Prof. Dr. Cengiz TÜRET. Ekoloji Anabilim Dalı

Karbon Borsas Karbon Borsas ı ı

Prof. Dr. Cengiz T

Prof. Dr. Cengiz T Ü Ü RE RE

Anadolu

Anadolu ÜÜniversitesi Fen Fakniversitesi Fen Faküültesi Biyoloji Bltesi Biyoloji Bölölüümümü Ekoloji Anabilim Dal

Ekoloji Anabilim Dalıı

Problem:

Problem:

Ba Ba ş ş ta karbondioksit olmak ta karbondioksit olmak ü ü zere atmosfere zere atmosfere sal sal ı ı nan nan çe ç e ş ş itli sera gaz itli sera gaz ı ı sal sal ın ı n ımlar ı mları ından ndan

kaynaklanan k

kaynaklanan k ü ü resel resel ı ı s s ı ı nma ve iklim nma ve iklim

de de ğ ğ i i ş ş iklikleri. iklikleri.

ƒ ƒ

Artan CO2 emisyonlarArtan CO2 emisyonlarıı ile sile sııcaklcaklıık artk artışıışı arasarasıında anlamlnda anlamlıı bir ili

bir ilişşki olduki olduğğu gu göörrüülmektedir. Klmektedir. Küüresel ortalama yresel ortalama yüüzey zey sısıcaklcaklııklarklarıında gelecek yirmi ynda gelecek yirmi yııl il iççinde 0,4 inde 0,4 °°C oranıC oranında nda bir art

bir artışış olacağıolacağı ööngngöörrüülmektedir. lmektedir.

ƒ ƒ

JaponyaJaponya’’nnıın Kyoto kentinde Araln Kyoto kentinde Aralıık 1997k 1997’’de de

gergerççekleekleşştirilen Taraflar Toplanttirilen Taraflar Toplantııssıında sanayilenda sanayileşşmimişş

ülkelerin emisyonlarülkelerin emisyonlarıınnıı 20082008-2012 aras-2012 arasıında 1990 ynda 1990 yııllıına na gögöre en az yre en az yüüzde 5 oranzde 5 oranıında azaltmalarnda azaltmalarıı oybirliğoybirliği ile i ile

kabul edilmi

kabul edilmişştir. tir.

Y Y ı ı ll ll ı ı k Ortalama Karbon k Ortalama Karbon Sal Sal ı ı n n ı ı m m ı ı

Karbon Borsas

Karbon Borsas ı ı n n ı ı n i n i ş ş lemesinin en lemesinin en ö ö nemli ko nemli ko ş ş ulu Karbon Ayak ulu Karbon Ayak İ İ zinin zinin

belirlenmesidir

belirlenmesidir … … . .

ƒ ƒ

Karbon ayak izi: Karbon ayak izi: bir kibir kişşinin, kurumun ya da herhangi bir inin, kurumun ya da herhangi bir ürürüünnüün don doğğaya saldaya saldığıığı sera gazlarsera gazlarıınnıınn genel toplam genel toplam

iiççindeki payindeki payııddıır.r.

ƒ ƒ

TTüürkiye de rkiye de kikişşi bai başışına na üürettirettiğği CO2 miktari CO2 miktarıı : 3,14 ,ABD : 3,14 ,ABD 20,4 , UK 9,8

20,4 , UK 9,8 , Almanya 9,8, Yunanistan 8,7, Almanya 9,8, Yunanistan 8,7 tondur. tondur.

ƒ ƒ Bu kapsamda olu Bu kapsamda olu ş ş turulacak Karbon turulacak Karbon Piyasas

Piyasas ı ı na na ’ ’ 190 190 ü ü lke ve Avrupa Birli lke ve Avrupa Birli ğ ğ i (AB) i (AB) taraf olmu

taraf olmu ş ş tur. T tur. T ü ü rkiye rkiye ’ ’ de, de, ü ü lke ko lke ko ş ş ullar ullar ı ı ç ç er er ç ç evesinde iklim değ evesinde iklim de ğ iş i ş ikli ikli ği ile ğ i ile

m m ü ü cadeleye cadeleye ö ö nem veren ve k nem veren ve k ü ü resel iklim resel iklim sisteminin korunmas

sisteminin korunmas ı ı gerekti gerekti ğ ğ ini kabul ini kabul eden bir

eden bir ü ü lkedir. lkedir.

