GEBELİKTE BESLENME II

(1)

GEBELİKTE BESLENME II

Dr. Dyt. Hülya YARDMCI

(2)

RİSKLİ GEBELİKLER I

• Annenin yaşı ( 18 yaştan az ve 35 yaştan büyük olanlar)

• Doğum sayısı 5 den fazla olanlar

• Doğum aralığı 2 yıldan az olanlar

• Daha öncesinde DDA,prematüre ve ölü doğum yapanlar

• Gebelik öncesi zayıf kadınlar

• Gebelik sırasında uygun ağırlık kazanamayanlar

12/17/2021 Dr. Hülya YARDIMCI 2

(3)

RİSKLİ GEBELİKLER II

• Bitkisel kaynaklı besinleri daha fazla tüketenler

• Ağır fiziksel aktivite gerektiren işlerde çalışanlar

• Kronik hastalığı olanlar

• Sosyo-ekonomik ve kültürel düzeyi düşük olanlar

• Sigara, alkol ve ilaç kullananlar

(4)

Gebelik

Gebelikte metabolik değişiklikler

Fetüs organizması Plasenta ve

fonksiyonları

(5)

Fetal Büyüme ve Gelişme

Fetal büyüme, fetüsün anatomik ölçülerinin zamanla değişimi, farklı doku ve organ kütlelerinde koordineli artış olarak tanımlanır.

(6)

• Fetal büyümeyi ya da fetüsün intrauterin gelişimini etkileyen çok sayıda çevresel faktör vardır. Bu çevresel faktörler anne üzerinde bir takım etkiler ve değişiklikler meydana getirirken fetüsun büyümesini etkileyen maternal faktörlerin ortaya çıkışına sebep olur.

(7)

• Maternal faktörlerin en önemlilerinden biri de annenin gebelik

sırasındaki beslenmesidir. Normal fetal büyüme, besin maddelerinin yeterli miktarda temin edilmesine bağlıdır. Fetüsa kan akımı ve bu yolla sağlanan besinler, büyümeyi kontrol eden önemli

faktörlerdendir.

(8)

Embriyo ve fetüsun büyüme ve gelişim aşamaları

• İmplemantasyon ( gebeliğin ilk haftası),

• Majör doku ve organlarının farklılaşması,

• Yoğun ve final büyümeden oluşur.

Bu aşamaların her birinde optimal beslenmenin sağlanması gerekmektedir.

Zigot→embriyo→fetüs

(9)

Fetal gelişim aşamaları

Gebelikte

• İlk 3 ay……….I. Trimester

• İkinci 3 ay………….II. Trimester

• Üçüncü 3 ay……..III. Trimester

(10)

Fetal Gelişim Aşamaları

Dönemler Büyüme ve Gelişme İlk hafta Hücre bölünmesi

2-8 hafta Doku farklılaşması ve majör organlar , 2.5 cm, 1g.

8-12 hafta Sinir sistemi, GİS (KC, pankreas), troid gelişimi

12 hafta Cinsiyet belli olur, iskelet, konnektif doku, ürogenital sist, yumuşak doku gelişimi, 7-9 cm, 30g.

3-6 ay Büyüme hızlanır, miyelinizasyon ( sinir sistemi), 18-,

27 cm, 330 g.

6. ay Deri altı yağ dokusu artar, 28-34 cm, 600 g.

7.ay Vital organlar gelişir, 35-38 cm, 1000 g..

8. ay Organ gelişimi, 42-45 cm, 1600-2000g.

9. ay Organ gelişimi, 49-51 cm, 3000-3500 g.

(11)

• Beyin gelişimi 2. timesterde başlar ve beyin hızla büyür. Beyin hücrelerinin 2/3’ ü doğumdan önce oluşur. Fetüsteki tüm bu değişiklikler için; protein, Ca, P, Fe, Folik asit, Vitamin D, C, B12 vb.

gerekmektedir.

(12)

Plasentanın Gelişimi

Gebeliğin 6. haftasında oluşur. Oval, süngerimsi, 15-17 cm çapında ≈450 g. ağırlığındadır. Salgıladığı hormon ve enzimlerle gebeliğin devamlılığını sağlar. Gebeliğin başlangıcında, metabolik fonksiyonlar için KC gibi görev yapar.

(13)

Plasentanın Fonksiyonları

1.Besin öğelerini anne kanından fetüsa taşıma

1.a. Anne kanında besin öğeleri konsantrasyonu 1.b. Fetüs kanında besin öğeleri konsantrasyonu 1.c. Plasenta dolaşım yeterliliği

1.d. Uterustaki kan dolaşımı ve dağılımı

1.e. Plasentada besin öğeleri metabolizması

1.f. Umblikal kordondaki kan dolaşımında etkilidir.

