-UME işbirliği çerçevesinde, laboratuvarlar arası karşılaştırmanın organize edilmesi planlanmıştır.
Bu dokümanda, karşılaştırma ölçüm sonuçlarının açık ve anlaşılır olması ve karşılaştırmanın planlanan zamanda tamamlanması amacıyla özet prosedürler ana hatlarıyla hazırlanmıştır.
2. Katılımcılar
Karşılaştırma, TÜRKAK UME işbirliği çerçevesinde TÜBİTAK UME tarafından düzenlenmektedir.
Karşılaştırma katılımcılarına ait bilgiler Ek A’da verilmiştir.
Katılımcı bilgileri ve karşılaştırma sonuçları, gizlilik esası nedeniyle sadece katılımcı laboratuvar ve TÜRKAK ile paylaşılacaktır.
3. Laboratuvarlar Arası Dolaşan Cihaz (LADC)
Laboratuvarlar Arası Dolaşacak Cihaz (LADC) radyasyon termometresidir.
4. Zaman Çizelgesi
Karşılaştırmaya katılan laboratuvarın kalibrasyon için süresi ulaşım dahil olmak üzere 2 haftadır.
Pilot laboratuvarın ölçümünden sonra termometrenin ilk katılımcı laboratuara gönderilmesiyle karşılaştırma başlamış olacaktır. Pilot laboratuvar dolaşım sırasında gerekli gördüğü zaman ikinci ölçümü gerçekleştirecek ve termometreyi sıradaki laboratuara göndererek karşılaştırmaya devam edilmesini sağlayacaktır. Dolaşımı tamamlanan cihaz pilot laboratuvara ulaşır ulaşmaz pilot laboratuvar son ölçümleri yaparak karşılaştırmayı tamamlayacaktır. Ölçümü yapan laboratuvar termometrenin bir sonraki laboratuvara, zaman çizelgesine göre, zamanında gönderilmesinden sorumludur. Ölçüm yapacak laboratuvarın, ölçüm sırasında veya öncesinde sisteminde/laboratuvarında meydana gelebilecek problemlerden dolayı ölçümü yapamama/tamamlayamama gibi durumlar ile karşılaşır ise pilot laboratuvarı haberdar edecektir.
Karşılaştırmada kullanılan radyasyon termometresi, karşılaştırma ölçüm planı sırası haricinde veya karşılaştrımaya katılmayan başka bir laboratuara gönderilemez ve ölçüm yaptırılamaz.
Cihaz adı :Radyasyon Termometresi
Marka :FLUKE
Model : 568
Sıcaklık okuma aralığı : -40 °C…800 °C Çalışma dalga botu : 8-14 µm
Cihaz adı :Radyasyon Termometresi
Marka : MİKRON
Model : M190V-TS
Sıcaklık okuma aralığı : 1000 °C…3000 °C Çalışma dalga botu : 0,65 µm
ZAMAN ÇİZELGESİ TABLOSU
Laboratuvar Tarih
TÜBİTAK UME 07.01.2013-18.01.2013
METKAL ÖLÇÜ VE TEST SİSTEMLERİ SANAYİ
VE TİCARET LTD. ŞTİ. 18.03.2013-29.03.2013 TESTO ELEKTRONİK VE TEST ÖLÇÜM
CİHAZLARI DIŞ. TİC. LTD. ŞTİ. 01.04.2013-12.04.2013 EMİS KALİBRASYON VE ÖLÇÜM HİZMETLERİ
SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. KALİBRASYON LABORATUVARI
15.04.2013-26.04.2013
METAV MAKİNE SAN. 29.04.2013-10.05.2013 METROLOJİ OKULU 13.05.2013-24.05.2013 ISOKAL KALİBRASYON DANIŞMANLIK
EĞİTİM SANAYİ TİCARET LT. ŞTİ. 27.05.2013-07.06.2013 TSE DENEY VE KALİBRASYON MERKEZİ
BAŞKANLIĞI GEBZE DENEY LABORATUVARLARI
10.06.2013-21.06.2013
UKM UZMANLAR KALİBRASYON
MERKEZİ SAN. TİC. LTD. ŞTİ. 24.06.2013-05.07.2013 EGEMET KALİBRASYON ÖLÇÜM LİMİTED
ŞİRKETİ KALIBRASYON LABORATUVARI 08.07.2013-19.07.2013 SİMKAL KALIBRASYON VE DANIŞMANLIK
SANAYI VE TICARET LIMITED ŞIRKETI 22.07.2013-02.08.2013 TÜRKİYE ŞİŞE VE CAM FABRİKALARI A.Ş.