TüTürkiye, bu kapsamda 2004 yrkiye, bu kapsamda 2004 yılılıında Birlenda Birleşşmimişş Milletler İMilletler İklim Deklim Değğiişşikliikliğği i ÇÇerçerçeve Seve Söözlezleşşmesi (BMmesi (BMİİDCS)’DCS)’ye ve 2009 yye ve 2009 yııllıında Kyoto Protokolnda Kyoto Protokolüü (KP)(KP)’’ne taraf olmune taraf olmuşştur. tur.

Avrupa Birli

Avrupa Birliğği, i, üüye ye üülkelerin izledilkelerin izlediğği iklim dei iklim değğiişşikliikliğği ile mi ile mücadele ücadele politika ve tedbirlerini aday

politika ve tedbirlerini aday ülkelerin de izlemesini beklemektedir.ülkelerin de izlemesini beklemektedir.

Bu nedenle, T

Bu nedenle, Tüürkiyerkiye’’nin nin ÇÇevre Faslevre Faslıı altıaltında sera gaznda sera gazıı emisyonlarıemisyonları ve ve Emisyon Ticareti Sistemi

Emisyon Ticareti Sistemi konularıkonularında uyumlanda uyumlaşşttıırma yapmasrma yapmasıı gerekmektedir.

gerekmektedir.

TüTürkiyerkiye’’nin de sera gaznin de sera gazııemisyonlarıemisyonlarınnıı kayıkayıt altt altıına almasna almasıı, izlemesi ve , izlemesi ve raporlamas

raporlamasıı beklenmektedir. Avrupa Birliğbeklenmektedir. Avrupa Birliği, emisyon ticareti i, emisyon ticareti konusunda T

konusunda Tüürkiyerkiye’’nin AB nin AB ççevre mevre müktesebatüktesebatıınnııuyumlauyumlaştştıırmasrmasıınnıı talep etmektedir.

talep etmektedir.

Kirleten

Kirleten Ö Ö der der İ İ lkesi lkesi … … .. ..

Karbon Borsas

Karbon Borsas ı ı (Emisyon Ticareti) Nedir? (Emisyon Ticareti) Nedir?

ƒ ƒ

ÜÜlkelerin ve lkelerin ve şşirketlerin uygun sera gazlarirketlerin uygun sera gazlarıı emisyonuna emisyonuna ulaşulaşabilmeleri iabilmeleri iççin emisyon tahsisatlarin emisyon tahsisatlarıı almalarıalmaları ve ve

satmalar

satmalarıı sonucunda olusonucunda oluşşan piyasadan piyasadıır.r.

ƒ ƒ

Bu kapsamda her üBu kapsamda her üye ye üülkeye karbon emisyon kotaslkeye karbon emisyon kotasıı tahsisi edilmekte ve

tahsisi edilmekte ve üüye ye üülkelerin bu kotalarlkelerin bu kotalarıı kendi kendi ülkelerindeki ülkelerindeki üüreticiler arasreticiler arasında ında paylapaylaşşttıırmasrmasıı

beklenmektedir.

beklenmektedir.

ƒ ƒ

TasarTasarııma gma gööre herhangi bir re herhangi bir üülke ya da lke ya da üüretici kendi retici kendi kotas

kotasıınnıı aşaşarsaarsa, daha az , daha az üüreten reten üülke yada lke yada üüreticiden reticiden karbon kotas

karbon kotasıı satsatıınn alabilecektir. alabilecektir.

ƒ ƒ Zorunlu ve G Zorunlu ve G ö ö n n ü ü ll ll ü ü karbon Borsas karbon Borsas ı ı bireylerin, bireylerin, kurum ve kurulu

kurum ve kurulu ş ş lar lar ı ı n, firmalar n, firmalar ı ı n, sivil toplum n, sivil toplum ö ö rg rg ü ü tlerinin faaliyetleri sonucu olu tlerinin faaliyetleri sonucu olu ş ş an sera gaz an sera gaz ı ı

emisyonlar

emisyonlar ı ı n n ı ı g g ö ö n n ü ü ll ll ü ü olarak olarak azalt azalt ı ı mlar mlar ı ı n n ı ı ve ve denkle

denkle ş ş tirmelerini kolayla tirmelerini kolayla şt ş tı ı rmak amac rmak amac ıyla ı yla

olu olu ş ş turulan bir pazard turulan bir pazard ı ı r. r.

