ANT 311 Beslenme İlkeleri ve Beslenme
Antropolojisi
Prof.Dr. Timur Gültekin
Email: tgultekin@ankara.edu.trin
Paleobeslenme
• Paleobeslenme, tarih öncesi dönemlerde atalarımızın yedikleriyle
beslenme düşüncesine dayanıyor. Buna göre, 10 bin yıldan daha fazla zaman öncesinden beri, yediklerimizi inceleyerek bugün çok daha
sağlıklı beslenmemizi sağlayacak bir beslenme programına erişebileceğiz.
Avcı-Toplayıcılar
• Et ve yabani meyve ve sebze
• Tahıl yemiyorlardı.
• Çiftlik hayvanları yoktu
• Et yemek için avlanmak zorundaydılar.
• Paleobeslenmenin en önemli adımlarından biri de, omega 6 oranını omega 3’e göre azaltmak.
• Doğada serbest yaşayan hayvanlar,
• yapılarında besi çiftliklerinde yetiştirilen hayvanlara göre omega 3 türü yağ asidi daha yüksek oranda bulundururken, omega 6 türü yağ asidi daha azdır. Oysa, özellikle Amerikan tarzı beslenmede, omega 6 türü yağ asidi, omega 3 türüne göre 10
kat fazla tüketiliyor.
• Paleobeslenmede, doymamış yağ alımını artırmaya önem veriliyor.
• Paleobeslenmede, sodyum alımı da önemli ölçüde azaltılıyor.
• Paleobeslenmede ANNE sütü dışında süt yoktu. Bu nednel laktoz enzimleri insanlarda yeterince
gelişmemiştir.
Tarımın Ortaya Çıkması
• insanların yemek bulmaktan arta kalan zamanlarında farklı hedeflere yönelmelerini sağladı.
• Yediğimiz şeker ve nişastayı mısır, pirinç, arpa, yulaf, buğday gibi tahıllardan elde ediyoruz.
• Atalarımız, bizim bu karbonhidratça zengin
menümüze yabancıydı. Çünkü, tahıllar 10.000 – 3.000 yıl önce dünyanın çeşitli yerlerinde yabani otlardan evcilleştirilerek elde edildi.
Neandertaller
• Taş devri çiftçilerinin iskeletlerinde avcı-toplayıcı atalarına oranla çok daha fazla çürük dişe, kötü beslenme izlerine ve bulaşıcı hastalığa rastlanıyor.
Öyle görünüyor ki, çiftçilik o kadar da birdenbire olmuş bir gelişme değildir.
SORU
• Atalarımız neden kendilerini kötü bir duruma sokan yaşam biçimine bu kadar hevesliydi?
CEVAP
• Yiyecek bulamama
• Aşırı nüfus artışı
• Ekolojik koşulların değişimi
• Buzulların çekilmesinin ardından iklim, tahıl yetiştirmek için çok daha elverişli hale gelmiş olmalıydı.
Rekabetçi Şölen
• Karın doyurmak için neden zahmetli olan yola başvurdular?
Örnek prinç-mercimek...vb
Acaba tarım hayatının ilk yıllarında elde edilen ürünler sadece kutlamalarda mı sofralara geliyordu?
• Neden evcilleştirilmiş tahıllar bir süre sonra ana yemek haline geldi?
SORU
• Avcı toplayıcılığın yerini çiftçilik neden almıştır? Veya çiftçilik neden yaygınlaşmıştır?
CEVAP
• Çiftçilerin avcı-toplayıcılardan daha çok çocuğu vardı
• Evrimci bir yaklaşımla söyleyecek olursak, bu durum çok daha başarılı bir stratejiydi ve tarımcı olamayanlar zamanla diğerleriyle rekabet
edemeyerek yerlerini onlara bıraktı.
'Bushmenler‘ Güney afrika’nın en eski yerlileridir ve en az 20 bin yıldır soylarını devam ettiriyorlar.
Bushmen: İnsan
evrimi için bir model midir?
Tarım Öncesinde Beslenme, Günümüz Amerikalılarında
Beslenme ve Önerilen Beslenme Rejimlerinin Karşılaştırılması
Tarım Öncesi
Beslenme Günümüz Amerikalılarında
Beslenme Önerilen
Beslenme
Toplam Besin Enerjisi (%)
Protein 33 12 12
Karbonhidrat 46 46 58
Yağ 21 42 30
Alkol - 7-10 -
Doymamış:Doymuş Yağ Oranı 1,41 0,44 1
Kolesterol (mg) 520 300-500 300
Lif (gr) 100-150 19,7 30-60
Sodyum (mg) 690 2300-6900 1000-3300
Kalsiyum (mg) 1500-2000 740 800-1500
Asorbik Asit (mg) 440 90 60
Paleolitik Beslenme
SONUÇ
• 1. Beyin Hacmi
• 2. Dik Durma ve iki ayak üzerinde yürümek.
• Ellerin serbest kalması
• 3. Konuşmak İletişim
Sosyal organizasyon
• 4. Alet yapmak
Yaşam Beklentisi
17,000 – 1,000 BCE
The evolution of life expectancy
in the process of urbanization (England)
The evolution of life expectancy
England, 1580-2000