CAM ARAŞTIRMA MERKEZİ KALIBRASYON LABORATUVARI
26.08.2013-06.09.2013
TEKNOTHERM KİMYA VE MAKİNA SAN.
TEMSİLCİLİK VE DIŞ TİCARET LTD. ŞTİ. 09.09.2013-20.09.2013
EGE KALMEM 23.09.2013-04.10.2013
BEKAL KALİBRASYON ÖLÇME KONTROL
SİS. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. 21.10.2013-31.10.2013 YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ 04.11.2013-15.11.2013 UMS ANKARA KALİBRASYON
LABORATUVARI 18.11.2013-29.11.2013
TEKNOLOJİK KALİBRASYON LTD. ŞTİ. 02.12.2013-13.12.2013
TÜBİTAK UME 16.12.2013-27.12.2013
5. Karşılaştırma Paketi
Katılımcıya gönderilen karşılaştırma paketi aşağıdakilerden oluşmaktadır. Katılımcının ölçüm aralığına göre tek termometre veya iki termometre gönderilecektir.
• Radyasyon termometresi (taşıma çantası içerisinde)
• Radyasyon termometre kullanım kılavuz
• Güç ve veri kabloları
• Adaptör
• Karşılaştırma Teknik Protokolü
6. Sigorta
Ölçüm için gönderilen cihazların ulaşım masrafları ve meydana gelen herhangi bir hasarın karşılanması katılımcıya aittir. Pilot laboratuvar ulaşım sırasında kaybolan veya hasar gören cihazlar için herhangi bir sigorta yaptırmayacaktır. Karşılaştırma için gönderilen cihaz/cihazların sorumluluğu, katılımcı laboratuvar teslim aldığı tarihten bir sonraki laboratuvarın teslim aldığı tarihe kadar katılımcı laboratuvara aittir. Bu sorumluluk, teslim alan laboratuvar, teslim alma formunu UME’ye ulaştırana kadar devam eder. Bu süreç içerisinde meydana gelebilecek hasarlardan katılımcı laboratuvar sorumludur.
7. Sonuçların Geçerliliği
Bu karşılaştırma, karşılaştırmanın başlangıcından bitimine, LADC’nin sağlam ve kalibrasyon değerlerinin kararlı kalacağı varsayımıyla yapılmaktadır. Eğer LADC herhangi bir şekilde zarar görür ve kullanılamayacak duruma gelir veya bir başka nedenle sonuçların kullanılamayacağı anlaşılırsa, karşılaştırmaya benzer nitelikte bir başka LADC ile devam edilecektir.
8. LADC’nin Transferi
Katılımcılar, karşılaştırmada kullanılacak termometrelerin pilot laboratuvara gönderilmesinden ve masraflarının karşılanmasından sorumludur. LADC’lerin taşınması elden veya kargo ile yapılacaktır. Pilot laboratuvar olarak öncelikli tercihimiz karşılaştırma süresince cihazın elden taşınması yönündedir.
LADC, hasar görmesi engellenecek şekilde kendi kutusu içinde zaman çizelgesine uygun bir şekilde pilot laboratuara form karşılığı teslim edilmelidir.
Pilot laboratuvar, cihazın/cihazların belirli noktalarda kontrolünü gerçekleştirdikten sonra, LADC’yi zaman çizelgesine göre sırası gelen bir sonraki katılımcı laboratuvara iletecektir.
9. Ön Kontrol (LADC Teslim Alınırken)
• Karşılaştırma paketi teslim alındığında, LADC üzerinde görünür bir hasar olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Karşılaştırma paketinin içeriği, “Karşılaştırma Paketi İçeriği Kontrol Formu” (Ek B) ile kontrol edilmelidir.