ƒ ƒ Pratikte, geli Pratikte, geli ş ş mekte olan mekte olan ü ü lkelerin sera lkelerin sera gaz gaz ı ı s s ı ı n n ı ı rlamalar rlamalar ı ı na tabi olmad na tabi olmad ı ı klar klar ı ı n n ı ı , , ama sera gaz

ama sera gaz ı ı n n ı ı azaltan bir projenin azaltan bir projenin uygulanmas

uygulanmas ı ı durumunda elde ettikleri durumunda elde ettikleri karbondioksit kredisini geli

karbondioksit kredisini geli ş ş mi mi ş ş ü ü lkelere lkelere satabilece

satabilece ğ ğ ini anlatmaktad ini anlatmaktad ı ı r. r.

ƒ ƒ

Bu karbon kotalarBu karbon kotalarıı bir kez tahsisi edildikten sonra dbir kez tahsisi edildikten sonra düünya nya pazar

pazarıında olunda oluşşacak fiyatlardan acak fiyatlardan ççok kirleten ok kirleten üülkeler lkeler taraf

tarafıından ndan satsatıınn alalıınacaktnacaktıır. r.

ƒ ƒ

Bu kapsamda kurulan Bu kapsamda kurulan AB Emisyon Ticaret SistemiAB Emisyon Ticaret Sistemi 2005 2005 yyııllıında nda 25 25 üülke velke ve13.000 13.000 kurulukuruluşşu kapsayacak biu kapsayacak biççimde imde iişşletilmeye baletilmeye başşlamlamışışttıır.r.

ƒ ƒ

Bu sistemin 2005 yıBu sistemin 2005 yıllıındaki indaki işşlem hacmi lem hacmi 362 362 MtMt CO2CO2 , , finansal de

finansal değğeri ise eri ise 7.2 milyar Euro7.2 milyar Euro olmuolmuşştur.tur.

Karbon ticareti pazar

Karbon ticareti pazar ı ı n n ı ı n n b b ü ü y y ü ü kl kl ü ü ğ ğ ü ü nedir? nedir?

ƒ ƒ Emisyon i Emisyon i ş ş lemleri Avrupa'n lemleri Avrupa'n ı ı n yan n yan ı ı nda nda Avustralya'da New South

Avustralya'da New South Wales'de Wales'de ve ABD'de ve ABD'de Ş Ş ikago ikago İ İ klim Borsas klim Borsas ı ı 'nda ger 'nda ger ç ç ekle ekle ş ş tiriliyor. tiriliyor.

Perakendecisi ve toptanc

Perakendecisi ve toptanc ı ı s s ı ı da olan karbon da olan karbon pazar

pazar ı ı di di ğ ğ er borsalar gibi i er borsalar gibi i ş ş liyor. liyor.

ƒ ƒ Sekt Sekt ö ö r r ü ü n en n en ö ö nemli ara nemli ara ş ş t t ı ı rma rma ş ş irketlerinden irketlerinden Point

Point Carbon'un Carbon'un verilerine gö verilerine g ö re k re k ü ü resel pazar resel pazar 2010'da

2010'da ö ö nceki y nceki y ı ı la g la g ö ö re y re y ü ü zde 33 b zde 33 b ü ü y y ü ü yerek yerek 121 milyar

121 milyar euroluk euroluk bir hacme ula bir hacme ula ş ş t t ı ı . . İş İş lem hacmi lem hacmi ise y

ise y ü ü zde 5 artarak 8.4 milyar tona (8.4 zde 5 artarak 8.4 milyar tona (8.4 Gigaton Gigaton ) )

ç ç ı ı kt kt ı ı . .

Fiyat

Fiyat ı ı nedir? nedir?