(14)

Plasentanın Fonksiyonları

2. Metabolik atıkları anne kanına iletir.

3. Gaz alışverişini ( O

₂

, CO

₂

) sağlar 4. Antijenlere karşı

4.1. Seçici geçirgendir.

4.2. Antikor yapımı

(15)

Plasentanın Fonksiyonları

5. Fetüs metabolizması için bazı öğelerin üretimi. Örneğin hızlı

büyüme için enerji ve insülin üretimi gereklidir. Maternal insülin ilk 14 hafta plasental membrandan geçemez. Bu sürede

plasentada insülin yapımı vardır.

6. Depo görevi ( protein, Ca, Fe, P vb.)

Bu fonksiyonu yerine getirmede maternal, fetal ve umblikal kan dolaşımı önem taşır.

(16)

GEBE KADININ GEREKSİNİMLERİ-3

Gebelikte ağırlık kazanımı her trimesterde farklıdır.

• Trimester…….1-3 kg

• Trimester…….. 4-5 kg

• Trimester……..5-7 kg

 Ağırlık kazanımı < 225 g/hafta olursa prematüre doğum riski olabilir.

Adölesan dönemde olanlar, GÖA zayıf olanlar (BKİ

<20 kg/m²), ortanın üzerinde fiziksel aktivitesi olanlar için; 14-16 kg ( 1.5-2 kg/ay)

İkiz gebelik; 16-20 kg

(17)

GEBE KADININ GEREKSİNİMLERİ-4

Önerilen ağırlık kazanımlarının sağlanması sağlıklı ve miadında doğum yapılmasında etkilidir.

Kazanılan ağırlığın kalitesi de dikkate alınmalıdır. Boş enerji kaynakları ile oluşan ağırlık kazanımı yağ

deposunun artmasına ve ödeme neden olabilmektedir.

(18)

GEBE KADININ GEREKSİNİMLERİ-5

Kazanılan ağırlığın

%62 su ( ≈8-11kg)

%32 yağ

%7 Protein

5.5 kg fetal dokularda 2.5 kg anne dokularında

Fazlası ödem

(19)

GEBE KADININ GEREKSİNİMLERİ-6

Kazanılan ağırlık gram

Fetüs 3400

Plasenta 450

Amniyotik sıvı 900

Uterus 1100

Meme dokuları 1400

Kan hacmi 1800

Maternal dokular 1800-3600

TOPLAM 12500±%15

(20)

Önerilen Gereksinimler

Besinler Gebe olmayan

Ek Gebe olan

< 18 yaş >18 yaş < 18 yaş >18 yaş

Enerji (kkal) 2200 2200 300 2500 2500

Protein (g) 46 50 10-20* 56-66 60-70

Ca (mg) 1200 800 400 1300 1300

Fe (mg) 15 15 15-20 30-35 30-35

B1 (mg) 1.1 1.1 0.4 1.5 1.5

B2 (mg) 1.3 1.3 0.3 1.6 1.6

C (mg) 50 60 10 60 70

D (mg) 10 5 5 15 10

A (IU) 5000 5000 600-1000 5600-6000 5600-6000

*10 g. protein biyolojik değeri yüksek ise 20 g. protein bitkisel protein fazla ise

(21)

Gebeler İçin Besin Grupları

Besin Grupları Gebe olmayan Gebe

Süt ve süt ürünleri 2 porsiyon 3-4 porsiyon(+1-2 porsiyon) Et ürünleri, kurubaklagil 1 porsiyon 2-3 porsiyon (+2 porsiyon)

Yumurta 1 1-2 (+1)

Taze sebze ve meyveler 3-5 porsiyon 5-8 porsiyon (+2-4 porsiyon)

Tahıl, ekmek 3-6 porsiyon 3-7 porsiyon (+hiç ya da 1-2 porsiyon) Pirinç,bulgur,makarna Hiç ya da 1-2 porsiyon (+ hiç ya da 1-2 porsiyon)

Dikkat:

Alkol, tütün, ilaçlar, vitamin ve mineral mega dozlarından kaçınılmalı Kafein miktarı sınırlanmalı

(22)

Sıvı alımı günde 2-3 litre şeklinde olmalıdır.

(23)

Öğün sayısı

• Günde 6-8 öğün

• Azar azar sık sık yemek acıkmayı ve fazla yemeyi önler. Artan gereksinimlerin gün boyu yeterli tüketimini sağlar.

• Öğün atlamak ve oruç tutmak sakıncalıdır.

(24)