• “Teslim Alma/Teslim Etme Formu” (Ek C) doldurulmalıdır.
• LADC’de arıza tespit edildiği durumda, pilot laboratuvar bilgilendirilmelidir.
10. Ölçümler İle İlgili Esaslar
10.1. Ölçüme Başlamadan
• Ölçümlere başlamadan önce karşılaştırmada kullanılacak cihazların izlenebilirlikleri kontrol edilmelidir.
• Karşılaştırma sırasında kullanılacak radyasyon termometresi ve sıcaklık kaynağı (siyah cisim veya IR Kalibratör) ile ilgili LAK Sonuç Formu’ndaki bilgiler doldurulmalıdır. (Forma http://www.ume.tubitak.gov.tr/lak/sicaklik/radyasyon/ linkinden ulaşabilirsiniz).
10.2. Ölçüm Yöntemi
• Ölçümler, laboratuarın akreditasyon kapsamında beyan ettiği veya edeceği en iyi ölçüm belirsizliklerini vermekte kullandıkları ölçüm sistemi ve ölçüm yöntemi ile gerçekleştirilmelidir.
• MİKRON marka radyasyon termometresi ile alınan ölçümlerde termometre ile kaynak arasındaki mesafe 75 cm olacaktır.
• -40 °C…800°C sıcaklık aralığında ölçümler FLUKE marka radyasyon termometresi ile alınacaktır.
• 800°C…1800°C sıcaklık aralığında ölçümler MİKRON marka radyasyon termometresi ile alınacaktır.
• Katılımcı laboratuar ölçümler sırasında kendi Kalibrasyon Talimatı’nı uygulamalıdır.
10.3. Ölçüm Şartları
Ölçümler esnasında radyasyon termometresi kesinlikle ani nem ve sıcaklık değişimleri ile fiziksel darbelere maruz bırakılmamalıdır. Ölçümler sırasında ortam şartları kaydedilmelidir.
10.4. Ölçüm Noktaları
-40 °C ile 1800 °C sıcaklık aralı ğında Tablo 1’de belirtilen noktalar referans sıcaklıklarda nominal olarak elde edilmeli ve her ölçüm noktasında LADC’nin sıcaklık ölçümü gerçekleştirilmelidir.
Sonuçlar nominal sıcaklık değerlerinde beyan edilmelidir. Farklı sıcaklıklarda alınan ölçümler değerlendirmeye dahil edilmeyecektir.
Referans sıcaklık okuma değeri Tablo 1’de belirtilen değerler için düşük sıcaklıklarda en fazla ± 0,5 °C, yüksek sıcaklıklarda ise ± 1 °C aralı ğında bir değer görülecek şekilde ayarlanmalıdır.
Katılımcı laboratuar Tablo 1’deki ölçüm noktalarından kendi akreditasyon aralığı içerisinde kalanların tamamında ölçüm gerçekleştirmelidir. Laboratuvarlar isteğe bağlı olarak akreditasyon aralığı dışındaki noktalarda da ölçüm alabilir. Pilot laboratuvar bu ölçüm noktalarının tamamında ölçüm alacaktır.
Tablo 1. Sıcaklık Ölçüm Noktaları
11. Son Kontrol (LADC Teslim Edilirken)
• LADC’nin problemsiz çalıştığı kontrol edilmelidir. Radyasyon termometresinde arıza tespit edildiği durumda ise TÜBİTAK UME derhal bilgilendirilmelidir.
• Karşılaştırma paketi “Karşılaştırma Paketi İçeriği Kontrol Formu” (Ek B) ile kontrol edilerek eksiksiz ve zarar görmeyecek şekilde orijinal paketi ile paketlenmelidir. Karşılaştırma paketi zaman çizelgesine uygun bir şekilde pilot laboratuvar kargo ile veya elden teslim edilmelidir.
• Teslim sırasında, Ek C’de verilen “Teslim Alma /Teslim Etme Formu” doldurulacaktır.