ƒ ƒ Londra ve Ş Londra ve Şikago ikago Borsası Borsas ı'nda 'nda ç ç e e şitli karbon ş itli karbon endeksleri ve fiyatlar

endeksleri ve fiyatlar ı ı var. Burada arz talebe var. Burada arz talebe g g ö ö re fiyatlar s re fiyatlar s ü ü rekli de rekli de ğ ğ i i ş ş iyor. Fiyatlar iyor. Fiyatlar ın bu y ı n bu yı ı l l 2010'a g

2010'a g ö ö re y re y ü ü zde 19 artarak 20 zde 19 artarak 20 euro euro civar civar ı ı nda nda olmas

olmas ı ı bekleniyor. G bekleniyor. G ö ö n n ü ü ll ll ü ü pazarda talep daha pazarda talep daha d d ü ü şü ş ü k oldu k oldu ğ ğ u i u i ç ç in karbon fiyatı in karbon fiyat ı diğ di ğ er piyasalara er piyasalara g g ö ö re daha ucuz. G re daha ucuz. G ö ö n n ü ü ll ll ü ü piyasada karbonun piyasada karbonun

tonu 2.5

tonu 2.5 - - 3 3 euroya euroya kadar d kadar d ü ü ş ş ü ü yor. yor.

ƒ ƒ

ABD: ŞABD: Şikagoikago İklim Borsasİklim Borsasıı

ƒ ƒ

Ton baTon başışına US na US $15$15

ƒ ƒ

AVUSTRALYA: New South WalesAVUSTRALYA: New South Wales İİklim Borsasklim Borsasıı

ƒ ƒ

Ton başıTon başına AUD na AUD $16$16

ƒ ƒ

AB: Avrupa Emisyon Ticaret SistemiAB: Avrupa Emisyon Ticaret Sistemi

ƒ ƒ

Ton başıTon başına na €10€10

ƒ ƒ

JAPONYA: Tokyo Emisyon Ticaret SistemiJAPONYA: Tokyo Emisyon Ticaret Sistemi

ƒ ƒ

Ton baTon başışına na 11 644 Japon Yeni644 Japon Yeni

ƒ ƒ

Yeni Zelanda Emisyon Ticaret SistemiYeni Zelanda Emisyon Ticaret Sistemi

ƒ ƒ

Ton baTon başışına na NZ$12.50NZ$12.50

Karbon ticaretinde T

Karbon ticaretinde T ü ü rkiye'nin rkiye'nin durumu nedir?

durumu nedir?

ƒ ƒ Karbonda asl Karbonda asl ı ı nda tek bir pazar ama de nda tek bir pazar ama de ğ ğ i i ş ş ik ik sistemler var; zorunlu ve g

sistemler var; zorunlu ve gö ö n n ü ü llü ll ü . .

ƒ ƒ D D ü ü nya g nya g ö ö n n ü ü ll ll ü ü karbon pazar karbon pazar ı ı T T ü ü rkiye'de h rkiye'de h ı ı zla zla b b ü ü y y ü ü mekte. Kapasite art mekte. Kapasite art ı ı r r ı ı m m ı ı hem kamu hem kamu

kurulu

kuruluş ş lar lar ı ı hem de ö hem de ö zel sektö zel sekt ö r i r i ç ç in in ç ç ok ok ö ö nemli. nemli.

ƒ ƒ Ö Ö rnek: Bilgin Enerji, 72 bin ton karbon rnek: Bilgin Enerji, 72 bin ton karbon

sal sal ı ı nmas nmas ı ı n n ı ı engelledi engelledi ğ ğ i i i i ç ç in 300 bin in 300 bin euroluk euroluk bir bir

satış sat ış yapm yapm ışt ış tı ı. .

ƒ ƒ

2012 sonras2012 sonrasıı iklim rejimine haziklim rejimine hazıırlrlıık yapk yapıılmaslmasıı ve ve

düdünyada bnyada büüyyüüyen yeni bir yen yeni bir emtia borsasemtia borsasıı olan karbon olan karbon borsalar

borsalarıınnıın da Tn da Türkiyeürkiye’’de olude oluşşturulmasturulmasıı gerekmektedir. gerekmektedir.

Bu konuyla ilgili olarak

Bu konuyla ilgili olarak İİstanbulstanbul’’un uluslar arasun uluslar arasıı bir finans bir finans merkezi olmas

merkezi olmasıı dodoğğrultusunda hazrultusunda hazıırlanan rlanan İİstanbul stanbul Uluslararas

Uluslararasıı Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem

PlanıPlanı’’nda nda karbon ticareti borsalarkarbon ticareti borsalarınınıınn kurulmasıkurulması hedefi hedefi belirlenmi

belirlenmişştir.tir.

