ÇOCUK İSTİSMARI VE İHMALİ
Prof.Dr. Aynur Bütün Ayhan Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Çocuk Gelişimi
• Çocuk İhmali ve Türleri
Çocuk İhmalinin Türleri
• Çocuk ihmali genel olarak fiziksel ihmal, tıbbi ihmal, duygusal ihmal, denetimsel ihmal, bilişsel ihmal ve eğitimin ihmali
olmak üzere çeşitli başlıklar altında incelenmektedir.
Fiziksel İhmal ;
•
Çocuğun bakımsız, yeteri kadar temiz olmayan, sağlıksız; korunaksız soba, açıkta bırakılan elektrik kabloları ve prizler, korkuluksuz balkonlar, içi dolu su kovaları, küçük yaştaki çocukların rahatça ulaşabileceği dolaplarda temizlik malzemeleri gibi kaza yönünden risk taşıyan bir evde yaşaması•
Bebeği ya da çocuğu terk etmek, hastanede bırakıp kaçmak, karakol ya da cami kapısına bırakmak•
Aşırı kalabalık ve sağlıksız ev ortamı, uygun olamayan pis ve kirli giysiler•
Yeni yürümeye başlayan bir çocuğun etrafında dikiş iğneleri, ilaç ve benzeri maddeler bulunması•
Evde zehirli malzemenin mevcut olması, ısıtma cihazlarının uygun şekilde kullanılmaması, evde korumasız bir şekilde silah bulundurulması, kurşunlu boya; yangın çıkarma potansiyeliniberaberinde getirecek kibrit, çakmak veya gaz sobasının mevcut olması gibi durumları
•
Fiziksel ihmal yetersiz ya da aşırı beslenme şeklinde de ortaya çıkabilir.Tıbbi İhmal;
• Ekonomik koşullar yeterli olmasına rağmen bir çocuk için gerekli olan tıbbi bakımın temin edilmesinde yetersizlik, bir çocuğun zarar göreceği biçimde temel sağlık bakımı
gereksinimlerinin karşılanamaması
• Annenin gebeyken sigara, alkol, madde kullanması, gerekli tıbbi bakımı almaması, yeterli beslenmemesi, doğumdan sonra bebeğin düzenli sağlık kontrollerine götürülmemesi
• Annenin gebelik süresince yeterli beslenmemesi, zararlı
maddeler kullanması ve gerekli tıbbi bakımı almaması
(intrauterin ihmal: doğmamış bebeğin ihmali)
Duygusal İhmal;
• “Çocuğun bakımından yükümlü yetişkinlerin çocuğa sağlıklı duygusal gelişimi için ihtiyaç duyduğu koşulları sağlamaması durumudur.”
• Bebeklikten itibaren çocuğa yeterli uyaran vermemek, bakımı ile
ilgilenmemek, çocuğu yok saymak, ona sevgi ve saygı göstermemek, çocuğun söylediklerini ilgiyle dinlememek, çocuğa verilen sözleri
tutmamak, başarılarını görmezden gelmek, çocuğa ihtiyaç duyduğu
sevgi ve şefkati sağlamamak
• Anneyle etkileşimde olduklarında, genellikle pasif, içe kapanık, annenin varlığına kayıtsız olma eğilimindedirler.
• Bu çocuklar annenin rahatlamasına ve
desteğine ihtiyaç duyduklarında, bunu
sağlamak için hiçbir şey yapmazlar.
Denetimsel İhmal;
• “Çocuğa bakmakla yükümlü kişilerin çocuğa sınır koymaması, çocuğun yanlış davranışları ile ilgilenmemesi, çocuğun kimlerle
arkadaşlık kurduğu, nerede olduğu ve ne yaptığı ile ilgilenmemesi;
bir başka deyişle, çocuk üzerindeki denetimin yetersiz olması durumudur.”
• Çocuğa doğru ve yanlış davranışların neler olduğunu öğretmemek;
• Doğru davranışlar ve yerine getirilmesi gereken sorumluluklar konusunda çocuğa rehberlik etmemek, örneğin çocuğun hırsızlık ve benzeri yanlış davranışlarda bulunmasını önemsememek;
• Çocuğun evde ya da okulda olmadığı saatlerde nerede olduğu ve neler yaptığıyla ilgilenmemek, çocuğun birlikte vakit geçirdiği
arkadaşlarının kimler olduğunu bilmemek v.b.
Bilişsel İhmal;
• “Çocuğun zihinsel gelişimi için gerekli uyaranların sağlanmamasıdır.”
• Ebeveynlerin çocuklarıyla vakit geçirmemesi, onlarla oyun oynamaması ya da oyunlarına katılmamaları, birlikte kitap okumamaları, ödevleriyle ilgilenmemeleri, gerektiğinde ödevlerine yardım etmemeleri,
• Kolaylıkla yanıt verebilecekleri durumlarda bile çocuklarının sorularını yanıtsız bırakmaları,
• Çocuklarının okulda neler yaptıkları, neler
öğrendikleriyle ilgilenmemeleri
Eğitimin İhmali;
• “Çocuğun eğitimsel ihtiyaçlarının yeteri kadar veya tutarlı
olarak karşılanmaması ya da hiç karşılanmaması durumudur.”
• Çocukların okula gönderilmemesi,
• Çocuğun eğitim ihtiyaçlarının karşılanmaması, örneğin altı yaşına gelmiş bir çocuğun okula yazdırılmamış olması,
kardeşlerine bakması için evde tutulması
• On sekiz yaşın altında olmasına rağmen zorla çalıştırılması, yetenekleri doğrultusunda eğitime yönlendirilmemesi,
gelişimsel geriliği olan çocukların özel eğitim kurumlarından yararlandırılmaması
• Çocuğun, ebeveynin vesayeti altında tutmayı istememesi nedeniyle devamlı olarak bir eve bırakılması veya devamlı olarak günlerce veya haftalarca başkalarıyla bırakılması
• Ekonomik nedenlerle sık sık ev değiştirme ya da çocuğun bakımına ve eğitimine harcanacak parayı uyuşturucu ve
alkole harcama gibi nedenlerle çocuğun eğitim olanaklarından
mahrum bırakma
KAYNAKLAR
•
BAYSAL, S. U. (2007). Tıbbi İhmal. Tüm Boyutlarıyla Çocuk İstismarı içinde. Ed.: O. Polat. Ankara: Seçkin Yayıncılık, s.: 265-275.•
BAYSAL, S. U., ŞAHİN, F. (2014). Çocuk istismarı ve ihmali. Türkiye Milli Pediatri Derneği ve Sosyal Pediatri Derneği Ortak Kılavuzu içinde (s. 93-16). Ankara: Türkiye Milli Pediatri Derneği.•
BEYAZOVA, U. (2014). İhmal. Çocuk İstismarına ve İhmaline Yaklaşım. Temel Bilgiler içinde. Ed.: O.Derman, Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi, s.: 35-36.
•
ÇOCUK MERKEZİ DERNEĞİ (2012). Çocukların Ev İçinde Yaşadıkları Şiddet Araştırması. İstanbul: Genç Hayat Yayınları, s.: 25-55.•
DERMAN, O. (2014). Çocuk İstismarı ve İhmaline Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi.•
GERSHATER-MOLKO, R. M., LUTZKER J. R., SHERMANA, J. A. (2003). Assessing child neglect. Aggression and Violent Behavior, 8: 563–585.•
HORNOR, G. (2014). Child neglect: Assessment and intervention. Journal of Pediatric Health Care, 28(2):186-192.