-40 °C -30 °C -15 °C 0°C 25 °C 50 °C 100 °C 150 °C 200 °C 250 °C 300 °C 400 °C 500 °C 600 °C 700 °C 800 °C 900 °C 1000 °C 1100 °C 1200 °C 1300 °C 1400 °C 1500 °C 1600 °C 1700 °C 1800 °C
12. Sonuçların Sunulması
Aşağıdaki bilgileri içeren karşılaştırma raporu, ölçümleri takip eden 1 hafta içinde bilgisayar ortamında karşılaştırma sorumlusuna gönderilmelidir.
• Katılımcı laboratuar bilgileri
• Kalibrasyonda kullanılan referansların tanımı (üretici, model, seri numarası, izlenebilirlik bilgisi)
• Ölçüm sistemi ve yöntemi
• Ölçümlerin alındığı tarih(ler)
• LAK sonuç formu (Forma http://www.ume.tubitak.gov.tr/lak/sicaklik/radyasyon/ linkinden ulaşabilirsiniz).
• Her ölçüm noktası için en az Ek D’de verilen belirsizlik bileşenlerini içeren ve EA 4/02’de [3] belirtilen formata uygun örnek belirsizlik bütçe tablosu.
• Her ölçüm noktası için % 95 güvenilirlik seviyesini sağlayan genişletilmiş ölçüm belirsizlikleri (k=2 için)
13. Değerlendirme
Karşılaştırmada referans değer, TÜBİTAK UME’de alınan ölçüm sonuçları üzerinden belirlenecektir. Ayrıca katılımcı laboratuvarlara ait referans okuma değerlerinin LADC’nin okuma değerlerinden sapmaları, belirsizlik verileri ile beraber değerlendirmeye dahil edilecektir. Katılımcı laboratuvar tarafından verilecek olan belirsizlik değerinin kapsam belirsizliklerini desteklemede kullanılacağı göz önünde bulundurulmalıdır.
Gizlilik esası sebebi ile karşılaştırma raporu sonucu sadece katılımcıya ve TÜRKAK’ a sunulacaktır. Katılımcı laboratuarların ölçüm sonuçları, ISO 17043 [4] standardında belirtilen ve Eşitlik (1)’e göre hesaplanan En değerine göre değerlendirilecektir.
( )
2 2
ref lab
ref lab
n U U
X E X
+
= − (Eşitlik 1)
Xlab … : Katılımcı laboratuar ölçüm sonucu Xref… : TÜBİTAK UME ölçüm sonucu
Ulab …. : Katılımcı laboratuar ölçüm belirsizliği
Uref…. : TÜBİTAK UME ölçüm belirsizliği’dir.
En değerine göre laboratuarların ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi aşağıda verilen koşullara göre yapılacaktır.
| En | ≤1 ise başarılı
| En | >1 ise başarısız
Gizlilik esas alınarak, karşılaştırma sonuçları bir konferansta sunulacaktır.
14. Referanslar
[1] TS EN ISO/IEC 17025:2005 Deney ve Kalibrasyon Laboratuarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar
[2] P704, TÜRKAK Yeterlilik Deneyleri ve Laboratuvarlararası Karşılaştırma Programları Prosedürü, Rev 3, 26.01.2006
[3] EA 4/02 Expression of the Uncertainty of Measurement in Calibration, Rev 00, December 1999 [4] ISO/IEC 17043 Conformity assessment – General requirements for proficiency testing, 2010
Ek A Katılımcı Listesi
KATILIMCI LİSTESİ Sıra
No. Laboratuar Adı İlgili Kişi Adres Telefon
No/Dahili Faks No E-posta Adresi
1
TÜBİTAK UME SICAKLIK GRUBU LABORATUVARLARI
Özlem PEHLİVAN (Karşılaştırma
Sorumlusu)
TÜBİTAK UME TÜBİTAK GEBZE YERLEŞKESİ 41470
GEBZE / KOCAELİ
(262)679 50 00
/ 3404-3453 (262)6795001 ozlem.guven@tubitak.gov.tr
2
METKAL ÖLÇÜ VE TEST SİSTEMLERİ SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ.
Tamer MURSALOĞLU
ÇAVUŞOĞLU MAH.