ƒ ƒ

BBööylece bylece büüyyüüyen nyen nüüfusu ve gelifusu ve gelişşen ekonomisine paralel en ekonomisine paralel olarak artan sera gaz

olarak artan sera gazıı emisyonlaremisyonlarıı ile maliyet/etkin ile maliyet/etkin mümücadelede icadelede iççin Tin Tüürkiyerkiye’’nin nin emisyon ticareti emisyon ticareti

mekanizmalar

mekanizmalarıından (Karbon Borsasndan (Karbon Borsasıı gelirlerinden)gelirlerinden) azami

azami ööllçüçüde yararlanmasde yararlanmasıı öönem arz etmektedir.nem arz etmektedir.

ƒ ƒ T T ü ü rkiye rkiye ’ ’ nin 2008 y nin 2008 y ı ı l l ı ı Sera Gaz Sera Gaz ı ı Emisyonlar

Emisyonlar ı ı sekt sekt ö ö rel rel da da ğı ğı l l ı ı m m ı ı na g na g ö ö re re birinci s

birinci s ı ı rada rada % 76 % 76 ’ ’ l l ı ı k k oran ile enerji oran ile enerji

sekt sekt ö ö r r ü ü yer almaktad yer almaktad ı ı r. T r. T ü ü rkiye rkiye ’ ’ nin 1990 nin 1990 - - 2008 y

2008 y ı ı llar llar ı ı aras aras ı ı nda sera gaz nda sera gaz ı ı emisyon emisyon art art ış ış oran oran ı ı % 95 % 95 olarak ger olarak ger ç ç ekle ekle ş ş mi mi ş ş tir. tir.

Bunun temelinde yer alan nedenler Bunun temelinde yer alan nedenler

aras aras ı ı nda ba nda ba ş ş ta T ta T ü ü rkiye rkiye ’ ’ nin artan n nin artan n ü ü fusu, fusu, ekonomik kalk

ekonomik kalk ı ı nmas nmas ı ı na ba na ba ğ ğ l l ı ı olarak artan olarak artan enerji talebi ve sanayi

enerji talebi ve sanayi ü ü retimi gelmektedir. retimi gelmektedir.

T T ü ü rkiye de Sekt rkiye de Sekt ö ö rlere G rlere G ö ö re re Sera Gaz

Sera Gaz ı ı Sal Sal ı ı n n ı ı m m ı ı

ƒ ƒ

TTüürkiyerkiye’’de 2005 yde 2005 yııllıından beri faaliyet gndan beri faaliyet göösteren steren FutureFuture CampCamp yetkilileri son yyetkilileri son yııllarda llarda şşirketlerin girketlerin göönnüüllllüü karbon karbon piyasas

piyasasıına olan ilgisinde ve na olan ilgisinde ve farkfarkıındalndalığıığındanda olaolağğananüüststüü artışartış olduğolduğunu gunu göözlemlediklerini belirtmekteler.zlemlediklerini belirtmekteler.

ƒ ƒ

ŞŞunu da rahatlunu da rahatlııkla skla sööyleyebiliriz ki, gelecekteki yleyebiliriz ki, gelecekteki durumuna y

durumuna yöönelik bir nelik bir ççok belirsizlik ve riskleri ok belirsizlik ve riskleri

barıbarındndıırmasrmasıına rana rağğmen men karbon gideri/geliri, artkarbon gideri/geliri, artıık her k her tütürlrlüü enerji yatenerji yatıırırımmıında dikkate alnda dikkate alıınan nan öönemli bir nemli bir

parametredir.

parametredir.

ƒ ƒ

Bu kapsamda Ulusal Karbon YBu kapsamda Ulusal Karbon Yöönetim Kurumunun netim Kurumunun (UKYK)

(UKYK) kurulmasıkurulması önerisi desteklenmektedir. Bu, önerisi desteklenmektedir. Bu, TTüürkiyerkiye’’nin yanin yaşşayan gayan göönnüüllllüü karbon piyasaskarbon piyasasıındaki ndaki karbon kredilerinin g

karbon kredilerinin güüvenilirlivenilirliğğini ve ini ve şşeffafleffaflığıığınnıı arttarttıırrıırken, rken, aynıaynı zamanda üzamanda ülkeyi gelecekte zorunlu piyasaya gelkeyi gelecekte zorunlu piyasaya geççiişş

içiçin hazin hazıırlayacaktrlayacaktıır. r.

