2008 Uluslararas›Dünya Y›l›

98 Ocak 2008 B‹L‹MveTEKN‹K

Dünya insanlar›n ve onlarla birlikte milyonlarca baflka canl› türünün evi. Bil-di¤imiz gezegenler aras›nda Dünya gi-bisi yok. Evimizin insanlar için ne kadar önemli oldu¤unu, Dünyam›z›n bizim için ne kadar koruyucu ve kollay›c› ol-du¤unu son y›llarda biraz daha iyi an-lar gibiyiz. Dünya insanan-lar›n elinde kay-naklar›n› tüketmeye bafllad›kça, geze-genimizin asl›nda ne kadar de¤erli ol-du¤u ve özenle üzerine titrenmesi ge-rekti¤ini daha iyi anlar olduk. ‹flte bu vurgunun daha iyi yap›labilmesi amac›y-la 2008 y›l› “Dünya Y›l›” oamac›y-larak kabul edil-di. Bunun yer bilimlerini desteklemek üze-re gerçeklefltirilen etkinliklerin en büyü¤ü oldu¤u söyleniyor. Y›l boyunca amaçlanan temel hedefler flöyle: ‹nsanlar›n neden oldu-¤u do¤al zararlar› azaltmak, yer bilimlerini da-ha iyi anlayarak do¤a kökenli sa¤l›k sorunlar›na çözümler bulma yolunda geliflmeler sa¤lamak, ye-ni do¤al kaynaklar bulmak ve bunlar› sürdürülebilir biçimde ifllemek ve kullanmak. Bunlara ek olarak, kent-lerin do¤al altyap›s›n› etkilemeden uygulanabilecek yap›-lar gelifltirmek, iklimsel de¤iflikliklere insan d›fl›nda etki eden etkenleri incelemek, yer bilimlerine olan ilgiyi art›rmak için çal›flmalar yapmak da planlanan çal›flmalar aras›nda yer bu-luyor. Bunlar› yaparken hedeflenen fleylerden biri de genç-lerin üniversite e¤itimi s›ras›nda yer bilimgenç-lerine yönelmesini sa¤lamak. Yaflad›¤›m›z Dünya’y› anlamak ve onu zarar ver-meden kullanmak için yerbilime ve yerbilimcilere büyük gö-revler düflüyor. Uluslararas› Dünya Y›l›’n›n belki en büyük he-defi, do¤al süreçler içinde insan› Dünya’y› daha iyi tan›ma-ya yönlendirmek ve do¤ayla bar›fl›k bir insan tan›ma-yaratmak.

UNESCO 2008 y›l›n› “Uluslararas›

Dünya Y›l›” olarak ilan etti. Bunun

anlam›, bu y›l boyunca

gezegenimiz-le ilgili etkinlikgezegenimiz-lerin a¤›rl›kl› olarak

ele al›nacak olmas›. Asl›nda Dünya

y›l›nda yap›lacak çal›flmalar›n

yal-n›zca bir y›lla s›n›rl› kalmas›

¤il, daha uzun bir süreçte

de-¤erlendirilmesi planlan›yor.

Bu süreç, gezegenimizi

da-ha iyi tan›mak için bir

f›r-sat niteli¤inde.

                   

2008 Uluslararas›

Dünya Y›l›

99

Ocak 2008 B‹L‹MveTEKN‹K

Bugün sanayi ve Ar-Ge çal›flmalar› oldukça önem tafl›-yan olanlar. Uluslararas› Dünya Y›l›’nda bu olanlara ayr›lan kaynaklardan bir k›sm›n›n yer bilimcilere aktar›l-mas› hedefleniyor. Yerbilim çal›flmalar›n›n böylece he-deflenen “uyumlu insan-do¤a” düzeyine çekilmesi amaçlanan fleylerden biri. Bu y›l içinde yap›lacak etkin-lik konular› bilimsel ve toplumsal olarak bafll›ca iki grup olarak düflünülüyor. Bilimsel olanlar yeralt› sular›, do¤al afetler, sa¤l›k, iklim, do¤al kaynaklar, kentleflme, yer içi, deniz-okyanuslar, petrol; sosyal yard›m ve yaflam, yer-yüzü olarak tan›mlanm›fl. Bu çal›flmalar›n etkin bir bi-çimde Aral›k 2009’a kadar sürdürülmesi hedefleniyor. Bu flekilde yerbilimcilerin toplumun geri kalan›na olan katk›s›n›n da en üst düzeye ç›kaca¤› söyleniyor. Uluslararas› Dünya Y›l› için Türkiye’nin katk›s› ne olabilir diye soruldu¤unda ortaya at›lan en dikkat çekici öneri kültürel jeoloji alan›nda. Kültürel yerbilim, Dünya’ya yö-nelik, ama kültürlerin oluflmas› ve Dünya’dan etkilen-mesiyle ilgili ögeleri inceliyor. Bu da a¤›rl›kl› olarak son buzul ça¤›ndan günümüze dek geçen zaman› kaps›-yor. Türkiye, co¤rafi konumu nedeniyle çok eski ça¤lar-daki hayvan ve insan göçlerinin yolu üzerinde, do¤uy-la bat›y› birlefltiren bir köprü gibi. Yeni bir bilim dal› odo¤uy-la- ola-rak ortaya ç›kan kültürel yerbilim için Anadolu asl›nda bir ç›k›fl noktas›. Birçok erken dönem uygarl›¤›na ev sa-hipli¤i yapan bu topraklar üzerinde yaflanan yerbilimsel etkinlikler de tarihin ak›fl›na yön vermifl. Bu da bize in-san›n Dünya’ya ne kadar yak›n ve ne kadar ba¤›ml› ol-du¤unu bir kez daha gösteriyor. Ülkemizde yaflanan deprem felaketlerinden, do¤al kaynaklar›n zenginli¤i-ne dek pek çok farkl› alanda örzenginli¤i-nek önümüzde duruyor. Bu örnekler Uluslararas› Dünya Y›l› süresince bizim ilgi-lenece¤imiz, dünyada yap›lacak di¤er çal›flmalara kat-k›da bulunaca¤›m›z konu bafll›klar›n› oluflturabilir. Aral›k 2009’a kadar farkl› alanlarda, farkl› gruplar›n ça-l›flmalar›na a¤›rl›k verilmesi düflünülüyor. Bununla bir-likte bizler de evlerimizde Uluslararas› Dünya Y›l›’n›n an-lam ve önemine yönelik çal›flmalar yapabiliriz. Dünya’y› tan›maya bafllamak bu çal›flmalar için güzel bir bafllan-g›ç. Kendi yaflad›¤›n›z çevreyi tan›yarak ilk ad›m› atabi-lirsiniz. Yaflad›¤›n›z yerdeki do¤a flekillerinden topra¤a, suya dek gördü¤ünüz, hissetti¤iniz her fleyin fark›na varmaya ve yaflam›n›za nas›l katk›da bulundu¤unu an-lamaya çal›fl›n. Büyük flehirlerdeki beton y›¤›nlar› ara-s›nda bile Dünya’y› hissedebilecek, onunla bir ba¤ ku-rabilecek olanaklar vard›r. Evimiz olan Dünya’ya daha yak›ndan bak›n. Gökhan Tok Kaynaklar: http://yearofplanetearth.org/index.html http://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/586a4f55fb43a54_ek.pdf http://en.wikipedia.org/wiki/International_Year_of_Planet_Earth