BARBAROS HAYRETTİN PAŞA CAD. NO:16
34873
KARTAL/İSTANBUL
(216)374 99 20 (216)374 99 28 metkal@metkal.com.tr
3
TESTO ELEKTRONİK VE TEST ÖLÇÜM CİHAZLARI DIŞ. TİC. LTD. ŞTİ.
Güler ÜLKER
BÜLENT TARCAN CAD.
VEFA BAYIRI SOK. GAYRETTEPE İŞ MERKEZİ C BLOK NO:12
D:5 ŞİŞLİ/İSTANBUL
(212)217 01 55 (212)217 02 21 kalibrasyon_lab1@testo.com.tr
4
EMİS KALİBRASYON VE ÖLÇÜM HİZMETLERİ SAN.
VE TİC. LTD.
ŞTİ. KALİBRASYON LABORATUVARI
Şebnem ATAYAR
K.BAKKALKÖY MAH.
KOCA SİNAN CAD.
NO: 27 A/B ATAŞEHİR / İSTANBUL
(216)577 62 40 (216)577 62 44 sebnem.atayar@emis-turkey.com
5 METAV MAKİNE SAN. Metehan ÜRGÜP
KARTALTEPE MAH.
TERAKKI CAD. BUHAR SOK. NO:25. BAKIRKÖY-
İSTANBUL
(212)542 67 72 (212)572 46 35 metav@metav.com.tr
Sıra
No. Laboratuar Adı İlgili Kişi Adres Telefon
No/Dahili Faks No E-posta Adresi
6 METROLOJİ OKULU İhsan AKYÜZ
PAZAR SOKAK NR.: 17 34810 ANADOLUHİSARI
İSTANBUL
(216)308 41 08 (216)308 41 13 okul@metroloji-okulu.com.tr
7
ISOKAL KALİBRASYON DANIŞMANLIK EĞİTİM SANAYİ TİCARET LT. ŞTİ.
Volkan YAVUZÖZBEK
POSTANE MAH.
KUYULU SOK. NO:6-A TUZLA/İSTANBUL
34763
(216)446 99 29 (216)446 40 22 isokal@isokal.com.tr
8
TSE DENEY VE
KALİBRASYON MERKEZİ BAŞKANLIĞI GEBZE DENEY
LABORATUVARLARI
Şenay KENAR
TSE KALİTE KAMPÜSÜ, CUMHURİYET MH. 2258
SK.NO: 10 GEBZE/ KOCAELİ
(262)723 13 13 (262)723 16 02 senaykenar@tse.org.tr
9
UKM UZMANLAR KALİBRASYON
MERKEZİ SAN. TİC. LTD.
ŞTİ.
Oktay Tamer DOĞAN
FEVZI ÇAKMAK MAH.
10564 SOK. NO:44 42050 KONYA
(332)342 70 20 (332)342 70 23 oktay@ukm.com.tr
10
EGEMET KALİBRASYON ÖLÇÜM LİMİTED
ŞİRKETİ KALIBRASYON LABORATUVARI
Meral ACAY
172. SOKAK NO : 8 IŞIKKENT 35070 İZMİR
(232)472 06 04 (232)472 05 04 egemet@egemet.com.tr
11
SİMKAL KALIBRASYON VE DANIŞMANLIK SANAYI VE TICARET LIMITED ŞIRKETI
Hanife URAL
YAKACIK CADDESİ NO:
111 KARTAL 34870 İSTANBUL
(216)488 77 77 (216)488 39 98 simkal@simkal.com.tr
Sıra
No. Laboratuar Adı İlgili Kişi Adres Telefon
No/Dahili Faks No E-posta Adresi
12
TÜRKİYE ŞİŞE VE CAM FABRİKALARI A.Ş. CAM ARAŞTIRMA MERKEZİ KALIBRASYON LAB.
Esat GÜNERTÜRKÜN
DAVUTPAŞA KIŞLA CAD. NO:1 TOPKAPI
34010 İSTANBUL
(212)459 52 00 (212)459 55 10 egunerturkun@sisecam.com
13
TEKNOTHERM KİMYA VE MAKİNA SAN. TEMSİLCİLİK VE DIŞ TİCARET LTD. ŞTİ.
Murat ÇINARLI
BOYA VERNİK ORG.