ƒ ƒ

BBööylece ilk olarak ylece ilk olarak üülkenin ulusal karbon stokunu ve lkenin ulusal karbon stokunu ve gelecekteki karbon tutulum potansiyelini tahmin etmek gelecekteki karbon tutulum potansiyelini tahmin etmek ve ikinci olarak ulusal

ve ikinci olarak ulusal ççererççeveyi uygun bir eveyi uygun bir şekilde şekilde ulaşıulaşılabilecek mekanizmalar yoluyla ve etkin ve tek labilecek mekanizmalar yoluyla ve etkin ve tek parparçça bir ulusal karbon ya bir ulusal karbon yöönetim modeli olunetim modeli oluşşturarak turarak kküüresel karbon piyasasresel karbon piyasasıına bana bağğlamak zorunludur.lamak zorunludur.

TTüürkiye 2005 yrkiye 2005 yııllıı toplam sera gaztoplam sera gazıı emisyonlar

emisyonlarıı acıacıssıından 27. sndan 27. sıırada, 1990rada, 1990--2004 2004 toplam sera gaz

toplam sera gazıı emisyonlaremisyonlarıı acacııssıından ndan 23. 23.

sısıradarada yer almaktadyer almaktadıır. Tr. Tüürkiye kirkiye kişşi bai başına şına GSYH baz

GSYH bazıında yapnda yapıılan slan sıralamada ilk ıralamada ilk 30 30 üülke araslke arasına girmezken, kiına girmezken, kişşi bai başışına na

ve GSYH ba

ve GSYH başışına sera gazna sera gazıı emisyon emisyon bakbakıımmıından da ndan da ilk 30 arasilk 30 arasıındanda bulunmamaktad

bulunmamaktadıır. r.

Türkiye, emisyon ticaretine yönelik usul ve esasların belirlenmesi ve 2003/87/AT sayılı Emisyon Ticareti Direktifinin uyumlaştırılması

amacıyla “Emisyon Ticaretine Yönelik Düzenleme”

yapmayı Müktesebat Uyum Programına (2007 -

2013) almıştır.

ƒ ƒ

GSYH ile iliGSYH ile ilişşkilendirilen emisyonlara gkilendirilen emisyonlara gööre Tre Tüürkiye 2003 rkiye 2003 yyııllıında 1 ABD Dolarnda 1 ABD Dolarıı milli gelir olumilli gelir oluşştururken 0,467 kg tururken 0,467 kg CO2 sal

CO2 salıımmıı yapmışyapmışttıır. Bu der. Bu değğer ile Ter ile Tüürkiye Ekrkiye Ek--1 1 üülkeleri lkeleri arasıarasında 14. snda 14. sıırada yer almaktadrada yer almaktadıır.r.

ƒƒ TUİTUİK verilerine gK verilerine gööre, 1990 yre, 1990 yıılılında 170 milyon ton CO2 enda 170 milyon ton CO2 eşdeşdeğğer sera er sera gazıgazı emisyonu olan Tüemisyonu olan Türkiyerkiye’nin 2007 y’nin 2007 yııllıına kadar emisyonlarna kadar emisyonlarıı yüyüzde zde 119 oran

119 oranıında artarak 372 milyon tona yünda artarak 372 milyon tona yükselmikselmişştir. tir.

ƒƒ TüTürkiye Ulusal Sera Gazrkiye Ulusal Sera Gazıı Emisyon Envanterindeki verilere Emisyon Envanterindeki verilere dayan

dayanıılarak hazılarak hazırlanan tabloda, CO2 emisyonlarrlanan tabloda, CO2 emisyonlarıınının yün yüzde 90zde 90’’ıından ndan fazlas

fazlasıınnıın n enerji enerji üüretimindenretiminden, kaynakland, kaynaklandığıığı ggöörrüülmektedir. lmektedir.

ƒ ƒ Bu kapsamda Bu kapsamda ş ş u anda zorunlu olmamakla u anda zorunlu olmamakla birlikte enerji

birlikte enerji ü ü retimi ve t retimi ve t ü ü ketiminde pay ketiminde pay ı ı olan t

olan t ü ü m kurum ve kurulu m kurum ve kurulu ş ş lar lar ı ı n karbon n karbon ayak izlerini belirleyerek, enerji

ayak izlerini belirleyerek, enerji portf

portf ö ö y y ü ü n n ü ü n belirlenmesinde kurumsal n belirlenmesinde kurumsal stratejilerini ortaya koymalar

stratejilerini ortaya koymalar ı ı gerekmektedir.

gerekmektedir.

ƒ ƒ Halen d Halen d ü ü nyadaki toplam karbon emisyonunun % nyadaki toplam karbon emisyonunun % 0,4 0,4 ’ü ’ü n n ü ü n (ABD % 30, AB n (ABD % 30, AB ü ü lkeleri % 27) kayna lkeleri % 27) kayna ğı ğı olan

olan ü ü lkemizin, 2012 y lkemizin, 2012 y ıl ı l ından itibaren Kyoto ı ndan itibaren Kyoto Protokol

Protokol ü ü ç ç er er ç ç evesinde karbon emisyonunu evesinde karbon emisyonunu azaltma y

azaltma y ü ü k k ü ü ml ml ü ü l l ü ü ğ ğ ü ü ile kar ile kar şı şı kar kar şı şı ya kalmas ya kalmas ı ı durumunda,

durumunda, ü ü lkemizde faaliyet g lkemizde faaliyet g ö ö steren ve steren ve karbon emisyonlar

karbon emisyonlar ı ı belirlenen s belirlenen s ı ı n n ı ı r r ı ı a a ş ş an an

i i ş ş letmeler de, karbon piyasas letmeler de, karbon piyasas ı ı nda al nda al ı ı c c ı ı olarak olarak g g ö ö r r ü ü lmeye ba lmeye ba ş ş layacaklar layacaklar ı ı ve hem yurt iç ve hem yurt i ç i hem i hem de yurt d

de yurt d ışı ışı nda faaliyet g nda faaliyet g ö ö steren i steren i ş ş letmelerden letmelerden karbon sertifikas

karbon sertifikas ı ı sat sat ı ı n almak zorunda n almak zorunda kalacaklar

kalacaklar ı ı ö ö ng ng ö ö r r ü ü lmektedir. lmektedir.

T T ü ü rkiye de Karbon rkiye de Karbon ticaretinde

ticaretinde ş ş irketlerin durumu nedir? irketlerin durumu nedir?

ƒ ƒ T T ü ü rkiye'de karbon ticaretine rkiye'de karbon ticaretine dan dan ış ış manl manl ı ı k yapan birka k yapan birka ç ç

ş ş irket var. irket var.

ƒ ƒ Ş Ş irketler proje geli irketler proje geli ş ş tiriyor, tiriyor, ' ' broker'l broker'l ı ı k k yap yap ı ı yor. yor.

ƒ ƒ Bankalar da karbon kredileri Bankalar da karbon kredileri i i ç ç in haz in haz ı ı rl rl ı ı klar klar ı ı n n ı ı s s ü ü rd rd ü ü r r ü ü yor. yor.

Karbon fonu ve portf

Karbon fonu ve portf ö ö y y ü ü

olu olu ş ş turuyorlar. turuyorlar.

ƒ ƒ T T ü ü rkiye rkiye ’ ’ de yeni olu de yeni olu ş ş makta olan bu pazar ba makta olan bu pazar ba ş ş ta ta ö ö zel sektö zel sekt ö r olmak ü r olmak ü zere ö zere ö nemli bir kapasite nemli bir kapasite

geli geli ş ş tirme imkân tirme imkân ı ı sa sa ğ ğ lam lam ış ış t t ı ı r. r.