SAN. SİTESİ, BATI CAD.
2.SOK. NO: 2, 34959 TUZLA/İSTANBUL
(216)593 18 60 (216)593 18 67 mcinarli@teknotherm.com.tr
14 EGE KALMEM M. Berkay ERİŞ
MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI İZMİR ŞUBESİ ANADOLU CAD. NO:40 K:M2 BAYRAKLI / İZMİR
(232)348 40 50 (232)348 63 98 egekalmem@mmo.org.tr
15
BEKAL KALİBRASYON ÖLÇME KONTROL SİS.
SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
Hasan ÜNALAN
ADALET MAH. 2131/12.
SOK. NO:2 D:301 BAYRAKLI/ İZMİR
(232)461 91 00 (232)461 22 53 hasan.unalan@bekalkalibrasyon.com
16 YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ Melda PATAN ALPER
YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ KAYIŞDAĞI CAD. İNÖNÜ
MAH. MEMBA SOK.
ATAŞEHİR/İSTANBUL
(216)578 06 88 (216)578 06 72 mpatan@yeditepe.edu.tr
17 UMS ANKARA
KALİBRASYON LAB. Osman ÖZTÜRK
CEVAT DÜNDAR CAD.
NO: 19 METEM OSTİM ANKARA
(312)385 50 78 (312)385 50 93 osmanozturk@ums.com.tr
Sıra
No. Laboratuar Adı İlgili Kişi Adres Telefon
No/Dahili Faks No E-posta Adresi
18 TEKNOLOJİK
KALİBRASYON LTD. ŞTİ. Fatih ARIK
OSMANİYE MH.
ÜMRANİYE SK. NO:11/B BAKIRKÖY / İSTANBUL
(212)660 87 81 (212)660 87 51 info@teknokalibrasyon.com
Ek B Karşılaştırma Paketi İçeriği Kontrol Formu
KARŞILAŞTIRMA PAKETİ İÇERİĞİ KONTROL FORMU
Karşılaştırma Teknik Protokolü
Radyasyon termometresi
Radyasyon termometre kullanım kılavuzu
Adaptör
Güç ve veri kabloları
Ek C Teslim Alma/Teslim Etme Formu
TESLİM ALMA / TESLİM ETME FORMU
Karşılaştırma Paketini
Teslim Alma /Teslim Etme Tarihi
Paket içeriğinde eksik var mı? Evet Hayır Paket üzerinden bir hasar var mı? Evet Hayır
LADC çalışır durumda mı? Evet Hayır
Açıklama
Teslim Eden Katılımcı Laboratuvar Bilgileri
Laboratuvar Adı
İlgili Kişi
Telefon No.
Faks No.
E-posta Adresi İmza
Teslim Alan Katılımcı Laboratuvar Bilgileri
Laboratuvar Adı
İlgili Kişi
Telefon No.
Faks No.
E-posta Adresi İmza
Ek D Örnek Belirsizlik Bütçesi Tablosu
……… ÖLÇÜM NOKTASI İÇİN BELİRSİZLİK BÜTÇESİ TABLOSU
Belirsizlik Bileşeni Xi
Tahmini Değer
xi
Standart Belirsizlik
u(xi)
Olasılık Dağılımı
Duyarlılık Katsayısı
ci
Belirsizlik Katkısı
ui(y) Tanım
Referans
termometrenin/kaynağın kalibrasyon belirsizliği Kalibrasyonu yapılan termometrenin kararlılığı Referans termometrenin kararlılığı
Kalibrasyonu yapılan termometrenin
çözünürlüğü
Emisiviteden gelen belirsizlik
Hizalamadan gelen belirsizlik
Tekrarlanabilirlik Tekrar üretilirlik
u Bileşik Belirsizlik
U Genişletilmiş Belirsizlik (k=2)
Ek E Belirsizlik Bütçesi Bileşenlerinin Belirlenmesi
Referansın belirsizliği (uδδδδref): Kalibrasyonda kullanılan referansın kendi izlenebilirliğinden (yani kalibrasyon sertifikasından) gelen belirsizliktir. Referansın sertifikasından, içine interpolasyon belirsizliği de katılmış olan son belirsizlik alınmalıdır.