ƒ ƒ Karbon piyasalar Karbon piyasalar ın ı n ı ı n gelece n gelece ğ ğ i hakk i hakk ı ı nda kesin nda kesin olan hususlardan bir tanesi, AB

olan hususlardan bir tanesi, AB ü ü lkelerinin lkelerinin emisyonlar

emisyonlar ı ı n n ı ı kontrol alt kontrol alt ı ı na almak na almak ü ü zere zere tasarlanm

tasarlanm ış ış Avrupa Birli Avrupa Birli ğ ğ i Emisyon Ticaret i Emisyon Ticaret Sistemi (AB ETS) olan ve 2012 sonras

Sistemi (AB ETS) olan ve 2012 sonras ı ı

d d ö ö nemde de devam edecek olan emisyon nemde de devam edecek olan emisyon ticareti sistemidir.

ticareti sistemidir.

Karbon Ayak

Karbon Ayak İ İ zi ve Eko zi ve Eko - - E E ğ ğ itim itim

ƒ ƒ

Bu alanda üBu alanda ülkemizin balkemizin başşararııssıı öönce bireysel sonra nce bireysel sonra kurumsal d

kurumsal düüzeyde karbon ayak izimizin kzeyde karbon ayak izimizin küçültüçültüülmesi ile lmesi ile mümümkmküün olacaktn olacaktıır.r.

ƒ ƒ

Bu süBu sürereççte bate başşararıı, ba, başşta enerji tta enerji tüüketimindeki bilinçketimindeki bilinçlenme lenme ve alternatif enerji kaynaklar

ve alternatif enerji kaynaklarıınnıın yaygn yaygıınlanlaşşmasmasıınnıın n toplumsal d

toplumsal düüzeyde talep edilir hale getirilmesine bazeyde talep edilir hale getirilmesine bağğllııddıır.r.

Acaba sizin ya da Acaba sizin ya da

ö ö ğ ğ rencilerinizin rencilerinizin Karbon

Karbon Ayak Ayak İ İ zi ne zi ne kadar?

kadar?

ƒ ƒ Paratik Paratik olarak kiş olarak ki ş isel karbon ayak izimizi nas isel karbon ayak izimizi nas ıl ı l ö ö l l ç ç ebiliriz? Karbon ebiliriz? Karbon sal sal ı ı n n ı ı m m ı ı n n ı ı dengelemek i dengelemek i ç ç in in ka ka ç ç tane a tane a ğ ğ a a ç ç dikmeliyiz? dikmeliyiz?

ƒ ƒ Bu sorunun cevab Bu sorunun cevab ı ı n n ı ı ö ö ğ ğ rencilerimizle birlikte, rencilerimizle birlikte, bireysel ya da aileleri d

bireysel ya da aileleri d ü ü zeyinde hesaplayarak zeyinde hesaplayarak onlar

onlar ı ı n dikkatini n dikkatini ç ç ekebilirsiniz. ekebilirsiniz.

ƒ ƒ Bunun i Bunun i ç ç in a in a ş ş a a ğı ğı daki internet adresinden daki internet adresinden yararlanabilirsiniz

yararlanabilirsiniz … …

ƒ ƒ http://www. http://www. cevreciyiz.com/ cevreciyiz .com/cevreciyiz cevreciyiz /Karbonmet / Karbonmet

re re .html .html

ƒ ƒ

Bu alanda oluBu alanda oluşşacak bilinacak bilinç, dç, düüşşüük karbon k karbon salsalıınnıımlmlıı teknolojilerin geli

teknolojilerin gelişştirilmesi ve daha temiz bir dtirilmesi ve daha temiz bir düünya inya iççin in bübüyyüük k öönem tanem taşışımaktadmaktadıır.r.

ƒ ƒ

Siz eko-Siz eko-ööğğretmenlerimiz kendinize retmenlerimiz kendinize özgözgüü öğöğretim yetenek retim yetenek ve yarat

ve yaratııccııllııklarklarıınnıızzıı kullanarak karbon ayak izikullanarak karbon ayak izi ve ve karbon karbon ticaretine

ticaretine yöyönelik yapacanelik yapacağığınnıız yeni projelerle z yeni projelerle

ööğğrencilerinizin rencilerinizin farkfarkıındalndalııklarklarıınnıınn artmasartmasıına ve ekolojik na ve ekolojik zekalar

zekalarıınnıı kullanmalarkullanmalarıına na öönemli katknemli katkıılar lar sağsağlayabilirsiniz.layabilirsiniz.

Sabr Sabr ı ı n n ı ı z z İ İ ç ç in Te in Te ş ş ekk ekk ü ü r Ederim.. r Ederim..