Sıcaklıkla değişiyorsa, her sıcaklığa ait değer ayrı ayrı alınmalıdır.
Kalibre edilen termometrenin kararlılığı (uδδδδkal-kararlılık): Dengeye gelmiş siyah cismin karşısına kalibrasyonu yapılan termometreyi hizaladıktan sonra, termometrenin sıcaklık göstergesindeki salınım (okunan maksimum ve minimum değerler arasındaki farkın yarısı), bize belirsizliğin kal-kararlılık bileşenini verir.
Referans termometre kararlılığı (uδδδδref-kararlılık): Dengeye gelmiş siyah cismin karşısına referans termometreyi ayarladıktan sonra, referans termometrenin sıcaklık göstergesindeki salınım (okunan maksimum ve minimum değerler arasındaki farkın yarısı), bize belirsizliğin ref-kararlılık bileşenini verir.
Çözünürlük (uδδδδçözünürlük): Kalibrasyonu yapılan termometrenin göstergesinin sıcaklık çözünürlüğünden kaynaklanan belirsizliktir. Çözünürlük bileşeni, termometre 0,1 basamak gösteriyorsa 0,05°C; 0.01 basamak gösteriyorsa 0,005°C alınmalıdır.
Emisivite (uδδδδemis): Kalibrasyonu yapılan termometrenin emisivite ayarından gelen belirsizliktir. Endüstriyel termometreler genellikle 0,10 – 1,00 aralığında 0,01 ayarlanabilir emisivite ayar fonksiyonlarına sahiptirler. ε=1,00 emisivite değerinde yapılan kalibrasyonlarda, kalibrasyonu yapılan termometrenin emisivitesi 1,00’a ayarlanmışken okuduğu sıcaklıkla 0,99’a ayarlıyken okuduğu sıcaklık arasındaki farkın yarısı, termometrenin emisivite çözünürlüğünden gelen belirsizlik bileşeni olarak alınır.
Hizalamada (uδδδδhizalama): Kalibrasyon belirsizliğinin, hizalamadan kaynaklanan bileşenidir.
Termometre x-y ekseninde sağa- sola; ileri-geri 1 cm hareket ettirildiğinde okunan değerler arasındaki farklar olarak yorumlanabilir. Ölçümlerde maksimum ve minimum değerler arasındaki farkın yarısı, hizalama bileşeni olarak alınır.
Tekrarlanabilirlik (uδδδδtekrarlanabilirlik): Kalibrasyon belirsizliğinin, tekrarlanabilirlik bileşenidir.
Termometre kapatılıp açıldığında, ya da yeri değiştirilip tekrar odaklandığında oluşan farklar olarak yorumlanabilir. Ölçümler, çok kısa zaman aralığından sonra, ölçüm düzeneği değiştirilmeden tekrarlanarak, maksimum ve minimum değerler arasındaki farkın yarısı, tekrarlanabilirlik bileşeni olarak alınır.
Tekrar Üretilirlik (uδδδδtekrar üretilirlik): Bir tür kalibrasyon ölçümü tamamlandıktan sonra, termometrelerin hizalamaları yenilenip tekrar ölçümler alındığında, iki ölçümün arasındaki farkın yarısı, tekrar üretilirlik bileşeni olarak alınır.
EK F Protokol Kabul Formu
Bu form sadece karşılaştırma protokolü ile ilgilidir. Bu form ile ilgili laboratuvardan ….
ile …. Sıcaklık Aralığında Radyasyon Termometre Karşılaştırması”na katılımı konusunda resmi bir onay talep edilmektedir.
Katılımcı Laboratuvar:
Bu karşılaştırmaya katılmayı kabul ediyor ve protokolü onaylıyorum.
Bu karşılaştırmaya katılmayı kabul etmiyorum.
Tarih _____________________________
İsim _________________________________
Yetkili Kişi___________________________
İmza __________________________
Lütfen formu doldurup imzaladıktan sonra aşağıdaki e-posta ve faks numarasını kullanarak TÜBİTAK UME’ye iletiniz.
E-Posta: ume@ume.tubitak.gov.tr Faks: 0 (262) 679-5001
